RAPORT Z BADANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA NA UAM przeprowadzonego wśród STUDENTÓW STUDIÓW STACJONARNYCH w roku akademickim 2011/2012 CZĘŚĆ I INFORMACJE O BADANIU ORAZ WYNIKI NA POZIOMIE CAŁEJ UCZELNI Biuro Rady ds. Jakości Kształcenia UAM, grudzień 2012
Niniejszy raport dotyczy wyników trzeciej edycji badania jakości kształcenia przeprowadzonego na UAM w okresie od 30 kwietnia do 10 lipca 2012. Ta część raportu dotyczy wyników ankiet wśród studentów studiów dziennych, na poziomie całej uczelni (bez rozbicia na wydziały). Badanie miało charakter ankiety internetowej, przeprowadzonej przy pomocy oprogramowania ankietowego Lime Survey. Zaproszenie wraz z linkiem pozwalającym na jednorazowe wypełnienie ankiety wysłano do ponad 40 tysięcy użytkowników systemu USOS: studentów studiów dziennych, studentów studiów zaocznych, studentów studiów podyplomowych doktorantów i nauczycieli akademickich. Dla każdej z tych grup stworzono osobny kwestionariusz. Zaproszenie wyświetlało się w momencie zalogowania do systemu USOS. Badanie było całkowicie anonimowe - system USOS służył tylko temu, aby uniemożliwić wypełnienie ankiety osobom nieuprawnionym oraz zapobiec możliwości wypełnienia ankiety więcej niż jeden raz. Po kliknięciu na link znajdujący się w zaproszeniu użytkownik opuszczał USOS i przekierowywany był na osobny serwer uniwersytecki. Zaproszenie do ankiety wysłano do ponad 25845 studentów dziennych - użytkowników studenckich kont w uczelnianym systemu USOS. Ankietę wypełniły 4964 osoby. Narzędzie badawcze składało się z szeregu bloków pytań, dotyczących różnych aspektów studiowania na UAM. Aspekty te wybrano na podstawie dwóch poprzednich edycji badania, w których zebrano wiele tysięcy wypowiedzi studentów dotyczących najróżniejszych kwestii, które uznali oni za istotne dla jakości kształcenia na swojej uczelni. Także formułując pytania poszczególnych pytań w ramach kolejnych bloków staraliśmy się, aby jak najlepiej odzwierciedlały one kwestie wskazane w zebranych w latach 2010-2011 wypowiedziach studenckich. Zdecydowana większość pytań miała charakter zamknięty - oferowała kilka odpowiedzi do wyboru. Jednakże w przypadku gdy nie udzielono odpowiedzi pozytywnej pojawiała się możliwość udzielenia komentarza wyjaśniającego, dlaczego ocena danego aspektu nie jest pozytywna - na czym polega problem i co można udoskonalić. Z takiej możliwości skorzystała bardzo duża liczba uczestników ankiety. W rezultacie, oprócz ocen wyrażonych na zdefiniowanych z góry skalach, zebrano ogromną liczbę wypowiedzi dotyczących szczegółowych aspektów jakości kształcenia, które mogą posłużyć do udoskonalania studiów na UAM. Większość z nich została też skategoryzowana i można się z nimi zapoznać w tym raporcie. Dokument składa się z trzech części. Pierwsza z nich to informacje o frekwencji na całej uczelni oraz na każdym z wydziałów, a także o reprezentatywności badania. Druga to skrótowy przegląd najlepiej i najgorzej ocenianych kwestii w poszczególnych blokach tematycznych. Trzecia to przegląd najważniejszych wyników dla większości pytań z każdego z kolejnych bloków tematycznych.
SPIS TREŚCI CZĘŚĆ 1. INFORMACJE O FREKWENCJI ORAZ O REPREZENTATYWNOŚCI BADANIA 4 CZĘŚĆ 2. PODSUMOWANIE ELEMENTÓW OCENIANYCH NAJLEPIEJ I NAJGORZEJ.. 10 CZĘŚĆ 3. PRZEGLĄD NAJWAŻNIEJSZYCH WYNIKÓW 11 I. OCENA OGÓLNA UCZELNI. 11 II. Poziom merytoryczny i stopień trudności studiów 12 III. Sposób prowadzenia zajęć. 13 IV. Znajomość efektów kształcenia dla kierunku oraz punktacji ECTS 14 V. Program studiów, cz. 1: konstrukcja programu 15 VI. Program studiów, cz. 2: udział różnych form zajęć 16 VII. Udział studentów w badaniach naukowych.. 17 VIII. Organizacja studiów... 18 IX. Dostępność informacji on-line... 19 X. Złe praktyki, cz. 1, ogólna: nieinformowanie o nieobecności, nieodrabianie zajęć, obrażanie lub dyskryminacja... 20 XI. Złe praktyki, cz. 2: przebieg zajęć... 21 XII. Dobre praktyki - zajęcia zasługujące na wyróżnienie 22 XIII. Warunki studiowania.. 23 XIV. Funkcjonowanie administracji uczelnianej. 24 XV. Ankiety do oceny prowadzących zajęcia. 25 XVI. Ankiety do oceny ECTS 25 XVI. Problemy z zaliczeniem ECTS/efektów kształcenia - Most/Erasmus. 26 XVII. Wymiana zagraniczna... 26
