Spis treści Wstęp..................................................................... 9 Rozdział I. Osobliwa nauka. Problem rozumienia w filozofii psychiatrii.......... 19 1. Rozumienie i wyjaśnianie w psychopatologii.............................. 20 1.1. Zagadnienia wstępne................................................ 20 1.2. Jaspers i Methodenstreit.............................................. 25 1.3. Methodenstreit i psychopatologia...................................... 28 1.4. Methodenstreit i zaburzenia psychiczne................................ 29 1.5. Podejście idiograficzne i nomologiczne................................ 30 1.6. Podejście idiograficzne w psychologii i psychiatrii...................... 31 1.7. Rozumienie idiograficzne i narracja w medycynie....................... 33 1.8. Rozumienie i wyjaśnianie w psychiatrii: przykład kliniczny.............. 34 2. Skrajność perspektyw we współczesnej psychiatrii......................... 37 2.1. Psychiatria biologiczna.............................................. 38 2.2. Antypsychiatria, psychiatria krytyczna, postpsychiatria.................. 39 2.3. Rozumienie, psychiatria, kognitywistyka.............................. 43 3. Osobliwości psychiatrii................................................. 44 4. Psychiatria jako praktyka................................................ 47 5. Strategie metodologiczne we współczesnej psychiatrii...................... 48 6. W poszukiwaniu granic rozumienia psychopatologii: epistemologia zaangażowana............................................ 54 7. Psychiatria i hermeneutyka.............................................. 59 Rozdział II. Psychopatologia i rozumienie w ujęciu Jaspersa..................... 63 1. Jaspers i psychiatria nowożytna......................................... 64 1.1. Nowożytny paradygmat psychiatrii.................................. 64 1.2. Koncepcja Kraepelina............................................... 68 1.3. Podejście Bleulera................................................... 71 1.4. Podejście deskryptywne Jaspersa..................................... 72 2. Jaspersa projekt psychopatologii......................................... 76 2.1. Horyzonty psychopatologii........................................ 77
6 spis treści 3. Rozumienie w psychologii i psychopatologii.............................. 81 3.1. Rozumienie jako empatia............................................ 81 3.2. Jaspers i fenomenologia............................................. 83 3.3. Rozumienie jest ograniczone, a wyjaśnianie nieograniczone............ 87 3.4. Rozumienie i pseudorozumienie..................................... 88 4. Krytyka psychoanalizy................................................. 89 5. Funkcja rozumienia w psychopatologii................................... 91 6. Psychopatologia i otchłań nierozumienia................................ 94 7. Jaspersowska filozofia nauki i metodologiczny pluralizm................... 95 8. Rozumienie: między wyjaśnianiem a wolnością Egzystencji................. 99 9. Współczesna krytyka Jaspersa tezy niezrozumiałości psychoz............ 101 10. Jaspers w perspektywie epistemologii zaangażowanej.................... 104 Rozdział III. Współczesne dyskusje nad rozumieniem w filozofii psychiatrii..... 111 1. Percepcja dzieła Jaspersa............................................... 111 2. Dzisiejsze dyskusje nad rozumieniem w filozofii psychiatrii................ 113 2.1. Psychopatologia i zdrowy rozsądek................................. 114 2.2. Postpsychiatria i hermeneutyka..................................... 121 2.3. Rozumienie wcielone............................................... 126 2.4. Struktury i formy według Merleau-Ponty ego......................... 130 2.5. Świat według ciała................................................ 132 2.6. Doświadczenie halucynacji i rozumienie............................. 136 3. Psychopatologia opisowa.............................................. 139 3.1. Podejście fenomenologiczne w psychiatrii............................. 139 3.2. Fenomenologia schizofrenii......................................... 142 4. Szaleństwo i modernizm według Louisa A. Sassa......................... 147 4.1. Paradygmat niedoboru i regresji..................................... 147 4.2. Schizofrenia jako graniczny przypadek kondycji ludzkiej............... 151 5. Pytania o rozumienie.................................................. 154 Rozdział IV. Pojęcie choroby psychicznej..................................... 157 1. Karla Jaspersa refleksje nad chorobą..................................... 158 2. Choroba psychiczna i psychoza......................................... 159 3. Pojęcie choroby psychicznej we współczesnych klasyfikacjach.............. 161 4. Karl Jaspers a DSM.................................................... 164 4.1. Jaspersa choroby jako typy idealne (krytyka Kraepelina)................ 165 4.2. Schematy Jaspersa a DSM.......................................... 166 5. Diagnoza fenomenologiczna i kryteriologiczna............................ 167 6. Współczesne spory o definicje chorób psychicznych (Szasz, Boorse, Kendell, Fulford)........................................ 169 7. Choroba i doświadczenie............................................... 176
