NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach Kielce, dnia listopada 2010 r. P/10/085 LKI-4101-15-02/2010 Pan st. bryg. Zdzisław Kuźdub Komendant Miejski Państwowej StraŜy PoŜarnej w Kielcach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach, przeprowadziła kontrolę w Komendzie Miejskiej Państwowej StraŜy PoŜarnej w Kielcach (Komenda Miejska PSP) w zakresie przygotowania jednostek krajowego systemu ratowniczogaśniczego do prowadzenia czynności ratowniczych na wysokości w latach 2008-2010 (trzy kwartały). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 29 października 2010 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Komendantowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień, ocenia działalność Komendy Miejskiej PSP w zakresie objętym kontrolą. Pozytywną ocenę uzasadnia: rzetelne opracowanie Planu ratowniczego, poprzedzone stosownymi analizami zagroŝeń oraz jego coroczne aktualizowanie; prawidłowa organizacja grupy ratownictwa wysokościowego, zgodna z wytycznymi Komendanta Głównego PSP z 12 kwietnia 2006 r. do organizacji ratownictwa wysokościowego w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym; prawidłowe dysponowanie samochodów gaśniczych i ratowniczo-gaśniczych posiadających na wyposaŝeniu drabinę, w związku z wystąpieniem zdarzeń w budynkach wysokich i wysokościowych; prawidłowe dokumentowanie czynności ratowniczych; 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm. al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 4, 25-520 Kielce tel.: (41) 344 55 75, fax: (41) 344 66 15, e-mail: lki@nik.gov.pl
utrzymanie w sprawności drabin mechanicznych i podnośnika hydraulicznego posiadających certyfikaty oraz aktualne badania techniczne; uwzględnienie w programach doskonalenia zawodowego organizowanych dla straŝaków z Komendy Miejskiej PSP oraz z jednostek Ochotniczych StraŜy PoŜarnych, tematyki z zakresu prowadzenia czynności ratowniczych na wysokości. Stwierdzone w trakcie kontroli uchybienia polegały na: niepełnym indywidualnym wyposaŝeniu ratownika wysokościowego i grupy wysokościowej w sprzęt i środki techniczne niezbędne do prowadzenia działań ratowniczych na wysokości, w stosunku do normatywu ustalonego przez Komendanta Miejskiego; niepełnej obsadzie stanowisk w stosunku do liczby przyznanych etatów, określonych strukturze stanowiskowej. 1. W ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG), Komendant Miejski PSP ustalił na obszarze powiatu kieleckiego docelową organizację, niezbędną liczbę czterech jednostek ratowniczo-gaśniczych oraz 40 jednostek ochotniczych straŝy poŝarnych (OSP). 2. Zgodnie z 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego 2 Komendant Miejski PSP opracował w 2005 r. Plan ratowniczy dla obszaru miasta Kielce oraz powiatu kieleckiego, zawierający wszystkie elementy określone w załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia. Sporządzenie Planu ratowniczego poprzedziło, zgodnie z 5 ww. rozporządzenia, opracowanie analizy zagroŝeń oraz analizy zabezpieczenia operacyjnego dla ww. obszaru. Zarówno Plan ratowniczy jak i analizy były corocznie aktualizowane. Plan ratowniczy, zgodnie z 6 ust. 4 rozporządzenia, został zatwierdzony w listopadzie 2005 r. przez starostę kieleckiego oraz prezydenta Kielc. 