Rocznik Giełdowy 2012 algorytmu kalkulacji kursu rozliczeniowego oraz dni wykonania jednostek. Giełda uruchomiła serwis internetowy dedykowany rynkowi instrumentów pochodnych. Serwis dostępny jest pod adresem: www.pochodne.gpw.pl. Jedną z najważniejszych części tego portalu jest obszerny materiał edukacyjny dotyczący podstaw inwestowania w instrumenty pochodne oraz bardziej zaawansowanych strategii inwestycyjnych. Kontrakty terminowe W roku 2011 handlowano na giełdzie kontraktami terminowymi na indeksy WIG20, mwig40, na kursy walut dolara amerykańskiego, euro, franka szwajcarskiego oraz na akcje spółek. Łącznie na koniec roku w obrocie znajdowało się 79 serii kontraktów, o 24 więcej niż rok wcześniej. Jak w ostatnich latach, najdynamiczniej rozwijał się rynek indeksowych kontraktów terminowych. Skala obrotu tymi kontraktami pozwala porównywać naszą giełdę z innymi, rozwiniętymi rynkami Europy, bowiem pod względem wolumenu obrotu kontraktami indeksowymi GPW już kolejny rok z rzędu zajęła 4. miejsce w Europie. Nadal najbardziej popularnym wśród inwestorów instrumentem pochodnym są kontrakty terminowe na indeks WIG20. Wolumen obrotu tymi instrumentami wyniósł 13,6 mln kontraktów i był o 1,2% wyższy niż w 2010 r. Średni miesięczny wolumen obrotu w 2011 r. wyniósł blisko 1,14 mln kontraktów, natomiast najwyższy miesięczny wolumen, który wyniósł 1,7 mln kontraktów zanotowano w sierpniu 2011 roku. Liczba otwartych pozycji na tym instrumencie na koniec 2011 roku wyniosła 104,9 tys. szt., natomiast na koniec maja 2011 r. zanotowano największą wartość tego wskaźnika liczoną na koniec miesiąca w liczbie 123,9 tys. szt. Kontrakty na WIG20 zajęły 6. pozycję pod względem wolumenu obrotów wśród kontraktów na indeksy w Europie. W 2011 r. nastąpił istotny rozwój kontraktów na akcje. Do obrotu wprowadzono osiem nowych kontraktów na akcje spółek: CD Project Red S.A., Globe Trade Centre SA, Grupa Lotos SA, Jastrzębska Spółka Węglowa SA, Kernel Holding SA, Lubelski Węgiel BOGDANKA SA, Petrolinvest SA, TVN SA, w efekcie czego na koniec roku w ofercie GPW było 18 kontraktów na akcje. Wolumen obrotu kontraktami terminowymi na akcje wyniósł 738 tys. kontraktów, co stanowi ponad 96-procentowy wzrost w stosunku do wolumenu z 2010 r. Średni miesięczny wolumen wyniósł 61,5 tys. kontraktów. Największy w historii Giełdy miesięczny wolumen obrotu kontraktami na akcje, który wyniósł 79,7 tys., zanotowano w sierpniu 2011 roku. Liczba otwartych pozycji na kontraktach na akcje na koniec 2011 r. wyniosła 6,5 tys. kontraktów. W roku 2011 zanotowano również historyczny rekord liczby otwartych pozycji liczonej na koniec miesiąca, która w lipcu wyniosła 14,4 tys. kontraktów. Z kolei kontrakty na waluty osiągnęły najwyższy poziom obrotów od początku ich notowania na GPW. Najbardziej popularnymi kontraktami walutowymi w 2011 r. był kontrakt na parę USD/PLN, zaś na drugim miejscu był kontrakt na parę CHF/PLN W sumie kontrakty walutowe wygenerowały w 2011 r. wolumen obrotu na poziomie 199,5 tys. kontraktów, co było wynikiem o 68% lepszym niż w roku 2010. Średni miesięczny wolumen wyniósł 16,6 tys. szt. Rekordowy miesięczny wolumen tymi kontraktami, który wyniósł 29 743 szt., został ustanowiony w sierpniu 2011 r. Liczba otwartych pozycji na tych instrumentach wyniosła na koniec roku 3276 kontraktów i była o 68% wyższa niż na zakończenie 2010 r. Największe obroty kontraktami terminowymi generowane są przede wszystkim przez krajowych inwestorów indywidualnych, których udział w 2011 roku wyniósł 46%. 206
