Ekonomiczne czynniki rozwoju rynku turystycznego: popyt turystyczny. Teresa Skalska

Transkrypt

1 Ekonomiczne czynniki rozwoju rynku turystycznego: popyt turystyczny Teresa Skalska

2 2 Cel i zakres prezentacji 1. Założenia projektu Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju rynku usług turystycznych w Polsce 2. Wybrane aspekty analizy a. Wybrane czynniki popytotwórcze b. Ocena reakcji popytu turystycznego na zmiany wybranych czynników c. Zróżnicowana wrażliwość poszczególnych segmentów rynku na zmiany warunków rynkowych d. Reakcja na zmiany w czasie (natychmiast, czy z opóźnieniem?).

3 3 Założenia projektu Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju rynku usług turystycznych w Polsce 1. Omówienie podstawowych czynników wpływających na rozwój rynku turystycznego w Polsce; szeroki przegląd zjawisk występujących na tym rynku w latach Wskazanie, jakie czynniki miały największy wpływ na przemiany zaobserwowane na polskim rynku turystycznym. 3. Zgodnie z przyjętymi założeniami analiza koncentruje się na zjawiskach zewnętrznych w stosunku do przedsiębiorstw turystycznych. 4. Dwie główne części projektu : (1) analiza czynników kształtujących wielkość ruchu turystycznego i spożycia turystycznego oraz (2) analiza podaży usług noclegowych i pośrednicko-organizatorskich. 5. Weryfikacja wybranych teoretycznych koncepcji objaśniających mechanizmy rozwoju popytu i podaży. 6. Ocena konkurencyjności rynku w zależności od zmian zachodzących w jego otoczeniu.

4 4 Rynek rozumiany jako ogół stosunków i relacji zachodzących między nabywcami, którzy zgłaszają popyt na dobra i usługi a sprzedawcami, którzy oferują te dobra i usługi, czyli tworzą podaż.

5 5 Wybrane aspekty analizy: popyt 1.Obszar badań zagraniczna turystyka przyjazdowa do Polski. 2.Wybór kilku ważnych rynków emisyjnych: Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Holandia i Ukraina. 3.Zmienne objaśniające popyt: ceny (ceny walut, CPI), obroty handlowe, zmienne dochodowe i inne

6 Ekonomiczne czynniki rozwoju rynku: specyfika turystyki międzynarodowej 6 Zmienne występujące w obszarze generującym ruch turystyczny Zmienne na styku obydwu obszarów: Zmienne występujące w obszarze recepcji Dochody Podział dochodów Siła nabywcza waluty Prawo do urlopów, długość, wykorzystanie Polityka turystyczna, kontrola wydatków relacje pomiędzy cenami kursy walut działania promocyjne relacja czasu podróży do jej kosztu Poziom cen Konkurencja na rynku Jakość produktu Regulacje ekonomiczne w sektorze turystyki......

7 7 Zmienne na styku... W turystyce międzynarodowej ta grupa zmiennych ma istotnie odmienną wartość w odniesieniu do różnych rynków (inna np. dla Niemców, inna dla Ukraińców); na ich podstawie konsumenci budują swój koszyk produktów substytucyjnych i dokonują wyborów spośród różnych obszarów recepcji turystycznej i różnorodnych produktów; wiedza turystów o parametrach ekonomicznych właściwych dla poszczególnych rynków jest jednak niezbyt szczegółowa, wybór jest niedoskonały i nie zawsze oparty na racjonalnych przesłankach; w tej grupie czynników największe znaczenie w podejmowaniu decyzji przypisuje się cenie, zwłaszcza w odniesieniu do bliskich substytutów.

8 8 Przyjęte założenia. Zakres analizy

9 9 Od szeregu lat najczęściej wykorzystywanym w wielu krajach modelem popytu jest taki, w którym zakłada się, że popyt jest funkcją kilku podstawowych zmiennych, odzwierciedlającą wpływ zmian czynników uważanych za determinujące zachowania konsumentów na rynku: DT ij = ƒ (Y j, TC ij, RP ij, ER ij, QF ij ), gdzie: DT ij popyt na podróże zagraniczne z obszaru wysyłającego j do destynacji i; Y j, poziom dochodu na obszarze wysyłającym j; TC ij koszty transportu pomiędzy obszarem wysyłającym j oraz recepcyjnym i; RP ij relacja między cenami w kraju recepcyjnym i oraz cenami w kraju wysyłającym j, a także cenami w destynacjach alternatywnych (konkurencyjnych); ER ij kursy wymiany walut, rozumiane jako relacja między kursem waluty kraju recepcyjnego a kursem waluty kraju generującego ruch turystyczny; QF ij czynniki jakościowe określające poziom usług turystycznych w kraju recepcyjnym.

