Dział I Powitanie biologii

Transkrypt

1 Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia doświadczeń, wskazuje etapy planowania doświadczeń zgodnie z ustalonymi zasadami. nazywa obiekty, które mogą być przedmiotem obserwacji, wskazuje przyrządy umożliwiające obserwację wybranych obiektów przyrodniczych, określa kolejne czynności podczas obserwacji z użyciem lupy, mikroskopu, binokularu. wymienia cechy charakterystyczne danego gatunku, wyjaśnia znaczenie klasyfikacji. rozpoznaje, za pomocą kluczy i atlasów, pięć organizmów roślinnych i zwierzęcych. wyjaśnia, czym jest komórka, podaje przykłady komórek budujących organizmy, rozpoznaje na schemacie i nazywa podstawowe struktury komórkowe. wyjaśnia, co to jest ewolucja, wskazuje bezpośrednie i pośrednie dowody świadczące o ewolucji. wymienia nazwisko twórcy teorii ewolucji, charakteryzuje czynniki ewolucji. wymienia nazwy królestw grupujących organizmy kuli ziemskiej, podaje charakterystyczne cechy organizmów, zaliczanych do poszczególnych królestw. określa znaczenie najnowszych odkryć w biologii i medycynie dla ludzkości. podaje znaczenie podstawowych pojęć związanych z tworzeniem wiedzy biologicznej, omawia, na samodzielnie wybranych przykładach, etapy planowania i prowadzenia doświadczeń. przedstawia zasady przygotowania preparatu mikroskopowego, wskazuje możliwości barwienia preparatów mikroskopowych. uzasadnia konieczność tworzenia naukowych nazw gatunkowych. określa znaczenie rozpoznawania i oznaczania organizmów. podaje funkcje podstawowych struktur komórkowych, wskazuje na samodzielnie wykonanym rysunku podstawowe struktury komórkowe. uzasadnia, dlaczego organizmy żyjące na Ziemi są w pewnym stopniu spokrewnione, wskazuje, na wybranych przykładach, różnice między bezpośrednimi i pośrednimi dowodami ewolucji, charakteryzuje, na wybranych przykładach, formy przejściowe i relikty. wyjaśnia, na czym polega działanie doboru naturalnego, charakteryzuje przyczyny powstawania nowych gatunków. wskazuje drogi rozwoju ewolucyjnego królestw organizmów, uzasadnia, że podział organizmów na królestwa jest przyjętą w danej chwili umową, która będzie ulegać zmianom.

2 Dział II Czynności życiowe organizmów określa, czym jest odżywianie się, wskazuje różnorodność sposobów odżywiania się wśród organizmów cudzożywnych. określa, czym jest oddychanie, podaje przykłady wykorzystania energii w organizmie, wskazuje przykłady organizmów oddychających w różny sposób. określa, czym jest rozmnażanie się, podaje przykłady rozmnażania płciowego i bezpłciowego organizmów, wymienia czynności życiowe organizmów, podaje podstawową charakterystykę czynności życiowych. omawia przebieg procesu fotosyntezy, wykazuje różnice między odżywianiem samożywnym i cudzożywnym. porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe, wykazuje różnice w wymianie gazowej roślin i zwierząt. uzasadnia, że rozmnażanie płciowe daje większą możliwość zmienności organizmów niż rozmnażanie bezpłciowe, uzasadnia wpływ rozmnażania płciowego na ewolucję organizmów, charakteryzuje czynności życiowe organizmów na wybranych przykładach. Dział III Od bakterii do glonów wskazuje środowiska życia bakterii, określa rolę bakterii w przyrodzie i życiu człowieka. wymienia główne grupy organizmów zaliczanych do królestwa protistów i rozpoznaje ich przedstawicieli na ilustracjach, wskazuje na schemacie i nazywa organelle oraz podaje ich funkcje, wymienia nazwy pierwotniaków chorobotwórczych. wymienia charakterystyczne cechy grzybów, określa, czym jest porost, omawia czynności życiowe bakterii, uzasadnia ważną rolę bakterii jako destruentów. wyjaśnia, co to są organelle, omawia cechy budowy będące podstawą wyodrębnienia grup pierwotniaków, charakteryzuje pierwotniaki chorobotwórcze. omawia czynności życiowe grzybów, uzasadnia możliwości wykorzystania skali porostowej do określenia stopnia skażenia środowiska. omawia rolę grzybów w rozkładzie materii 2

3 wskazuje możliwość wykorzystania skali porostowej do oceny stopnia skażenia środowiska. wymienia organizmy zaliczane do destruentów, podaje, za pomocą atlasów i kluczy, przykłady grzybów jadalnych, trujących i niejadalnych, podaje sposoby odżywiania się grzybów, wskazuje rolę destruentów w przyrodzie. organicznej, charakteryzuje grzyby jako pasożyty, nazywa różne formy współżycia grzybów z innymi organizmami i podaje stosowne przykłady. omawia czynności życiowe glonów, uzasadnia przynależność glonów do różnych królestw. wymienia nazwy królestw, do których są zaliczane glony, podaje znaczenie glonów w przyrodzie i życiu człowieka, wskazuje różnice między glonem jednokomórkowym, kolonijnym i wielokomórkowym, podaje odpowiednie przykłady organizmów. wskazuje możliwość wykorzystania skali porostowej do oceny stopnia skażenia środowiska. wymienia organizmy zaliczane do destruentów, podaje, za pomocą atlasów i kluczy, przykłady grzybów jadalnych, trujących i niejadalnych, podaje sposoby odżywiania się grzybów, wskazuje rolę destruentów w przyrodzie. wymienia nazwy królestw, do których są zaliczane glony, podaje znaczenie glonów w przyrodzie i życiu człowieka, wskazuje różnice między glonem jednokomórkowym, kolonijnym i wielokomórkowym, podaje odpowiednie przykłady organizmów. 3

