Zagadnienie wsparcia społecznego w kontekście zdrowia fizycznego i psychicznego

Podobne dokumenty
Wsparcie społeczne. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ

PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES

Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna

Terapeutyczna rola wsparcia społecznego w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości

UWZGLĘDNIENIEM POPULACJI SENIORÓW

WSPARCIE SPOŁECZNE W CHOROBIE 6

PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...

,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM

Promocja zdrowia: Modele, metody, badania socjomedyczne. Zofia Słońska. Szkoła Zdrowia Publicznego CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO

Opis modułu kształcenia

SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE

Wykłady: 20 godziny Seminaria: 10 godzin Ćwiczenia: 10 godzin

Priorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata

Realizacja edukacji zdrowotnej w szkole

Studium podyplomowe ZARZĄDZANIE ZDROWIEM I BEZPIECZEŃSTWEM W MIEJSCU PRACY

Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów

Wiedza i zachowania zdrowotne mieszkańców Lubelszczyzny a zmienne demograficzno-społeczne.

Studia niestacjonarne - Psychologia kliniczna ROK I

UCHWAŁA NR XXXIII/247/2017 RADY MIEJSKIEJ W ŻYWCU. z dnia 23 lutego 2017 r.

Formularz konsultacji

Wsparcie społeczne. Dorota Wojcik, Natalia Zasada

Problem pomiaru obiektywnych i subiektywnych uwarunkowań jakości życia

Znaczenie redukcji poziomu stresu w zakładzie pracy dla poprawy warunków pracy i wydajności. Marta Bem

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

Rok I, semestr zimowy (I)

Załącznik nr 2 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

Rok I, semestr zimowy (I)

Wybrane aspekty. bezpieczeństwa społecznego. Wykład wprowadzający. Bezpieczeństwo społeczne - tematyka wykładów. Przedmiotowe efekty kształcenia

Psychologia kliniczna

PRZEDMIOTY REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE MAGISTERSKIE STUDIA STACJONARNE

wspieranie potencjału ludzkiego, kreowanie równych szans rozwoju i sku teczne wspomaganie jednostki i grup w realizacji ich celów życiowych.

Księgarnia PWN: Pod red. Barbary Woynarowskiej - Życie bakterii. Spis treści. Barbara Woynarowska

Część I. Edukacja zdrowotna - podstawy teoretyczne i metodyczne Barbara Woynarowska

ANKIETA PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII MIESZKAŃCÓW POWIATU

PSYCHOLOGIA KARTA PRZEDMIOTU. CPS01c. polski. obowiązkowy. nauki podstawowe. studia magisterskie. II rok/semestr 4.

Z historii SPZ Konferencja międzynarodowa SPZ wiodąca rola Anglików początek projektu SPZ w Polsce.

OBSZAR DZIAŁAŃ: UCZNIOWIE Zadania Forma realizacji Odpowiedzialni Sposoby ewaluacji, termin realizacji Integrowanie społeczności uczniowskiej.

Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie

Ankieta dotycząca Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Szczutowo

Zakończenie: O wsparciu społecznym i jego znaczeniu

Program promocji zdrowia psychicznego

Program promocji zdrowia psychicznego

Czynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki

Program promocji zdrowia psychicznego

Szkoła Podstawowa im. Ewarysta Estkowskiego w Kostrzynie SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE WZAJEMNE RELACJE MIĘDZY JA, TOŻSAMOŚCIĄ, SAMOOCENĄ

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1

Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych leczenia uzależnień oraz warunki realizacji tych świadczeń

SALUTOGENEZA co to takiego?

Zdrowie dla wszystkich

I zjazd 19 h Piątek 10 października o g spotkanie organizacyjne


SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Edukacja i profilaktyka zdrowotna Kod przedmiotu

Szkoła Promująca Zdrowie

Psychospołeczne uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. nosprawnych. w Warszawie. Konferencja nt.

