STRATEGIE W NAUCZANIU BIOLOGII

Transkrypt

1 PROPOZYCJE DOŚWIADCZEŃ BIOLOGIA, SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA A (ASOCJACYJNA) metody słowne O (OPERACYJNA) metody badawcze i obserwacyjne STRATEGIE W NAUCZANIU BIOLOGII P (PROBLEMOWA) metody badawcze i obserwacyjne E (EMOCJONALNA)

2 METODY NAUCZANIA WERBALNE (słowne) pogadanka wykład dyskusja praca z tekstem opowiadanie gry dydaktyczne debata BADAWCZE eksperyment naturalny eksperyment laboratoryjny modelowanie pomiar obliczenia statystyczne OBSERWACYJNE w terenie w pracowni

3 METODY BADAWCZE (polegają na stworzeniu sytuacji problemowej w warunkach naturalnych lub sztucznych) eksperyment eksperyment pomiar i obliczenia naturalny laboratoryjny statystyczne DOKUMENTACJA 1. Temat doświadczenia. 2. Cel. 3. Hipoteza. 4. Materiał doświadczalny. 5. Przebieg doświadczenia. 6. Wyniki porównanie z próbą kontrolną. 7. Omówienie wyników. 8. Wnioski (potwierdzające lub obalające hipotezę). Doświadczenie I Materiały: g suchych nasion grochu lub fasoli, - 2 termosy, - 2 termometry laboratoryjne, - wata, plastelina lub korki z otworami, Przebieg doświadczenia Wykonanie: do termosu oznaczonego literą A wrzucamy 100 g napęczniałych nasion grochu lub fasoli (w tym celu naleŝy zalać nasiona letnią wodą i odstawić na kilka godzin, aŝ napęcznieją). Do termosu B wrzucamy 100 g nasion suchych lub ugotowanych. W otworach termosów umieść termometry (tak jak jest to przedstawione na schemacie) i uszczelnić je np. watą. Dokonywać pomiaru temperatury po 5, 10, 15, 20, 30 minutach a następnie co godzinę. Polecenia 1. Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz wyniki. 2. Sformułuj problem badawczy do powyŝszego doświadczenia. 3. Podaj hipotezę roboczą. 4. Przeprowadź doświadczenie. 5. Wyciągnij odpowiednie wnioski. 6. Jaką rolę spełnia zestaw B?

4 1. Propozycja tabeli czas 5 min. 10 min. 15 min. 20 min. 30 min. 1 godz. 1,5 godz. 2 godz. 3 godz. 4 godz. A nasiona napęczniałe (temperatura w ºC) B nasiona suche lub ugotowane (temperatura w ºC) 2. Czy kiełkujące nasiona przeprowadzają proces oddychania komórkowego/wydzielają ciepło? 3. Nasiona podczas oddychania wydzielają ciepło. 5. WyŜsza temperatura w zestawie A dowodzi, Ŝe zachodzi intensywnie proces oddychania, podczas którego emitowane jest ciepło. 6. Zestaw B jest zestawem kontrolnym.

5 Doświadczenie II Materiał i przyrządy: - 50 nasion rzeŝuchy (po 10 nasion w kaŝdej szalce), - bibuła filtracyjna (ewentualnie białe serwetki lub lignina), - 5 szalek Petriego, - menzurka 10 cm 3, - 1 zakraplacz, Odczynniki: - płyn do mycia naczyń, - woda, Wykonanie 1. Sformułuj problem badawczy. 2. Podaj hipotezę. 3. Zaproponuj tabelę w celu udokumentowania obserwowanych zmian. 1. Jaki jest wpływ detergentów na kiełkowanie nasion? 2. Detergenty oddziałują na kiełkujące nasiona/wpływają na kiełkowanie nasion. 3. Tabela do zbierania danych w doświadczeniu Dzień Doświadczenie III Liczba skiełkowanych nasion w szalce numer: Zawartość witaminy C w produktach spoŝywczych Materiały: - soki owocowe naturalne i paczkowane (lecz nie witaminizowane) np. sok z cytryny, cebuli, jabłkowy, pomarańczowy lub inny wybrany produkt, - tabletkę z witaminą C rozpuścić w 1 ml wody, - indofenol barwnik koloru niebieskiego, który robi się przezroczysty w obecności witaminy C, - probówki w takiej ilości ile mamy przygotowanych soków, - kroplomierz.