3. Organizacja ratownictwa wysokościowego w Jednostce Ratowniczo-Gaśniczej nr 3 (JRG nr 3) Komendy Miejskiej PSP była zgodna z wytycznymi Komendanta Głównego PSP z 12 kwietnia 2006 r. do organizacji ratownictwa wysokościowego w KSRG 3 (niepubl.). W badanym okresie Komendant Miejski PSP nie opracowywał odrębnych procedur prowadzenia i koordynacji działań ratowniczych w przypadku powstania zdarzeń o charakterze masowym w budynkach średniowysokich, wysokich, wysokościowych i innych obiektach wysokich. W przypadku wystąpienia zdarzeń w tego typu obiektach posługiwano się obowiązującymi procedurami ogólnymi, określonymi w Planie ratowniczym. Badania kontrolne wybranej dokumentacji 110 zdarzeń, jakie wystąpiły w budynkach wysokich i wysokościowych wykazały m.in., Ŝe we wszystkich przypadkach dysponowano, co najmniej jeden samochód gaśniczy lub ratowniczo-gaśniczy posiadający drabinę, a w 40 przypadkach równieŝ drabinę mechaniczną lub podnośnik hydrauliczny. 2 2 Dz. U. Nr 111, poz. 1311 ze zm. 3 Wytyczne do organizacji ratownictwa wysokościowego w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym Komenda Główna Państwowej StraŜy PoŜarnej kwiecień 2006 r. zatwierdzone przez zastępcę Komendanta Głównego PSP w dniu 12 kwietnia 2006 r.,
Czynności ratownicze prowadzone przez jednostki krajowego systemu ratowniczogaśniczego dokumentowano w Miejskim Stanowisku Kierowania Komendy Miejskiej PSP, zgodnie z Instrukcją w sprawie zasad sporządzania i obiegu dokumentacji zdarzenia, stanowiącej załącznik nr 3 do ww. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 1999 r. 4. Komendant Miejski PSP zobowiązał wspólnoty mieszkaniowe lub zarządy spółdzielni mieszkaniowych do wykonania dróg poŝarowych. Sprawując nadzór nad przygotowaniem jednostek OSP włączonych do KSRG w zakresie prowadzenia przez nich czynności ratowniczych na wysokości, Komendant Miejski PSP wskazywał Świętokrzyskiemu Komendantowi Wojewódzkiemu PSP w Kielcach (ŚKW PSP) m.in. priorytety przy wydatkowaniu środków finansowych na zakupy drabin, linek, szelek, zestawów R1 oraz pasów bojowych. 5. Komendant Miejski PSP w kwietniu 2010 r. przekazał do ŚKW PSP dane o przyjętych, wg stanu na dzień 31 marca 2010 r., normatywach wyposaŝenia jednostek organizacyjnych PSP, w tym dotyczących wyposaŝenia indywidualnego ratownika wysokościowego oraz wyposaŝenia grupy wysokościowej. PoniewaŜ, co wykazała kontrola NIK, przyjęte normatywy wyposaŝenia indywidualnego ratownika wysokościowego oraz wyposaŝenia grupy wysokościowej były niezgodne z normatywami określonymi w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2000r. w sprawie szczegółowych zasad wyposaŝenia jednostek organizacyjnych PSP 4, Komendant Miejski PSP polecił dowódcy JRG nr 3 dokonanie zmian, spełniających ww. wymagania. Nowe obowiązujące normatywy w Komendant Miejski PSP zatwierdził w dniu 21 października 2010 r. Według stanu na 30 czerwca 2010 r.: na 19 pozycji indywidualnego wyposaŝenia ratownika wysokościowego niŝszy stan, od normatywnego, wystąpił w przypadku 10 pozycji, w tym w sześciu brak było wyposaŝenia dla całego stanu osobowego 32 ratowników (przykładowo: dresów i bielizny przeciwpotnej, wielofunkcyjnych przyborników z kombinerkami, pętli i taśm pomocniczych), w pozostałych czterech pozycjach stwierdzono