Rynek mleka i produktów mleczarskich

mln litrów zł/hl Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 9/2015 Rynek mleka i produktów mleczarskich Pogłowie krów W pierwszej połowie 2015 r. w Polsce odnotowano wyhamowanie tempa spadku pogłowia krów mlecznych. Według danych GUS w czerwcu 2015 r. było 2 279 tys. szt. krów, o 30 tys. szt. (1,3%) mniej niż w czerwcu 2014 r. Spadek pogłowia tych zwierząt odnotowano w 12 województwach (największy na terenie woj. lubuskiego o 24%, a najmniejszy w woj. małopolskim i śląskim po 1%). Zwiększono natomiast liczebność krów w woj. kujawskopomorskim (o 4,5%), podlaskim (o 3,9%), wielkopolskim (o 3,4%) oraz świętokrzyskim (o 0,5%). Ponad połowa krajowego pogłowia krów mlecznych (54%) znajduje się w trzech województwach: mazowieckim (22%), podlaskim (20%) i wielkopolskim (12%). Pogłowie i wydajność krów mlecznych w Polsce w mln szt. 2,80 2,70 2,60 2,50 2,40 2,30 2,20 2,10 VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* Krowy mleczne Mleko surowe Wydajność mleczna krów mlecznych w l/szt. Skup Pomimo sezonowego spadku podaży, skup mleka w Polsce jest większy od notowanego w 2014 r. W sierpniu 2015 r. (według GUS) krajowi producenci dostarczyli do zakładów mleczarskich 942 mln litrów mleka, o 2% mniej niż w poprzednim miesiącu, ale o 3% więcej niż w sierpniu 2014 r. 5 700 5 457 5 214 4 971 4 729 4 486 4 243 4 000 *szacunek IERiGŻ - PIB - pogłowie w grudniu i wydajność w 2015 r. Ogółem w okresie styczeń sierpień 2015 r. dostawy surowca osiągnęły poziom 7,1 mld litrów, o ponad 2% wyższy niż rok wcześniej. Ceny skupu mleka (bez VAT) W Polsce ceny skupu mleka wykazują tendencję spadkową, jednak dynamika tego spadku w drugiej połowie 2015 r. uległa wyhamowaniu. W sierpniu 2015 r. (według danych GUS) krajowi producenci za mleko uzyskiwali przeciętnie 107,81 zł/hl, o 0,6% mniej niż w lipcu br. i o 16% mniej niż w tym samym miesiącu 2014 r. Najwyższe ceny za mleko płacono w woj. podlaskim 116,15 zł/hl i opolskim 111,51 zł/hl, a najniższe w woj. świętokrzyskim 99,22 zł/hl i łódzkim 101,03 zł/hl. W odniesieniu do cen z lipca 2015 r. mleko w skupie potaniało w trzynastu województwach. Największy spadek odnotowano w woj. lubuskim (o 3,4%) i śląskim (o 1,6%), a najmniejszy w woj. podlaskim (o 0,2%) i dolnośląskim (o 0,4%). Mleko w skupie nieznacznie zdrożało w woj. łódzkim, pomorskim i podkarpackim o 20 50 gr/hl (0,2 0,5%). W UE przeciętna cena mleka (według Komisji Europejskiej 1 ) w sierpniu 2015 r. 1 European Milk Market Observatory data odczytu 8.10.2015 r. Agencja Rynku Rolnego 1 1100 1050 1000 950 900 850 800 750 700 650 600 Skup i cena skupu mleka I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II 2014 2015 skup III IV V VI VIIVIII cena skupu 155 150 145 140 135 130 125 120 115 110 105