spis treści 7 8. Fenomenologiczna koncepcja choroby Svenaeusa......................... 178 9. Ucieleśnienie i psychopatologia......................................... 180 10. Choroba psychiczna w świetle dualizmu: somatyczne i umysłowe......... 182 Rozdział V. Granice rozumienia urojeń...................................... 187 1. Wstępne analizy urojeń................................................ 188 1.1. Problem definicji urojeń............................................ 188 1.2. Urojenia pierwotne i wtórne........................................ 191 1.3. Urojenia Capgrasa i Cotarda........................................ 193 2. Kognitywne koncepcje urojeń.......................................... 195 2.1. Urojenia jako racjonalna reakcja na anomalne doświadczenie........... 195 2.2. Ograniczenia jednoczynnikowych koncepcji urojeń.................... 197 2.3. Dwuczynnikowe koncepcje powstawania urojeń...................... 198 2.4. Zasada konserwatyzmu i obserwacyjnej adekwatności.................. 203 3. Urojenia a problem racjonalności........................................ 204 4. Wittgensteinowskie interpretacje urojeń.................................. 208 4.1. Urojenia jako forma solipsyzmu..................................... 208 4.2. Urojenia jako twierdzenia ramowe.................................. 210 5. Krytyka kognitywnych koncepcji urojeń................................. 212 6. Utrata swojskości doświadczenia....................................... 215 7. Urojenia i Heideggerowskie nastroje.................................... 219 8. Urojenia i struktura tła................................................. 221 9. Epistemologia zaangażowana i granice rozumienia urojeń.................. 224 Rozdział VI. Narracja, jaźń i relacje interpersonalne w świetle psychopatologii... 229 1. Jaźń ucieleśnienie narracja.......................................... 230 2. Tożsamość i kondycja cielesna........................................ 236 3. Relacje interpersonalne a psychopatologia................................ 240 3.1. Teoria interakcji a ucieleśniona praktyka........................... 241 3.2. Koncepcje psychologii potocznej.................................... 243 3.3. Codzienny świat doświadczenia..................................... 246 3.4. Bezpośredniość poznania........................................... 249 3.5. Neurony lustrzane a problem intersubiektywności..................... 252 4. Empatia i poznanie innych osób........................................ 257 Rozdział VII. Psychopatologia z perspektywy umysłu ucieleśnionego.......... 259 1. Trudności określenia kryteriów choroby psychicznej...................... 260 2. Świadomość ucieleśniona i jej zaburzenia w koncepcji Thomasa Fuchsa...... 265 2.1. Jak -struktura i jak gdyby -struktura............................... 266 2.2. Fragmentacja łuku intencjonalnego................................... 268
8 spis treści 2.3. Schizofrenia i melancholia.......................................... 270 2.4. Problem dualizmu................................................. 272 3. Matthew Ratcliffe i odczucia egzystencjalne.............................. 276 3.1. Odczucia egzystencjalne i poczucie rzeczywistości..................... 276 3.2. Odczucia egzystencjalne w psychopatologii........................... 279 3.3. Odczucia, ciało i emocje............................................ 281 4. Psychopatologia common sense u......................................... 282 4.1. Podważenie common sense u......................................... 283 4.2. Common sense i ucieleśnienie........................................ 286 4.3. Schizofreniczna anomalia socjalizacji................................. 288 5. Między intencjonalnością a chorobową przypadłością..................... 289 6. Becker i podejście behawioralno-pragmatyczne w psychiatrii............... 291 6.1. Transakcyjno-pragmatyczna koncepcja organizmu..................... 291 6.2. Naturalny deficyt człowieka........................................ 295 6.3. Schizofrenia jako niepowodzenie ludzkiego świata.................... 299 7. Rozumienie ucieleśnione............................................... 303 Rozdział VIII. Cielesność i zaangażowanie................................... 305 1. Fenomenologia, intencjonalność i ciało................................... 306 2. Epistemologia zaangażowana w kontekście ucieleśnienia................... 310 3. Ciało a świat......................................................... 315 4. Krytyka tradycyjnej epistemologii....................................... 321 5. Krytyka reprezentacjonizmu........................................... 324 6. Krytyka propozycjonalizmu............................................ 326 7. Biologiczne podstawy poznania......................................... 329 8. Ucieleśnienie w naukach kognitywnych.................................. 331 9. Ucieleśnienie w świecie Matrix.......................................... 335 10. Nauka i filozofia jako wzajemne produktywne oświecenie............... 340 Zakończenie............................................................... 347 Summary................................................................. 355 Bibliografia................................................................ 359 Skorowidz ważniejszych pojęć i osób......................................... 379