brak 30 sztuk noŝy specjalnych, 15 kompletów latarek mocowanych do hełmu, 19 sztuk karabinków zakręcanych (na ogółem 224 sztuki) i 14 bloczków do liny; na 49 pozycji sprzętu wymaganego dla wyposaŝenia trzyosobowej grupy wysokościowej, w 24 pozycjach stan wyposaŝenia grupy wysokościowej był niŝszy od obowiązującego normatywu, a w 9 pozycjach występowała jego nadwyŝka. W pozostałych pozycjach posiadana ilość sprzętu była zgodna z normą określoną przez Komendanta Miejskiego PSP. Z informacji uzyskanych w trakcie kontroli w formie ankiet wynika, Ŝe według stanu na 30 czerwca 2010 r. 40 jednostki OSP włączone do KSRG posiadały na wyposaŝeniu 62 samochody gaśnicze oraz 20 samochodów specjalnych. 3 4 Dz. U. Nr 93, poz. 1035
6. Komendant Główny PSP zarządzeniem Nr 8 z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie gospodarki transportowej w jednostkach organizacyjnych PSP 5 ustalił, Ŝe okres uŝytkowania podnośników i drabin mechanicznych wynosi 20 lat. Przeciętny czas uŝytkowania dwóch drabin mechanicznych i podnośnika, znajdujących się na stanie Komendy Miejskiej PSP wynosił 10 lat, a po uwzględnieniu drabiny mechanicznej znajdującej się na stanie OSP w Mirocicach 16 lat. Wszystkie uŝytkowane przez Komendę Miejską PSP oraz OSP w Mirocicach, drabiny mechaniczne i podnośnik hydrauliczny posiadały wymagane certyfikaty i aktualne badania techniczne. Drabiny mechaniczne i podnośnik były poddawane corocznym przeglądom technicznym, zgodnie z wymogami określonymi w ww. Zarządzeniu nr 8 Komendanta Głównego PSP. W badanej próbie dokumentacji dotyczącej 110 zdarzeń (poŝarów i miejscowych zagroŝeń) w budynkach wysokich i wysokościowych nie stwierdzono, aby stan techniczny posiadanego sprzętu był przyczyną mało skutecznych działań ratowniczych lub szczególnego zagroŝenia/wypadków w trakcie prowadzenia tych działań. RównieŜ Ŝaden z 11 wypadków, do których doszło w czasie działań ratowniczo-gaśniczych w latach 2008-2010 (do końca III kwartału) nie był spowodowany niewłaściwym stanem technicznym sprzętu. 7. Podstawą do opracowania rocznych ramowych planów doskonalenia zawodowego na rok 2008, 2009 i 2010 były Wytyczne ŚKW PSP w sprawie organizowania doskonalenia zawodowego w jednostkach organizacyjnych PSP na terenie województwa świętokrzyskiego, wprowadzone do uŝytku słuŝbowego odpowiednio: w lipcu 2005 r., sierpniu 2008 r. i marcu 2010 r. Wprowadzony w dniu 11 maja 2006 r. system szkolenia członków OSP biorących bezpośredni udział w działaniach ratowniczych został zatwierdzony przez Komendanta Głównego PSP i zaakceptowany przez Prezesa Zarządu Głównego Związku Ochotniczych StraŜy PoŜarnych RP. W programach doskonalenia zawodowego straŝaków Komendy Miejskiej PSP i OSP uwzględniano tematykę prowadzenia czynności ratowniczych na wysokości. Przykładowo: dla doskonalenia zawodowego jednej zmiany straŝaków w JRG nr 3 w formie wykładów i ćwiczeń przeznaczono: 305 godzin w 2008 r., 396 w 2009 r. oraz 298 w 2010, w tym na tematykę prowadzenia czynności ratowniczych na wysokości odpowiednio: 152 godziny, 84 godziny oraz 47 godzin (w I półroczu); na szkolenia druhów OSP w 2008 r. przeznaczono: 256 godzin w 2008 r., 277 w 2009 r. oraz 416 w marcu i lipcu 2010 r., w tym na tematykę prowadzenia czynności ratowniczych na wysokości odpowiednio: 46 godzin, 57 godzin oraz 90 godzin w 2010 r. Potrzeby szkoleniowe określone przez straŝaków OSP (wg ankiet zweryfikowanych przez Komendę Miejską PSP) wynosiły, w zakresie: wyszkolenia podstawowego 234 druhów, wyszkolenia dowódców OSP 28, naczelników OSP 13, kierowców konserwatorów sprzętu ratowniczego 10, kwalifikowanej pierwszej pomocy 270. 4 5 Dz. Urz. KG PSP Nr 1, poz. 8
