Część I. Wprowadzenie do psychologii

Transkrypt

1 spis treści Przedmowa 11 Część I. Wprowadzenie do psychologii Rozdział 1. Przedmiot psychologii i podstawowe pojęcia 15 Agata Orzechowska, Marta Strombek-Milczarek 1. Psychologia znaczenie pojęcia Źródła psychologii naukowej Filozofowie antyczni Filozofia nowożytna Nauki przyrodnicze Wiek XIX i XX Współczesna definicja psychologii 20 Rozdział 2. Podejścia teoretyczne w psychologii 23 Andrzej Witusik, Krzysztof Zboralski 1. Model biomedyczny Psychoanaliza Główne założenia teorii Z. Freuda Rozwój osobowości Postfreudyści i neurofreudyści Behawioryzm (teoria uczenia się) Podejście poznawcze Psychologia humanistyczno-egzystencjalna Przedstawiciele Podejście systemowe (interakcyjne) 34 Rozdział 3. Biologiczne podłoże chorób psychicznych 37 Dominika Berent, Piotr Gałecki 1. Budowa układu nerwowego wprowadzenie Obwodowy układ nerwowy Nerwy czaszkowe Nerwy rdzeniowe Obwodowy układ nerwowy część autonomiczna Ośrodkowy układ nerwowy struktura i funkcja Opony mózgowe Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie 46

2 6 spis treści 4. Neuroprzekaźniki ośrodkowego układu nerwowego Zmiany strukturalne i czynnościowe mózgu w wybranych jednostkach chorobowych Depresja Zespoły otępienne Schizofrenia Zaburzenia lękowe 50 Rozdział 4. Procesy poznawcze 53 Monika Talarowska 1. Procesy percepcyjne Wrażenia Spostrzeżenia Wyobrażenia Procesy uwagi Uczenie się Warunkowanie klasyczne Warunkowanie sprawcze Nabywanie wiedzy i złożonych procedur działania Procesy pamięciowe Pamięć operacyjna Myślenie i rozwiązywanie problemów, pojęcia Język i mowa Biologiczne uwarunkowania języka Fluencja słowna 68 Rozdział 5. Procesy emocjonalne i motywacyjne w świetle wybranych teorii psychologicznych 73 Małgorzata Szpilewska 1. Pojęcie emocji Wybrane teorie powstawania emocji Teoria Richarda S. Lazarusa Teoria Williama Jamesa i Carla Langego Teoria Cannona Barda Aktywacyjne teorie emocji Dwuczynnikowa teoria emocji Stanleya Schachtera i Jerome Singera Motywacja Teorie motywacji Wpływ motywacji na działanie Wpływ innych ludzi na motywację 80 Rozdział 6. Różnice indywidualne 83 Tadeusz Pietras, Agata Orzechowska 1. Osobowość Pojęcie osobowości Teorie osobowości Temperament Typologie temperamentu Inteligencja Definicja Koncepcje inteligencji 90

3 spis treści 7 Część II. Elementy psychologii klinicznej Rozdział 7. Diagnoza psychologiczna. Wybrane metody badań psychologicznych 95 Monika Talarowska 1. Pojęcie diagnozy Diagnoza różnicowa Diagnoza przyczyn zaburzeń i ich konsekwencji Wybrane metody diagnozy Wywiad kliniczny Obserwacja zachowania w trakcie badania Testy inteligencji i testy zdolności Metody badania poszczególnych funkcji poznawczych Kwestionariusze osobowości Testy projekcyjne Ocena występowania cech uszkodzenia o.u.n Badanie dziecka Skala Rozwoju Psychoruchowego O. Brunet i I. Lézine Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci Wersja Zmodyfikowana (WISC-R) 109 Rozdział 8. Stres i radzenie sobie ze stresem 115 Marta Strombek-Milczarek, Monika Talarowska 1. Pojęcie stresu i stresora Biologiczne teorie stresu Model reakcji na stres G.S. Everly ego i R. Rosenfelda Teoria Waltera Cannona Teoria Hansa Sely ego Psychologiczne teorie stresu Teoria I.L. Janisa Teoria Richarda S. Lazarusa i Susuan Folkman Teoria zachowania zasobów S.E. Hobfolla Teoria Aarona Antonovsky ego Zjawisko stresu w literaturze polskiej Radzenie sobie ze stresem Pojęcie radzenie sobie Wybrane teorie wyjaśniające radzenie sobie ze stresem Osobowość odporna na stres Interwencja kryzysowa Pojęcie interwencji kryzysowej Procedury interwencji kryzysowej PTSD i ASD Terapia traumy 136 Rozdział 9. Zaburzenia funkcji poznawczych w chorobach psychicznych i somatycznych 141 Monika Talarowska 1. Cukrzyca Astma Przewlekła obturacyjna choroba płuc Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych w POChP 148

