Wykład 5. PRODUKT I RYNEK TURYSTYCZNY 1
1. Rynek turystyczny: Rynek w ujęciu marketingowym jest zbiorem aktualnych lub potencjalnych nabywców dóbr. Najważniejszą cechą rynku jest proces wymiany infor- macji i decyzji, w którym nabywcy i sprzedawcy okreś- lają, co kupić lub sprzedać i na jakich warunkach. Dobra z punktu widzenia sprzedawców są propozycją sprzedaży (ofertą ), zaś z punktu widzenia nabywcy zbiorem korzyści (użyteczności, ci, przyjemności). Podstawowe elementy rynku stanowią: cena, podaż i popyt, które określają warunki wymiany dóbr, także turystycznych. 2
Rynek turystyczny rządzi się takimi samymi prawami, ale jednocześnie ma cechy odrębne, wynikające z jego specyfiki, takie jak: cechy konsumenta, motywy uprawiania turystyki, czynniki przestrzenne. Rynkiem turystycznym nazywamy proces wymiany, w ramach którego przedsiębiorcy turystyczni okreś- lają, jakie dobra turystyczne mogą sprzedawać i na jakich warunkach, a turyści co mają kupować, ile i po jakich cenach. 3
2. Produkt turystyczny jego cechy i struktura: Produkt turystyczny jest ofertą składników materialnych i niematerialnych kierowanych do sprzedaży i wykorzystania przez turystów. Przedmiotem wymiany na rynku turystycznym są: 1. Produkty i usługi, dla których czynnikiem popyto- twórczym jest wyłącznie turystyka (sprzęt turysty- czny, pamiątki, usługi biur turystycznych itp.); 2. Produkty i usługi, których zakup występuje w związku z uprawianiem turystyki, ale mogą stano- wić substytucję konsumpcji w innych okresach i w innym miejscu (np. usługi żywieniowe, obuwie itp.); 3. Produkty iusługi, które zaspakajają te same potrzeby występujące u turystów i osób nie będących tury- stami (usługi ochrony zdrowia, banków itp.). 4
Ofertę turystyczną tworzą dobra turystyczne i przygo- towane usługi w celu ich wykorzystania dla zaspo- kojenia potrzeb turystycznych. Oferta ta może być zróżnicowana ze względu na zakres usług, czas ich świadczenia, cenę zakupu itp. Turysta wybiera dany produkt, jeśli może on zaspo- koić jego potrzeby turystyczne. Ze względu na zbiór korzyści produkt zawiera: rdzeń produktu obejmuje cele turystycznego wyjazdu, nie stanowi samodzielnej transakcji, podawany w obudowie, produkt rzeczywisty niezbędny do zaspokojenia potrzeb turystycznych, produkt poszerzony uprzyjemnia realizację tych potrzeb. 5
Struktura produktu turystycznego Struktura produktu turystycznego Rdzeń Rdzeń produktu produktu poznanie poznanie Produkt Produkt rzeczywisty rzeczywisty noclegi noclegi Produkt Produkt poszerzony poszerzony infor informacje macje biur biur pod podróży róży posprze posprzedażowy dażowy serwis serwis wycie wycieczki czki 6 wypoczynek wypoczynek wyży wyżywienie wienie dojazdy dojazdy prze przejazdy jazdy rezer rezerwacja wacja dodatkowe dodatkowe ubezpieczenia ubezpieczenia porady porady dodat dodatkowe kowe wycie wycieczki czki relaks relaks zabawa zabawa
3. Podaż turystyczna: Podaż turystyczna wielkość oferty skierowanej na sprzedaż przy danej cenie w danym okresie. W ramach podaży turystycznej wyróżnia się 3 grupy: atrakcje główny czynnik przyciągający turystów, środki i urządzenia komunikacyjne, urządzenia i usługi recepcji. Biorąc pod uwagę czas i sposób powstawania dóbr turystycznych wyodrębnia się; podaż pierwotną,, do której zalicza się głównie dobra przyrody i kultury, a uzupełniająco korzyści związane z infrastrukturą danego obszaru, podaż wtórną, do której zalicza się wszelkiego rodzaju dobra i usługi, bez których przyrodnicze i kulturowe atrakcje pozostałyby niewykorzystane, a nawet niedostępne. 7