Studenckie Koło Naukowe Pielęgniarek. Opracowanie: Kunda Justyna, Trebenda Elżbieta, Smoleń Ewa

Podsumowanie projektu. Efektywny rozwój aktywnej integracji w gminie Ożarowice

Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019

Co zyskuje firma, która profesjonalnie rozwiązuje problemy dotyczące konsumpcji substancji psychoaktywnych przez pracowników?

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW

Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów

JAKOŚĆ W PRACY PROFILAKTYCZNEJ

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU

Rok immatrykulacji 2013/ Studia niestacjonarne - program PSYCHOLOGIA KLINICZNA I ZDROWIA

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Psychologia kształtowania i modyfikacji zachowania Program studiów jednolitych dla licencjatów i magistrów tryb niestacjonarny

Grupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska

HIGIENA I EPIDEMIOLOGIA

Wykłady: Literatura. Nazwa kursu: Promocja zdrowia Autor: prof. dr hab. Władysława Pilecka mgr Stanisław Bobula

Cz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:

Prof. dr hab. Ewa Malinowska mgr Emilia Garncarek mgr Krystyna Dzwonkowska-Godula. Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki

SERIA PERSONALIZACJA MEDYCYNY SPERSONALIZOWANIE MEDYCYNY W ŚRODOWISKU SZPITALNYM

Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia. Prof. Krzysztof Owczarek. III rok. zimowy + letni.

SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU

Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia ICF a diagnoza funkcjonalna

Ankieta dotycząca Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Urzędów

im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć

Psychologia. w indywidualnej organizacji toku studiów. Studia niestacjonarne jednolite magisterskie Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży

OBSZARY WSPÓŁPRACY NA RZECZ OSÓB WYKLUCZONYCH SPOŁECZNIE NA PRZYKŁADZIE CISTOR I MOPR W TORUNIU

Oferta Miejskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień w Krakowie. Kraków, 17 listopada 2016 roku

UCHWAŁA NR /2008 RADY MIEJSKIEJ W ŚRODZIE WIELKOPOLSKIEJ. z dnia roku

WSPÓŁPRACA SZKOŁY Z RODZICAMI W KONTEKŚCIE PROCESU WSPOMAGANIA

Załącznik Nr 1do Zarządzenia Nr 40/2011/2012 Rektora UKW z dnia 10 lutego 2012 r. OPIS PRZEDMIOTU

DIAGNOZA SPOŁECZNA 2009

Promocja zdrowia z punktu widzenia dzisiejszego stanu wiedzy. Teoria i praktyka.

Otwarty konkurs ofert

Jakość życia w perspektywie pedagogicznej

Jakość życia nie zależy wyłącznie od dobrostanu fizycznego, bo stan zdrowia ma wpływ na wiele aspektów życia.

Kierunek PEDAGOGIKA studia I stopnia. Kierunek PEDAGOGIKA studia I stopnia, profil ogólnoakademicki, 2014/2015

? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka

GMINNY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA

3. Chorzy psychicznie, w rozumieniu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY PUBLICZNEGO GIMNAZJUM NR 3 IM. EMILII PLATER W BIAŁEJ PODLASKIEJ

KONTRAKT GRUPOWY USTALMY ZASADY WSPÓŁPRACY, KTÓRE BĘDĄ DOTYCZYŁY NAS WSZYSTKICH PODCZAS DZISIEJSZYCH ZAJĘĆ

Wybrane programy profilaktyczne

Transkrypt:

Zagadnienie wsparcia społecznego w kontekście zdrowia fizycznego i psychicznego Michał Nowakowski Instytut Socjologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

Zainteresowanie czynnikami społecznymi w medycynie 200-letnia tradycja medycyny społecznej Dominacja medycyny bio-technicznej Renesans zainteresowań poza medycznymi zjawiskami związanymi ze zdrowiem i chorobą (jeden z jego objawów można uznać powstanie i rozwój socjologii medycyny)

Czynniki wpływające na zdrowie i Wykształcenie chorobę: Status społeczno-ekonomiczny Indywidualne i zbiorowe praktyki zdrowotne Stres społeczny i radzenie sobie z nim Wsparcie społeczne i sieć relacji społecznych