4 8 spis treści 4. Depresja Orientacja Pamięć krótkotrwała (bezpośrednia) Pamięć operacyjna Pamięć długotrwała Uczenie się Koordynacja wzrokowo-ruchowa i szybkość psychomotoryczna Myślenie i rozwiązywanie problemów Funkcje wykonawcze Fluencja słowna Przyczyny osłabienia funkcji poznawczych w zaburzeniach depresyjnych Schizofrenia Podsumowanie 155 Rozdział 10. Wybrane zaburzenia psychiczne 165 Piotr Gałecki 1. Pojęcie normy i patologii Pojęcie normy Pojęcie patologii Elementy patologii Zaburzenia psychiczne Definicja zaburzenia psychicznego Systemy klasyfikacyjne Wybrane zaburzenia psychiczne Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe (F20 F29) Zaburzenia nastroju (afektywne) (F30 F39) Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną (F40 F48) Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (F60 F69) Otępienia Upośledzenie umysłowe (F70 F79) 201 Rozdział 11. Psychopatologia zjawisk społecznych 209 Antoni Florkowski, Marta Strombek-Milczarek, Monika Talarowska Wprowadzenie Uzależnienie od alkoholu Pojęcie uzależnienia od alkoholu Działanie alkoholu Psychozy alkoholowe Upicie alkoholowe postaci nietypowe Leczenie Uzależnienie od Internetu i gier komputerowych Definicja i etiologia Objawy kliniczne Leczenie Współuzależnienie Definicja i etiologia Objawy kliniczne Dorosłe dzieci alkoholików (DDA) Leczenie 224

5 spis treści 9 4. Agresja i przemoc Pojęcie agresji Przyczyny agresji Pojęcie przemocy Przemoc domowa Przestępczość Definicja i epidemiologia Etiologia Samobójstwo Definicja Epidemiologia Etiologia Profil samobójcy Profilaktyka Religia a samobójstwo 240 Rozdział 12. Pomoc psychologiczna i psychoterapia 245 Iwona Mikołajczyk 1. Podstawowe pojęcia Podejścia psychoterapeutyczne Terapia behawioralna Terapia poznawcza (wg Aarona Becka) Psychologia humanistyczna i egzystencjalna Terapia systemowo-interakcyjna Psychoterapia psychodynamiczna Psychoterapia dyrektywna, niedyrektywna, grupowa 261 Rozdział 13. Podstawowe zagadnienia prawne 265 Antoni Florkowski, Kinga Bobińska, Sławomir Szubert, Piotr Gałecki 1. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego Narodowy program ochrony zdrowia psychicznego Świadoma zgoda pacjenta na zabieg leczniczy i przyjęcie do szpitala psychiatrycznego Przymus bezpośredni Ochrona tajemnicy Elementy psychiatrii sądowej Opiniowanie w sprawach karnych Opiniowanie w sprawach cywilnych 276 Część III. Elementy psychologii zdrowia i psychosomatyki Rozdział 14. Psychologia zdrowia wybrane aspekty 285 Krzysztof Zboralski 1. Psychologia zdrowia jako dyscyplina naukowa Definiowanie zdrowia Pojęcie potoczne Definicja WHO Nauki społeczne Zdrowie jako proces, właściwość i wartość 288

6 10 spis treści 3. Modele zdrowia Model biomedyczny Model holistyczny Model socjologiczny Wymiary zdrowia Zdrowie i choroba w modelu salutogenetycznym 292 Rozdział 15. Medycyna psychosomatyczna podstawowe zagadnienia 297 Agata Orzechowska 1. Pojęcie psychosomatyki i medycyny psychosomatycznej Medycyna psychosomatyczna w ujęciu historycznym i współczesnym Pierwsze próby ujęcia relacji psyche i soma Klasyczna medycyna psychosomatyczna Rola stresu w etiopatogenezie chorób Cechy osobowości a choroby Psychosomatyka w DSM-IV i ICD Rozdział 16. Psychologiczne uwarunkowania wybranych chorób somatycznych 309 Agata Orzechowska 1. Czynniki psychologiczne w chorobach skóry Czynniki psychologiczne w chorobach układu pokarmowego Czynniki psychologiczne w chorobie niedokrwiennej serca Czynniki psychologiczne w chorobach nowotworowych Podsumowanie 319 Rozdział 17. Pacjent chory somatycznie 325 Krzysztof Zboralski 1. Sytuacja psychologiczna chorego somatycznie Reakcja jednostki na chorobę Obraz choroby w oczach pacjenta Radzenie sobie z chorobą Problemy interakcji lekarz pacjent Zasady prowadzenia rozmowy Modele relacji lekarz pacjent Zakłócenia w relacji lekarz pacjent Błędy jatrogenne Pacjent śmiertelnie chory Reakcje psychiczne chorego w obliczu śmierci Praca z pacjentem umierającym Rodzina pacjenta umierającego 344 Nota o Redaktorach i Autorach 349