tys. ton tys. ton EUR/100 kg tys. ton Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 9/2015 ukształtowała się na poziomie 29,72 EUR za 100 kg, na poziomie nieznacznie (o 0,1%) wyższym niż w lipcu br., ale o 19,5% niższym niż w sierpniu 2014 r. W Polsce średnia cena skupu mleka (26,54 EUR/100 kg) była o 11% niższa od średniej w UE. 42 40 38 36 34 32 30 28 26 24 22 20 18 Ceny skupu mleka w UE i w wybranych krajach w latach 2014-2015 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII 2014 2015 Niemcy Polska Litwa średnio UE Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych European Milk Market Observatory, data odczytu 8.10.2015 r. Produkty mleczarskie Czynniki podażowo-popytowe Produkcja artykułów mleczarskich Od początku 2015 r. polscy producenci ograniczają produkcję większości artykułów mleczarskich. W znacznym stopniu ograniczono produkcję mleka w proszku. Według danych GUS w okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. wyprodukowano 26 tys. ton pełnego mleka w proszku, o 26% mniej niż rok wcześniej. W tym czasie produkcję odtłuszczonego mleka w proszku zmniejszono o 5%, do 114 tys. ton. 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 120 117 93 114 116 Produkcja OMP w latach 2008-2014 108 180 120 114 29,72 27,78 26,54 19,08 Produkcję śmietany zmniejszono o 5,5%, do 240 tys. ton, a serów podpuszczkowych dojrzewających oraz jogurtów o 3,5%, odpowiednio do 197 tys. ton i 292 tys. ton. 280 282 W warunkach zwiększonego popytu eksportowego na masło, sery niedojrzewające i twarogi oraz na mleko płynne notowany jest wzrost produkcji tych artykułów. W okresie styczeń sierpień 2015 r. produkcja masła ukształtowała się na poziomie 125 tys. ton, o 7% wyższym niż w porównywalnym okresie 2014 r. Jednocześnie serów niedojrzewających i twarogów wyprodukowano 281 tys. ton (wzrost o 4%). Produkcja mleka płynnego wzrosła o 8%, do 2 mln ton. Polski handel zagraniczny produktami mleczarskimi Pogorszenie koniunktury na światowym rynku mleka oraz rosyjskie embargo na import produktów mleczarskich m.in. z UE Agencja Rynku Rolnego 2 350 300 250 200 150 100 50 0 Produkcja serów podpuszczkowych w latach 2008-2015 267 285 313 311 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 182 180 175 169 172 170 301 180 206 Produkcja masła w latach 2008-2015 119 197 125

przyczyniły się do spadku cen uzyskiwanych w eksporcie. W konsekwencji w okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. wpływy z wywozu zmniejszyły się o 17%, do 1,1 mld EUR, pomimo że wolumen wywozu przetworów mleczarskich 2 (w przeliczeniu na mleko surowe) wyniósł blisko 2 mld litrów i był o 2% większy niż w tym samym okresie 2014 r. Przywóz ukształtował się na poziomie 969 mln litrów, o 12% niższym niż przed rokiem. W efekcie saldo handlu zagranicznego produktami mleczarskimi wyniosło 1 mld litrów mleka (633 mln EUR) wobec 844 mln litrów (818 mln EUR) rok wcześniej. W okresie styczeń sierpień 2015 r. na poziomie wyższym niż rok wcześniej utrzymywał się wywóz mleka płynnego i śmietany, serów niedojrzewających, lodów, masła oraz kazeiny. Ograniczono natomiast eksport mleka w proszku, serów dojrzewających, serwatki oraz