CZĘŚĆ 1. INFORMACJE O FREKWENCJI 1. Frekwencja - udział w badaniu studentów poszczególnych wydziałów. Liczba zaproszeń do badania, które wygenerowano dla kont studentów dziennych w USOS wynosiła 25845. W badaniu wzięło udział 4964 studentów, a więc ok. 19% spośród zaproszonych. Bardzo różnie kształtowała się frekwencja na poszczególnych wydziałach. Największy udział w badaniu, podobnie jak w zeszłym roku, zanotowano na Wydziale Matematyki i Informatyki - 28%. W badaniu wzięło też udział ponad 20% studentów Wydziałów Filologii Polskiej i Klasycznej, Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, Nauk Społecznych, Nauk Geograficznych i Geologicznych, Chemii, Neofilologii oraz Studiów Edukacyjnych. Nieco niższą, kilkunastoprocentową frekwencję uzyskały wydziały Fizyki, Prawa i Administracji, Biologii, oraz Pedagogiczno-Artystyczny. Udział studentów pozostałych wydziałów (Historycznego i Teologicznego) oraz innych jednostek UAM nie przekroczył 10%. Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Filologii Pol. i Klasycznej Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Wydział Nauk Społecznych Wydział Nauk Geograficznych i Geolog. Wydział Studiów Edukacyjnych Wydział Chemii Wydział Neofilologii Wydział Fizyki Wydział Prawa i Administracji Wydział Biologii Wydział Pedagogiczno-Art. (Kalisz) Wydział Historyczny Kolegium Europejskie w Gnieźnie Kolegium Języków Obcych Wydział Teologiczny 5% 5% 6% 9% 11% 14% 16% 19% 22% 21% 21% 21% 20% 23% 25% 28% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%
2. Czy badanie jest reprezentatywne? Dobór osób do badania nie był ściśle losowy, istnieje jednak wiele powodów pozwalających przypuszczać, że mimo to dobrze odzwierciedlają one opinie i doświadczenia studentów UAM. W badaniu mógł wziąć udział każdy student, a w zasadzie - każdy student, który otrzymał zaproszenie i link wyświetlane na jego/jej koncie w systemie USOS. Oznacza to, że losowość doboru badanych - gwarantująca możliwość stosowania praw statystycznych do analizy wyników i ich marginesu błędu - może być zakłócona na dwa podstawowe sposoby. Pierwszy polega na tym, że system USOS nie jest w jednakowym stopniu dostępny wszystkim studentom i używany przez wszystkich studentów. Efekt tego czynnika widoczny jest już na poziomie przedstawionej powyżej frekwencji: najwięcej osób wzięło udział w ankiecie na tym wydziale, na którym system USOS jest w szczególnym stopniu codziennym narzędziem (Wydział Matematyki i Informatyki), podczas gdy na Wydziale Historycznym, na którym USOS nie został jeszcze w pełni wdrożony, frekwencja okazała się kolejny raz niska. Dla zrównoważenia wpływu tego czynnika rozważano zastosowanie częstego remedium na takie problemy w postaci ważenia wyników. Polega ono na tym, że każdej z odpowiedzi przypisuje się wagę stanowiącą iloraz odsetka studentów danego wydziału w faktycznej zbiorowości wszystkich studentów UAM i odsetka studentów danego wydziału w zbiorowości, która wzięła udział w badaniu. Przykładowo, w badaniu wzięło udział 351 studentów Wydziału Prawa i Administracji, co stanowi 7,07% wśród 4912 trzynastu analizowanych w tym raporcie wydziałów. Tymczasem z danych USOS wynika, że udział studentów tego wydziału w zbiorowości studentów UAM jest większy i wynosi 8,30%. W związku z tym, każda odpowiedź studenta Wydziału Prawa i Administracji otrzymałaby wagę 1,174. Okazało się jednak, że ważone w ten sposób wyniki niemal nie odbiegają od oryginalnych wyników - w większości wypadków różnica nie przekraczała kilku dziesiątych punktu procentowego, a w nielicznych dochodziła do 1-2%. Dlatego z ważenia postanowiono zrezygnować. Drugie potencjalne zagrożenie dla reprezentatywności badania mogło polegać na tym, że wzięli w nim udział specyficzni studenci - reprezentujący tylko część faktycznej zbiorowości studentów UAM i wykazujący szczególne cechy. Aby to sprawdzić wykonano dwa rodzaje analiz, które pokazały, że takiego zagrożenia udało się najprawdopodobniej uniknąć i wyniki dobrze odzwierciedlają opinie studenckie:
(a) przeprowadzono porównania mające odpowiedzieć, czy struktura zbiorowości, która wzięła udział w badaniu nie różni się pod istotnymi względami od faktycznej struktury zbiorowości studentów UAM: pod kątem stopnia i roku studiów oraz pod kątem średniej ocen z egzaminów. Odnośnie pierwszej z tych kwestii, w ankiecie wzięli udział studenci wszystkich stopni i lat studiów. Jak pokazuje poniższy wykres, udział studentów poszczególnych stopni i lat studiów wśród uczestników ankiety jest niemal identyczny, jak faktyczny udział studentów tych stopni i lat na UAM. Struktura próby dobrze odzwierciedla zatem faktyczną strukturę uczelni. Jedyna widoczna różnica polega na tym, że wśród osób, które wzięły udział w ankiecie nieco większy niż w skali uczelni jest odsetek studentów studiów pierwszego roku I stopnia, a nieco mniejszy - studentów ostatnich lat studiów. Wynika to zapewne z tego, że osoby kończące już studia rzadziej mają czas i chęć, aby wziąć udział w badaniu, a część takich osób skończyła nawet studia przed badaniem lub w trakcie badania. 30% 29% 26% 25% 20% 15% 10% 20% 18% 17% 17% 15% 14% 12% 9% 5% 3% 3% 4% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 1% 0% I st., rok 1 I st., rok 2 I st., rok 3 II st., rok 1 II st., rok 2 mgr, rok 1 mgr, rok 2 mgr, rok 3 mgr, rok 4 mgr, rok 5 % w skali uczelni (N=25845 studentów dziennych na UAM) % w ankiecie (N=4964 uczestników badania) Porównanie udziału studentów różnych stopni i lat studiów: w skali UAM i wśród uczestników ankiety.
