OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU ŁOWICKIEGO ZA 2015 ROK

OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU ŁOWICKIEGO ZA 2015 ROK Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łowiczu Luty 2016

OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU ŁOWICKIEGO ZA 2015 ROK Państwowa Inspekcja Sanitarna na mocy ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1412) jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, a w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: - higieny środowiska, - higieny pracy w zakładach pracy, - higieny procesów nauczania i wychowania, - higieny wypoczynku i rekreacji, - zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, - higieniczno sanitarnymi jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Ponadto w celu kształtowania postaw i zachowań prozdrowotnych Państwowa Inspekcja Sanitarna inicjuje, organizuje, koordynuje i nadzoruje działalność oświatowo zdrowotną, która obejmuje także realizację programów edukacyjnych oraz kampanii społecznych w zakresie promocji zdrowego stylu życia. Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2015 r. było promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie powstawaniu chorób i zaburzeń zdrowia, w tym chorób zakaźnych, niezakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego z zakresu zdrowia publicznego oraz działalności przeciwepidemicznej. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należą kontrole przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne. Nadzór sanitarno epidemiologiczny na obszarze powiatu łowickiego sprawuje Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łowiczu przy pomocy podległej mu Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Łowiczu. Przeprowadzanie kontroli, jak również dokonywanie okresowych ocen stanu sanitarnego umożliwia monitorowanie sytuacji epidemiologicznej i sanitarnej powiatu oraz podejmowanie niezbędnych działań interwencyjnych. 2

Zadania wynikające z Ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej są wykonywane przez poszczególne komórki organizacyjne nadzoru sanitarnego Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Łowiczu na podstawie rocznych planów pracy. SEKCJA EPIDEMIOLOGII 1. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych Ocenę sytuacji epidemiologicznej powiatu łowickiego dokonano na podstawie zarejestrowanych chorób zakaźnych zgłoszonych przez lekarzy, zgodnie z obowiązującymi przepisami ( ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Dz. U. Nr 234 z 2008 roku, poz. 1570 z późn. zmianami). Analizie poddano wybrane jednostki chorobowe, które w 2015 r. stanowiły problem epidemiologiczny, bądź były monitorowane w ramach realizowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną programów Światowej Organizacji Zdrowia i wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego. W całej Polsce zgłaszanie, kwalifikacja i rejestracja zachorowań na niektóre choroby zakaźne opiera się na opracowanych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego definicjach przypadków chorób zakaźnych. Zastosowanie tych definicji ma na celu ujednolicenie zgłaszalności i zapewnienie porównywalności danych, zbieranych w ramach nadzoru epidemiologicznego w Polsce oraz we wspólnocie Europejskiej. Zgłaszanie zachorowań / podejrzeń zachorowań na choroby zakaźne pozwala na śledzenie sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowanie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych celem unieszkodliwienia źródła zakażenia, przecięcia dróg szerzenia oraz uodpornienia osób wrażliwych na zakażenie. W powiecie łowickim ogółem w roku 2015 r. zarejestrowano 1232 zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia, w związku z czym 245 osoby były hospitalizowane. Przeprowadzono 228 dochodzeń epidemiologicznych. Zatrucia i zakażenia pokarmowe W 2015 r. zarejestrowano 24 przypadków zatruć pokarmowych spowodowanych pałeczkami Salmonella tj. o 6 mniej niż w ubiegłym roku. Zanotowano 1 przypadek zatrucia pokarmowego w mieście i 23 na wsi. Hospitalizowano 20 osób. Zarejestrowano 3 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego w domach prywatnych. Czynnikiem etiologicznym wywołującym zatrucie pokarmowe były rotawirusy i pałeczki Salmonella. 3

W 2015 r. zmniejszyła się zapadalność na bakteryjne zakażenia pokarmowe wywołane przez E. Coli biegunkotwórczą. Zarejestrowano 1 przypadek zachorowania. Inne bakteryjne zakażenia jelitowe W 2015 roku zarejestrowano jeden przypadek zakażenia wywołanego przez Yersinia enterocolitica. typ 0:3. Nie wystąpiły zachorowania na czerwonkę bakteryjną i pełzakowatą, dur brzuszny i dury rzekome. Na terenie powiatu łowickiego mieszka dwóch stałych nosicieli duru brzusznego. Wszyscy mają powyżej 60 lat i są objęci nadzorem sanitarnym. Choroby wieku dziecięcego W 2015 roku zwiększyła się zapadalność na krztusiec, zmniejszyła się natomiast zapadalność na różyczkę. Nie zarejestrowano zachorowań na świnkę i odrę. Obowiązkowe szczepienia ochronne mają duży wpływ na korzystną sytuację epidemiologiczną odry, świnki i różyczki. Zapadalność na szkarlatynę utrzymuje się na poziomie roku ubiegłego. Tabela nr 1. Choroby wieku dziecięcego- liczba przypadków i zapadalność na 100 000 mieszkańców w powiecie łowickim w latach 2014-2015. 2015 2014 JEDNOSTKA CHOROBOWA Liczba Zapadalność Liczba Zapadalność przypadków przypadków Krztusiec 10 12,5 4 5,0 Różyczka 4 5,0 8 10.0 Ospa wietrzna 239 298,2 271 338,1 Świnka 0 0 3 3,8 Szkarlatyna 17 21,2 21 26,2 Wirusowe zapalenia wątroby W 2015 r. zarejestrowano 2 przypadki zachorowań na WZW typu B. Od 2000 roku odnotowujemy systematyczny spadek zachorowań na WZW typu B co jest związane z istniejącą skuteczną szczepionką przeciwko tej chorobie. Zmniejszyła się zapadalność na WZW typu C, zarejestrowano 5 przypadków zachorowań t.j. o 8 mniej niż w roku ubiegłym. Nie zarejestrowano żadnego przypadku zachorowania na WZW typu A. 4

Pokąsania osób przez zwierzęta W stosunku do roku ubiegłego liczba osób pokąsanych przez zwierzęta jest na podobnym poziomie. W każdym przypadku zgłoszenia pokąsania przeprowadzano dochodzenie epidemiologiczne, w trakcie którego zbierano informacje o osobie pokąsanej, zwierzęciu będącym sprawcą pokąsania i o okolicznościach pokąsania. Uzyskane informacje niezwłocznie przekazywane są do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Łowiczu, w celu przeprowadzenia badania zwierzęcia. W każdym przypadku pokąsania osoby kierowane są do punktu szczepień p/wściekliźnie przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Skierniewicach, szczepieniem objęto 13 osób. W 2015 roku zarejestrowano 99 pokąsań osób przez zwierzęta, w tym: 89 przez psy, 9 przez koty oraz pojedyncze pokąsanie przez szczura. Inwazyjna choroba meningokokowa i posocznice Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego od 2004 roku organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą szczególny nadzór nad przypadkami inwazyjnej choroby meningokokowej. Choroba ta rejestrowana jest jako posocznica, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych lub zapalenie mózgu meningokokowe. W 2015 r. w powiecie łowickim zarejestrowano 1 przypadek zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokowi- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Inne choroby zakaźne Zapadalność na biegunki u dzieci do lat 2 zmniejszyła się w stosunku do roku ubiegłego. Zwiększyła się natomiast liczba wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych przez rotawirusy, zarejestrowano 106 przypadków t.j. o 31 przypadków zakażeń więcej niż w roku ubiegłym. W 2015 roku zarejestrowano 2 przypadki zachorowań na boreliozę. Grypa i zachorowania grypopodobne W sezonie epidemicznym 2014/2015 (tj. od 01.09.2014 do 30.04.2015 r.) znacznie zmniejszyła się liczba zachorowań na grypę i zachorowania grypopodobne. Zgłoszono 143 zachorowania, w tym 137 osób dorosłych i 6 dzieci. Natomiast w ubiegłym sezonie epidemicznym 2013/2014 tj. (od 01.09.2013 do 30.04.2014) zgłoszono 694 zachorowań, w tym 577 osób dorosłych i 117 dzieci do 14 roku życia. Ogółem w roku 2015 zarejestrowano 578 przypadków grypy czyli na podobnym poziomie co w roku 2014, kiedy to zarejestrowano 680 przypadków zachorowań. 5