jogurtów i napojów fermentowanych. Polska jest liczącym się na świecie producentem serów twarogowych, które znajdują uznanie poza granicami naszego kraju. W okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2015 r. wywóz serów niedojrzewających z Polski był o 30% większy niż rok wcześniej i wyniósł 55 tys. ton. W tym czasie ich przywóz wzrósł o 18%, do 18 tys. ton. Jednocześnie na skutek rosyjskiego embarga eksport serów dojrzewających uległ zmniejszeniu o 11%, do 90 tys. ton, podczas gdy ich import wzrósł o 8% i ukształtował się na poziomie 30 tys. ton. Łącznie wolumen wywozu serów i twarogów był o 1,5% większy niż rok wcześniej, ale jego wartość zmniejszyła się o 17%. Wywóz masła oraz tłuszczów mlecznych z Polski osiągnął poziom 29 tys. ton, o 10% wyższy niż w okresie styczeń sierpień 2014 r. Import tego tłuszczu był o 15% mniejszy niż przed rokiem i wyniósł 8 tys. ton. Eksport odtłuszczonego mleka w proszku obniżył się o 4%, do 81 tys. ton, a pełnego mleka w proszku o 21%, do 17 tys. ton. Do kraju przywieziono 14 tys. ton OMP, o 4% mniej niż przed rokiem. Import PMP wyniósł 6 tys. ton wobec 10 tys. ton w okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2014 r. Mleka płynnego i śmietany wyeksportowano 330 tys. ton, o 46% więcej niż rok wcześniej. Przywóz tego asortymentu wzrósł o 4,5%, do 136 tys. ton. DZIAŁANIA NA RYNKU MLEKA W celu stabilizacji rynku mleka w UE od września 2014 r. realizowany jest mechanizm dopłat do prywatnego przechowywania masła i OMP 3. Unijni przedsiębiorcy mają również możliwość sprzedaży tych produktów na zapasy interwencyjne. Dopłaty do prywatnego przechowywania Według danych Komisji Europejskiej od 1 września 2014 r. do 11 października 2015 r. do prywatnego przechowywania zaoferowano 153,5 tys. ton masła oraz 51,1 tys. ton OMP. Przedsiębiorcy w Polsce w ramach tego mechanizmu zgłosili 522 tony masła i 359 ton odtłuszczonego mleka w proszku 4. Na koniec sierpnia 2015 r. (po uwzględnieniu wycofanych ilości) w magazynach w UE znajdowało się około 100 tys. ton masła i 24 tys. ton OMP. KE trzykrotnie wydłużała termin składania wniosków o dopłaty do 2 Wyniki polskiego handlu zagranicznego produktami mleczarskimi (z kazeiną) zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 3 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 947/2014 i (UE) nr 948/2014 z 4 września 2014 r. 4 Na podstawie European Milk Market Observatory data odczytu 8.10.2015 r. Agencja Rynku Rolnego 3

przechowywania tych produktów. W efekcie unijni przedsiębiorcy mogą wprowadzać masło i OMP do prywatnych magazynów do 29 lutego 2016 r. 5 Zakupy OMP na zapasy interwencyjne Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) nr 2015/1549 okres interwencyjnych zakupów masła i odtłuszczonego mleka w proszku przedłużono i mogą być one realizowane do końca września 2016 r. W okresie od 13 lipca do 11 października 2015 r. złożono wnioski o interwencyjny zakup 23 tys. ton OMP, w tym w Polsce 2,6 tys. ton. Przedsiębiorcy