Z kolei Przedstawiony poniżej rozkład średnich ocen z egzaminów, uzyskanych w roku akademickim poprzedzającym badanie przez osoby, które wzięły udział w ankiecie, również sugeruje, że udało się uzyskać opinie całego spektrum studentów - od uzyskujących niższe oceny aż po osoby o najwyższych ocenach. 25% 20% 17% 19% 20% 15% 12% 11% 10% 10% 6% 5% 3% 1% 0% 3,0 i niższa 3,01-3,25 3,26-3,50 3,51-3,75 3,76-4,00 4,01-4,25 4,26-4,50 4,51-4,75 4,76-5,00 Średnia ocen z egzaminów na podstawie deklaracji uczestników (z wyłączeniem studentów pierwszego roku studiów I stopnia i magisterskich). Źródło: odpowiedzi na pytanie: "Jaka była P. średnia ocen z egzaminów w poprzednim roku akademickim?" (zaopatrzonego w zamkniętą skalę odpowiedzi). N=4066.
(b) Mimo powyższych zestawień można by się obawiać, że ankietę wypełniły raczej osoby, które były do tego bardziej zdeterminowane - te, które oceniają jakość kształcenia szczególnie krytycznie i/lub te, które oceniają ją szczególnie pozytywnie. Dlatego drugim elementem sprawdzenia, czy studenci, którzy wzięli udział w badaniu nie są pod jakimś względem szczególni i inni niż ci, którzy nie wypełnili ankiety było sprawdzenie, jak oceniały jakość kształcenia te osoby, które rozpoczęły wypełnianie ankiety, ale szybko je przerwały. Takich osób było sporo - niemal 1200 studentów odpowiedziało przynajmniej na pierwsze trzy pytania ankiety mimo że później jej nie ukończyło. Jak pokazują poniższe zestawienia, odpowiedzi takich osób nie różnią się istotnie od odpowiedzi osób, które wypełniły całą ankietę. 60% 50% Jak ogólnie ocenia P. jakość kształcenia na swoim kierunku? 52% 57% 40% 30% 31% 29% 20% 10% 0% 4% 3% na 2 (niedostateczna) 13% 9% 1% 2% na 3 (dostateczna) na 4 (dobra) na 5 (bardzo dobra) nie umiem odp. nie ukończyli ankiety (N=ok. 1200) ukończyli ankietę (N=4964)
80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Jak ocenia P. jakość kształcenia na swoich studiach w następujących dwóch kategoriach: (a) poziom merytoryczny zajęć 2% 2% zdecydowanie za niski 22% 20% 66% 67% raczej za niski odpowiedni raczej za wysoki zdecydowanie za wysoki 9% 9% 1% 2% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Jak ocenia P. jakość kształcenia na swoich studiach w następujących dwóch kategoriach: (a) nakład pracy potrzebny do skończenia studiów na tym kierunku 4% 3% zdecydowanie za niski 17% 16% 52% 50% 20% 21% 8% 10% raczej za niski odpowiedni raczej za wysoki zdecydowanie za wysoki nie ukończyli ankiety (N=ok. 1200) ukończyli ankietę (N=4964) nie ukończyli ankiety (N=ok. 1200) ukończyli ankietę (N=4964) 50% 40% Jak ocenia P. swoje studia? Czy uważa P. że, zajęcia są ukierunkowane na wyzwalanie badawczej kreatywności i sprzyjają prowadzeniu dyskusji? 38% 40% 60% 50% 40% Jak ocenia P. swoje studia? Czy uważa P. że, formy prowadzenia zajęć są atrakcyjne? 52% 49% 30% 20% 10% 8% 6% 23% 21% 23% 25% 8% 7% 30% 20% 10% 5% 3% 18% 18% 25% 23% 4% 4% 0% zdecydowanie nie raczej nie częściowo tak, częściowo nie raczej tak zdecydowanie tak 0% zdecydowanie nie raczej nie częściowo tak, częściowo nie raczej tak zdecydowanie tak nie ukończyli ankiety (N=ok. 1200) ukończyli ankietę (N=4964) nie ukończyli ankiety (N=ok. 1200) ukończyli ankietę (N=4964) Podsumowując, wyniki badania wydają się być rzetelne i powinny dobrze reprezentować opinie ogółu studentów UAM. Margines ewentualnego błędu nie powinien na poziomie wyników dla całej uczelni nie powinien przekraczać kilku procent.