10 1 Wybrane mierniki popytu (zmienne objaśniane) Ilościowe: Liczba turystów Liczba odwiedzających jednodniowych Liczba noclegów w obiektach zbiorowego zakwaterowania Liczba noclegów w obiektach hotelarskich Wartościowe: Wydatki turystów (PLN/osobę) Wydatki odwiedzających jednodniowych (PLN/osobę)

11 11 Zmienne objaśniające wybrane do analizy Zmienne występujące w obszarze generującym ruch turystyczny Zmienne występujące w obszarze recepcji Zmienne na styku obydwu obszarów: Populacja GDP (PPS) w okresie t CPI Inflacja Stopa oszczędności Dynamika spożycia prywatnego GDP (t-1) kursy walut (eur, usd, gdp) (t) Kursy walut (t-1) Zmienne losowe (1-4) CPI Poziom cen wybranych grup produktów Eksport Import

12 12 Kursy walut czy cena jako zmienna objaśniająca? Stosowane są dwa podejścia: kursy wymiany walut mogą być traktowane jako osobna zmienna objaśniająca, wprowadza się jedną zmienną, łączącą zmiany kursów i zmiany cen* Czasami używa się specjalnego przelicznika kursu, pokazującego relację kursu waluty kraju wysyłającego wobec ważonego kursu walut krajów odwiedzanych, ale pozostających wobec siebie w konkurencji. *tzw. realny efektywny kurs wymiany walut, obliczany jako średnia ważona kursów waluty danego kraju wobec różnych walut zagranicznych (koszyka walut) oraz uwzględniający różnice w tempie inflacji. M. T. Sinclair, M. Stabler: The economics of tourism.

13 Zmienne odzwierciedlające wpływ zdarzeń losowych 13 W analizie wzięto pod uwagę następujące zmienne: zmienna losowa (1) związana jest z wydarzeniami z września 21 roku; przyjmuje ona: wartość równą 1 dla roku 21 w odniesieniu do Ukrainy; dla pozostałych lat wartość zero; wartość równą 1 dla lat 21 i 22 w odniesieniu do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji i Holandii; dla pozostałych lat wartość zero. zmienna losowa (2) związana jest ze zmianami zasad przekraczania granic i wejściem Polski do UE; przyjmuje ona: wartość równą 1 dla lat 24 i 25 w odniesieniu do krajów Unii Europejskiej; dla pozostałych lat wartość równą zero; wartość równą 1 dla lat 23 i 24 w odniesieniu do Ukrainy (z uwagi na efekt wprowadzenia wiz oraz pomarańczową rewolucję ); dla pozostałych lat wartość równą zero. W 27 dla Ukrainy dodano wartość równą 1 z uwagi na fakt przystąpienia Polski do strefy Schengen ; przekraczanie granicy przez rezydentów sąsiedzkich krajów wschodnich nie należących do UE stało się bardzo utrudnione. zmienna losowa (3), związana z ogólnoświatowym kryzysem finansowym ( w 28 i 29 dla wszystkich krajów przyjmuje wartość 1); zmienna losowa (4), związana z przewodniczeniem Polski w UE; w 211 roku przyjmuje ona wartość 1.

14 14 Wybrane segmenty rynku Typowa turystyka Odwiedziny krewnych i znajomych Zakupy na własne potrzeby Podróże służbowe

15 15 Wybrane rynki emisyjne Przyjazdy i wydatki ogółem (turyści i odwiedzający jednodniowi) Niemcy Wielka Brytania Holandia Ukraina

16 16 Liczba turystów ogółem (w tys.) 25 2 LT = (144,1*CPI-3651*Los3+2333,3*Lag_GBP-485,1*Lag_USD-,1*Eksport +,6*Imp+1487,2*Los4)+6168,8+/-391, CPI(PL) GBP_lag 5 USD_lag Eksport Import Los3 Los

17 17 Wybrane segmenty rynku Wyd_tt = - 157,7*eur+522,9*los3+482,1*lag_eur+214,5*lag_usd -445,4 lag_gbp)+1193,3+/-47, Wyd_służb = (,2*Imp+357,9*Los3-,2*Eksport+365*Los4)+454,1+/-112, Euro Eur_lag Usd_lag Gbp_lag Los Import Eksport Los 3 Los 4

18 18 Wybrane segmenty rynku Wyd_VFR = (-23,6*gbp+27,1*Infl-278,1*Lag_gbp=25,8*Los3 +283,5*Lag_usd+135,5*Los2+67,4*Lag_eur+3,8*lot 12-1,86*kol-1,6*usd)+1918,8+/-, Wyd _zak = (-764*los2-288,8*Infl+27,6*ceny_żyw) ,5 +/-165,