w UE nie byli natomiast zainteresowani sprzedażą masła w ramach tego mechanizmu. Mleko w szkole Agencja Rynku Rolnego realizuje unijny program Mleko w szkole, którego celem jest promowanie spożycia mleka i produktów mlecznych oraz zasad zdrowego odżywiania wśród dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych. Na realizację tego programu od 1 stycznia do 11 października 2015 r. ARR wydatkowała 137,8 mln zł ze środków unijnych i krajowych. Równolegle z Funduszu Promocji Mleka (FPM) wypłacono 0,4 mln zł. Ogółem od akcesji Polski do UE do 11 października 2015 r. na program Mleko w szkole wypłacono 1,3 mld zł (w tym 28,7 mln zł stanowiły środki pochodzące z FPM). Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych W 2015 r. w ramach administrowanego przez ARR mechanizmu Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych na rynku mleka realizowana jest trzyletnia kampania informacyjno-promocyjna Trade Milk. Kampania ma na celu zwiększenie udziału produktów objętych programem (tj. mleka smakowego, mleka w proszku, jogurtów i serów żółtych dojrzewających) w sprzedaży oraz wzmocnienie pozytywnego wizerunku przetworów mlecznych produkowanych w UE, jako produktów wysokiej jakości, z gwarancją bezpieczeństwa i o wysokich wartościach odżywczych. Kampania skierowana pierwotnie na rynek chiński i rosyjski, ze względu na rosyjskie embargo, realizowana jest jedynie w Chinach. Od początku trwania kampanii do 30 września 2015 r. Agencja na jej realizację wypłaciła 0,3 mln zł z budżetu UE i 0,2 mln zł z budżetu krajowego oraz 1,7 mln z FPM. We wrześniu 2015 r. zakończyła się trzyletnia kampania promocyjno informacyjna Mam kota na punkcie mleka. Miała ona na celu poinformowanie uczniów oraz rodziców i nauczycieli o właściwościach odżywczych mleka i produktów mleczarskich, zwiększenie wiedzy na temat racjonalnego odżywiania się oraz utrwalenie pozytywnego wizerunku mleka i produktów mleczarskich. Z oferty programu skorzystało łącznie 263 tys. uczniów z prawie 2,5 tys. szkół. Od początku trwania kampanii (do 30 września br.) na jej realizację Agencja wypłaciła 4,3 mln zł z budżetu UE i 2,5 mln zł z budżetu krajowego oraz 3,7 mln zł z FPM. Fundusz Promocji Mleka Agencja Rynku Rolnego obsługuje Fundusz Promocji Mleka 6, a środki na nim zgromadzone są wykorzystywane na 5 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/1548 z dnia 17 września 2015 r. 6 Ustawa o funduszach promocji produktów rolnospożywczych z 22 maja 2009 r. (Dz. U. Nr 97, poz. 799, z późn. zm.). Agencja Rynku Rolnego 4