65% studentów studiów dziennych ocenia jakość kształcenia na "dobry" lub "bardzo dobry" 70% studentów studiów dziennych wybrałoby ponownie tę samą uczelnię 61% studentów studiów dziennych wybrałoby ponownie ten sam kierunek BLOK PYTAŃ Organizacja i prowadzenia zajęć Konstrukcja programu Udział zajęć warsztatowych, laboratoryjnych, terenowych i do wyboru Organizacja studiów Dostępność informacji online Złe praktyki: nieobecności, nieodrabianie zajęć, obrażanie/dyskryminacja Złe praktyki: sposób organizacji i prowadzenia zajęć Warunki studiowania Współpraca międzynarodowa CZĘŚĆ 2. PODSUMOWANIE ELEMENTÓW OCENIANYCH NAJLEPIEJ I NAJGORZEJ NAJLEPIEJ OCENIANE NAJSŁABIEJ OCENIANE / NAJWYŻSZY WYNIK / NAJNIŻSZY WYNIK NAJGORĘCEJ KOMENTOWANE dobór nauczycieli do przedmiotów wyzwalanie kreatywności i dyskusji atrakcyjność form zajęć średnia ocena (1-5): 3,56 średnia ocena (1-5): 2,98 liczba komentarzy: 1020 aktualność treści kształcenia kompletność programu kompletność programu średnia ocena (1-5): 3,66 średnia ocena (1-5): 3,25 liczba komentarzy: 702 udział zajęć do wyboru udział zajęć terenowych udział zajęć do wyboru odsetek odpowiedzi "za mało": 45% odsetek odp. "za mało": 68% liczba komentarzy: 668 opieka i wsparcie promotora organizacja ćwiczeń terenowych konstrukcja planu zajęć średnia ocena (1-5): 4,08 średnia ocena (1-5): 2,86 liczba komentarzy: 1045 dostępność planów zajęć komunikaty o zmianach w planie średnia ocena (1-5): 4,22 średnia ocena (1-5): 2,75 naruszanie godności/dyskryminowanie brak informacji o odwołaniu zajęć zdarzyło się w tym roku akademickim minimum raz: 18% 54% brak koniecznego sprzętu/oprogram. sylabus nie podany do wiadomości zdarzyło się w tym roku akad. na więcej niż 1 przedmiocie: zdarzyło się w tym roku akademickim min. raz: zdarzyło się w tym roku akad. 18% na >1 przedmiocie: 33% liczebność grup zajęciowych sposób organizacji lektoratów komfort sal średnia ocena (1-5): 3,54 średnia ocena (1-5): 2,99 liczba komentarzy: 941 oferta uczelni partnerskich liczba stypendiów oferta uczelni partnerskich średnia ocena (1-5): 3,66 średnia ocena (1-5): 3,39 liczba komentarzy: 286 _ Powyższa tabela przedstawia w uproszczony sposoby najwyższe i najniższe wyniki w wybranych kategoriach. Należy jednak brać pod uwagę to, że różnica między najwyższą i najniższą oceną może być niewielka, jak pokazuje przykład kategorii "Współpraca międzynarodowa". Po drugie tabela prezentuje każdorazowo tylko najwyższy i najniższy wynik, podczas gdy drugi i trzeci może od niego niewiele odbiegać. Warto więc przyjrzeć się także szczegółowym wynikom na następnych stronach.
CZĘŚĆ 3. PRZEGLĄD NAJWAŻNIEJSZYCH WYNIKÓW W tej części raportu można zapoznać się ze skrótowym zestawieniem wyników odpowiedzi na pytania zamknięte, które zawarte były w kolejnych blokach tematycznych ankiety. Każdorazowo podany jest rozkład procentowy odpowiedzi, a na prawo od wykresu - informacja, ile spośród 4964 uczestników ankiety udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Niemal w każdym z pytań była możliwość rezygnacji z odpowiedzi ("nie wiem/nie umiem powiedzieć" / "odmowa odpowiedzi"). I. OCENA OGÓLNA UCZELNI Jak ogólnie ocenia P. jakość kształcenia na swoim kierunku? c c NIEDOSTATECZNIE (2) DOSTATECZNIE (3) DOBRZE (4) BARDZO DOBRZE (5) 4% 31% 52% 13% liczba ważnych odpowiedzi: N: 4915 Czy gdyby dziś jeszcze raz podejmował(a) P. decyzję o wyborze uczelni i kierunku, wybrał/a/by P. ponownie tę samą uczelnię? Czy gdyby dziś jeszcze raz podejmował(a) P. decyzję o wyborze uczelni i kierunku, wybrał/a/by P. ponownie ten sam kierunek? Czy gdyby dziś jeszcze raz podejmował(a) P. decyzję o wyborze uczelni i kierunku, wybrał/a/by P. ponownie tę samą specjalność*? * Na wykresie pominięto osoby, które nie odpowiadały na to pytanie z uwagi na brak specjalności na ich kierunku TAK TRUDNO POWIEDZIEĆ NIE 70% 18% 12% 61% 20% 20% 56% 21% 23% c 4953 4953 3937 Dwie trzecie uczestników ankiety ocenia jakość kształcenia na UAM pozytywnie, a jedna trzecia - negatywnie. Ponad dwie trzecie wybrałoby naszą uczelnię ponownie. Nieco mniej osób (61%) wybrałoby ponownie ten sam kierunek, a najmniej (56%) - tę samą specjalność. Osoby, które nie wybrałyby dzisiaj tej samej uczelni, kierunku albo specjalności zapytano o powody takiej deklaracji.
II. Poziom merytoryczny i stopień trudności studiów ZDECYDOWANIE RACZEJ ZA NISKI poziom merytoryczny zajęć poziom merytoryczny 2% 22% 66% 9% 1% 4869 nakład pracy potrzebny do skończenia studiów 4% nakład pracy 17% 52% 20% 7% 4851 c ODPOWIEDNI RACZEJ ZDECYDOWANIE ZA WYSOKI Dwie trzecie studentów ocenia poziom merytoryczny zajęć jako odpowiedni. Wśród pozostałych znacznie więcej jest tych, którzy oceniają poziom zajęć jako zbyt niski niż tych, dla których jest on za wysoki. Nakład pracy potrzebny do ukończenia studiów jest bardzo różny dla różnych studentów. Dla ponad połowy jest on odpowiedni, natomiast dla ponad 1/4 - za wysoki, a dla ponad 1/5 - za niski.
