Mistrzostwo zaczyna się w głowie

Mistrzostwo zaczyna się w głowie wykorzystanie treningu mentalnego w treningach Goalball zawodników kategorii młodzik. Program zajęć rewalidacyjnych przygotowany przez nauczyciela Wychowania Fizycznego Magdalenę Kurek 1

Spis treści 1. Wprowadzenie... 3 1. Moje czynniki sukcesu... 5 2. Umiejętność przewidywania własnego sukcesu... 6 3. Techniki relaksacyjne i trening wyobrażeniowy... 8 4. Krzywa prognozy i wyników... 10 5. Pozytywne rozmowy z samym sobą... 12 6. Miesięczny plan pracy treningowej obejmujący sferę fizyczną i umysłową zawodnika... 13 7. Roczny plan pracy treningowej obejmujący sferę fizyczną i umysłową zawodnika... 17 8. Podsumowanie... 19 9. Bibliografia... 20 2

1. Wprowadzenie Badania nad olimpijczykami wskazują, że ci, którzy odnoszą największe sukcesy, spędzają przeciętnie więcej czasu na treningu mentalnym niż olimpijczycy, którzy odnoszą sukcesy rzadziej 1. Trening mentalny to zespół działań z zakresu psychologii, socjologii i nauk o sporcie, które mają na celu pomagać sportowcom w wykorzystaniu pełni potencjału i uzyskiwania kontroli nad emocjami podczas wykonywanych zadań. Dzięki treningowi mentalnemu przebieg ruchu jest dokładnie obserwowany i analizowany, co poprawia technikę. Pomaga panować nad ciałem i sprawnością ruchową. Pomaga również w utrzymaniu wysokiego poziomu motywacji, ponieważ zawodnik uczy się stawiania sobie realistycznych celów i wyciągania wniosków z porażek. Trening mentalny u dzieci i młodzieży przygotowuje pole do ćwiczeń, za pomocą, których będą on mogły bezpiecznie wypróbować swoje granice. Takie założenia umożliwiają zdobycie nowej wiedzy i opanowanie nowych sposobów zachowania. Niezmienne plany działania zapewniają bezpieczeństwo, a wytrwałe zajmowanie się jednym zadaniem wzmacnia koncentrację. Program ma na celu przygotowanie całościowego planu treningowego dla drużyny młodzików trenujących Goalball. Łączy on elementy treningu fizycznego, np. z wykorzystaniem siłowni, z treningiem doskonalącym technikę gry z treningiem mentalnym, czyli zestawem ćwiczeń psychologicznych, które dzięki regularnemu stosowaniu zwiększają efektywność zawodnika. 1 A. Łuszczyńska, Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne, Wyd. PWN, Warszawa 2011 3

1. Cele ogólne programu to wzmocnienie psychiczne zawodników Goalball oraz wskazanie im sposobu działania w każdej sytuacji w czasie zawodów oraz w okresie przygotowawczym. 2. Cele szczegółowe/ rewalidacyjne programu: Budowanie odporności psychicznej, Umiejętność wyznaczania realnych celów, Podtrzymywanie motywacji, Zwiększenie pewności siebie, Radzenie sobie z presją. 3. Metody pracy: Opowiadanie, Wykład, Pokaz, Zajęcia praktyczne. 4. Formy pracy: Zajęcia grupowe, Zajęcia indywidualne. 4

2. Moje czynniki sukcesu Istnieje siedem czynników decydujących o sukcesie bądź porażce, które są niezależne od wyćwiczonej czynności: kondycja środowisko odżywianie czynniki sukcesu siła mentalna materiał taktyka technika Rysunek 1 Czynniki Sukcesu, J. Pana, Trening mentalny. Gry i zabawy dla dzieci, Wyd. Helion, Gliwice 2013 Dopiero współgranie wszystkich siedmiu czynników sprawia, że możemy osiągnąć lepsze wyniki, także w sporcie. Ćwiczenie: Każdy zawodnik otrzymuje rysunek koła z promieniami siedem czynników warunkujących sukces. Na każdym znajduje się skala od 0 (bardzo źle) do 10 (świetnie). Zawodnik musi nanieść własną ocenę poszczególnych czynników, które ma w momencie wykonywania ćwiczenia. Na koniec ćwiczenia należy połączyć wszystkie punkty ze sobą tworząc koło. Te miejsca, które tworzą krzywizny wymagają największych nakładów pracy naprawczej. Zadania do zrealizowania: Nabywanie umiejętności realnego oceniania własnych możliwości z rożnych dziedzin życia. 5