zł/kg Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 9/2015 wsparcie marketingu rolnego, wzrostu spożycia oraz na promocję mleka i jego przetworów. Od stycznia do końca sierpnia 2015 r. na rachunek funduszu podmioty skupujące przekazały ponad 5 mln zł. Ze środków FPM, poza kampanią Trade Milk i Mam kota na punkcie mleka oraz programem Mleko w szkole, współfinansowano m.in.: targi i wystawy, akcje promocyjne i informacyjno-edukacyjne oraz szkolenia. Tendencje cenowe 22%. We wrześniu 2015 r. (wg danych ZSRIR MRiRW bez VAT) przeciętna cena sera Edamskiego ukształtowała się na poziomie 10,50 zł/kg, a sera Gouda 10,53 zł/kg, w obu przypadkach około 2% wyższym niż w sierpniu 2015 r. Ceny produktów mleczarskich na rynkach zagranicznych Mleko w proszku (OMP i PMP) Na monitorowanych rynkach zagranicznych na przełomie sierpnia i września 2015 r. przerwana została spadkowa tendencja cen mleka w proszku. Na początku października 2015 r. na giełdzie w Chicago za odtłuszczone mleko w proszku uzyskiwano średnio 2 117 USD/t, o 21% więcej niż miesiąc wcześniej, a w Oceanii 2 050 USD/t, o 15% więcej. W tym czasie w portach Europy Zachodniej (baza FOB) OMP podrożało o 6%, do 1 850 USD/t. Za pełne mleko w proszku w Oceanii płacono 2 625 USD/t, a w portach Europy Zachodniej 2 175 USD/t, odpowiednio o 30% i 5% więcej niż na początku września 2015 r. Jednak w odniesieniu do notowań sprzed roku OMP na wyżej wymienionych rynkach było tańsze o 28 31%, a PMP o 9 30%. Krajowe ceny zbytu wybranych artykułów mleczarskich W sierpniu 2015 r. utrzymywała się jeszcze spadkowa tendencja cen zbytu trwałych produktów mleczarskich. Według danych GUS odtłuszczone mleko w proszku zbywano po 7,47 zł/kg, o 2% taniej niż w lipcu br. i o 36% taniej niż przed rokiem. Według danych z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW we wrześniu 2015 r. cena tego proszku była nieznacznie (o 0,2%) wyższa od notowanej przed miesiącem i ukształtowała się na poziomie 7,16 zł/kg (bez VAT). Cena masła w blokach (wg GUS cena z VAT) wyniosła 13,13 zł/kg i była o 1% niższa niż w lipcu 2015 r. i o 13% niższa niż przed rokiem. Według danych ZSRIR MRiRW we wrześniu 2015 r. za masło w blokach producenci uzyskiwali przeciętnie 11,93 zł/kg (bez VAT), o 3% więcej niż miesiąc wcześniej. W sierpniu 2015 r. ser Edamski (wg danych GUS ceny z VAT) zbywano po 11,81 zł/kg, a ser Gouda po 11,14 zł/kg, odpowiednio o 4 gr/kg i 10 gr/kg taniej niż miesiąc wcześniej. W odniesieniu do notowań sprzed roku sery te były tańsze o 20 Agencja Rynku Rolnego 5 18,00 17,00 16,00 15,00 14,00 13,00 12,00 11,00 10,00 9,00 8,00 7,00 Ceny zbytu masła w blokach, OMP i sera Edamskiego (z VAT) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII 2014 2015 masło w blokach OMP ser Edamski

USD/tonę USD/tonę Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 9/2015 5 100 Średnie miesięczne ceny OMP na wybranych rynkach zagranicznych 6 600 Średnie miesięczne ceny masła na wybranych rynkach zagranicznych 4 700 4 300 3 900 3 500 3 100 6 100 5 600 5 100 4 600 2 700 4 100 2 300 3 600 1 900 3 100 1 500 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX 2014 2015 Oceania USA porty Europy Zachodniej (baza FOB) Źródło: opracowanie i obliczenia ARR na podstawie danych CLAL. Na rynku wewnętrznym UE na przełomie września i października 2015 r. cena odtłuszczonego mleka w proszku przeciętnie wynosiła 1,77 EUR/kg, a pełnego mleka w