Rozwój lokalny, a Program LEADER Krzysztof Kwatera LM Consulting Krzysztof Kwatera Trener FAOW
Definicja rozwoju «proces przeobrażeń, zmian, przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych; także pewne (wyższe) stadium tego procesu, rozkwit, rozrost» Źródło: Słownik języka polskiego PWN
Definicja rozwoju lokalnego «faza rozwoju lub postępu w jakimś aspekcie społeczeństwa, która jest określona lub ograniczona do pewnego, zwykle małego rejonu lub obszaru» Źródło: European Environment Information and Observation Network (EIONET)
Co oznacza lokalny? W opisie Działania 3.2 - Obszary podlegające restrukturyzacji Priorytetu 3 - Rozwój lokalny ZPORR czytamy: W ramach Działania wspierane będą projekty infrastrukturalne wynikające z planów/programów rozwoju lokalnego przygotowanych w formule partnerstwa na poziomie gminnym, międzygminnym (np. przez związki gmin) lub powiatowym
Trójkąt rozwoju Vaesken a Idee Ludzie Zasoby
Zasady rozwoju lokalnego wg Vaesken a Rozwój lokalny powinien: bazować na waloryzacji zasobów miejscowych być dokonywany we wspólnym interesie odbywać się w demokratycznym procesie odbywać się w oparciu o działania partnerskie zmiana relacji z siłowych na uzupełniające
Wg M. Harta i M.Murray a rozwój lokalny powinien... (1) opierać się o lokalne potrzeby i możliwości, choć potrzebny jest balans pomiędzy interesami lokalnymi i interesami ponadlokalnymi łączyć różnych interesariuszy i programy oraz być otwartym na innowacyjne formy zarządzania opierać się o planowanie strategiczne, a nie działania podejmowane ad hoc Źródło: Hart, M i Murray,M (2000) Local Development in Nothern Ireland - The Way Forward: A Background Paper.
Wg M. Harta i M.Murray a rozwój lokalny powinien... (2) opierać się na współpracy instytucji, organizacji i przedsiębiorstw trzech sektorów, a najpełniejszą formą współpracy jest partnerstwo nie poddawać się hegemonii urzędników publicznych i nie być uzależnionym od konsultantów - opierać się na lokalnej wiedzy i umiejętnościach, co wymaga stałego budowania potencjału społeczności tzw. kapitału społecznego i innowacyjnych umiejętności zarządzania
Wg M. Harta i M.Murray a rozwój lokalny powinien... (3) być rozwojem wielowymiarowym - dotyczyć tworzenia nowych miejsc pracy, spraw socjalnych, budowy i poprawy infrastruktury społecznej, drogowej, technicznej czy ochrony środowiska, a także rozwoju osobistego mieszkańców uwzględniać monitoring i ewaluację sposobów wydawania środków opierać się głównie o przedsiębiorczość i lokalne zasoby, choć czasem będzie wymagać interwencji w obszarach restrukturyzowanych i zaniedbanych
Potwierdzenie w/w uwag przez inną definicję rozwoju lokalnego «Rozwój lokalny jest rozumiany jako proces ukierunkowany na wzmocnienie potencjału społeczności miast i wsi, co z kolei promuje wzrost gospodarczy i społeczny tych miast i wsi oraz ich mieszkańców; również jest rozumiany jako proces wyrównujący szanse, wzrastający i samo się podtrzymujący, który uwzględnia aspekty środowiskowe i płciowe.» Źródło: Fund for Social Investments in Local Development
Wsparcie instytucjonalne rozwoju lokalnego Rozwój lokalny wymaga wsparcia instytucjonalnego: lokalnych instytucji działających na rzecz rozwoju - agencji rozwoju lokalnego, fundacji, stowarzyszeń na rzecz rozwoju..., które wspierają procesy budowania partnerstwa, procesy planowania i wdrażania projektów, aktywizacji mieszkańców i budowania potencjału społeczności lokalnych
Rozwój zrównoważony «rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń» Źródło: Ustawa z 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska
Rozwój zrównoważony inaczej Rozwój gospodarczy Rozwój zrównoważony Sprawy społeczne Ochrona środowiska
Lokalna Agenda 21 Rozwój zrównoważony promuje Agenda 21 (dokument: Agenda - program i 21 - XXI wiek) przyjęty na w Rio w 1992 i zweryfikowany w Johannesburgu w 2002 (Rio + 10) Lokalna Agenda 21 (LA 21) - artykuł 28 Agendy 21 oraz Karta Aalborska (1994 r., 80 miast, do dziś - ponad 1650) Wg raportu w Johanesburgu - ponad 6 400 lokalnych władz w 113 krajach podjęło inicjatywę LA 21, Polska - 70 miejscowości
Główne cechy LA 21* ) Koordynacja opracowania LA 21 ze strony zespołu przedstawicieli różnych instytucji Szeroki udział społeczności w opracowaniu strategii, zarówno na etapie diagnozy, jak i określania wizji i celów Opracowanie realnego planu zadań Społeczny monitoring realizacji zadań * ) Wg Raportu nt. LA21 przygotowanego na Szczyt Ziemi w Johannesburgu w 2002 r. ( Rio + 10 )
Program LEADER Program LEADER jest programem wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, który charakteryzuje się poprzez m.in.. takie elementy jak: - partnerstwo (Lokalna Grupa Działania), min. 50% głosów dla partnerów społecznych i gospodarczych - podejście terytorialne, obszar do 100 tys. mieszkańców - obszar kilku gmin, - podejście oddolne (szeroki udział mieszkańców), - podejście zintegrowane, - lokalne zarządzanie i finansowanie.
Teza Program LEADER jest programem przyczyniającym się do zrównoważonego rozwoju lokalnego.
Potwierdzenie tezy * ) Jest postrzegany przez lokalnych aktorów jako wysoce przyczyniający się do zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich * ) Z prezentacji Jean-Michel Courades DG Agriculture - European Commission na podstawie ewaluacji ex post Programu LEADER II wykonanej w latach 2002-2003 przez międzynarodowy zespół ekspertów, w ramach której wykonano ankiety w ponad 200 LGD