Główny Rynek GPW Wybrane elementy standardu kontraktów terminowych na indeksy Nazwa skrócona kontraktu Mnożnik Wartość kontraktu Jednostka notowania Miesiące wykonania kontraktów Ostatni dzień obrotu FXYZkrr, gdzie: F rodzaj instrumentu XYZ skrót nazwy instrumentu bazowego (W20, W40) k kod określający miesiąc wykonania kontraktu (określany przez Giełdę) rr dwie ostatnie cyfry roku wykonania 10 zł Mnożnik * kurs kontraktu Punkty indeksowe Dla kontraktów na WIG20 cztery najbliższe miesiące z cyklu,,, grudzień. Dla kontraktów na mwig40 trzy najbliższe miesiące z cyklu,,, grudzień. Dzień sesyjny przypadający w trzeci piątek miesiąca wykonania. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja, to wówczas jest to ostatni dzień sesyjny przypadający przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania Dzień wygaśnięcia Pierwszy dzień obrotu nowej serii Ostateczny kurs rozliczeniowy Dzień rozliczenia Sposób rozliczenia Ten sam dzień co ostatni dzień obrotu Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniej serii kontraktów Ostateczny kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia kontraktu jako średnia arytmetyczna ze wszystkich wartości indeksu (WIG20, mwig40) w czasie ostatniej godziny notowań ciągłych oraz wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej, po odrzuceniu 5 najwyższych i 5 najniższych z tych wartości Następny dzień roboczy po dniu wygaśnięcia kontraktu (po ostatnim dniu obrotu) Pieniężne w złotych polskich 207
Rocznik Giełdowy 2012 Wybrane elementy standardu kontraktów terminowych na kursy walut Nazwa skrócona kontraktu FXYZkrr, gdzie: F rodzaj instrumentu XYZ oznaczenie waluty, której kurs jest instrumentem bazowym (EUR, USD, CHF) k kod określający miesiąc wykonania kontraktu (określany przez Giełdę) rr dwie ostatnie cyfry roku wykonania Jednostka transakcyjna (wielkość kontraktu) Miesiące wykonania kontraktów Ostatni dzień obrotu Dzień wygaśnięcia Pierwszy dzień obrotu nowej serii Ostateczny kurs rozliczeniowy Ostateczna cena rozliczeniowa Dzień rozliczenia Sposób rozliczenia 10.000 EUR, 10.000 USD lub 10.000 CHF 3 najbliższe miesiące kalendarzowe + 3 kolejne miesiące z marcowego cyklu kwartalnego Dzień sesyjny przypadający w trzeci piątek miesiąca wykonania. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja wówczas jest to ostatni dzień sesyjnyprzypadający przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania. Ten sam dzień co ostatni dzień obrotu Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniej serii kontraktów Kurs średni EUR, USD lub CHF ustalony przez NBP na fixingu w dniu wygaśnięcia kontraktu przemnożony przez 100. Określany jest z dokładnością do 0,01 PLN (za 100 EUR, 100 USD lub 100 CHF) Ostateczny kurs rozliczeniowy (w przeliczeniu na 1 EUR, 1 USD lub 1 CHF) pomnożony przez wielkość kontraktu Następny dzień roboczy po dniu wygaśnięcia kontraktu Pieniężne w złotych polskich Kalendarz obrotu kontraktami terminowymi na indeks WIG20 oraz na kursy walut I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII grudzień grudzień 208
Główny Rynek GPW Wybrane elementy standardu kontraktów terminowych na akcje Nazwa skrócona kontraktu Liczba akcji przypadająca na jeden kontrakt Jednostka notowania Wartość kontraktu Miesiące wykonania kontraktów Ostatni dzień obrotu FXYZkrr, gdzie: F rodzaj instrumentu XYZ - skrót nazwy instrumentu bazowego k - kod określający miesiąc wykonania kontraktu (określany przez Giełdę) rr dwie ostatnie cyfry roku wykonania 100 lub 1 000 W złotych polskich (za jedną akcję) Kurs kontraktu pomnożony przez liczbę akcji przypadającą na jeden kontrakt Trzy najbliższe miesiące z cyklu,,, grudzień Dzień sesyjny przypadający w trzeci piątek miesiąca wykonania. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja wówczas jest to ostatni dzień sesyjny przypadający przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania Dzień wygaśnięcia Pierwszy dzień obrotu nowej serii Ostateczny kurs rozliczeniowy Dzień rozliczenia Sposób rozliczenia Ten sam dzień co ostatni dzień obrotu Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniego kontraktu Kurs ostatniej transakcji akcjami będącymi instrumentem bazowym, zawartej na sesji giełdowej w dniu wygaśnięcia danych kontraktów terminowych Następny dzień roboczy po dniu wygaśnięcia kontraktu (po ostatnim dniu obrotu) Pieniężne w złotych polskich(po ostatnim dniu obrotu) Kalendarz obrotu kontraktami terminowymi na indeks mwig40 oraz na akcje I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII grudzień 209