proszku 2,31 EUR/kg, odpowiednio o 5% i 9% więcej niż przed miesiącem. Cena OMP była o 4,4% wyższa od ceny interwencyjnej (169,80 EUR/100 kg). W porównaniu z cenami sprzed roku OMP było tańsze o 19%, a PMP o 6%. Masło Według notowań z 2 października 2015 r. w Oceanii za masło uzyskiwano przeciętnie 3 050 USD/t, o 8% więcej niż przed miesiącem i o 1% więcej niż rok wcześniej. W portach Europy Zachodniej (baza FOB) za 1 tonę masła płacono 2 900 USD, o 4% więcej niż na początku września br., ale o 24% mniej niż przed rokiem. Na rynku wewnętrznym UE na przełomie września i października 2015 r. masło zbywano po 2,94 EUR/kg, o 5% drożej niż przed miesiącem. Jednocześnie był to poziom o 4% niższy niż przed rokiem. Cena masła była wyższa od ceny interwencyjnej (221,75 EUR za 100 kg) o 32,7%. 2 600 I II III IV V VI VIIVIII IX X XI XII I II III IV V VI VIIVIII IX 2014 2015 Oceania USA porty Europy Zachodniej (baza FOB) Źródło: opracowanie i obliczenia ARR na podstawie danych CLAL. W USA, po utrzymującym się od początku 2015 r. wzroście, na początku października ceny masła uległy obniżeniu. 9 października br. na giełdzie w Chicago za tłuszcz ten uzyskiwano 5 330 USD/t, o 6% mniej niż miesiąc wcześniej i o 14% mniej niż przed rokiem. Ser Cheddar W USA za ser Cheddar 9 października 2015 r. płacono 3 748 USD/t (3 330 EUR/t), nieznacznie (o 0,3%) więcej niż przed miesiącem, ale o 23% mniej niż w porównywalnym okresie 2014 r. W Oceanii na początku października 2015 r. cena tego sera ukształtowała się na poziomie 3 100 USD/t (2 780 EUR/t), o 3% wyższym niż przed miesiącem, ale o 22,5% niższym niż rok wcześniej. Na rynku wewnętrznym UE na przełomie września i października 2015 r. za ser Cheddar płacono 2 990 EUR/t, o 1% więcej niż miesiąc wcześniej, ale o 15% mniej niż przed rokiem. Agencja Rynku Rolnego 6

Miesięczny skup i średnie ceny skupu mleka (bez VAT) wg GUS Okres mln litrów Skup mleka Cena skupu mleka 2014 I 809,2 2,9 6,5 153,65-0,2 24,4 Skup meldunkowy zmiana wielkości skupu w % miesięczna II 757,3-6,4 7,6 151,65-1,3 22,6 III 852,3 12,6 8,0 150,31-0,9 19,9 IV 850,0-0,3 7,2 145,47-3,2 15,1 V 932,7 9,7 7,8 139,89-3,8 11,3 VI 910,8-2,3 9,1 135,73-3,0 6,5 VII 932,1 2,3 7,6 133,97-1,3 3,2 VIII 912,5-2,1 8,4 128,17-4,3-3,6 IX 865,7-5,1 8,4 124,68-2,7-9,9 X 842,6-2,7 6,3 124,38-0,2-13,0 XI 778,8-7,6 4,4 124,47 0,1-17,0 XII 814,5 4,6 3,6 123,48-0,8-19,8 Skup sprawozdawczy 2014 10 326,3 x 7,1 137,11 x 1,1 2015 I 824,6 1,2 1,9 122,18-1,1-20,5 roczna zł/hl zmiana ceny skupu w % miesięczna roczna Skup meldunkowy I-VIII 2015* II 756,6-8,2-0,1 120,74-1,2-20,4 III 844,2 11,6-1,0 121,02 0,2-19,5 IV 884,9 4,8 4,1 116,43-3,8-20,0 V 965,0 9,1 3,5 112,52-3,4-19,6 VI 943,7-2,2 3,6 110,40-1,9-18,7 VII 964,5 2,2 3,5 108,47-1,7-19,0 VIII 941,7-2,4 3,2 107,81-0,6-15,9 7 126,6 x 2,2 114,55 x -19,2 Skup meldunkowy Skup sprawozdawczy - raportowany za okresy miesięczne, realizowany przez osoby prawne i samodzielne jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. - raportowany