III. Sposób prowadzenia zajęć a. Zajęcia są ukierunkowane na wyzwalanie badawczej kreatywności i sprzyjają prowadzeniu dyskusji b. Formy prowadzenia zajęć są atrakcyjne c. Studia na tym kierunku wyrabiają umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy teoretycznej d. Dobór nauczycieli akademickich do poszczególnych przedmiotów odpowiada ich kompetencjom wyzwalanie kreatywności i dyskusji atrakcyjne formy zajęć umiejętność zastosowania teorii ZDECYDOWANIE NIE RACZEJ dobór nauczycieli 3% 7% 34% 40% 16% 4923 c CZĘŚCIOWO TAK, RACZEJ ZDECYDOWANIE TAK 8% 23% 38% 23% 8% 5% 18% 49% 25% 4% 9% 21% 32% 29% 10% N: 4929 4947 4876 Spośród czterech szczegółowych elementów dotyczących jakości prowadzonych zajęć najwyżej oceniony został dobór nauczycieli do poszczególnych przedmiotów - tylko 10% oceniło go negatywnie, natomiast 1/3 wyraziła częściowe zastrzeżenia. W komentarzach do zastrzeżeń najczęściej wskazywano na przypadki przydzielania zajęć na bazie innych kryteriów niż obszar zainteresowań i kompetencji nauczyciela oraz na brak przygotowania metodycznego do zajęć lub ogólnej umiejętności prowadzenia dydaktyki części nauczycieli. Nieco więcej zastrzeżeń wzbudziła atrakcyjność form prowadzonych zajęć. Pojawiło się tu 23% ocen krytycznych oraz 49% mieszanych. Najmniej pozytywnie oceniono natomiast (a) ukierunkowanie zajęć na wyzwalanie kreatywności i prowadzenie dyskusji oraz (b) wyrabianie u studentów umiejętności zastosowania zdobytej wiedzy teoretycznej. W tym pierwszym przypadku (a) komentarze dotyczyły zwłaszcza odtwórczego charakteru zajęć nie sprzyjającego dyskusji i sztywnych form zajęć. W tym drugim przypadku (b) pojawiło się m. in. wiele komentarzy na temat zbyt małej liczby zajęć, na których można ćwiczyć zastosowanie zdobytej wiedzy, tworzyć własne projekty czy studia przypadków, zbyt dużego nacisku na wiedzę encyklopedyczną, definicyjną i pamięciową, a także na temat zbyt małej liczby praktyk studenckich.
c c W OGÓLE NIE ZNAM SŁABO ZNAM DOBRZE ZNAM BARDZO IV. Znajomość efektów kształcenia dla kierunku oraz punktacji ECTS N: a. Efekty kształcenia dla całego kierunku studiów EK dla kierunku 15% 41% 39% 4% 4612 b. Efekty kształcenia dla przedmiotów/modułów, które do tej pory P. studiował/a EK dla przedmiotów 16% 35% 44% 5% 4544 a. Liczba punktów ECTS przyporządkowana przedmiotom/modułom, które do tej pory P. studiował/a ECTS 14% 29% 38% 18% 4755 Ocena znajomości efektów kształcenia oraz ECTS jest bardzo zróżnicowana. Stosunkowo najlepsza jest wiedza uczestników ankiety na temat punktów ECTS przypisanych przedmiotom, które dotąd studiowali, choć i w tym przypadku dobrą lub bardzo dobrą ich znajomość deklaruje nieco ponad połowa (56%). Nieco mniej niż połowa deklaruje natomiast znajomość efektów kształcenia - dla kierunku studiów oraz dla poszczególnych przedmiotów/modułów.
V. Program kształcenia I: konstrukcja programu a. Poszczególne przedmioty na tym kierunku tworzą spójną, komplementarną całość b. Przedmioty w planie studiów są ułożone w logicznej kolejności c. Program studiów jest kompletny (zawiera wszystkie treści kształcenia, które prowadzą do kompetencji określonych dla mojego kierunku) d. Treści kształcenia są aktualne, uwzględniają najnowsze osiągnięcia z danej dyscypliny spójny 4% 12% 33% 39% 11% 4949 logiczny kompletny aktualny ZDECYDOWANIE RACZEJ NIE c CZĘŚCIOWO TAK, RACZEJ ZDECYDOWANIE TAK 7% 16% 28% 39% 9% 4880 7% 17% 29% 39% 8% 4742 4% 9% 24% 44% 19% 4822 Najbardziej pozytywnie oceniona została aktualność treści programowych - 63% uczestników ankiety uważa, że uwzględniają ona najnowsze osiągnięcia z danej dyscypliny, a dalsze 24% - że częściowo tak, a częściowo nie. Nieco więcej zastrzeżeń pojawiło się do spójności programu (50% ocen pozytywnych i 33% mieszanych). Najwięcej krytycznych głosów (prawie 1/4 negatywnych ocen i niecałe 30% mieszanych) dotyczyło logiki ułożenia kolejności przedmiotów w planie studiów oraz kompletności programu. Udzielono bardzo licznych komentarzy na te tematy. Najwięcej z nich dotyczyło braku jakiegoś rodzaju przedmiotów w programie, złej kolejności ułożenia przedmiotów lub powielania się treści z różnych zajęć albo braku korespondencji między nimi.
VI. Program kształcenia II: udział zajęć warsztatowych / laboratoryjnych, terenowych i do wyboru a. udział warsztatowych/laboratoryjnych form zajęć b. udział zajęć terenowych warsztatowe / laboratoryjne terenowe c ZA MAŁO ODPOWIEDNIO ZA DUŻO 58% 40% 2% 68% 29% 3% N: 4763 3347 c. udział zajęć / specjalności do wyboru do wyboru 45% 41% 1% 4335 Udział wszystkich form zajęć, o które zapytaliśmy zostały oceniony jako zbyt mały. Dotyczy to w szczególności zajęć terenowych, a następnie - laboratoryjnych/warsztatowych.