3. Umiejętność przewidywania własnego sukcesu Postępy w każdej dziedzinie życia, są możliwe tylko przy realistycznym postrzeganiu siebie, zaś przecenianie lub niedocenianie siebie ma negatywne skutki. Jeśli uczeń/ zawodnik zna swoje osiągnięcia, nie tylko lepiej zrozumie postępy, ale również postawi sobie bardziej realistyczne cele na przyszłość. To motywuje oraz daje wiarę w samego siebie. Cele nie mogą być ani zbyt trudne ani zbyt łatwe. Tylko odpowiednio dopasowane do możliwości dziecka/ zawodnika, wzbudzą motywację. By wywołać stałą motywację, dobrze jest podzielić długoterminowy cel na mniejsze etapy. Dla młodzików trenujących Goalball a cel na najbliższe trzy lata to zdobycie tytułu Mistrza Polski. Cele pośrednie to - w ciągu następnych dziesięciu treningów opanowanie i ustabilizowanie: Pozycji obronnej, Pozycji rzutowej i samego rzutu, Szybkiego powrotu na pozycję po rzucie umiejętność odnajdywania się na boisku. Podczas następnych dwudziestu treningów zwrócenie uwagi na kolejne elementy gry: Trafność rzutu (trafię w wyznaczone miejsce bramki siedem razy na dziesięć rzutów), Technika rzutu ułożenie piłki na ręce, zamach z piłką, długie pociągnięcie ręką w przód, Uwzględnienie siły mięśni rąk i obręczy barkowej przy rzucie, Komunikację w zespole w trakcie gry. Z czasem technika rzutu stanie się coraz lepsza. Podczas następnych ośmiu tygodni treningowych zawodnik połączy ze sobą wszystkie elementy oraz zwróci uwagę na słabe punkty. Dlatego taktyka dzielona na etapy, gdzie cele nie są zbyt ambitne, działa na ucznia motywująco. 6

Ćwiczenie: Ćwiczenie umiejętności przewidywania i postrzegania - taki trening jest okazją do wzmocnienia umiejętności przewidywania, a tym samym poprawy wyników. Schemat ćwiczenia: zawodnik dostaje określone zadanie ruchowe do wykonania. Przed przystąpieniem do niego musi określić swój wynik. Po wykonaniu zadania, zawodnik wspólnie z trenerem, porównują prognozę i wynik. Przykłady zadań: 1. Ile razy na dziesięć rzutów trafisz w strefę A bramki? 2. Jak wiele z dziesięciu rzutów rożnych umieścisz w określonej strefie celowania? 3. Ile zajmie Ci powrót na swoją pozycję po rzucie? 4. Mały tor sprawnościowy jesteś skrzydłowym, musisz przejść na druga stronę ramki oddać rzut z rozbiegu i wrócić na swoją pozycję obronną. Ile będziesz miał trafnych rzutów na 10 prób? Zadania do zrealizowania: Nabywanie umiejętności przewidywania wyników własnych działań. 7