za okresy półroczne z uwzględnieniem korekt wynikających ze sprawozdawczości obejmującej również skup realizowany przez osoby fizyczne prowadzące skup o wartości przekraczającej w okresie półrocznym 10 tys. zł. * Skup meldunkowy skorygowany o dane sprawozdawcze za I półrocze 2015 r. Ceny skupu mleka (bez VAT) wg siedziby producenta Województwa w sierpniu 2015 r. Zmiana ceny w % w zł/hl miesięczna roczna POLSKA 107,81-0,6-15,9 Dolnośląskie 110,49-0,4-21,1 Kujawsko-pomorskie 101,05-0,7-17,9 Lubelskie 105,95-1,0-18,7 Lubuskie 109,89-3,4-20,6 Łódzkie 101,03 0,2-15,2 Małopolskie 104,29-0,9-14,4 Mazowieckie 105,90-0,8-15,3 Opolskie 111,51-0,5-19,7 Podkarpackie 103,50 0,5-16,0 Podlaskie 116,15-0,2-10,9 Pomorskie 102,26 0,2-18,7 Śląskie 108,05-1,6-18,8 Świętokrzyskie 99,22-1,3-17,8 Warmińsko-mazurskie 109,17-1,4-16,1 Wielkopolskie 107,34-0,7-19,3 Zachodniopomorskie 108,15-0,8-18,9 Agencja Rynku Rolnego 7

Produkcja masła, odtłuszczonego mleka w proszku oraz serów podpuszczkowych dojrzewających Okres 2013* 170,0 x -1,0 108,3 x -6,7 311,0 x -0,5 2014 I 15,5-7,6 4,7 11,1 19,6 73,9 26,2 2,3 2,7 2014* II 13,0-16,1 2,0 11,7 5,3 89,2 22,3-14,9-7,1 III 15,2 16,4 0,1 13,8 17,3 97,3 25,3 13,5 0,4 IV 14,2-6,6-1,4 16,0 16,1 74,6 24,0-5,1-4,8 V 14,9 4,9 10,4 17,8 11,2 52,4 26,1 8,8 9,2 VI 14,5-2,7 7,4 18,2 2,4 55,7 26,2 0,4 3,1 VII 15,6 7,6 6,8 16,9-7,4 63,5 29,0 10,7 12,0 VIII 14,5-7,1 5,8 14,4-14,4 72,7 25,5-12,1-7,3 IX 15,8 9,0 10,5 15,1 4,5 84,2 25,0-2,0-1,6 X 14,7-7,0 2,8 12,6-16,5 60,8 25,6 2,4-1,5 XI 15,1 2,7 15,3 10,0-20,8 67,2 21,4-16,4-15,4 XII 15,8 4,6-6,0 12,5 25,5 34,2 27,1 26,6 5,9 179,6 x 5,6 179,5 x 65,8 301,3 x -3,1 2015 I 16,5 4,4 6,5 12,5 0,2 12,5 23,7-12,5-9,5 I-VIII 2015 w tys. ton II 15,1-8,5 16,2 11,8-6,1 0,3 21,6-8,9-3,1 III 15,4 2,0 1,3 12,6 6,8-8,7 21,8 0,9-14,5 IV 15,2-2,6 5,3 14,2 12,9-11,2 25,3 16,1 4,1 V 16,3 6,9 7,8 16,3 15,2-8,0 25,0-1,1-4,2 VI 14,7-9,6 1,2 16,7 2,3-8,1 25,4 1,4-3,1 VII 15,9 7,8 1,3 16,0-4,2-5,0 27,5 8,5-5,0 VIII 16,1 1,4 10,9 12,9-19,6-10,9 27,2-1,1 6,7 Produkcja masła zmiana wielkości produkcji w % miesięczna Produkcja odtłuszczonego mleka w proszku miesięczna 125,0 x 7,2 114,0 x -4,9 197,0 x -3,5 Produkcja z przedsiębiorstw, w których liczba pracujących przekracza 49 osób. * Produkcja z przedsiębiorstw, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. roczna w tys. ton zmiana wielkości produkcji w % miesięczna Agencja Rynku Rolnego 8 roczna Produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających w tys. ton zmiana wielkości produkcji w % roczna

