zdolny Ślązak Gimnazjalista BIOLOGIA ETAP FINAŁOWY XI DOLNOŚLĄSKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH 14.01.2012 r., godz. 10 00 Czas trwania 120 minut TWÓJ KOD Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie Wypełnia WKK. Podpis sprawdzającego Część Praktyczna Teoretyczna Razem max. pkt. 17 33 50 Punkty uzyskane Część praktyczna obserwacja materiału roślinnego W kopercie, którą otrzymałaś/otrzymałeś znajduje się owoc malwy osadzony na dnie kwiatowym. Owoc jest wysuszony i łatwo się rozpada, dlatego oglądaj go bardzo ostroŝnie, Ŝeby zaobserwować ułoŝenie poszczególnych elementów. Zadanie 1 (6 pkt) Delikatnie rozchyl działki kielicha i narysuj schemat owocu (widok z góry). Rysunek opisz i podpisz. W opisie uwzględnij połoŝoną centralnie na dnie kwiatowym oś podtrzymującą owoc zwaną karpoforem. zdolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 1
Zadanie 2 (4 pkt) Ustal typ owocu wpisując 4 razy znak X w kolumnie Owoc malwy przy odpowiednich nazwach. suche jednonasienne wielonasienne Niektóre typy owoców orzech ziarniak niełupka pękające rozpadające się mieszek strąk łuszczyna torebka rozłupnia strąk przewęzisty Owoc malwy Zadanie 3 (5 pkt) Encyklopedia PWN: Rozłupka, bot. owocek zawierający jedno nasienie. Wykorzystaj informację do zidentyfikowania rozłupki i nasienia malwy. Narysuj rozłupkę i nasienie malwy, zachowaj proporcje. rozłupka malwy nasienie malwy Zadanie 4 (1 pkt) Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal, ile płatków korony ma kwiat malwy i wpisz odpowiedź: Zadanie 5 (1 pkt) Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal z ilu owocolistków składa się zaląŝnia malwy i wpisz odpowiedź:.. zdolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 2
Część teoretyczna Tekst do zadania 6 Alergią nazywamy nadmierną reakcję organizmu na jakiś czynnik (alergen). Kontakt z alergenem powoduje wytwarzanie przeciwciał, znajdujących się między innymi na błonie komórkowej komórek tucznych. Kiedy alergen zostanie wyłapany przez przeciwciała, komórki tuczne wydzielają histaminy, odpowiedzialne za takie reakcje alergiczne, jak kaszel, katar, wysypka. Zadanie 6 (3 pkt) Na rysunku podpisz wskazane elementy, wybierając potrzebne terminy z tekstu. Zadanie 7 (3 pkt) Opisz cechy komórek tucznych wstawiając znak X w zacienione rubryki. 1. Najbardziej podobna komórka: 2. Częste miejsce występowania: leukocyt neuron oocyt zakończenia nerwowe błona śluzowa mięsień sercowy 3. NaleŜy do układu: hormonalnego nerwowego odpornościowego Tekst do zadań, 8, 9. 10. Intensywność oddychania komórkowego u roślin zaleŝy miedzy innymi od temperatury otoczenia. U ziemniaka na przykład najwyŝsza jest w przedziale temperatur 35-40 stopni Celsjusza. PowyŜej 40 gwałtownie spada. Oddychanie nie zachodzi w temperaturze poniŝej około 5 C. Zadanie 8 (2 pkt) Opisz współrzędne wykresu, który mógłby ilustrować podaną informację. 1. Współrzędna niezaleŝna x:.2. Współrzędna zaleŝna y: Zadanie 9 (1 pkt) Podaj przykładową jednostkę dla zmiennej zaleŝnej y:.. Zadanie 10 (1 pkt) Które współrzędne (x, y) opisują wykres ilustrujący informację podaną w tekście? WskaŜ je. A. (0, 0), (0, 5), (0, 35), (0, 45) B. (5, 10), (35, 70), (40, 80), (45, 90) C. (5, 1), (35, 70), (40, 70), (45, 20) D. (0, 5), (30, 70), (35, 75), (45, 70) zdolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 3