4. Techniki relaksacyjne i trening wyobrażeniowy Każdy zawodnik musi nie tylko umieć przewidzieć wynik, ale również postrzegać właściwie swoje ciało, np. czy moje mięśnie są napięte, czy rozluźnione, jak się teraz czuję? Czy jestem zrelaksowany, czy zdenerwowany? W tym momencie pomocny będzie trening wyobrażeniowy oraz różne metody relaksacji. Do relaksacji wykorzystamy Trening autogenny Schultza oraz relaks stopniowy Jacobsona. Trening autogenny Schultza (gr. auto sam i genesis - powstanie) to popularna nazwa techniki relaksacji neuromięśniowej, polegającej na wywołaniu poprzez autosugestię doznań podobnych do stanu hipnozy oraz wewnętrznej medytacji. Trening autogenny składa się z sześciu (sugerowanych) elementów, które następują po sobie: uczucie ciężaru, uczucie ciepła, regulacja pracy serca, regulacja swobodnego oddychania, uczucie ciepła w splocie słonecznym (brzuchu), uczucie chłodu na czole. Początkowo ćwiczenia nie powinny być długie (3-5 minut tylko uczucie ciężaru, później do 10 minut uczucie ciężaru i ciepła, na końcu 15-20 minut wszystkie elementy). Relaksacja autosugestywna obejmuje grupy reakcji: umiejętność przyjęcia odpowiedniej postawy stan bierności, koncentracji na organizmie i sterowania organizmem. www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/zrelaksuj-sie/trening-autogenny-schultza-czyli-odprezenie-irelaks-mp3_34619.html Trening Jacobsona to popularna nazwa techniki relaksacyjnej Progresywnego Relaksu Mięśni, której pomysłodawcą jest Edmund Jacobson. Technika ta zakłada, że stany napięcia manifestują się przez kompulsywne myślenie o życiu, tzn. traktowanie większości spraw, jako zmuszających do działania. Trening Jacobsona polega na nauce napinania mięśni aż do automatyzacji. Trening powinno się odbywać najpierw w pozycji leżącej (relaksacja ogólna), po jakimś czasie w pozycji siedzącej, a następnie podczas wykonywania różnych czynności (relaksacja zróżnicowana). 8

Nauka relaksacji następuje w dwóch etapach: relaksacja stopniowa nauka napinania pojedynczych grup mięśni, potem innych, relaksacja zróżnicowana napina się pojedynczą grupę mięśni, inne pozostają rozluźnione (gdy nastąpi zautomatyzowanie czynności napinania mięśni tylko potrzebna dla jakiejś pracy grupa jest napięta, pozostałe rozluźnione, np. do czytania napięte są tylko mięśnie powiek i czoła). Korzyści z treningu Jacobsona, to przeciwdziałanie stanom lękowym, poprawa snu, polepszenie pracy narządów wewnętrznych. www.youtube.com/watch?v=gnycpeh39hs Trening wyobrażeniowy, czy inaczej trening ideomotoryczny, a nawet wizualizacja, to wymiennie stosowane nazwy szeregu technik, które polegają na przywołaniu pozytywnych zmysłowych doświadczeń, tak zwanych umysłowych obrazów, przywoływaniu określonych wyobrażeń (głównie odczuć ruchu i obrazów), kojarzeniu ich z emocjami i/lub twórczym budowaniu obrazów nowej pożądanej" rzeczywistości. Same wyobrażenia ruchu są w stanie wywołać pobudzenia w określonych obszarach mózgu takie, jakby dany ruch faktycznie był wykonany. Efekty treningu wyobrażeniowego są bardziej odczuwalne i zauważalne, gdy właściwe ćwiczenia mentalne poprzedzi relaksacja. Zadania do realizowania: Nabywanie umiejętności efektywnego wykorzystania technik relaksacyjnych oraz treningu wyobrażeniowego przy opanowywaniu stresu związanego ze startem w zawodach. 9

5. Krzywa prognozy i wyników Metoda ta pozwala wytrenować umiejętność prognozowania własnych sukcesów oraz znajdowania pozytywów w osiągniętym wyniku na zawodach. Metoda ta polega na wypełnieniu tabeli dzień przed zawodami, gdzie zawodnik aktualnie ocenia swoje czynniki sukcesu. Dzień po zawodach wypełnia tą samą tabelę, gdzie nanosi informację, jak postrzegał swoje czynniki sukcesu w dniu zawodów. Teraz następuje porównanie prognozy i wyników. Jeśli wystąpią duże różnice, należy wszystkie elementy przeanalizować, a także poszukać pozytywnych stron udziału w zawodach, np. tylko trochę się denerwowałem, zdobyłem kolejne doświadczenie w grze z przeciwnikiem Krzywa prognozy Bardzo dobrze Dobrze średnio źle Bardzo źle Kondycja Odżywianie Siła psychiczna Technika Taktyka Materiał Środowisko Mój wynik. 10