Miesięczne ceny zbytu masła, odtłuszczonego mleka w proszku i serów podpuszczkowych dojrzewających (z VAT) Masło Odtłuszczone mleko w proszku Sery podpuszczkowe dojrzewające Okres w blokach konfekcjonowane Gouda Edamski w zł/kg zmiana ceny w % w zł/kg zmiana ceny w % w zł/kg zmiana ceny w % w zł/kg zmiana ceny w % w zł/kg zmiana ceny w % miesięczna roczna miesięczna roczna miesięczna roczna miesięczna roczna miesięczna roczna I-XII 2013 16,72 x 19,2 17,23 x 8,0 12,89 x 28,3 15,71 x 11,1 15,95 x 12,3 2014 I 17,71-4,1 18,1 18,65-0,6 15,6 14,02 1,1 22,9 17,50 0,5 18,6 17,82 0,5 17,5 II 16,66-5,9 13,3 18,04-3,3 14,0 14,16 1,0 23,0 17,21-1,7 17,1 17,47-2,0 16,4 III 16,32-2,0 10,6 17,72-1,8 11,8 14,08-0,6 22,6 16,60-3,5 13,1 16,87-3,4 12,5 IV 16,09-1,4 6,2 17,54-1,0 9,5 13,13-6,7 7,4 15,52-6,5 5,4 15,92-5,6 5,9 V 15,20-5,5-5,5 17,21-1,9 4,0 12,35-5,9-5,4 14,54-6,3-3,0 14,99-5,8-1,5 VI 15,14-0,4-9,2 17,16-0,3 1,5 12,30-0,4-7,4 14,34-1,4-4,9 14,85-0,9-2,8 VII 15,27 0,9-12,7 17,16 0,0-2,3 12,30 0,0-7,9 14,47 0,9-6,5 14,96 0,7-4,7 VIII 15,02-1,6-15,7 16,95-1,2-5,5 11,71-4,8-13,1 14,35-0,8-9,7 14,84-0,8-7,8 IX 13,93-7,3-23,4 16,09-5,1-12,1 10,58-9,6-23,6 13,47-6,1-19,2 14,29-3,7-14,0 X 13,95 0,1-23,2 16,07-0,1-12,9 9,96-5,9-26,9 13,25-1,6-21,9 14,15-1,0-17,5 XI 14,29 2,4-21,4 16,09 0,1-12,9 9,59-3,7-29,0 13,27 0,2-22,6 14,00-1,1-19,5 XII 14,23-0,4-22,9 15,90-1,2-15,3 8,94-6,8-35,5 13,13-1,1-24,6 13,92-0,6-21,5 I-XII 2014 15,32 x -8,4 17,05 x -1,1 11,93 x -7,4 14,80 x -5,7 15,34 x -3,8 2015 I 13,76-3,3-22,3 15,59-1,9-16,4 8,43-5,7-39,9 12,80-2,5-26,9 13,25-4,8-25,6 II 14,06 2,2-15,6 15,53-0,4-13,9 8,56 1,5-39,5 12,91 0,9-25,0 13,38 1,0-23,4 III 14,48 3,0-11,3 15,71 1,2-11,3 8,79 2,7-37,6 12,90-0,1-22,3 13,26-0,9-21,4 IV 13,94-3,7-13,4 15,44-1,7-12,0 8,29-5,7-36,9 12,39-4,0-20,2 12,81-3,4-19,5 V 13,40-3,9-11,8 14,86-3,8-13,7 8,08-2,5-34,6 11,92-3,8-18,0 12,23-4,5-18,4 VI 13,35-0,4-11,8 14,85-0,1-13,5 7,95-1,6-35,4 11,74-1,5-18,1 12,02-1,7-19,1 VII 13,31-0,3-12,8 14,80-0,3-13,8 7,65-3,8-37,8 11,24-4,3-22,3 11,85-1,4-20,8 VIII 13,13-1,4-12,6 14,65-1,0-13,6 7,47-2,4-36,2 11,14-0,9-22,4 11,81-0,3-20,4 I-VIII 2015 13,68 x -14,1 15,18 x -13,5 8,15 x -37,3 12,13 x -22,1 12,58 x -21,2 Agencja Rynku Rolnego 9

Ceny przetworów mleczarskich na rynkach zagranicznych Towar/Kraj Jednostka miary Średnia cena Zmiana średniej ceny w % Średnia cena miesięczna 1/ roczna w zł/kg* Masło w blokach Niemcy EUR/kg 2,98 5,7-2,3 12,60 Francja EUR/kg 2,83 2,9 1,1 11,96 Holandia EUR/kg 2,95 10,5 0,0 12,47 Odtłuszczone mleko w proszku Niemcy EUR/kg 1,80 7,8-13,9 7,61 Francja EUR/kg 1,75 2,9-12,5 7,40 Holandia EUR/kg 1,78 5,3-10,6 7,52 Pełne mleko w proszku Niemcy EUR/kg 2,34 10,4-4,5 9,89 Francja EUR/kg 2,30 9,5-4,2 9,72 Holandia EUR/kg 2,38 15,0 0,4 10,06 Masło USD/t 2 900 4,0-23,9 11,03 OMP USD/t 1 850 5,7-30,2 7,04 PMP USD/t 2 175 4,8-29,6 8,27 * Z przeliczenia według kursu NBP: Średni kurs z 7.10.2015 r.: 1 EUR = 4,2272 PLN Średni kurs z 2.10.2015 r.: 1 USD = 3,8028 PLN Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych FAPA, CLAL i NBP. Ceny na rynkach wewnętrznych UE w dniach 4-7.10.2015 Ceny światowe (na bazie FOB - w portach Europy Zachodniej) z 2.10.2015 1/ zmiana średniej ceny w przypadku ceny na rynkach wewnętrznych UE w porównaniu z notowaniem z 6-9.09.2015., a w przypadku cen światowych - z notowaniem z 4.09.2015. Agencja Rynku Rolnego 10