VII. Udział studentów w badaniach naukowych 59% 49% tak nie 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Każda osoba, która udzieliła pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi miała możliwość dodania komentarza. Udzieliło go 19% z nich, czyli 515 osób. Komentarze kładły nacisk na różne aspekty problemu, które można zaszeregować do trzech głównych kategorii. tak, ale są to możliwości bardzo ograniczone / blokowane Udzielono odpowiedzi: 2756 nie wiem/brak odp.: 44% 51% nie (nie ma takiej możliwości, jest ona zablokowana lub brak jest informacji) 49% konstruktywne propozycje zmian - włączenia studentów do prac i badań naukowych 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
VIII. Organizacja studiów a. konstrukcja dziennego i tgodniowego planu zajęć plan zajęć BARDZO RACZEJ c ŹLE ŚREDNIO RACZEJ BARDZO DOBRZE 10% 17% 32% 31% 11% N: 4949 b. organizacja procesu zapisywania się na zajęcia zapisy na zajęcia 15% 17% 25% 32% 12% 4700 c. termin informowania studentów o planie zajęć na nowy semestr d. dostępność prowadzących zajęcia poza godzinami zajęć e. opieka i wsparcie osoby kierującej pracą dyplomową / promotora f. organizacja praktyk studenckich termin podawania planu na kolejny rok dyżury pracowników opieka promotora organizacja praktyk 13% 16% 24% 33% 13% 4% 9% 27% 47% 13% 3% 5% 15% 34% 43% 17% 18% 27% 28% 9% 4929 4729 2259 3214 g. organizacja ćwiczeń terenowych h. funkcjonowanie systemu USOS organizacja ćw. terenowych USOS 21% 18% 25% 26% 10% 16% 17% 27% 30% 10% 1927 4883 Zdecydowanie najwyżej oceniona została opieka i wsparcie promotora, która uzyskała 77% pozytywnych wskazań (przy 8% ocen negatywnych i 15% mieszanych). Na drugim miejscu uplasowała się dostępność prowadzących poza godzinami zajęć (60% pozytywnych wskazań), choć należy zwrócić uwagę na 13% ocen negatywnych i 27% mieszanych, wskazujących na to, że obok nauczycieli doskonale wywiązujących się ze swoich obowiązków są też tacy, z którymi kontakt jest utrudniony. Szczegółowe informacje na ten temat zawarte są w zestawieniach kategorii udzielonych komentarzy. Zdecydowanie najgorzej ocenili studenci organizację praktyk studenckich oraz ćwiczeń terenowych (prawie 40% ocen krytycznych i 1/4 mieszanych). Liczne oceny krytyczne dotyczyły także funkcjonowania systemu USOS, systemu zapisów na zajęcia oraz terminu podawania planu na nowy rok lub semestr.
IX. Dostępność informacji on-line ILU PRZEDMIOTÓW TO DOTYCZYŁO ŻADNYCH NIEKTÓRYCH POŁOWY c WIĘKSZOŚCI c WSZYSTKICH c N: a. plan zajęć plany 5% 8% 5% 26% 57% 4696 b. sylabusy (programy przedmiotów) sylabusy 12% 28% 15% 29% 17% 4331 c. informacje o godzinach dyżurów dyżury 8% 12% 10% 31% 38% 4734 d. aktualne komunikaty, np. o tym, że nie odbędą się planowane zajęcia komunikaty 27% 23% 11% 25% 13% 4817 e. aktualne informacje o wynikach egzaminów/zaliczeń w systemie USOS wyniki zaliczeń 11% 23% 14% 33% 19% 4742 Dostępność informacji jest bardzo różna w zależności od jej rodzaju. Według ponad 80% uczestników ankiety dla kierunków, które studiują dostępne są w Internecie plany wszystkich lub większości prowadzonych na nich zajęć. Dosyć dobry jest też internetowy dostęp do informacji o dyżurach (wszystkie lub większość z nich dostępna jest zdaniem 70% badanych). Znacznie gorszy jest dostęp do wyników egzaminów i zaliczeń w USOS, do sylabusów (zdaniem 40% ankietowanych w Internecie są w stanie znaleźć w najlepszym razie niektóre z nich) oraz bieżących komunikatów, np. tych dotyczących zmian w planie (w 50% przypadków taka informacja jest niedostępna lub dostępna tylko dla niektórych przedmiotów).
X. Złe praktyki I - nieinformowanie o nieobecności, nieodrabianie zajęć, obrażanie lub dyskryminacja Czy w bieżącym roku akademickim zdarzyło się kiedykolwiek, że nauczyciel akademicki: a. nie poinformował o odwołaniu dyżuru? TAK NIE UMIEM ODPOWIEDZIEĆ 43% 23% 35% c NIE N*: 4964 b. nie poinformował o odwołaniu zajęć c. nie odrobił odwołanych zajęć d. zachowywał się obraźliwie, naruszył P. godność osobistą lub dyskryminował Pana/Panią 54% 5% 41% 32% 10% 58% 18% 5% 77% 4964 4964 4964 * na powyższym wykresie uwzględniono opcję "nie umiem odpowiedzieć", stąd N wynosi każdorazowo 1555 osób - wszyscy studenci zaznaczyli jedną z trzech przedstawionych opcji Najbardziej powszechnym z problemów, które zgłaszali studenci w poprzednich latach okazuje się nieinformowanie przez wykładowcę o odwołaniu zajęć. W minionym roku akademickim przynajmniej raz zetknęła się z nim ponad połowa ankietowanych. Mniej niż połowie zdarzyło się przyjść na dyżur, który okazał się odwołany, a jedna trzecia uczestniczyła w przynajmniej jednym module, w którym nie odrobiono odwołanych zajęć. 18% co najmniej raz spotkało się w trakcie roku akademickiego 2011/2012 z zachowaniem uwłaczającym ich godności lub dyskryminacją ze strony nauczyciela. Aby dokładniej ocenić, na ile częste są poszczególne z tych zjawisk, osoby odpowiadające twierdząco proszono o udzielenie informacji, ilu nauczycieli dotyczyły i jak często miało miejsce zdarzenie, które mają na myśli. Te dodatkowe informacje - przedstawione w części IV pkt 11 raportu - pokazują, że większość z nich dotyczy jednego lub kilku nauczycieli wykładających na danym kierunku, których zachowania psują reputację pozostałym.