Rocznik Giełdowy 2012 Statystyka obrotu kontraktami terminowymi Kontrakty terminowe (ogółem) Wartość obrotu ogółem (mln zł) 353 124 330 472 254 550 303 423 331 438 Średni obrót na sesję (tys. zł) 1 406 869 1 306 212 1 010 119 1 208 857 1 331 076 Wolumen ogółem (tys.) 14 280 13 614 13 225 12 085 9 317 Średni wolumen na sesję 56 891 53 809 52 480 48 148 37 418 Liczba transakcji na sesję 17 487 14 413 16 916 15 785 11 870 Liczba otwartych pozycji (na koniec roku) 115 275 124 504 110 199 73 475 53 430 Liczba serii (na koniec roku) 79 55 37 40 41 Wartość obrotu ogółem (mln zł) 8 541 10 177 4 134 3 325 5 628 Wolumen ogółem 329 405 395 461 199 552 148 690 160 857 Liczba transakcji 620 786 405 308 321 Kontrakty terminowe na WIG20 Wartość obrotu ogółem (mln zł) 338 257 323 673 246 656 297 577 328 839 Średni obrót na sesję (tys. zł) 1 347 638 1 279 340 978 794 1 185 565 1 320 636 Wolumen ogółem (tys.) 13 313 13 086 12 567 11 600 9 170 Średni wolumen na sesję 53 040 51 724 49 871 46 214 36 826 Liczba transakcji na sesję 14 786 13 026 15 172 14 497 11 449 Liczba otwartych pozycji (na koniec roku) 104 924 114 019 101 122 68 334 50 159 Wskaźnik płynności (%) 176,2 212,9 198,5 237,6 256,6 Liczba serii (na koniec roku) 4 4 4 4 4 Wartość obrotu ogółem (mln zł) 8 535 10 177 4 119 3 303 5 628 Wolumen ogółem 329 205 395 461 199 022 143 520 160 857 Liczba transakcji 619 786 403 304 321 Kontrakty terminowe na mwig40 Wartość obrotu ogółem (mln zł) 767 834 580 646 757 Średni obrót na sesję (tys. zł) 3 057 3 297 2 302 2 572 3 040 Wolumen ogółem (tys.) 29 33 30 25 17 Średni wolumen na sesję 116 130 120 101 67 Liczba transakcji na sesję 94 108 100 88 59 Liczba otwartych pozycji (na koniec roku) 530 801 898 446 343 Wskaźnik płynności (%) 2,4 3,5 3,5 4,1 1,9 Liczba serii (na koniec roku) 3 3 3 3 3 Wartość obrotu ogółem (mln zł) 6 --- --- --- --- Wolumen ogółem 200 --- --- --- --- Liczba transakcji 1 --- --- --- --- 210
Główny Rynek GPW Statystyka obrotu kontraktami terminowymi (cd.) Kontrakty terminowe na akcje Wartość obrotu ogółem (mln zł) 7 453 2 108 1 435 1 574 1 370 Średni obrót na sesję (tys. zł) 29 695 8 331 5 693 6 272 5 503 Wolumen ogółem (tys.) 738 375 466 326 114 Średni wolumen na sesję 2 939 1 484 1 848 1 301 458 Liczba transakcji na sesję 2 053 942 1 179 921 310 Liczba otwartych pozycji (na koniec roku) 6 545 7 735 6 315 2 626 2 403 Wskaźnik płynności (%) 3,9 1,5 1,5 1,6 1,3 Liczba serii (na koniec roku) 54 30 18 18 23 Wartość obrotu ogółem (mln zł) --- --- --- 21 --- Wolumen ogółem --- --- --- 5 170 --- Liczba transakcji --- --- --- 4 --- Kontrakty terminowe na CHF Wartość obrotu ogółem (mln zł) 2 540 232 280 140 --- Średni obrót na sesję (tys. zł) 10 120 916 1 111 2 224 --- Wolumen ogółem (tys.) 73 8 9 6 --- Średni wolumen na sesję 291 30 37 90 --- Liczba transakcji na sesję 208 20 25 49 --- Liczba otwartych pozycji (na koniec roku) 813 597 201 153 --- Liczba serii (na koniec roku) 6 6 4 4 --- Kontrakty terminowe na EUR Wartość obrotu ogółem (mln zł) 926 910 2 607 1 036 19 Średni obrót na sesję (tys. zł) 3 689 3 595 10 346 4 126 77,5 Wolumen ogółem (tys.) 23 22 59 23 29 59 291 1 Średni wolumen na sesję 87 89 236 114 2 Liczba transakcji na sesję 59 59 167 41 1 Liczba otwartych pozycji (na koniec roku) 1068 639 957 1 082 27 Liczba serii (na koniec roku) 6 6 4 4 4 Kontrakty terminowe na USD Wartość obrotu ogółem (mln zł) 3 180 2 716 2 992 2 437 147 Średni obrót na sesję (tys. zł) 12 671 10 735 11 874 9 708 590 Wolumen ogółem (tys. zł) 104 89 93 98 6 Średni wolumen na sesję 416 351 368 391 22 Liczba transakcji na sesję 287 258 273 220 18 Liczba otwartych pozycji (na koniec roku) 1 395 713 706 833 467 Liczba serii (na koniec roku) 6 6 4 4 4 Wartość obrotu ogółem (mln zł) --- --- 15 --- --- Wolumen ogółem --- --- 530 --- --- Liczba transakcji --- --- 2 --- --- * Kontrakty terminowe na CHF notowane są od 30.09.2008 r. 211