19 19 Niemcy Lt_Niemcy = (15*Los1-,2*import+58,9*stopa oszczędności -1,12*populacja)+89239,4+/-246, Loj_Niemcy = (-1682,4*eur-18876,5*los1-1,9*GDP(PPS)) ,7+/-464, Import Populacja Stopa oszczędności Los 1 GDP(PPS) Euro Los 1

20 2 Niemcy Lnoc_hot_Niemcy = (-58*ceny_transp_lot-722,7*Los1+8273,3)+/-234,2 Lnoc_obzz_Niemcy = -257,5usd+958,7eur-,1*import 6 +67,6Lag-eur+5694,9+/-197, Ceny_lot Los 1 Import Usd Euro Euro_lag

21 21 Wielka Brytania 6 LT_Wielka Brytania = (,15*eksport-5,1*inflacja_kraj emisji -69,9*usd)+531,8+/-24 5 Wyd_T_Wielka Brytania =,2*import-,16*eksport+37,9*CPI(PL)-74,3*CPI(kraj emisji) +228,4*usd+319,2+/-76, Eksport Inflacja (kraj emisji) Usd Eksport Import CPI(PL) CPI(kraj emisji) Usd

22 22 Francja 45 LT_Francja=-,25*GDP(FR)+,6*Import+767,8+/-34, Wyd_Tur_Francja= -411,9*usd(lag)+,82*GDP(Fr)_lag+457,7+/ GDP(kraj emisji) Import GDP(kraj emisji)_lag Usd_lag

23 23 Ukraina: podróże 4 LT_Ukraina(do 23)=(-,27*Eksport)+4388,1+/-198,6 LT_Ukraina(od 24)=569,8*GBP_lag-1237,32+/-251, Loj_Ukraina= (881,3*eur-69,7*odzież-1686,1*Los3-939,1*Los2)+6937,7+/-35, Eksport ******** Gbp_lag Ceny_odzież Eur Los 2 Los 3

24 24 Ukraina: wydatki Do 23: Eksport CPI(PL) USD Od 24: Gbp_lag CPI(PL) Los 2 Los 3 1 Wyd_Oj_Ukraina= -25,8*Odzież+368,5+/-136, Ceny odzieży

25 25 Wnioski (1) Wyniki badań dowodzą dużego znaczenia: kursów walut dla: Wyjaśnienia zmian liczby turystów ogółem, wydatków w segmencie typowej turystyki, w odniesieniu do odwiedzin krewnych i znajomych obrotów handlowych dla: Wyjaśnienia zmian liczby turystów podróży służbowych wydatków turystów z W. Brytanii; cen na rynku polskim (CPI oraz ceny żywności, odzieży) dla: Poziomu wydatków w zw. z przyjazdami po zakupy, wydatków turystów z W. Brytanii, odwiedzających jednodniowych z Ukrainy (tak liczby przyjazdów, jak i wydatków).

26 26 Wnioski (2) Oddziaływanie różnorodnych czynników ekonomicznych powinno być analizowane osobno w odniesieniu do poszczególnych segmentów rynku: Popyt może być mało elastyczny (np. dochodowo i/lub cenowo) w odniesieniu do niektórych segmentów (np. do turystyki biznesowej), a bardziej elastyczny w stosunku do innych (np. podróży motywowanych chęcią dokonania zakupów). Dotyczy to również segmentów wyodrębnionych ze względu na kraj rezydencji.

27 27 Wnioski (3) Komplementarność usług turystycznych: klient, uciekając od dobra (usługi) o podwyższonej cenie, de facto ucieknie również od dóbr (usług) komplementarnych, nabywanych łącznie z dobrem, na które cena wzrosła. Możliwe jest również wystąpienie podobnego mechanizmu w odniesieniu do zmian cen dóbr substytucyjnych wobec usług turystycznych, np. usług rekreacyjnych. A zatem o rozwoju i kondycji rynku turystycznego może decydować sytuacja na rynkach pozornie z nim nie związanych. W tym kontekście zrozumiała jest potrzeba analizy mieszanej elastyczności cenowej popytu.

28 28 Podsumowanie Badania polskie, podobnie jak szereg badań przeprowadzonych na innych rynkach, dowodzą zróżnicowanej reakcji poszczególnych segmentów rynku na zmiany rynkowe, np. kursów walut, czy cen. Warto podkreślić, że korzystne dla cudzoziemców kursy walut przyciągają raczej wydających niewiele. Świadczy o tym wzrost liczby osób pozostawiających na terenie Polski relatywnie najmniejsze sumy w okresach spadku kursu złotego.

29 29 Dziękuję za uwagę