6 Wykonanie 1. Do ponumerowanych probówek nalać po 2 ml indofenolu. 2. Do pierwszej probówki nie dolewać Ŝadnego soku próba kontrolna. 3. Do probówki nr 2 za pomocą kroplomierza dodawać po jednej kropli roztworu witaminy C lekko mieszając. 4. Do następnych probówek wpuszczać kroplomierzem krople kolejnych soków aŝ do odbarwienia się indofenolu. NaleŜy liczyć krople i mieszać zawartość probówek. 5. Wyniki naleŝy zanotować w tabelce. Zadania do wykonania: 1. Skonstruuj tabelkę, w której odnotujesz dane. 2. Wyciągnij odpowiednie wnioski z rozprowadzonego doświadczenia. Numer Zawartość próbki probówki 1. Próba kontrolna - indofenol 2. Roztwór witaminy C 3. Sok 1 4. Sok 2 5. Sok 3 Liczba kropel potrzebnych do odbarwienia indofenolu Wnioski Doświadczenie IV Badanie tętna przed i po wysiłku fizycznym. Przebieg doświadczenia 1. Pomiar tętna w ciągu minuty przed wysiłkiem fizycznym (uczniowie siedzą). Odnotowanie wyników wszystkich uczestników doświadczenia. 2. Bieg lub wykonanie np. 20 przysiadów. 3. Pomiar tętna po wysiłku fizycznym i odnotowanie ich w tabeli. Uczeń Tętno 1. przed wysiłkiem po wysiłku Polecenia dla ucznia: 1. Wyciągnij właściwe wnioski z przeprowadzonego doświadczenia. 2. Na podstawie uzyskanych danych sporządź wykres obrazujący zaleŝność szybkości tętna od aktywności fizycznej.

7 Doświadczenie V Przygotowano zestaw doświadczalny do zbadania procesu transpiracji. Sformułuj hipotezę do przedstawionego doświadczenia. Hipoteza Temperatura wpływa na proces transpiracji/niska temperatura ogranicza proces transpiracji/wysoka temperatura zwiększa intensywność transpiracji. Doświadczenie VI Na rysunku przedstawiono dwa zestawy doświadczalne: I i II. W kaŝdym zestawie jest po 100 nasion rzeŝuchy. Zadaniem uczniów jest codzienne liczenie kiełkujących nasion w ciągu dwóch tygodni trwania doświadczenia. Sformułuj problem badawczy do zaplanowanego doświadczenia. Czy światło ma wpływ na kiełkowanie nasion?

8 Doświadczenie VII Wykrywanie cukrowców i tłuszczowców w materiale roślinnym A/ wykrywanie cukrowców: Materiały i odczynniki: - mąka ziemniaczana (skrobia), - bulwy ziemniaka, - płyn Lugola, - mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, Ŝyletki, Wykonanie B/ Wykrywanie tłuszczowców: Materiały i odczynniki: ml oleju, - nasiona rzepaku lub słonecznika, - odczynnik Sudan III, - mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, Ŝyletki, Wykonanie

9 C/ Wykrywanie białek: Materiały o odczynniki: - odrobina twarogu (białko), - nasiona - płyn Lugola, a/ przeprowadź doświadczenia i wyciągnij odpowiednie wnioski, b/ jaką rolę spełniają eksperymenty oznaczone literami a? Doświadczenie VIII Materiały: - 4 probówki, - 4 jednakowej długości cylindry wycięte z bulwy ziemniaka (obrane ze skórki), - 3 roztwory cukru: 5%, 10%, 20%, - woda destylowana, -linijka, Wykonanie W probówkach wypełnionych roztworami cukru i wodą destylowaną, umieszczono po jednym cylindrze wykrojonym z bulwy ziemniaka. Po godzinie wyjęto cylindry z ziemniaka i zmierzono ich długość. Polecenia: a/ podaj nazwę przedstawionego na rysunku zjawiska, b/ przedstaw spodziewany wynik obserwacji tego doświadczenia, dotyczący zmian wielkości cylindrów z bulwy ziemniaka we wszystkich probówkach, Odpowiedzi: a/ osmoza, b/ w probówkach I-III cylindry zmniejszają swe wymiary, gdyŝ umieszczono je w roztworach hipertonicznych. Cylinder IV stanowi próbę kontrolną.

10 Doświadczenie IX PoniŜej przedstawiono schemat doświadczenia, w którym wykorzystano jako materiał badawczy równej wielkości fragmenty moczarki kanadyjskiej. Doświadczenie wykonano przy zachowaniu jednakowych warunków oświetlenia i temperatury. a/ Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia. b/ Zaproponuj hipotezę badawczą. Odpowiedzi: a/ Wpływ ilości dwutlenku węgla na intensywność procesu fotosyntezy/jaki wpływ na intensywność fotosyntezy ma ilość dwutlenku węgla? b/ Zwiększenie ilości dwutlenku węgla nasila proces fotosyntezy.

11 Doświadczenie X Materiały: - 6 siewek fasoli, - woda deszczowa, - wodociągowa, - roztwór poŝywki dla roślin, Przyrządy: - 3 zlewki, - 3 tekturowe wieczka po dwa otwory w kaŝdym (na dwie siewki fasoli ponumeruj je w kaŝdym zestawie), - linijka, - wata, Wykonanie Polecenia: a/ Sformułuj problem badawczy do powyŝszego doświadczenia. b/ Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz wyniki. c/ Po przeprowadzeniu doświadczenia wyciągnij wnioski. Odpowiedzi: a/ Badanie wpływu soli mineralnych na wzrost roślin. b/ Tabela: Próba Długość siewki 1 2 Wygląd liści