W ramach systemu epidemiologicznego i wirusologicznego nadzoru nad grypą (SENTINEL) od początku sezonu epidemicznego 2014/2015 nie pobrano wymazów z gardła i nosa Grypa w powiecie łowickim w sezonach epidemicznych od 2009/2010 do 2014/2015 3500 zapadalność na 100 tyś mieszkańców 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 sezony epidemiczne Gruźlica W powiecie łowickim w 2015 roku zarejestrowano 17 przypadków gruźlicy, w tym 1 przypadek zachorowania w środowisku szkolnym gimnazjum w Łowiczu. Odnotowano 10 zachorowań na wsi i 7 w mieście. Po otrzymaniu zgłoszenia o zachorowaniu na gruźlicę natychmiast wdrażano procedury postępowania w zakresie zwalczania i zapobiegania gruźlicy na terenie województwa łódzkiego. W środowisku szkolnym przeprowadzono akcję profilaktyczną, w wyniku której przebadano 198 dzieci oraz 38 pracowników szkoły. Uczniowie zostali zbadani klinicznie i diagnostycznie przez personel WZZOZ Centrum Leczenia Chorób Płuc w Łodzi, ul. Okólna 181. Natomiast osoby dorosłe z kontaktu z chorymi zostały skierowane do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej celem objęcia ich nadzorem epidemiologicznym, badaniem klinicznym i badaniem diagnostycznym. Choroby przenoszone drogą płciową W 2015 roku nie zarejestrowano żadnego przypadku zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową. 6

Nowo wykryte zakażenia HIV, zachorowania na AIDS W 2015 roku nie zarejestrowano przypadków nowo wykrytego zakażenia wirusem HIV. Nie zarejestrowano również przypadków zachorowania na AIDS. Tabela nr 2. Wybrane choroby zakaźne-liczba przypadków i zapadalność na 100000 mieszkańców w powiecie łowickim w latach 2014-2015. L.p. Jednostka chorobowa 2015 2014 L. zach Zapad L. zach Zapad 1 Zatrucia pokarmowe - Salmonella 24 29,9 30 37,4 2 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 7 8,7 16 20,0 3 Zapalenia opon mózgowo- rdzen. Wywołane - - - - H. influenzae 4 Zapalenia opon mózgowo- rdzen. inne bakteryjne 1 1,2 1 1,2 5 Zapalenia opon mózgowo- rdzen. - wirusowe 1 1,2 - - 6 Wirusowe zapalenie mózgu - - - - 7 Wirusowe zapalenie wątroby typu A - - - - 8 Wirusowe zapalenie wątroby typu B 2 2,5 2 2,5 9 Wirusowe zapalenie wątroby typu C 5 6,2 13 16,2 10 Bakteryjne zakażenia jelitowe wyw. Yersinia 1 1,2 1 1,2 enterocolitica 11 Nowo wykryte zakażenia HIV - - 1 1,2 12 Gruźlica 17 21,2 20 25,0 13 Grypa A/H1N1 - - - - 14 Grypa 578 721,2 680 848,4 15 Szkarlatyna 17 21,2 21 26,2 16 Róża 2 2,5 3 3,7 17 Pokąsanie osób przez zwierzęta 99 123,5 94 117,3 18 Borelioza 2 2,5 4 5,0 2. Ocena stanu sanitarno-higienicznego podmiotów wykonujących działalność leczniczą Sekcja Epidemiologii w 2015 r. podobnie jak w latach poprzednich realizowała zadania z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których udzielane są świadczenia zdrowotne. Sprawowanie nadzoru sanitarnego nad podmiotami wykonującymi działalność leczniczą obejmowało kontrolę: funkcjonalności, stanu technicznego obiektów, utrzymania czystości pomieszczeń, postępowania z bielizną, postępowania z odpadami medycznymi, przeprowadzanie procesów dezynfekcji i sterylizacji. Nadzorem objęto również sposób prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. 7

Na terenie powiatu łowickiego w 2015 roku funkcjonowały następujące podmioty wykonujące działalność leczniczą: Podmioty lecznicze (przychodnie, poradnie, ośrodki zdrowia) - 35 Zakład Opieki Zdrowotnej przy Zakładzie Karnym - 1 Zespoły Ratownictwa Medycznego - 2 Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska - 54 Punkty Pobrań - 2 Medyczne Laboratoria Diagnostyczne - 1 Wszystkie placówki były systematycznie kontrolowane. Przeprowadzono ogółem 113 kontroli sanitarnych. Nie zastosowano karania mandatowego. Wydano 10 decyzji administracyjnych opiniujących podmioty wykonujące działalność leczniczą, wydano 1 opinię sanitarną. Nie stwierdzono zaniedbań w zakresie przestrzegania czystości bieżącej. Na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych w 2015 roku w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego nad podmiotami wykonującymi działalność leczniczą ocenia się, że z roku na rok poprawia się stan sanitarno-higieniczny i techniczny w/w podmiotów. Stopniowo zwiększa się ilość obiektów, które dostosowały się do wymogów Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012 r. poz.739). Na terenie powiatu łowickiego nie ma obiektu w złym stanie sanitarnym. W miarę posiadanych środków finansowych przeprowadzane są w tych obiektach remonty i modernizacje. Podmioty wykonujące działalność leczniczą posiadają dokumentację z realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. Kontrola wewnętrzna przeprowadzana jest w tych placówkach co najmniej dwa razy w roku, potwierdzona jest stosowną dokumentacją. W nadzorowanych obiektach na terenie powiatu łowickiego opracowane są i prawidłowo przestrzegane procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego w zakresie sterylizacji dokonano oceny procedur sterylizacyjnych z uwzględnieniem przyjętych rozwiązań zaopatrzenia w materiały sterylne. Sterylizacja narzędzi i materiałów opatrunkowych przeprowadzana była w autoklawach. 8