Czynniki ryzyka wystąpienia chorób: Ubóstwo, złe warunki mieszkaniowe, niski standard życia Niski status zawodowy, stres zawodowy Dyskryminacja Antyzdrowotny styl życia (złe wzory odżywiania się, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej, uzależnienia od substancji psychoaktywnych) Niski poziom własnej samooceny, brak poczucia własnej wartości, samoobwinianie się, małe poczucie kontrolowania sytuacji życiowej, utratę kontroli nad własnym życiem, bezrobocie. Izolacja społeczna, brak wsparcia społecznego.

Częstość pojawiania się pojęcia wsparcia społecznego w bazie Academic Search Complete 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 460 440 420 400 380 360 340 320 300 280 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Jako hasło przedmiotowe W tytule

1960 Częstość pojawiania się pojęcia wsparcia społecznego w bazie Medline i Academic Search Complete (w tytule) 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 MEDLINE ASP

Pojęcie wsparcia społecznego Pojawiło się w latach w latach 70-tych w ośrodkach akademickich USA, Kanady, Anglii, Holandii. Nie zostało ono wyprowadzone z jakiejś konkretnej teorii psychologicznej, ale ma rodowód pragmatyczny. Jest pojęciem wieloznacznym

Wsparcie społeczne w naukach społecznych Psychologia Pedagogika Socjologia Nauki medyczne, pielęgniarstwo, psychiatria Praca socjalna, polityka społeczna Promocja zdrowia Ekonomia, demografia Filozofia

Wsparcie społeczne a zdrowie i choroba Od początku pełniło ono funkcję wyjaśniającą w badaniach dotyczących wpływu stresowych doświadczeń życiowych człowieka na jego zdrowie psychiczne i fizyczne: W badaniach tych zwrócono uwagę na to, że ludzie otoczeni liczną bliską rodziną, posiadający wieku przyjaciół, należący do różnych organizacji, związani ideologią lub wiarą z innymi ludźmi, cieszą się lepszym zdrowiem, łatwiej dają sobie radę w sytuacjach trudnych i ponoszą mniejsze negatywne konsekwencje sytuacji stresowych. [Zofia Jaworowska-Obłój, Pojęcie wsparcia społecznego jego funkcje w badaniach naukowych. s.733, Przegląd psychologiczny, 1986]

Jak działa wsparcie społeczne?

Podejście strukturalne Podejście ilościowe, wsparcie społeczne to osadzenie jednostki w sieci społecznej, zapewniająca poczucie bezpieczeństwa, przynależności, zintegrowania z innymi, akceptacji itp. Korzystny dla dobrego samopoczucia jest sam fakt istnienia społecznych związków między ludźmi. W ten sposób rozumiane wsparcie jest pewnym zasobem, jaki człowiek uzyskuje dzięki uczestnictwu w sieci społecznej.

Przykłady definicji: - dostępne wsparcie, płynące z powiązań człowieka z innymi ludźmi, grupami społecznymi, społeczeństwem. [1] - zzewnątrzpochodny składnik psychospołecznych, zgeneralizowanych zasobów odpornościowych.[2] [1] Lin N. za: Jaworowska-Obłój Z., Skuza B., Pojęcie wsparcia społecznego i jego funkcje w badaniach naukowych., Przegląd Psychologiczny, 1986, t. 29, nr.3, str.733 [2] Antonovsky A. za: Dołęga Z., Wsparcie społeczne jako społeczny kontekst rozwoju w okresie dorastania., Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, z. 8, 2000, str. 26

Podejście funkcjonalne Podejście jakościowe, akcentuje interakcję i proces wymiany pewnych dóbr. Powołuje się na miary subiektywne, takie jak: poczucie wsparcia, jego postrzegana dostępność, wartość oraz adekwatność. Tak rozumiane wsparcie może zachodzić pomiędzy jednostkami, jednostką a grupą, a także grupami. Badacze należący do tego nurtu nie zadowalają się samym opisem, ale dużą wagę przykładają do oceny kontaktów wspierających.