Krzywa wyników Bardzo dobrze Dobrze średnio źle Bardzo źle Kondycja Odżywianie Siła psychiczna Technika Taktyka Materiał Środowisko Mój wynik... To w tym turnieju zrobiłem dobrze... To wykorzystam podczas następnego turnieju.. Zadania do zrealizowania: Nabywanie umiejętności określania realnych możliwości własnego organizmu, Nabywanie umiejętności radzenia sobie z presją osiągnięcia wyniku uważanego z bardzo dobry. 11

6. Pozytywne rozmowy z samym sobą Każdy człowiek prowadzi rozmowy z samym sobą. Rozmowy sportowców z samymi sobą wyróżniają się tym, że są konstruktywne, motywujące i zorientowane na działanie. Chodzi tu przede wszystkim o sformułowania. Nasz mózg nie radzi sobie z zaprzeczeniami, takimi jak nie albo żaden. Powiedzenie do zawodnika: Nie graj tak pasywnie, przyniesie wręcz odwrotny skutek. Wybrać, zatem należy sformułowania pozytywne, np. Graj agresywnie. Ćwiczenie pozytywnych rozmów ze sobą: Na kartce papieru złożonej na pół zawodnik wypisuje negatywne rozmowy, jakie najczęściej prowadzi sam ze sobą, np. nie potrafię, nie mam ochoty. Teraz te myśli trzeba zmienić na pozytywne, zapisując je po prawej stronie kartki: Nie potrafię Dam z siebie wszystko! Nie mam ochoty Jestem zmotywowany i pełen energii. Zadanie do zrealizowania: Nabywanie umiejętności utrzymywania wysokiej motywacji osiągnięcia zaplanowanego wyniku, Nabywanie umiejętności wiary we własne możliwości. 12

7. Miesięczny plan pracy treningowej obejmujący sferę fizyczną i umysłową zawodnika Dni tygodnia Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Niedziela Wprowadzenie do cyklu treningowego. Co to jest trening mentalny? Moje czynniki sukcesu. Trening mentalny połączony z treningiem fizycznym oraz treningiem technicznym Trening techniczny - doskonalenie pozycji rzutowej Trening techniczny - doskonalenie pozycji rzutowej Pozytywne rozmowy z samym sobą Pozytywne rozmowy z samym sobą I tydzień treningowy ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni ramion Dzień wolny Trening autogenny Schultza uczucie ciężaru Trening wyobrażeniowy analiza filmów z grą najlepszych zawodników, a następnie wcielanie się w ich rolę przez wyobrażenie sobie siebie w ich roli 13

Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Niedziela Trening autogenny Schultza Uczucie ciężaru Trening wyobrażeniowy wyobrażenie sobie siebie, jako najlepszego zawodnika Trening techniczny doskonalenie pozycji obronnej Pozytywne rozmowy z samym sobą II tydzień treningowy ćwiczenia wytrzymałości biegowej Dzień wolny Trening Jacobsona Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni ramion Pozytywne rozmowy z samym sobą 14

Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Trening autogenny Schultza uczucie ciężaru i ciepła Trening wyobrażeniowy wyobrażenie sobie najlepszych rzutów Trening techniczny doskonalenie techniki rzutu oraz powrót na pozycję po rzucie, ćwiczenia umiejętności przewidywania Pozytywne rozmowy z samym sobą III tydzień treningowy Trening Jacobsona Dzień wolny Ćwiczenia wytrzymałościowe Trening autogenny Schultza uczucie ciężaru i ciepła Niedziela Pozytywne rozmowy z samym sobą 15

Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Niedziela Trening autogenny Schultza uczucie ciężaru i ciepła Trening wyobrażeniowy wyobrażanie sobie najlepszych rzutów Trening techniczny doskonalenie techniki rzutu oraz pozycji obronnej, ćwiczenia umiejętności przewidywania Trening Jacobsona IV tydzień treningowy Ćwiczenia wzmacniające siłę mięsni rąk i nóg Dzień wolny Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikami z I tygodnia Pozytywne rozmowy z samym sobą Pozytywne rozmowy z samym sobą 16