XI. Złe praktyki II - prowadzenie zajęć Czy w bieżącym roku akademickim uczęszczał/a P. na zajęcia, na których: a. sylabus przedmiotu nie był nigdzie dostępny? b. nie zrealizowano programu przedstawionego na początku semestru? c. wymagania na zaliczeniu/egzaminie nie odpowiadały wymaganiom przedstawionym na początku semestru d. sposób oceniania był niejasny lub niesprawiedliwy e. w trakcie zajęć nie było sprzętu/oprogramowania potrzebnego do opanowania wiedzy i umiejętności opisanych w sylabusie f. sposób prowadzenia zajęć nie pozwalał na opanowanie wiedzy i umiejętności opisanych w sylabusie brak sylabusa niezrealizowany program inne wymagania egzaminacyjne zły sposób oceniania brak sprzętu/oprogramowa nia zły sposób prowadzenia ILU PRZEDMIOTÓW TO DOTYCZYŁO c WSZYSTKICH WIĘKSZOŚCI POŁOWY MNIEJSZOŚCI JEDNEGO c ŻADNEGO c 2% 1% 4% 1% 8% 5% 3% 4% 1% 4% 1% 6% 3% 4% 1% 4% 6% 6% 13% 18% 24% 24% 24% 23% 12% 22% 18% 16% 29% 26% 67% 49% 52% 44% 37% 39% 4107 4406 4630 4630 4401 4486 Wszystkie opisane powyżej praktyki zdarzają się na niektórych zajęciach. Najczęściej są to pojedyncze przypadki, choć zdarza się, że są one znacznie częstsze. Spośród wymienionych złych praktyk, najczęstszą okazał się brak sylabusa - 16% studentów nie miało dostępu dla sylabusa na co najmniej połowie zajęć, a 23% - na więcej niż jednym przedmiocie. Około 1/3 zetknęła się na więcej niż jednym przedmiocie z niesprawiedliwym lub niejasnym sposobem oceniania, sposobem zajęć nie pozwalającym na opanowanie wiedzy i umiejętności opisanych w sylabusie oraz niezrealizowaniem programu przedstawionego na początku semestru.
XII. Dobre praktyki - zajęcia zasługujące na wyróżnienie Proszę pomyśleć o zajęciach, w których P. uczestniczył/a, a które zasługują na WYRÓŻNIENIE. Co sprawia, że właśnie te zajęcia ocenił/a/by P. tak wysoko - jakie ich elementy warto by upowszechnić w skali całego UAM? Studentów zapytano również o przykłady zajęć, które oceniają szczególnie pozytywnie. Otrzymano aż 2717 komentarzy, w tym wiele konkretnych przykładów. Oto lista cech dobrych zajęć stworzona na ich podstawie. 1. profesjonalizm osoby prowadzącej 1.1 doskonałe przygotowanie do zajęć - brak prowizorki, gubienia się, marnowania czasu 1.2 umiejętność wyjaśnienia każdej wątpliwości, gotowość do odpowiedzi na każde pytanie 1.3 wywiązywanie się ze swoich obowiązków - punktualność, nieodwoływanie zajęć, obecność na dyżurach, gotowość do pomocy 1.4 jasne reguły gry 1.4.1 jasne, klarowne przedstawianie wiedzy 1.4.2 jasny, klarowny cel i sens zajęć - wiadomo, co i dlaczego studenci wykonują 1.4.3 jasny klarowny zakres materiału oraz egzaminu 2. dobre relacje student-wykładowca 2.1 zajęcia stawiające na dyskusję ze studentami - brak niechęci do dyskusji / brak krytykowania i rugania studentów 2.2 miła atmosfera, wysoka kultura osobista wykładowcy 2.3 zaangażowanie wykładowcy w zajęcia i kontakt ze studentami 3. sposób uczenia - zajęcia ciekawe, twórcze i angażujące 3.1 zajęcia stawiające na zaciekawienie, wciągnięcie, porwanie studenta 3.2 zajęcia nastawione na kreatywne myślenie, twórczą analizę, rozwiązywanie problemów, wspólną pracę 3.2.1 sprawdzające użycie wiedzy, zrozumienie, opanowanie jej zastosowania - a nie wiedzę pamięciową, wykutą 3.2.2 problemowe - polegające na myśleniu, kombinowaniu, rozwiązywaniu problemu 3.2.3 nauka przez uczestniczenie - branie udziału w badaniu, dochodzeniu samemu do rezultatu 3.2.4 praca grupowa - grupowe rozwiązywanie problemu 3.3 zajęcia obejmujące przykłady, anegdoty, analizę bieżących doniesień/debat naukowych czy zjawisk
XIII. Warunki studiowania c c Jak ocenia P. następujące elementy warunków studiowania na swoim kierunku: NIEDOSTATECZNIE (2) DOSTATECZNIE (3) DOBRZE (4) BARDZO DOBRZE (5) N: a. liczebność grup studenckich 6% 21% 48% 25% liczebność grup 4869 b. komfort sal wykładowych/ćwiczeniowych komfort sal 13% 29% 35% 22% 4950 c. wyposażenie sal/laboratoriów (sprzęt, aparatura) d. dostępność komputerów i Internetu e. dostępność książek i innych materiałów w bibliotekach UAM f. udogodnienia dla studentów (np. stołówka, kserograf) g. udogodnienia dla studentów niepełnosprawnych (np. windy, podjazdy, WC itp.) h. jakość lektoratów języka obcego wyposażenie i sprzęt komputery i Internet książki w bibliotece udogodnienia ogólne udogodnienia dla niepełnosprawnych jakość lektoratów 12% 27% 38% 23% 13% 24% 36% 27% 13% 30% 39% 18% 8% 23% 42% 27% 15% 20% 37% 27% 19% 29% 35% 17% 4538 4797 4822 4901 3511 4294 i. sposób organizacji lektoratów języka obcego organizacja lektoratów 17% 31% 37% 15% 4225 Studenci są bardzo podzieleni jeśli chodzi o ocenę warunków studiowania. Każdy z powyższych aspektów uzyskał zarówno sporo wskazań pozytywnych, jak i negatywnych. Jest to związane m. in. z różnymi warunkami panującymi na poszczególnych wydziałach. Najwyżej oceniona została liczebność grup zajęciowych oraz ogólne udogodnienia typu stołówka czy kserograf, które uzyskały ok. 70% wskazań pozytywnych i ok. 30% negatywnych. Najczęstszym problemem są natomiast sposób organizacji i jakość lektoratów języka obcego (oceniane negatywnie przez prawie połowę studentów) oraz dostępność książek i innych materiałów w bibliotekach (negatywna ocena ponad 40% studentów).