Lecznictwo ambulatoryjne dysponuje 41 autoklawami, natomiast 9 placówek (głównie indywidualne praktyki lekarskie) ma podpisaną umowę na usługi sterylizacyjne z Centralną Sterylizatornią ZOZ w Łowiczu. Procesy sterylizacyjne kontrolowane były systematycznie za pomocą testów biologicznych i chemicznych. Wysoka skuteczność procesów sterylizacji oznacza osiągnięcie wysokiego stopnia bezpieczeństwa podczas wykonywania zabiegów naruszających ciągłość tkanek. Stosowane były właściwe systemy opakowań. Transport materiałów sterylnych oraz przeznaczonych do sterylizacji był prawidłowy. Sterylne zestawy przechowywane były prawidłowo, posiadały aktualne daty ważności. We wszystkich nadzorowanych podmiotach wykonujących działalność leczniczą stosowane były środki dezynfekcyjne zgodnie z ustawą o wyrobach medycznych i produktach biobójczych. Przechowywanie środków dezynfekcyjnych było prawidłowe zgodnie z zaleceniami producenta. Nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w te preparaty. Stosuje się rotację środków dezynfekcyjnych, zwracając uwagę na skuteczność ich działania oraz bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego.preferowane są środki dezynfekcyjne o szerokim spektrum działania. Odpady medyczne w placówkach zbierane są selektywnie w miejscu ich powstawania z podziałem na zakaźne, specjalne i pozostałe. Nie stwierdzono uchybień w zakresie gromadzenia, transportu i usuwania w/w odpadów. Na terenach otaczających budynki podmiotów wykonujących działalność leczniczą utrzymana jest czystość i porządek. Tereny te są zagospodarowane i na bieżąco sprzątane. 3. Analiza wykonawstwa szczepień ochronnych Najważniejszym celem zdrowotnym szczepień ochronnych jest zapobieganie określonemu zakażeniu lub chorobie zakaźnej u zaszczepionej osoby lub populacji. Uodpornienie czynne dzieci w Polsce wykonywane jest w drodze realizacji Programu Szczepień Ochronnych. Na terenie powiatu łowickiego w 2015 roku szczepienia ochronne wykonywane były w 19 podmiotach leczniczych, w których przeprowadzono 41 kontroli. Podczas przeprowadzonych kontroli w punktach szczepień zwracano szczególną uwagę na: wdrażanie obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych, stan zaszczepienia dzieci i młodzieży, postępowanie z preparatami szczepionkowymi, 9

maksymalne wykorzystanie szczepionek wielodawkowych, daty ważności, sposób magazynowania i transportowania preparatów szczepionkowych, prawidłowe opracowanie dokumentacji związanej z niepożądanymi odczynami poszczepiennymi, opracowanie i stosowanie procedur, kwalifikacje personelu w zakresie szczepień ochronnych, sporządzanie sprawozdań z realizacji szczepień ochronnych. Realizacja szczepień ochronnych w ramach Programu Szczepień Ochronnych ma wpływ na sytuację epidemiologiczną nadzorowanego terenu, w szczególności przyczynia się do spadku liczby zachorowań na choroby zakaźne i spadku liczby powikłań występujących po przebytej chorobie. Szczepienia ochronne przeprowadzane były prawidłowo, zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych. Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży przeciwko gruźlicy, poliomyelitis, wzw B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, odrze, śwince i różyczce jest dobry. Jedynie stan zaszczepienia dzieci z rocznika 2010 znacznie się obniżył z 88,1% do 67,2%, co jest spowodowane brakiem na rynku szczepionki dla 6-cio latków DTaP. Podległe nam placówki prowadzą również szczepienia zalecane, które są finansowane przez rodziców. Dużym zainteresowaniem rodziców cieszą się szczepienia preparatami szczepionkowymi skojarzonymi: cztero-, pięcio- i sześcioskładnikowymi podawanymi dzieciom w wieku 1 3 lat. W 2015 roku p/grypie sezonowej zaszczepiono 1847 osób w wieku od 0 do powyżej 65 roku życia. Natomiast w 2014 roku na terenie powiatu łowickiego zaszczepiono p/ grypie sezonowej 2008 osób. Największą ilość odnotowano w 2010 roku, kiedy to zaszczepiono p/ grypie 2828 osób. W ramach programów zdrowotnych Urząd Miasta w Łowiczu realizuje i finansuje program zdrowotny z obszaru szczepień ochronnych pod hasłem Szczepienia p/grypie dla osób powyżej 65 roku życia. Wykonawstwo szczepień ochronnych w 2015 roku jest porównywalne z 2014 r., przedstawione w n/w tabeli. 10

Tabela nr 3.Wykonawstwo szczepień ochronnych w powiecie łowickim w latach 2014 2015. Szczepienie Wiek 2015 2014 Gruźlica I dawka 99,9% 100% Szczepienia do 2 roku życia i opóźnione do 3 roku życia WZW B Błonica, tężec, krztusiec Polio Hemophilus Influenzae 1 rok życia 97,9% 98,3% 2 rok życia 99,4% 99,9% 3 rok życia 100% 100% 1 rok życia 59,4% 44,2% 2 rok życia 99,0% 97,4% 3 rok życia 99,7% 99,9% 1 rok życia 59,4% 44,2% 2 rok życia 99,0% 97,4% 3 rok życia 99,7% 99,9% 1 rok życia 59,4% 62,1% 2 rok życia 99,2% 97,4% Odra, świnka, różyczka 2 rok życia 89,0% 98,7% Szczepienia dzieci starszych i młodzieży Błonica, tężec, 6 rok życia 67,2% 88,1% 14 rok życia 96,1% 97,7% 19 rok życia 93,,8% 94,0% Polio 6 rok życia 67,2% 88,1% Krztusiec 6 rok życia 67,2% 88,1% Odra, świnka, różyczka 10 rok życia 96,2% 93,4% 11

Sekcja epidemiologii prowadzi rejestr niepożądanych odczynów poszczepiennych. Podmioty lecznicze prowadzące szczepienia ochronne mają obowiązek zgłaszania do PPIS w Łowiczu w/w odczynów. W 2015 roku nie zgłoszono żadnego przypadku niepożądanego odczynu poszczepiennego. W przeciwieństwie do roku 2014 kiedy to zgłoszono 6 przypadków odczynów poszczepiennych, które wystąpiły po podaniu szczepionki Infanrix s.ac14b172ab d.w.03.2015 (4 dzieci), ACT-HIB s.i5327-1 d.w.06.2015 (jedno dziecko) oraz Infanrix+IPV+WZW i Synflorix (jedno dziecko, szczepienie prywatne). Przypadki odczynów poszczepiennych zostały zgłoszone do WSSE w Łodzi, PZH w Warszawie oraz do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych w Warszawie. Sekcja epidemiologii zajmuje się również przyjmowaniem prób kału do badań laboratoryjnych w kierunku nosicielstwa Salmonella-Shigella do celów sanitarnoepidemiologicznych. W 2015 roku przyjęto ogółem 3385 prób w tym: 474 prób badania uczniów przed rozpoczęciem praktycznej nauki zawodu, 2673 próby zlecenia indywidualne do pracy. W ramach nadzoru nad chorymi, ozdrowieńcami i nosicielami pobrano 238 prób. SEKCJA HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU W roku 2015 pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie powiatu łowickiego znajdowało się 1627 obiektów, skontrolowano 356, zatwierdzono 112. Przeprowadzono ogółem 446 kontroli sanitarnych, w tym 24 kontrole interwencyjne. Na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego oceniono 301 zakładów. W roku sprawozdawczym nie stwierdzono obiektów niezgodnych z wymogami. Ogółem wydano 3 decyzje administracyjne, w tym 1 unieruchomienia Nałożono ogółem 11 mandatów karnych na kwotę 3100 zł. Podział obiektów na grupy oraz dane dotyczące prowadzonego w nich nadzoru przedstawia tabela n następnej stronie. 12