8. Roczny plan pracy treningowej obejmujący sferę fizyczną i umysłową zawodnika Trening mentalny połączony z treningiem fizycznym oraz treningiem technicznym II miesiąc treningowy Trening mentalny Pełny trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Moje czynniki sukcesu porównanie z I tygodnia i z końca I miesiąca treningowego Trening techniczny Treningi doskonalące technikę rzutu, Pozycję obronną, Powrót na swoją pozycję, Trening fizyczny Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni rąk i obręczy barkowej, Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni nóg, Ćwiczenia ogólnorozwojowe, Ćwiczenia doskonalące koordynację Start w zawodach, turniejach III miesiąc treningowy Pełny trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Krzywa prognozy i wyników, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po II miesiącu treningowym Trafność rzutu, Ułożenie piłki na ręce, Zamach z piłką, Długie pociągnięcie ręką w przód, Komunikację w zespole Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni rąk i obręczy barkowej, Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni nóg, Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni brzucha i grzbietu Mistrzostwa Polski do lat 16 IV miesiąc treningowy Pełny trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po III miesiącu treningowym Trafność rzutu, Ułożenie piłki na ręce, Zamach z piłką, Długie pociągnięcie ręką w przód, Komunikację w zespole Ćwiczenia wzmacniające wybrane grupy mięśni z wykorzystaniem sprzętów stacjonarnych, Ćwiczenia poprawiające wydolność z wykorzystaniem masek tlenowych V miesiąc treningowy Trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po IV miesiącu treningowym Komunikacja w zespole, Zmiana pozycji rzutowej między zawodnikami, Rzuty z obrotu Ćwiczenia szybkościowe, Ćwiczenia wytrzymałości biegowej, Ćwiczenia interwałowe 17

VI miesiąc treningowy Trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Krzywa prognozy i wyników, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po V miesiącu treningowym Trafność rzutu, Ułożenie piłki na ręce, Zamach z piłką, Zmiana pozycji rzutowej między zawodnikami, Rzuty z obrotu Ćwiczenia z wykorzystaniem ciężaru własnego ciała, Ćwiczenia interwałowe, Ćwiczenia ze sztangą Międzynarodowy Turniej Goalball w kategorii Młodzik VII miesiąc treningowy Trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Krzywa prognozy i wyników, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po VI miesiącu treningowym Trafność rzutu, Ułożenie piłki na ręce, Zamach z piłką, Zmiana pozycji rzutowej między zawodnikami, Rzuty z obrotu Zwinnościowe tory przeszkód, Ćwiczenia z wykorzystaniem ciężaru swojego ciała Międzyszkolny Turniej Goalball VIII miesiąc treningowy Trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Krzywa prognozy i wyników, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po VII miesiącu treningowym Trafność rzutu, Komunikacja w zespole, Powrót na swoją pozycję po zmianie pozycji rzutowej, Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni ramion, Zwinnościowe tory przeszkód, Ćwiczenia wytrzymałości biegowej IX miesiąc treningowy Trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po VIII miesiącu treningowym Doskonalenie elementów techniki gry dostosowanych do indywidualnych potrzeb zawodników Ćwiczenia ogólnorozwojowe z wykorzystaniem: - sprzętów stacjonarnych, - rowerów - innych gier zespołowych, np. piłka nożna Mistrzostwa Polski w Goalball X miesiąc treningowy Trening Schultza, Trening Jacobsona, Trening wyobrażeniowy, Pozytywne rozmowy z samym sobą, Moje czynniki sukcesu porównanie z wynikiem po IX miesiącu treningowym Podsumowanie całorocznej pracy treningowej Doskonalenie elementów techniki gry dostosowanych do indywidualnych potrzeb zawodników Ćwiczenia ogólnorozwojowe z wykorzystaniem: - sprzętów stacjonarnych, - rowerów - innych gier zespołowych, np. piłka nożna 18