8. Spośród 43 straŝaków zatrudnionych w JRG nr 3 tytuł młodszego ratownika wysokościowego posiadało 32 z nich. ŚKW PSP decyzją nr 121/2010 z dnia 24 marca 2010 r. wprowadził w Ŝycie Plan szkoleń specjalistycznych straŝaków PSP z terenu województwa świętokrzyskiego na rok 2010. Z planu szkoleń wynika, Ŝe z Komendy Miejskiej PSP zakwalifikowano po dwóch straŝaków na kurs wstępny i podstawowy, na II-gą część kurs śmigłowcowy i na kurs jaskiniowy. 9. Liczba straŝaków posiadających uprawnienia do obsługi drabin mechanicznych i podnośnika w pełni zabezpieczała potrzeby w tym zakresie. Uprawnienia do obsługi dwóch drabin mechanicznych będących na wyposaŝeniu JRG nr 1 i JRG nr 3 posiadało ogółem 62 straŝaków, a uprawnienia operatora podnośnika hydraulicznego PMT 42D, będącego na wyposaŝeniu JRG nr 1 posiadało 29 straŝaków. W OSP w Mirocicach uprawnienia do obsługi drabiny IVECO MAGIRUS typu DL-30u posiadało dziewięciu druhów. 10. Według stanu na dzień 30 czerwca 2010 r., spośród 239 etatów, w Komendzie Miejskiej PSP zatrudnionych było 235 straŝaków. Nieobsadzone były stanowiska (etaty) dowódcy zmiany, dowódcy sekcji i dwóch dowódców zastępów. Wymagania kwalifikacyjne dla zajmowanego stanowiska (etatu) nie spełniało 108 straŝaków, co stanowiło 45% zatrudnionych. Z tego nie posiadało: wymaganego staŝu słuŝby 22 straŝaków (9%); wymaganych kwalifikacji zawodowych 31 straŝaków (13%); wymaganego staŝu słuŝby i kwalifikacji zawodowych 55 straŝaków (23%). W celu unormowania i ujednolicenia systemu kwalifikowania straŝaków w podległych jednostkach organizacyjnych, Komendant Miejski PSP korzystał z wytycznych ŚKW PSP w sprawie kierowania straŝaków z jednostek organizacyjnych PSP z terenu województwa świętokrzyskiego do szkół, na przeszkolenia zawodowe oraz studia, wprowadzonych z dniem 1 stycznia 2009 r. W okresie od 1 stycznia do dnia 27 października 2010 r. na szkolenie uzupełniające skierowano sześciu straŝaków, a kolejnych trzech zostanie skierowanych w listopadzie 2010 r. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnioskuje o: 1) sukcesywne wyposaŝanie indywidualnych ratowników wysokościowych i grupy wysokościowej w brakujący sprzęt do działań ratowniczych na wysokości; 2) doprowadzenie zatrudnienia funkcjonariuszy PSP do stanu etatowego, zgodnego ze strukturą stanowiskową określoną dla Komendy Miejskiej PSP; 3) zintensyfikowanie szkoleń członków OSP w zakresie podstawowym, przeszkolenia dowódców i naczelników OSP oraz kierowców konserwatorów sprzętu ratowniczego włączonych do KSRG, uwzględniających potrzeby w celu zapewnienia właściwego poziomu gotowości operacyjnej poszczególnych OSP. 5 * * *
NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Komendanta w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Komendantowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Kielcach umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 6