Tabela nr 4. Podział obiektów na grupy oraz dane dotyczące prowadzonego w nich nadzoru. L.p. Grupa obiektów Liczba obiektów Liczba przeprowadzonych kontroli Liczba obiektów zatwierdzonych Liczba obiektów sklasyfikowanych pod względem stanu sanitarnego 1. Wytwórnie lodów 1 2-1 2. Automaty do lodów 11 9 1 8 3. Piekarnie 7 - - - 4. Ciastkarnie 2 3-2 5. Przetwórnie owocowo warzywne 9 9 3 3 6. Browary i słodownie 1 1 - - 7. Wytwórnie napojów bezalkoholowych 1 1-1 8. Zakłady garmażeryjne 1 6 1 1 9. Zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego 3 - - - 10. Wytwórnie wyrobów cukierniczych 11. Wytwórnie octu, majonezu i musztardy 1 - - - 1 1-1 12. Inne wytwórnie żywności 677 7 - - 13. Wytwórnie suplementów diety 14. Obiekty obrotu żywnością (sklepy, kioski, magazyny hurtowe) 15. Obiekty ruchome i tymczasowe 16. Inne obiekty obrotu żywnością 1 1-1 341 269 48 182 17 7 3-31 5 4-17. Środki transportu 379 37 37 37 18. Obiekty żywienia zbiorowego otwartego 19. Obiekty żywienia zbiorowego zamkniętego 20. Wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością 21. Miejsca obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością 97 64 15 43 39 22-20 2 - - - 5 2-1 13

OPIS STANU SANITARNEGO POSZCZEGÓLNYCH GRUP OBIEKTÓW Wytwórnie lodów, automaty do lodów W 2015 roku na terenie działalności PSSE działała 1 wytwórnia lodów produkowanych metodą tradycyjną oraz 11 automatów do lodów. Zatwierdzono 1 zakład z automatem do lodów. Skontrolowano i oceniono 1 wytwórnię i 9 automatów do lodów. Łącznie przeprowadzono 9 kontroli w obiektach z automatami do lodów oraz 2 kontrole w wytwórni lodów tradycyjnych. Poprawę stanu sanitarno technicznego stwierdzono w wytwórni lodów tradycyjnych: zakupiono wielofunkcyjne urządzenie (frezer) do przygotowywania masy lodowej z wstępnym schładzaniem, urządzenie (szokownik) do szybkiego schładzania i zamrażania gotowej masy lodowej, nowe szafki odzieżowe,i do przechowywania dokumentów. W żadnym obiekcie nie podejmowano interwencji. W zakładach, które oceniano na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego nie stwierdzono niezgodności. W każdym z tych podmiotów procesy technologiczne i czynności higieniczne prowadzone są zgodnie z procedurami, instrukcjami GHP/GMP. Wszystkie zakłady z automatami do lodów wdrożyły procedury oparte na zasadach systemu HACCP. Podczas przeprowadzanych kontroli zwracano szczególną uwagę na procesy technologiczne, przechowywanie surowców i komponentów, stan sanitarno porządkowy pomieszczeń, stan techniczny urządzeń i maszyn. W urządzeniach chłodniczych, w których przechowywano wyroby gotowe lub surowce dokonywano weryfikacji temperatury termometrem wzorcowym. Nie wydano decyzji administracyjnych i nie nałożono mandatów karnych. Do badań laboratoryjnych w kierunku mikrobiologii pobrano 5 prób lodów z automatu i 5 prób z wytwórni lodów tradycyjnych. Próby nie były kwestionowane. Piekarnie W 2015r. na terenie powiatu łowickiego funkcjonowało 7 piekarni. W roku sprawozdawczym nie przeprowadzono kontroli w żadnym z obiektów. Wszystkie obiekty posiadają wdrożony system HACCP. Decyzji nie wydano. 14

Ciastkarnie W 2015 r. na terenie powiatu łowickiego funkcjonowały 2 ciastkarnie, które skontrolowano i oceniono na podstawie arkuszy oceny stanu sanitarnego. Łącznie przeprowadzono 3 kontrole. Obie ciastkarnie uzyskały ocenę pozytywną. W obu zakładach sprawdzano procesy produkcyjne, czynności związane z higieną, zgodność z procedurami i instrukcjami GHP/GMP. We wszystkich zakładach wdrożono zasady systemu HACCP. Nie stwierdzono nieprawidłowości w przechowywaniu surowców, gotowego wyrobu, znakowania wyrobów pakowanych, stosowania substancji dodatkowych. Podczas kontroli dokonywano weryfikacji temperatur w urządzeniach chłodniczych, magazynach surowców i magazynach gotowego wyrobu termometrem wzorcowym. Obie ciastkarnie posiadają środki transportu przystosowane do przewozu gotowych wyrobów wymagających chłodzenia. W 2015 roku pobrano 5 prób do badań laboratoryjnych w kierunku mikrobiologii. Żadna próba nie była kwestionowana. W jednej z ciastkarni przeprowadzono również badanie jakości tłuszczu za pomocą lipid testu wynik badania był bez zastrzeżeń. Wytwórnie napojów bezalkoholowych W 2015 r. na terenie nadzorowanym przez PPIS w Łowiczu działała 1 wytwórnia napojów bezalkoholowych (sok cytrynowy). W roku sprawozdawczym w zakładzie wykonano 1 kontrolę wraz z Inspekcją Weterynaryjną. Zakład został oceniony zgodnie z arkuszem oceny stanu sanitarnego (nie stwierdzono nieprawidłowości). Produkcja soku odbywa się sporadycznie na zamówienia. Rozlew odbywa się na linii technologicznej w Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Łowiczu. Procesy technologiczne i czynności higieniczne w zakładzie odbywają się zgodnie z wdrożonymi procedurami GHP/GMP i zasadami systemu HACCP, krytyczne punkty kontroli są monitorowane. Zakłady garmażeryjne W 2015 r. na terenie nadzorowanym przez PPIS w Łowiczu działał 1 zakład garmażeryjny, który został zatwierdzony, skontrolowany i oceniony na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego. Działalność zakładu oparta jest na produkcji posiłków od surowca do gotowej potrawy dostarczanych konsumentom w systemie cateringowym oraz produkcji wyrobów garmażeryjnych (pierogów) przeznaczonych do sprzedaży detalicznej. 15