9. Podsumowanie W obecnym świecie sportowym trening mentalny jest ważnym elementem składowym treningu całościowego. Jest stawiany na równi z treningiem fizycznym oraz przygotowaniem technicznym. Nie wszyscy zawodnicy mają tzw. silną psychikę żeby poradzić sobie ze stresem starowym lub z porażką. Młodzi zawodnicy, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę ze sportem, w większości przypadków nie są przygotowani, np. na pokonanie stresu związanego z rywalizacją z mocniejszym zawodnikiem lub drużyną, która uważana jest za silną. Same rozmowy trenera z zawodnikami nie przyniosą zadawalających rezultatów, do momentu, kiedy sam zawodnik nie uwierzy w swoje możliwości. W tym pomoże mu trening mentalny, na który skład się szereg działań psychologiczny. Rozmowy z samym sobą wywołują u zawodnika silniejszą motywację do działania i samodoskonalenia zawodnika. Pewne czynniki warunkujące sukces, zapisane na kartce papieru uzmysławiają, nad czym należy pracować, np. krzywa prognozy i wyników albo moje czynniki sukcesu. Treningi relaksacyjne pozwalają na lepszą koncentrację na potrzebach własnego ciała Czy jestem zdenerwowany? Czy moje mięśnie są napięte? Pozwalają również na wyciszenie i uspokojenie organizmu przed samym startem w zawodach. Pozwalają się skupić na tym, co najważniejsze przed startem, czyli co dany zawodnik potrafi najlepiej, jakie elementy oraz zachowania ćwiczył na treningach. Trening wyobrażeniowy pozwala na wyobrażenie samego siebie, jako zawodnika, który ma wysoką technikę gry i tym samym odnosi sukcesy. Sukces zawodnika lub/ i całej drużyny w danym turnieju czy zawodach, daje tzw. kopa, który jest motorem do dalszej pracy treningowej. Wyćwiczone elementy związane ze stresem przedstartowym, np. radzenie sobie z presją, wiara we własne możliwości czy wyznaczanie sobie realnych celów, pomoże danemu uczniowi/zawodnikowi również lepiej funkcjonować, na co dzień. Są to elementy, które może wykorzystać w szkole, w domy, w relacjach z rówieśnikami bądź dorosłymi. Mistrzostwo zaczyna się w głowie i pomaga odnosić sukcesy w wielu dziedzinach życia. 19

10. Bibliografia A. Łuszczyńska, Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne, Wyd. PWN, Warszawa 2011, M. Krawczyński, D. Nowicki, Psychologia sportu w treningu dzieci i młodzieży, Wyd. Centralny Ośrodek Sportu, Warszawa 2004, G. Lindenfield, Poczucie własnej wartości, Wyd. Ravi, Łódź 1995, J. Pana, Trening mentalny. Gry i zabawy dla dzieci, Wyd. Helion, Gliwice 2013, S. Grochmala, Teoria i metodyka ćwiczeń relaksowo koncentrujących, Wyd. PZWL, Warszawa 1986, M. George, Sztuka relaksu, Wyd. Muza, Warszawa 2001, K. W. Vopel, Latający dywan. Łatwiejsza nauka dzięki odprężeniu, Wyd. Jedność, Kielce 2004, A. Łuszczyńska, Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne, Wyd. PWN, Warszawa 2011. 20

Opinia o programie z zakresu Wychowania fizycznego do realizacji w ramach zajęć pozalekcyjnych, opracowanym przez mgr Magdalenę Kurek, nauczycielkę Wychowania Fizycznego w Gimnazjum nr 60 przy Dolnośląskim Specjalnym Ośrodku Szkolno Wychowawczym nr 13 dla Niewidomych i Słabowidzących we Wrocławiu. Opiniuję pozytywnie Program z zakresu Wychowania fizycznego do realizacji w ramach zajęć pozalekcyjnych, opracowany przez mgr Magdalenę Kurek. Program jest zgodny z podstawą programową dla szkół podstawowych i rozporządzeniem MENiS w sprawie ramowych planów nauczania szkół publicznych. Program przez swój cel główny ukierunkowany jest na wspomaganie uczniów w rozwoju fizycznym i osobowościowym. Formy i metody pracy zaplanowane w związku z realizacją programu sprzyjają wszechstronnemu rozwojowi uczniów, stwarzając szerokie możliwości zdobywania wiadomości i doskonalenia kluczowych umiejętności, takich jak: planowanie, korzystanie z instrukcji, wyciąganie trafnych wniosków. Zagadnienia, tematy opracowanego programu są poprawne pod względem rzeczowym i językowym. Autorka posługuje się właściwą terminologią i językiem przedmiotu... dyplomowany nauczyciel....... w szkole.. w.... 21