Zadanie 11 (4 pkt) Rozpoznaj roślinę przedstawioną na rysunku. A. Zapisz nazwę rodzajową tej rośliny.. B. Zapisz nazwę rodziny, do której ta roślina naleŝy C. Zaznacz na rysunku i podpisz nazwę organu odpowiedzialnego za I. rozmnaŝanie płciowe tej rośliny, II. rozmnaŝanie bezpłciowe rośliny. Wybrane organy podpisz odpowiednio I i II. Zadanie 12 (4 pkt) Wykorzystaj poniŝszy opis do wykonania zadania. Opis przeprowadzenia doświadczenia: Materiały: indofenol barwnik koloru niebieskiego, który traci barwę w obecności witaminy C, tabletka z witaminą C, pokruszona i rozpuszczona w 1 ml wody, po 5 ml soku z cebuli, jabłek, cytryn, ziemniaka. 5 probówek, 5 kroplomierzy. Wykonanie: Podpisać probówki: 1. roztwór witaminy C, 2. sok z cebuli, 3. sok z jabłek, 4. sok z cytryn, 5. sok z ziemniaków. Do kaŝdej probówki dodać po 2 ml indofenolu. Wkraplać powoli do probówek: 1. roztwór witaminy C, a do probówek 2. - 5. odpowiednie soki i mieszać ich zawartość. Zanotować liczbę dodanych kropli witaminy C i kaŝdego soku. 12 A. Zapisz cel tego doświadczenia. 12 B. Wyjaśnij, dlaczego uŝyto pięciu kroplomierzy, a nie jednego.... 12 C. Określ kiedy naleŝy zakończyć wkraplanie witaminy C do indofenolu..... 12 D. Wyjaśnij, po co przeprowadzono próbę w probówce 1..... Zadanie 13 (4 pkt) Uzupełnij tabelę w taki sposób, by opisywała sposoby identyfikacji wybranych zwiazków chemicznych. Wykrywany związek chemiczny 1 węglan wapnia kwas octowy Odczynnik Wynik 2 woda wapienna zmętnienie wody wapiennej zdolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 4
3 białko 4 glukoza pod wpływem odczynnika białko przyjmuje barwę pomarańczowoŝółtą po dodaniu odczynnika i ogrzaniu probówki roztwór zmienia barwę na ceglastą. Zadanie 14 (1 pkt) Kość kurczaka została umieszczona na 12 godzin w 10% roztworze octu. Oto zapisy, które się pojawiły w dokumentacji uczniów: Ala: Z kości wydostają się pęcherzyki gazu. Darek: Kość jest miękka i elastyczna. Iga: Kość budują związki organiczne i mineralne. Gosia: Składnikiem kości jest wapń. Który uczeń zapisał wynik doświadczenia? A. Ala i Darek. B. Iga i Gosia. C. Tylko Gosia. D. Tylko Iga. Zadanie 15 (4 punkty) Wpisz do tabeli nazwy gatunkowe organizmów przedstawionych na rysunkach. 1... 2... 3 4. zdolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 5
Zadanie 16 (3 pkt) Oceń prawdziwość zdań, wstawiając znak X w odpowiednim miejscu: 1. Ściana komórkowa kaŝdej komórki roślinnej zbudowana jest tak, aby umoŝliwić przenikanie wody. 2. Ściany komórkowe umoŝliwiają kontakt między cytoplazmą sąsiednich komórek. 3. W ścianie komórkowej roślin mogą być magazynowane substancje zapasowe. TAK NIE Zadanie 17 (3 pkt) Rysunek przedstawia liście, kwiaty i owoce pospolitych drzew. Uwaga, nie zachowano jednakowej skali dla przedstawienia obiektów. Dopasuj do siebie liście, kwiaty i owoce. Wpisz wybrane oznaczenia w odpowiednie miejsca w tabeli. Nazwa drzewa Liść Kwiat Owoc Brzoza brodawkowata Olsza czarna Klon jawor zdolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 6