XIV. Funkcjonowanie administracji uczelnianej a. sekretariat instytutu/katedry b. dziekanat c. Dział Nauczania d. Biuro Karier e. Dział Współpracy z Zagranicą BARDZO RACZEJ c ŹLE ŚREDNIO RACZEJ BARDZO DOBRZE 3% 4% 18% 52% 23% 3% 7% 21% 41% 27% 2% 3% 19% 58% 17% 9% 9% 21% 46% 15% 4% 6% 18% 48% 23% N: 3586 4791 1683 894 1012 Średnia ocena administracji uczelnianej jest raczej pozytywna. Nieco wyżej oceniono Dział Nauczania, Dział Współpracy z Zagranicą i sekretariaty, nieco niżej zaś - Biuro Karier oraz dziekanat. Należy natomiast wziąć pod uwagę, że na niektóre z pytań odpowiadała tylko część studentów - ci, którzy zetknęli się z daną jednostką.
XV. Ankiety do oceny prowadzących zajęcia Czy na P. kierunku przeprowadzane są ankiety, w których można ocenić prowadzących zajęcia? Czy wyniki tych ankiet mają wpływ na poprawienie jakości zajęć? Jak ocenia P. treść i konstrukcję przeprowadzanych ankiet? Jak ocenia P. sposób przeprowadzania ankiet? istnienie takich ankiet wpływ ankiet na poprawę zajęć treść i konstrukcja ankiet sposób prowadzenia ankiet 14% NIE 6% 54% NIE WIEM BARDZO RACZEJ c RACZEJ BARDZO ŹLE ŚREDNIO DOBRZE 2% 3% 18% 58% 19% 80% 36% 2% 3% 16% 53% 27% c TAK 10% N: 4642 3968 3865 3875 Zdecydowanie największym problemem ankiet uczelnianych jest często towarzyszące ich wypełnianiu przeświadczenie, że nie mają wpływu na poprawę jakości kształcenia lub w najlepszym razie - brak wiedzy na temat ewentualnych mechanizmów takiej poprawy. Tylko 10% studentów jest przekonanych, że ankiety, w których oceniają swoich wykładowców, mają jakiś efekt. XVI. Ankiety do oceny ECTS Czy na P. kierunku przeprowadzane są ankiety lub inne formy konsultacji na temat punktów ECTS? 11% 70% 19% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tak nie nie umiem odpowiedzieć udzielono odpowiedzi: 4969
XVII. Problemy z zaliczeniem ECTS/efektów kształcenia - Most/Erasmus c N: TAK NIE DOTYCZY NIE problemy z 29% 71% 21 zaliczeniami: Most Czy miał/a P. na naszej uczelni jakieś problemy z zaliczeniem punktów (efektów kształcenia) zdobytych na innej uczelni krajowej? Czy miał/a P. na naszej uczelni jakieś problemy z zaliczeniem punktów (efektów kształcenia) zdobytych na uczelni zagranicznej? Czy po powrocie był/a P. zmuszony/a uzupełniać część przedmiotów z programu na swoim kierunku na UAM? problemy z zaliczeniami: Erasmus uzupełnianie przedmiotów na UAM 22% 58% 19% 65% 35% 183 161 XVIII. Wymiana zagraniczna a. dostępna oferta uczelni partnerskich, na które można pojechać uczelnie partnerskie BARDZO RACZEJ c ŹLE ŚREDNIO RACZEJ BARDZO DOBRZE 3% 8% 27% 44% 18% 3174 b. liczba stypendiów oferowanych przez wydział liczba stypendiów 4% 13% 35% 36% 12% 2760 c. informacja o możliwościach wyjazdów d. wsparcie w zakresie przygotowania dokumentów i dopełnienia formalności informacja o wyjazdach wsparcie w formalnościach 3% 12% 29% 42% 14% 6% 15% 27% 37% 15% 3439 1722 Jednym z największych problemów doświadczanych przez osoby uczestniczące w programach wymiany jest nadal kwestia zaliczania punktów / efektów kształcenia zdobytych na innej uczelni i konieczność uzupełniania przedmiotów po powrocie z pobytu stypendialnego. Aż dwie trzecie osób, które zadeklarowały, że uczestniczyły w programie Erasmus zmuszona było nadrabiać jakiś przedmiot na UAM. Pozostałe kwestie dotyczące wymiany zagranicznej oceniane są dość podobnie: liczba pozytywnych wskazań waha się od 48% do 62%, a negatywnych - od 11% do 21%. Za każdym razem pojawia się ok. 1/3 ocen mieszanych.
Dziękujemy za lekturę i zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi raportami z badania jakości kształcenia na UAM! http://brjk.amu.edu.pl