Zakład wyposażony jest w niezbędny sprzęt i urządzenia, które są sprawne, w dobrym stanie sanitarno technicznym. W roku sprawozdawczym przeprowadzono 6 kontroli w tym 1 interwencyjną. Nałożono 2 mandaty karne na łączną kwotę 700 złotych za brak właściwych warunków higieniczno sanitarnych. Wydano 1 decyzję unieruchamiającą zakład ze względu na zły stan sanitarno higieniczny i techniczny oraz złożono wniosek o ukaranie do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi w związku z prowadzeniem działalności niezgodnie z wydaną decyzją zatwierdzającą. Po stwierdzeniu likwidacji uchybień będących przyczyną unieruchomienia zakładu, wydano decyzję zatwierdzającą i wpisano obiekt do rejestru zakładów podlegających nadzorowi PIS. Zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego W 2015 r. na terenie powiatu łowickiego funkcjonowały 3 zakłady przemysłu zbożowo młynarskiego, które nie zostały skontrolowane. Wszystkie obiekty posiadają wdrożone procedury GHP/GMP i zasady systemu HACCP. Wytwórnie wyrobów cukierniczych W 2015 r. funkcjonował 1 zakład wyrobów cukierniczych, który nie został skontrolowany. Poprzednie kontrole wykazały, że prowadzone procesy produkcyjne odbywają się zgodnie z procedurami GHP/GMP i wdrożonymi zasadami systemu HACCP. Przetwórnie owocowo-warzywne i grzybowe W 2015 r. działało 9 zakładów, zatwierdzono 3, skontrolowano 4, oceniono wg. arkusza oceny stanu sanitarnego 3 (uzyskały one ocenę pozytywną). Łącznie przeprowadzono 9 kontroli. W kontrolowanych zakładach sprawdzano zgodność wykonywanych czynności produkcyjnych i higienicznych z procedurami GHP/GMP. We wszystkich zakładach zostały opracowane i wdrożone zasady systemu HACCP, punkty krytyczne są monitorowane. Podczas kontroli zwracano szczególną uwagę na prawidłowość prowadzenia procesów technologicznych, sprawność urządzeń sterujących, używanie do produkcji substancji dodatkowych, znakowanie wyrobów gotowych, identyfikację dostawców surowców monitorowanie zgodnie z art. 18 rozporządzenia 178/2002, przestrzeganie warunków określonych w rozporządzeniu 1829/2003 i 1830/2003, zabezpieczanie przed 16

szkodnikami. Decyzji administracyjnych nie wydawano, nie stosowano karania mandatowego. W jednym zakładzie pobrano 18 prób do badań laboratoryjnych w kierunku pirosiarczanu sodu. Browary i słodownie W roku 2015 na terenie nadzorowanym przez PPPIS w Łowiczu działał 1 browar. Przeprowadzono 1 kontrolę, podczas której zwrócono szczególną uwagę na stosowanie substancji dodatkowych i procesy technologiczne. Nie stwierdzono nieprawidłowości. Zakład ma wdrożone procedury GHP/GMP oraz zasady systemu HACCP. Wytwórnie octu, majonezu, musztardy W 2015 r. funkcjonował 1 zakład, który został skontrolowany i pozytywnie oceniony wg arkusza oceny stanu sanitarnego. Procesy produkcyjne i działania higieniczne odbywają się zgodnie z zasadami GHP/GMP oraz wdrożonymi procedurami systemu HACCP. Podczas przeprowadzonej kontroli szczególną uwagę zwracano na jakość zdrowotną surowców, stosowanie substancji dodatkowych, jakości wyrobów gotowych i prawidłowe ich przechowywanie. Sprawdzono czy surowce stosowane do produkcji mają dokumenty potwierdzające, że są wolne od GMO. Stan sanitarno techniczny pomieszczeń, urządzeń i sprzętu nie budził zastrzeżeń. Nie wydawano decyzji administracyjnych i nie stosowano karania mandatowego. Wytwórnie suplementów diety W roku 2015 w ewidencji obiektów PSSE w Łowiczu zarejestrowane były 2 zakłady produkcji TAKEDA w Łyszkowicach prowadzący produkcję i konfekcjonowanie suplementów diety w postaci tabletek i syropu oraz POLI-FARM w Łowiczu prowadzący produkcję suplementów diety w postaci płynnej. W roku sprawozdawczym zakład POLI-FARM zakończył działalność. Procesy technologiczne w zakładzie TAKEDA odbywają się zgodnie z zasadami GHP/GMP. W wytwórni są opracowane i wdrożone procedury oparte na zasadach systemu HACCP. W roku 2015 przeprowadzono 1 kontrolę w zakładzie TAKEDA. Zakład został oceniony na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego. Nie stwierdzono nieprawidłowości. 17

Sklepy spożywcze W roku 2015 funkcjonowało 286 zarejestrowanych sklepów, wszystkie mają wdrożone zasady GHP oraz procedury systemu HACCP. Zatwierdzono 42, skontrolowano 166, oceniono według arkusza oceny stanu sanitarnego 149 obiektów. Podczas przeprowadzanych kontroli zwracano szczególną uwagę na warunki przechowywania i ekspozycji środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie, weryfikowano temperaturę ich przechowywania za pomocą termometru wzorcowanego, sprawdzano przestrzeganie rozdzielności asortymentowej, terminy przydatności do spożycia lub minimalnej trwałości, sposób przechowywania i ekspozycji środków spożywczych sprzedawanych luzem, znakowanie, dokumentację dostaw ze szczególnym uwzględnieniem produktów pochodzenia zwierzęcego, sposób postępowania z odpadami w tym pochodzenia zwierzęcego, warunki transportu. Oceniano stopień wdrożenia zasad GHP i systemu HACCP. W 2015 roku przeprowadzono 17 kontroli interwencyjnych, w związku z powiadomieniami w ramach systemu RASFF oraz skargami klientów. Do badań laboratoryjnych w sklepach spożywczych w tym supermarketach oraz innych obiektach obrotu żywnością pobrano 204 próby żywności, 2 próby kosmetyków i 2 próby przedmiotów użytku do kontaktu z żywnością. Zakwestionowano 1 próbę Master Drink 100% amino acids ze względu na oznakowanie, tj. użycie oświadczenia zdrowotnego, które nie jest umieszczone w wykazie oświadczeń dozwolonych do stosowania. Poprawę stanu sanitarno technicznego stwierdzono ogółem w 15 sklepach. W 13 z nich poprawa nastąpiła z inicjatywy właścicieli, a w 2 w wyniku wydania decyzji administracyjnych. W 6 sklepach odnowiono wszystkie pomieszczenia, w 3 kolejnych zaplecze, w 1 wymieniono na nowy ciąg lad chłodniczych do ekspozycji wędlin i mięsa, w 1 wydzielono nowe stanowisko do sprzedaży wędlin i mięsa wyposażone w zlewozmywak i umywalkę do mycia rąk, w 1 zaadaptowano pomieszczenie socjalne, dokonano generalnego remontu magazynu i pomieszczenia do mycia sprzętu, w 2 wyposażono zaplecze w nowe regały, w 1 przeprowadzono generalny remont pomieszczeń łącznie z wymianą okien i drzwi oraz posadzki na zapleczu, w 1 wymieniono glazurę przy brodziku do mycia koszy i umywalkę do mycia rąk wraz z szafką oraz pień do porcjowania mięsa, w 1 dobudowano magazyny (spożywczy z kącikiem socjalnym i opakowań) oraz wymieniono na nowe posadzki we wszystkich pomieszczeniach sklepu. W 2015 roku wydano ogółem 2 decyzje administracyjne. Zobowiązywały one właścicieli do usunięcia nieprawidłowości technicznych: zlikwidowania zagrzybienia na ścianie, 18