Cechy podaży turystycznej wynikają z jej usługo- wego charakteru; do głównych zalicza się: 1. Złożoność i komplementarność dóbr turystycznych. 2. Zróżnicowany charakter w zależności od rodzaju dóbr (wymierny, niewymierny, materialny niematerialny itp.). 3. Nieuchwytność dóbr turystycznych, a czasami brak właściciela. 4.Nieprzemieszczalność dóbr i walorów turystycznych w połączeniu z brakiem możliwości przechowywania przygotowanych usług turystycznych do sprzedaży. Podstawowe determinanty podaży: dostępność czynników wytwórczych, w tym walo- rów turystycznych, zmiany w produktywności wywołane zmianami wytwarzania/przygotowania, zmiany opłacalności wytwarzania innych dóbr i usług. 8
4. Popyt turystyczny: Popyt turystyczny wielkość zapotrzebowania na pro- dukt turystyczny przy danej cenie w danym okresie. Cechy popytu turystycznego również określa usługowy charakter produktu i podaż turystyczna: Podstawowe cechy tego popytu: 1. Zróżnicowanie i różnorodność w powiązaniu z komplementarnością. 2. Kompleksowość. 3. Sezonowość. 4. Duża mobilność w połączeniu z koncentracją w czasie i przestrzeni. 5. Elastyczność cenowa i dochodowa oraz ich zróżnicowanie. 6. Irracjonalność wydatków. 9
Elastyczność cenowa i dochodowa na produkt tury- styczny jest wysoce zróżnicowana i w związku z tym nie zawsze zmiany w wydatkach na cele turystyczne wynikają z klasycznych reguł gospodarki rynkowej. Popyt bowiem osób uprawiających turystykę dla przyjemności kształtują w dużym stopniu czynniki społeczne i psychiczne, co powoduje nietypowe reagowanie na ceny, a czasami również na dochody. Popyt na produkt turystyczny noszący znamiona luksusu i ostentacji jest niezbyt elastyczny wobec dochodu. Popyt rzeczywisty, a popyt potencjalny i utajony. 10
5. Pakiet turystyczny: W większości produkt turystyczny jest kompozycją różnych dóbr i usług turystycznych, spełniających odmienne role i zaspokajających zróżnicowany zakres potrzeb, które łącznie tworzą produkt kompleksowy, a produkty cząstkowe są dodatkiem. Produkt kompleksowy nazywany jest pakietem turystycznym,, w skład którego wchodzą jednolite usługi jednego lub kilku wytwórców, wzajemnie się dopełniające i mające na celu możliwie szerokie zaspokojenie potrzeb turysty. Pakiet ten wybiera turysta, gdy jest postrzegany jako: zbiór korzyści (przyjemności i użyteczności) dla niego, przeżycie dostępne za określoną cenę. 11
Pakiet turystyczny zawiera różne kategorie produktów: usługa obejmuje pojedynczą usługę turystyczną (np. transportu, noclegu); obiekt obejmuje występowaniem jednej wiodącej atrakcji (usługi) i dodatkowo kilku usług towarzy- szących, skupionych w jednym miejscu (hotel, muzeum, pomnik przyrody); szlak składa się on z szeregu miejsc lub obiek- tów związanych z pewną nadrzędną ideą, połączo- nych ze sobą wytyczoną i zwykle oznakowaną trasą (pieszą, wodną itp.) wraz z różnorodną infrastruk- turą zlokalizowaną wzdłuż szlaku (np. Małopolski Szlak Architektury Drewnianej); impreza składa się z kilku usług bądź usług i dóbr materialnych, oferowanych przez organizatorów turystyki (np. wycieczki); 12
pakiet turystyczny cd. wydarzenie charakteryzuje się dużą spójnością tematyczną, organizacyjną oraz konkretnym umiejscowieniem w czasie i przestrzeni (np. Ogólnopolski Festiwal Śpiewaków i Kapeli Ludowych w Kazimierzu Dolnym); rzecz będąca zwykle dodatkiem do innego pro- duktu turystycznego, choć może występować samodzielnie (np. pamiątki, przewodniki); produkt turystyczny obszaru, który tworzą wymienione kategorie produktów turystycznych, odzwierciedlający miejsce jego pochodzenia, wizerunku, atrakcji, wyobrażenia o nim i sposobu zaspakajania potrzeb turystycznych. 13
Dziękuję za uwagę... 14