Przykłady definicji: - pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych, stresowych. [1] -...pomoc i wsparcie będące wynikiem interakcji z otoczeniem społecznym. [2] [1] Sarason I.G., Sarason R.B. za: Jaworowska-Obłój Z., Skuza B., Pojęcie wsparcia społecznego i jego funkcje w badaniach naukowych., Przegląd Psychologiczny, 1986, t. 29, nr.3, str.733 [2] Bishop G. D., Psychologia zdrowia., Astrum, Wrocław 2000

Przykłady definicji (c.d.)...rodzaj interakcji społecznej, która charakteryzuje się tym, że: zostaje podjęta przez jedną lub obie strony (uczestników tej interakcji) w sytuacji problemowej lub trudnej, w toku tej interakcji dochodzi do wymiany informacji, wymiany emocjonalnej, wymiany instrumentów działania lub wymiany dóbr materialnych, wymiana ta może być jednostronna lub dwustronna (kierunek dawca-biorca może być stały lub zmieniać się w różnych, czasowych odstępach, poczynając od bardzo małych), w dynamicznym układzie interakcji wspierającej można wyróżnić osobę wspierającą (pomagającą) i odbierającą wsparcie, dla skuteczności tej wymiany istotna jest odpowiedniość między rodzajem udzielanego wsparcia, a potrzebami odbiorcy wsparcia, celem interakcji wspierającej jest spowodowanie u jednego lub obu uczestników tej interakcji zbliżenia do rozwiązania problemu, osiągnięcia celu, przezwyciężenia sytuacji trudnej itp. (konkretyzacja celu wsparcia zależy od rozpoznania problemu i diagnozy trudności). [1] [1] Sęk H., Wsparcie społeczne co zrobić, aby stało się pojęciem naukowym?, Przegląd Psychologiczny, 1986, t.29, nr.3, str.793

Hipoteza efektu głównego lub bezpośredniego U jej podstaw legło przekonanie, że wsparcie pełni ogólnie rolę korzystną dla zdrowia (dobrostanu), gdyż niezależnie od poziomu stresu daje człowiekowi poczucie przynależności, które działa ogólnie wzmacniająco. Wsparcie to czynnik niezależny od innych zmiennych i określić go można jako względnie trwały rodzaj relacji człowieka z otoczeniem zapobiegający pojawieniu się silnego stresu.

Hipoteza buforowa Traktuje wsparcie jako zmienną pośredniczącą pomiędzy wydarzeniami życiowymi, a ich konsekwencjami dla samopoczucia i zdrowia człowieka. Wsparcie uaktywnia się tylko podczas sytuacji stresowej i pełni funkcje buforu zmniejszającego napięcie i umożliwiającego przezwyciężenie trudności lub kryzysu. Zadaniem wsparcia jest łagodzenie oceny sytuacji, w której znajduje się człowiek, zwiększenie jego zaradności (wsparcie jest tu zmienną manipulowaną). Możliwe jest to wtedy, gdy osoby wspierające dążą do podwyższania poczucia własnej skuteczności u osób, którym pomagają. Istotna jest optymalność tego typu wsparcia, ponieważ za dużo wsparcia wpływa obciążająco i deprymująco.

Hipoteza o wpływie predyspozycji do zaburzeń psychicznych Hipoteza ta odwraca relacje między wsparciem a chorobą i mówi, że osłabianie więzi społecznych wynikać może z predyspozycji do zaburzeń psychicznych.

Wsparcie społeczne i zdrowie W badaniach epidemiologicznych na mieszkańcach wsi Alameda (n=6928) stwierdzono, że im mniejsza sieć społeczna tym większe jest ryzyko śmierci. (Lisa Berkman i Leonard Syme) Badania społeczności chińskiej w Waszyngtonie. (Nan Lin i współpracownicy) Badania par małżeńskich (Anita DeLongis i współpracownicy)

Dziękuję bardzo