zamontowania umywalki do mycia rąk w sali sprzedaży, usunięcia ubytków tynku na ścianach, naprawienia zniszczonych cokołów przyściennych i narożników, doprowadzenia do właściwego stanu regałów na zapleczu i regałów w magazynie nabiałowym, odnowienia pomieszczeń w pomieszczeniach magazynowych i WC. Nie wydano decyzji nakazujących opracowanie i wdrożenie systemu HACCP. Nie wydano również decyzji unieruchamiających zakład oraz decyzji zakazujących wprowadzania produktów do obrotu. Za brak czystości w pomieszczeniach zakładów, brudne urządzenia chłodnicze, brak higieny przy sprzedaży artykułów spożywczych, wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie przydatności do spożycia lub minimalnej trwałości, niewłaściwe przechowywanie środków spożywczych sprzedawanych luzem, przepełnione kontenery z odpadami i brak wokół nich czystości, brak czystości wokół sklepu, brak zapisów kontroli wewnętrznej nałożono 5 mandatów na kwotę 1200 zł. Nie kierowano wniosków do sądu i nie wysyłano zawiadomień do prokuratury. Kioski W 2015 roku funkcjonowało 40 kiosków, skontrolowano 25, zatwierdzono 3, oceniono 25. Wszystkie obiekty mają wdrożone zasady GHP i procedury systemu HACCP. 38 kiosków funkcjonuje w tych samych budynkach i pawilonach, ich stan sanitarno techniczny nie uległ zmianie, natomiast 2 należące do Zakładu Mięsnego Zbyszko w Bedoniu Wsi rozbudowano, dzięki temu znacznie powiększono pomieszczenia sprzedaży i zaplecza (wydzielono pomieszczenia socjalne, zamontowano nowe duże komory chłodnicze, wydzielono WC). Oba kioski zostały wyposażone w nowe urządzenia chłodnicze, urządzenia do mycia i pozostałe wyposażenie. Podczas przeprowadzanych kontroli zwracano szczególnie uwagę na ekspozycję i temperaturę przechowywania środków nietrwałych mikrobiologicznie, ekspozycję i sposób przechowywania środków spożywczych sprzedawanych luzem. Temperaturę przechowywania weryfikowano termometrami wzorcowymi. W kioskach prowadzących sprzedaż mięsa zwracano szczególną uwagę na jego pochodzenie i towarzyszące dostawom dokumenty HDI i świadectwa jakości, oraz na pochodzenie mięsa, znakowanie mięsa wołowego, jego identyfikację i pochodzenie oraz warunki transportu. Karania mandatowego nie zastosowano. Nie wydano decyzji administracyjnych. Nie kierowano wniosków do sądu i zawiadomień do prokuratury. 19

Magazyny hurtowe W 2015 r. funkcjonowało 15 magazynów, zatwierdzono 3, skontrolowano 11, oceniono zgodnie z arkuszem stanu sanitarnego 8. Wszystkich kontroli przeprowadzono 15, w tym 1 interwencyjną w związku z powiadomieniem RASFF. Magazyny hurtowe mieszczą się w budynkach murowanych, zajmują pomieszczenia o dużych powierzchniach. Do budynków doprowadzona jest woda bieżąca z wodociągów publicznych, a ścieki odprowadzane są do kanalizacji miejskiej lub szamba. Wszystkie wyposażone są w niezbędne urządzenia i sprzęt, mają wydzielone pomieszczenia socjalne. Dojazdy są utwardzone. W 2015r. pobrano 24 próby żywności do badań laboratoryjnych, w tym w kierunku mikrobiologii 20. Nie były one kwestionowane. Nie wydano decyzji administracyjnych. Nie stosowano karania mandatowego Zakłady żywienia zbiorowego otwarte W roku 2015 zewidencjonowano 97 zakładów żywienia zbiorowego otwartego, w tym 64 zakłady małej gastronomii. Zatwierdzono 15 zakładów w tym 6 zakładów małej gastronomii. Według arkusza oceny stanu sanitarnego wszystkie uzyskały ocenę pozytywną. Skontrolowano 57 zakładów w tym 30 obiektów małej gastronomi. Przeprowadzono w nich 64 kontrole sanitarne, 32 w obiektach małej gastronomii w tym 1 kontrolę interwencyjną. Podczas kontroli interwencyjnej nie potwierdzono zarzutów podanych w skardze. W roku sprawozdawczym nałożono 1 mandat na sumę 400 zł. Kara została nałożona za brak czystości bieżącej, brudną odzież ochronną i przechowywanie jej w kotłowni. Podczas przeprowadzonej kontroli sprawdzającej stwierdzono, iż uchybienia będące przyczyną karania mandatowego zostały usunięte. W trakcie kontroli zwracano szczególną uwagę na prawidłowość prowadzenia procesów technologicznych, jakość zdrowotną surowców i półproduktów używanych do produkcji oraz terminy przydatności do spożycia i daty minimalnej trwałości, stan sanitarno-porządkowy pomieszczeń, stan techniczny sprzętu i urządzeń, higienę osobistą i stan zdrowia zatrudnionego personelu. Sprawdzano również warunki przechowywania środków spożywczych wymagających chłodzenia dokonując przy tym weryfikacji temperatur w urządzeniach chłodniczych przy pomocy wzorcowanego termometru jak również prawidłowość dokumentowania czynności związanych z realizacją GHP/GMP. Wszystkie zakłady żywienia zbiorowego otwartego i małej gastronomi mają wdrożone zasady GHP/GMP oraz procedury oparte na zasadach systemu HACCP. 20

W części zakładów przeprowadzono remonty związane z odnowieniem pomieszczeń oraz naprawą sprzętu. W 1 zakładzie oprócz odnowienia pomieszczeń wymieniono część szafek kuchennych. Nie wydano decyzji administracyjnych, nie kierowano wniosków do sądu. W 1 zakładzie przeprowadzono badanie jakości tłuszczu za pomocą lipid testu wynik badania bez zastrzeżeń. Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego W roku 2015 działalność prowadziło 39 zakładów. Kontrole sanitarne przeprowadzono w 20 obiektach, z których wszystkie na podstawie arkusza klasyfikacyjnego uzyskały ocenę pozytywną. Łącznie przeprowadzono 22 kontrole. Interwencji nie podejmowano. Karania mandatowego nie stosowano. Nie podejmowano działań represyjnych. a) Stołówki pracownicze Zewidencjonowano 3, skontrolowano 1, oceniono 1. Przeprowadzono 1 kontrolę, podczas której zwrócono uwagę na stan sanitarno techniczny pomieszczeń, wyposażenie, funkcjonalność, prawidłowość prowadzenia procesów technologicznych, warunki przechowywania surowców ze szczególnym uwzględnieniem wymagających chłodzenia, mycie i dezynfekcję termiczną naczyń, sposób gromadzenia i usuwania odpadów, prawidłowość dokumentowania czynności związanych z realizacją GHP/GMP. Zwracano również uwagę na przestrzeganie zasad higieny osobistej i stan zdrowia zatrudnionego personelu. Podczas przeprowadzonej kontroli dokonywano weryfikacji temperatur w urządzeniach chłodniczych przy użyciu termometru wzorcowego. Podczas kontroli nie stwierdzono uchybień natury sanitarno porządkowej. Karania mandatowego nie stosowano. Próbek żywności do badań nie pobierano. W stołówkach wdrożone są instrukcje GHP/GMP oraz procedury oparte na zasadach systemu HACCP. b) Bloki żywienia w szpitalach W roku sprawozdawczym pod nadzorem PPIS w Łowiczu znajdowały się 2 zakłady, skontrolowano 1, oceniono wg arkusza klasyfikacyjnego 1. Oba zakłady posiadają wdrożone zasady GHP/GMP oraz opracowane procedury oparte na zasadach systemu HACCP. W 1 zakładzie, tj. OFiR w Stanisławowie żywienie oparte jest na systemie cateringowym. Podczas przeprowadzonej kontroli sprawdzano stan sanitarno porządkowy pomieszczeń, stan techniczny sprzętu i urządzeń, zwracano szczególną uwagę na prawidłowość prowadzenia procesów technologicznych, jakość zdrowotną surowców, półproduktów ich pochodzenie, 21

