OPROGRAMOWANIE WSPOMAGAJĄCE ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI. PLANOWANIE ZADAŃ I HARMONOGRAMÓW. WYKRESY GANTTA Projekt to metoda na osiągnięcie celów organizacyjnych. Jest to zbiór powiązanych ze sobą, zmierzających do osiągnięcia celu i posiadających zaplanowany początek i koniec zbiór aktywności. Projekt charakteryzuje się tym, że jest to przedsięwzięcie złożone, niepowtarzalne i jednorazowe. W celu osiągnięcia celów projektowych niezbędna jest realizacja zadań, czynności, których zaplanowanie i wykonanie jest jedną z podstaw zarządzania projektem. Wśród podstawowych kroków, faz w zarządzaniu projektem można wymienić (rys. 1): zdefiniowanie problemu i określenie możliwych rozwiązań (faza rozpoczęcia projektu), zaplanowanie projektu (faza planowania), rozpoczęcie realizacji projektu (faza wykonania), monitorowanie postępów w realizacji projektu (monitorowanie projektu), zakończenie projektu (faza zakończenia projektu). Rys. 1. Fazy zarządzania projektem W praktyce każdy człowiek realizuje projekty, ponieważ każde działanie wykonane z myślą o realizacji określonego celu można wpisać w ramy definicji projektu. Jednak bardziej złożone zbiory zadań niezbędne do osiągnięcia często złożonych celów nie są łatwe do zarządzania bez narzędzi wspomagających. W mniej skomplikowanych przypadkach, takimi narzędziami mogą być zwykła kartka papieru i ołówek, przy pomocy których określimy parametry projektu, w bardziej skomplikowanych prawie niezbędne stają się programy komputerowe, które pozwalają nie tylko na określenie czynności niezbędnych do osiągnięcia celów, ale też przedstawienie ich w przejrzystej formie graficznej, monitorowanie i raportowanie każdego etapu planowania i realizacji projektu oraz jego podsumowanie. Objętość skryptu uniemożliwia dokładne opisanie wszystkich niuansów tworzenia projektu. Na końcu rozdziału zamieszczono spis literatury przydatnej do zapoznania się z mechanizmami projektów, metodykami zarządzania projektami itp. Wykresy Gantta Wykres (diagram) Gantta jest graficznym sposobem prezentacji zadań w projekcie uwzględniający ich planowanie i kontrolę. 1
Jako, że jest to jedna z najczęściej stosowanych, podstawowych form wizualizacji zadań w projekcie, to wykres ten można tworzyć przy pomocy wielu programów. Stosuje się różne oznaczenia poszczególnych zadań i etapów projektu. W tabeli 8.1 przedstawiono typowe przykłady oznaczeń. Tabela 1. Przykłady typowych oznaczeń zadań i etapów projektu w diagramach Gantta Zadanie krytyczne Zadanie niepomijalne, jego ukończenie jest niezbędne dla dalszej realizacji projektu. Zadanie niekrytyczne Mniej istotne dla realizacji projektu, jego realizacja może być pomocna dla realizacji projektu, ale nie jest niezbędna. Podsumowanie Umożliwia oznaczenie pewnego etapu projektu, czyli zestawu zadań. Kamień Odzwierciedla zakończenie pewnej fazy milowy projektu, zdarzenie jednorazowe. Jego osiągnięcie jest warunkiem przejścia do następnej fazy projektu Wykres Gantta są zaprojektowane w formie kalendarza, aby planowane zadania można było w łatwy sposób uwidocznić w czasie. Dodatkowo, wykres Gantta, może być wykorzystany do śledzenia i wyświetlania postępów w realizacji wszystkich zadań w projekcie. Wykresy Gantta, dzięki możliwości aktualizacji i zaznaczania wykonanych zadań pozwalają na szybkie monitorowanie przebiegu realizacji projektu i unikania niebezpieczeństw wynikających z możliwości pominięcia kontroli stopnia realizacji jakiegoś kluczowego zadania. Można określać tzw. ścieżki krytyczne poprzez odpowiednie oznaczenie na schemacie projektu. Łatwe dodawanie kamieni milowych pozwala kontrolować zgranie w czasie różnych stopni realizacji poszczególnych ścieżek projektu.. Jedna metoda stosowana przez oprogramowania do zarządzania projektami jest wyświetlanie dwóch prętów wzdłuż kalendarza dla każdego zadania. Jeden pasek pokazuje planowany czas trwania, a drugi pokazuje aktualny czas. Wykresy Gantta, które są regularnie aktualizowane w czasie trwania projektu będą szybko pokazać zadania w niebezpieczeństwie będzie nad ich zaplanowanym czasie. Ponadto, określa się, czy te zadania są na ścieżki krytycznej może być łatwo określona przez sprawdzenie schemat sieci projektu. Ponadto, kamienie milowe - znaczące wydarzenia w ramach projektu o zerowym czasie trwania okresu - może być łatwo dodana do wykresu Gantta. Jednym z programów pakietu Office, pozwalającym na przygotowanie wykresu Gantta jest Microsoft Visio (rys. 2) i Microsoft Project (rys. 3), który dostarcza wielu narzędzi do pracy z projektami (rys. 4). 2
Rys. 2. Wykres Gantta w Microsoft Visio Rys. 3. Wykres Gantta w Microsoft Project Rys. 4. Narzędzia w programie Microsoft Project wspomagające zarządzanie projektami 3
Kolejne czynności przy tworzeniu projektu w programie Microsoft Project: 1. utworzenie projektu, czyli pliku projektu (Plik Nowy), 2. podanie podstawowych informacji o projekcie (zakładka Projekt, Informacje o projekcie) o wybór daty rozpoczęcia realizacji projektu, o wybór, czy harmonogram ma się rozpoczynać od daty rozpoczęcia, czy też zakończenia projektu, o wybór typu kalendarza dla projektu, 3. tworzenie własnego kalendarza ( o wprowadzenie dni wolnych od pracy, o ewentualne zdefiniowanie innego niż domyślny czasu pracy, o ewentualne dodanie wyjątków. Rys. 5. Narzędzie tworzenia kalendarza w Microsoft Project zmiana czasu, w którym odbywa się praca, 4
Zadania 1. Korzystając z tematów przygotowanych do zajęć: sformułowanie cele, odbiorców projektu, w tym: Jaki cel zostanie osiągnięty dzięki realizacji projektu? Do kogo projekt będzie skierowany? Kto może zostać włączony do realizacji projektu? Określić aktywności w projekcie i konieczne zasoby: Jakie będą główne działania projektu od pierwszego do ostatniego? Jakie rezultaty zostaną osiągnięte? Kiedy będą realizowane poszczególne działania? Zasoby finansowe/rzeczowe niezbędne do zrealizowania projektu. 2. Korzystając z Microsoft Project opracować zadania i harmonogramowanie projektu zgodnie z tematem otrzymanym w ramach zajęć. Bazując na scenariuszu do zajęć można uwzględnić w projekcie następujące elementy (nie muszą być uwzględnione wszystkie proszę po prostu zapoznać się z programem i użyć wybranych elementów) Wprowadzanie zadań, Struktura zadań, Kamienie milowe w projekcie, Czas trwania zadania, Zadanie sumaryczne projektu, Postęp prac, Kolejność wykonywania zadań, łączenie zadań, Typy relacji, Wyprzedzenie lub zwłoka w zadaniach, Typy ograniczeń, Termin ostateczny zadania, Dzielenie zadań, Zadania cykliczne, Kalendarz do zadania, Diagram sieciowy. 5