4 Dział IV Świat roślin podaje przykłady roślin zarodnikowych, określa znaczenie roślin zarodnikowych w przyrodzie, wykazuje zależność rozmnażania płciowego roślin zarodnikowych od obecności wody. wskazuje na ilustracjach i okazach naturalnych kwiatostany męskie i żeńskie roślin nagozalążkowych, rozpoznaje pospolite rośliny nagozalążkowe za pomocą atlasów i kluczy, wskazuje przystosowania kwiatów nagozalążkowych do wiatropylności i nasion do wiatrosiewności, wskazuje na mapie świata rozmieszczenie roślin nasiennych. wskazuje części kwiatu rośliny okrytozalążkowej, rozpoznaje pospolite rośliny okrytozalążkowe za pomocą atlasów i kluczy, przedstawia związek budowy kwiatu ze sposobem zapylania, budowy owocu ze sposobem rozsiewania nasion, przedstawia bezpłciowe sposoby rozmnażania się roślin. wymienia rodzaje tkanek roślinnych, rozpoznaje na ilustracjach tkanki roślinne, podaje podstawowe funkcje poszczególnych tkanek roślinnych. wskazuje i nazywa organy rośliny, podaje podstawową funkcję organów roślinnych, wymienia funkcje liści. podaje charakterystyczne cechy roślin zarodnikowych, przedstawia rozmnażanie się roślin zarodnikowych, wskazuje cechy różniące mszaki, paprocie, skrzypy i widłaki. określa rolę kwiatostanów w powstawaniu zalążka i nasienia, przedstawia zmiany zachodzące w kwiecie po zapłodnieniu, omawia rozmnażanie płciowe roślin nagozalążkowych ze szczególnym podkreśleniem uniezależnienia zapłodnienia od obecności wody w środowisku, uzasadnia, że nasiona pomogły skolonizować nagonasiennym nowe terytoria. opisuje budowę kwiatu i wskazuje rolę poszczególnych jego części w zapyleniu, wskazuje etapy powstawania nasion i owoców po zapłodnieniu, omawia przebieg procesu rozmnażania się roślin okrytozalążkowych. wskazuje na schemacie organów rośliny występowanie tkanek, wykazuje związek budowy tkanki z pełnioną funkcją. podaje przykłady przekształceń organów roślinnych w związku z pełnioną funkcją, omawia budowę tkankową liścia, wyjaśnia zależność między parowaniem a pobieraniem wody przez roślinę. wyjaśnia, czym jest osmoza, wyjaśnia, na czym polega współpraca korzeni z bakteriami azotowymi i grzybami. 4

5 rozpoznaje u okazów naturalnych lub na korzeń i łodygę. rozpoznaje u okazów naturalnych lub na korzeń i łodygę przedstawia bezpłciowe sposoby rozmnażania się roślin. wymienia rodzaje tkanek roślinnych, rozpoznaje na ilustracjach tkanki roślinne, podaje podstawowe funkcje poszczególnych tkanek roślinnych. wskazuje i nazywa organy rośliny, podaje podstawową funkcję organów roślinnych, wymienia funkcje liści. rozpoznaje u okazów naturalnych lub na korzeń i łodygę. rozpoznaje u okazów naturalnych lub na korzeń i łodygę. 5

6 określa środowisko życia gąbek i parzydełkowców, zaliczane do gąbek i parzydełkowców, omawia wybrane czynności życiowe gąbek i parzydełkowców. określa środowisko życia płazińców i nicieni, zaliczane do płazińców i nicieni, wskazuje cechy umożliwiające gliście ludzkiej i tasiemcowi pasożytnictwo, wskazuje sposoby unikania zakażeń glistą ludzką i tasiemcem. zaliczane do pierścienic i mięczaków oraz wskazuje środowisko ich życia, podaje przystosowania dżdżownicy do życia w glebie, podaje charakterystyczne cechy mięczaków. zaliczane do skorupiaków i pajęczaków, podaje podstawową charakterystykę skorupiaków i pajęczaków, omawia, na wybranym przykładzie, budowę zewnętrzną skorupiaków i pajęczaków. omawia cechy łączące i różniące parzydełkowce, wyjaśnia, dlaczego gąbki są zaliczane do filtratorów, podaje przykłady zwierząt o symetrii promienistej i uzasadnia swój wybór, wyjaśnia, dlaczego parzydełkowce to zwierzęta o promienistej budowie ciała. omawia wybrane czynności życiowe płazińców i nicieni, podaje przykłady zwierząt o dwubocznej symetrii ciała, uzasadnia swój wybór. wykazuje zależność między budową a środowiskiem życia dżdżownicy, omawia cechy charakterystyczne mięczaków, uzasadnia pożyteczną rolę dżdżownic w przyrodzie. wykazuje przystosowania w budowie skorupiaków i pajęczaków do trybu życia, charakteryzuje wybrane czynności życiowe skorupiaków i pajęczaków. wykazuje, na wybranych przykładach, zależność między budową owadów a trybem ich życia, omawia różnice w rozwoju owadów na wybranych przykładach, charakteryzuje wybrane czynności życiowe owadów zaliczane do owadów, podaje podstawową charakterystykę owadów, omawia, na wybranym przykładzie, budowę zewnętrzną owadów. 6

7 7