warunki przechowywania surowców szczególnie tych wymagających chłodzenia. Dokonano również weryfikacji temperatur w urządzeniach chłodniczych za pomocą termometru wzorcowanego. Sprawdzano również higienę osobistą i stan zdrowia personelu oraz gospodarkę odpadami i ściekami. Podczas przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono uchybień natury sanitarno porządkowej. Ilość i rozkład pomieszczeń stołówek w stosunku do roku ubiegłego nie uległ zmianie. W roku sprawozdawczym w bloku żywieniowym Oddziału Fizjoterapii i Rehabilitacji w Stanisławowie nie przeprowadzono kontroli ze względu na trwający remont. Decyzji administracyjnych nie wydano, karania mandatowego nie stosowano. Próbek żywności do badań nie pobierano. c) Stołówki szkolne W roku 2015 zewidencjonowano 16, skontrolowano 7, oceniono 7. Wszystkie wg arkusza klasyfikacyjnego uzyskały ocenę pozytywną. We wszystkich stołówkach zostały wdrożone instrukcje GHP/GMP oraz procedury oparte na zasadach systemu HACCP. W 1 obiekcie żywienie oparte jest na systemie cateringowym. Stan techniczny stołówek w stosunku do roku ubiegłego nie uległ zmianie. Część stołówek zostało odnowionych przez pomalowanie. W stołówkach przeprowadzono 8 kontroli, podczas których zwracano szczególną uwagę na higienę i stan zdrowia zatrudnionego personelu, funkcjonalność pomieszczeń z uwzględnieniem stref krzyżowania się dróg czystych i brudnych, stan sanitarno porządkowy pomieszczeń, stan techniczny sprzętu i urządzeń, jakość zdrowotną surowców używanych do produkcji, warunki ich przechowywania, terminy trwałości. Prowadzono również weryfikację temperatur w urządzeniach chłodniczych za pomocą termometru wzorcowanego. Podczas kontroli weryfikowano prawidłowość prowadzenia procesów technologicznych. Zwracano również uwagę na prawidłowość gospodarowania odpadami i ściekami oraz zabezpieczenie pomieszczeń przed szkodnikami. W trakcie kontroli sprawdzono prawidłowość dokumentowania czynności związanych z realizacją GHP/GMP. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości oraz uchybień natury sanitarno porządkowej. W roku sprawozdawczym nie wydano decyzji administracyjnych. Karania mandatowego nie stosowano. d) Stołówki w bursach i internatach W roku sprawozdawczym zewidencjonowano 2 stołówki. Skontrolowano 2, oceniono 2, przeprowadzając 2 kontrolę. Stołówki są w dobrym stanie sanitarno technicznym. Wyposażone są w niezbędny sprzęt i urządzenia w tym wystarczającą ilość urządzeń chłodniczych 22

zapewniających właściwe przechowywanie artykułów spożywczych wymagających chłodzenia. Funkcjonalność pomieszczeń jest prawidłowa. Posiadają one osobne pomieszczenia obróbki wstępnej i produkcji właściwej, zachowany jest jednokierunkowy cykl produkcji. Do zakładów doprowadzona jest woda bieżąca z sieci wodociągu publicznego, odprowadzenie ścieków odbywa się do kanalizacji miejskiej. W stołówkach wdrożone są instrukcje GHP, GMP oraz opracowane procedury oparte na zasadach systemu HACCP. W roku sprawozdawczym jedną ze stołówek wyposażono w nową maszynę do mycia i wyparzania naczyń, dokupiono dwa nowe urządzenia chłodnicze, wymieniono na nowe, wykonane z blachy kwasoodpornej stoły produkcyjne. e) Stołówki w przedszkolach W roku 2015 zewidencjonowano 14, skontrolowano 7, oceniono 7. Według arkusza oceny stanu sanitarnego wszystkie uzyskały ocenę pozytywną. Przeprowadzono w nich 8 kontroli, podczas których zwracano szczególną uwagę na prawidłowość prowadzenia procesów technologicznych, stan sanitarno porządkowy pomieszczeń, stan techniczny urządzeń i sprzętu, jakość zdrowotną surowców i półproduktów, ich terminy trwałości i warunki przechowywania. Dokonywano również weryfikacji temperatur w urządzeniach chłodniczych za pomocą termometru wzorcowanego. Kontrolowano również higienę osobistą i stan zdrowia zatrudnionego personelu, gospodarkę odpadami i ściekami oraz zabezpieczenie pomieszczeń przed szkodnikami. W roku sprawozdawczym w części obiektów wykonano drobne remonty związane z naprawą sprzętu i odnowieniem pomieszczeń. W 1 zakładzie zainstalowano nowy piec konwekcyjny. We wszystkich obiektach wdrożono zasady GHP/GMP oraz opracowano procedury oparte na zasadach systemu HACCP. Podczas przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono uchybień natury sanitarno porządkowej. Karania mandatowego nie stosowano, decyzji administracyjnych nie wydano, próbek żywności do badań nie pobierano. f) Stołówki studenckie W roku 2015 zewidencjonowano 1 podmiot. Skontrolowano i oceniono wg arkusza oceny stanu sanitarnego 1. Przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną. Stołówka mieści się w budynku murowanym, który jest w dobrym stanie sanitarno technicznym. Posiada ona wystarczającą ilość pomieszczeń produkcyjnych oraz zaplecza kuchennego. 23

Pomieszczenia są funkcjonalne, wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. Zachowany jest jednokierunkowy cykl produkcji. Stołówka wyposażona jest w niezbędny sprzęt i urządzenia, które są w dobrym stanie sanitarnotechnicznym. Posiada wystarczającą ilość urządzeń chłodniczych zapewniających właściwe przechowywanie artykułów spożywczych wymagających chłodzenia. Do zakładu doprowadzona jest woda z sieci wodociągu publicznego a odprowadzenie ścieków odbywa się do kanalizacji miejskiej. W stołówce wdrożone są instrukcję GHP/GMP oraz opracowane procedury oparte na zasadach systemu HACCP. g) Inne zakłady żywienia W roku 2015 zewidencjonowano 1 stołówkę w Zakładzie Karnym gdzie przeprowadzono 1 kontrolę. W roku sprawozdawczym zaprzestała działania stołówka PCK. Stołówka mieści się w budynku murowanym, który jest w dobrym stanie technicznym. Posiada wystarczającą ilość pomieszczeń wyposażonych w niezbędny sprzęt i urządzenia. Pomieszczenia są funkcjonalne, wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. Zachowany jest jednokierunkowy cykl produkcji. Posiada wystarczającą ilość urządzeń chłodniczych zapewniających właściwe przechowywanie artykułów spożywczych wymagających chłodzenia. Do zakładu doprowadzona jest woda z sieci wodociągu publicznego, odprowadzenie ścieków odbywa się do kanalizacji miejskiej. W zakładzie wdrożone są instrukcje GHP/GMP oraz system HACCP. Produkcja pierwotna W 2015 roku kontynuowano rejestrację rolników prowadzących produkcję pierwotną i sprzedaż własnych płodów rolnych na nadzorowanym terenie. Prowadzono nadal współpracę z zakładami przetwórstwa owocowo warzywnego działającymi na terenie powiatu łowickiego. Przedsiębiorstwa te informowały współpracujących rolników o obowiązku rejestracji. Na koniec 2015r. zarejestrowanych było 677 rolników. Rolnicy rejestrujący się w PIS otrzymywali Komunikat dla rolników, w którym przypominano o obowiązku zapewnienia odpowiednich warunków sanitarno higienicznych na wszystkich etapach produkcji. Bezpośrednio w gospodarstwach rolnych przeprowadzono 7 kontroli (4 kontrole przeprowadzone tylko przez PIS, 2 wspólnie przez PIS i IOR, 1 wspólnie prze PIS i IOŚ), nieprawidłowości nie stwierdzono. W 2015r. nie pobierano prób bezpośrednio u rolników. Rolnicy prowadzą podstawowe zapisy w ramach DPR. 24

OCENA BEZPIECZEŃSTWA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH W 2015 r. w ramach urzędowej kontroli i monitoringu Sekcja Higieny Żywności i Żywienia PSSE w Łowiczu pobrała z obrotu, bądź produkcji do badań laboratoryjnych 272 próby, w tym 265 prób żywności. Przedmiotem badań była żywność, kosmetyki, przedmioty do kontaktu z żywnością oraz próby sanitarne. Zakwestionowano 3 próbki (żywność), co stanowiło 1,1% ogółu pobranych próbek. Odsetek kwestionowanych prób w latach 2006-2015 14 12 10 8 6 4 2 0 11,7 11,7 10,3 6,5 4,7 4,7 4,8 2,5 1,8 1,1 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 W 2015 r. kwestionowano produkty z następujących grup: ziarno zbóż i przetwory zbożowo-mączne, suplementy diety, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. W ciągu 9 lat jest to najniższy odsetek kwestionowanych prób. Przyczyny kwestionowania prób to m.in. obecność szkodników oraz nieprawidłowe znakowanie. W 2015r., nie zakwestionowano żadnej próby za zanieczyszczenia mikrobiologiczne i chemiczne. Przyczyny kwestionowania badanych prób to: obecność szkodników w ryżu (próba interwencyjna), nieprawidłowe znakowanie napoju zaspakajającego potrzeby organizmu przy wysiłku fizycznym (zastosowanie niezgodnych z przepisami prawa oświadczeń zdrowotnych), nieprawidłowe znakowanie suplementu diety (użyto nieprawidłowych nazw odnośnie składnika i zalecanego dziennego spożycia). W 2015 r. zakwestionowano 2 próby za nieprawidłowe znakowanie co stanowiło 66,7% prób kwestionowanych. Sytuację dotyczącą kwestionowania produktów za nieprawidłowe znakowanie przedstawia poniższy wykres. 25

Odsetek zakwestionowanych za znakowanie prób w stosunku do ogółu prób zdyskwalifikowanych w latach 2006-2015. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 85 75 66,7 48,3 38,5 33,3 26,1 26,7 14 8,7 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 NADZÓR NAD IMPORTEM ORZECHÓW LASKOWYCH Z TURCJI W ramach kontroli granicznej jakości zdrowotnej środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w 2015 roku dokonano oceny ogółem 285 partii orzechów laskowych łuskanych importowanych z Turcji, tj. 5 985 ton netto. Nie zakwestionowano żadnej partii orzechów laskowych. Zbadano ogółem 6 próbek, 3 próbki orzechów zbadano chemicznie w kierunku oznaczenia aflatoksyny B1, sumy aflatoksyn B1+B2+G1+G2, i 3 próbki w kierunku oznaczenia obecności szkodników i ich pozostałości. Nie zakwestionowano żadnej partii orzechów. Nie oceniano innych artykułów spożywczych z importu ani wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. DZIAŁANIA W ZAKRESIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMU RASFF I RAPEX W ramach systemu RASFF w roku 2015 informacyjnych i alarmowych. zarejestrowano 14 powiadomień Zgłoszenia dotyczyły następujących zagrożeń: wykrycie bakterii Salmonella, stwierdzenie zawartości glutenu w produkcie bezglutenowym, przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu rtęci, przekroczenie sumy WWA, stwierdzenie migracji kadmu i ołowiu z obrzeża wyrobu do kontaktu z żywnością, przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu 26

mykotoksyn: ZEA, ochratoksyny A, stwierdzenie migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych, przekroczenie zawartości barwnika E124-czerwień koszenilowa, niedeklarowany alergen, niedozwolone do stosowania w środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego aminokwasy, przekroczenie dopuszczalnego limitu dla kwasu sorbowego. Po każdym otrzymanym zgłoszeniu zostały przeprowadzone kontrole sanitarne w obiektach jakie były wykazane w listach dystrybucyjnych. W wyniku kontroli wycofano 37 produktów zagrażających zdrowiu i życiu. Część produktów wycofanych z obrotu przedsiębiorcy zniszczyli na miejscu. W zakresie systemu RAPEX nie było zgłoszeń o niebezpiecznych kosmetykach. 27

SEKCJA HIGIENY ŚRODOWISKA HIGIENA KOMUNALNA Sekcja Higieny Środowiska w zakresie Higieny Komunalnej (SHŚ/HK) Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Łowiczu jest komórką organizacyjną zajmującą się problematyką związaną ogólnie z warunkami zdrowotnymi środowiska bytowania człowieka. Nadzór sanitarny w tym zakresie ma na celu zapewnienie oraz poprawę warunków higienicznych i zdrowotnych przestrzeni publicznych, co umożliwiają systematyczne kontrole przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych w obiektach użyteczności publicznej oraz podmiotach działalności leczniczej. Ponadto do kompetencji higieny komunalnej należy nadzór nad urządzeniami zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz prowadzenie monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W 2015 r. w ramach działań kontrolnych SHŚ/HK skontrolowano 262 obiekty, łącznie przeprowadzając 420 kontroli. Strukturę skontrolowanych obiektów oraz ich ilość w 2015 r. przez SHŚ/HK PSSE w Łowiczu przedstawiono w tabeli nr 5. Tabela nr 5. Obiekty skontrolowane w 2015 r. przez SHŚ/HK Grupa obiektów Liczba obiektów skontrolowanych Ustęp publiczny 5 Pływalnia 1 Punkt Pomocy Mieszkaniowej dla osób bezdomnych 1 Obiekty hotelarskie 6 Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie 2 Zakłady fryzjerskie 59 Zakłady kosmetyczne 16 Zakłady odnowy biologicznej 3 Inne zakłady, w których świadczone są łącznie więcej niż jedna z usług: fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu 7 Dworce autobusowe 1 Dworce kolejowe 1 Cmentarze 21 Zakłady pogrzebowe 2 Inne obiekty użyteczności publicznej 30 Podmioty wykonujące działalność leczniczą 37 Wodociągi 44 Transport publiczny 25 Zakład Karny 1 Ogółem skontrolowano 262 28