CELE KURSU Zadaniem kursu jest przedstawienie Państwu podstawowych wiadomości z zakresu metodologii badań jakościowych, najnowszych trendów w tej dziedzinie wiedzy rozwijanych na gruncie współczesnej socjologii, antropologii i psychologii oraz kształcenie Waszych praktycznych umiejętności potrzebnych w realizacji badań tego typu. CO NAS CZEKA, CZYLI PROGRAM ZAJĘĆ I LITERATURA I. Zajęcia organizacyjne omówienie programu i warunków zaliczenia. Krótkie wprowadzenie do badań jakościowych. Denzin N.K., Lincoln Y.S. (1997). Wkraczanie na pole badań jakościowych. Wprowadzenie do podręcznika Handbook of Qualitative Research, [w:] Acta Universitatis Nicolai Copernici, Socjologia Wychowania XIII, zeszyt 317 Miles M.B., Huberman A.M. (2000). Analiza danych jakościowych. Białystok: Transhumana. Wprowadzenie Silverman D. (2008) Prowadzenie badań jakościowych. Część II: początek (całość), 113-191. Geertz G. (2003) Opis gęsty w stronę interpretatywnej teorii kultury. [w:] Kempy M., Nowicka E. (red.). (2003) Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Warszawa: PWN, ss. 35-58. Barton A.H., Lazersfeldt P. (1986). Niektore funkcje analizy jakościowej w badaniach społecznych, [w:] Sułek A. (red.). Metody analizy socjologicznej. Wybor tekstow. Warszawa: UW. (D) Lutyńska K., Roztocki W.A. (1997). Kilka refleksji na temat róŝnych podejść i sposobów prowadzenia badań jakościowych w Polsce. Studia Socjologiczne nr 1, ss. 155-161. Nikodemska-Wołowik A.M. (1999). Jakościowe badania marketingowe. Warszawa: PWE, ss. 13-38 (D) II. TECHNIKI ZBIERANIA DANYCH JAKOŚCIOWYCH 2. Badania terenowe i obserwacja. Silverman D. (2007) Interpretacja danych jakościowych, r.3: Etnografia i obserwacja, ss. 73-111. Hammersley A., Atkinson P. (2000). Metody badań terenowych. Poznań: Zysk i S-ka, ss. 64-88 i 107-120. Angrosino M. (2010) Badania etnograficzne i obserwacyjne. Warszawa: PWN. Sosnowski A. (1997). Obserwacja uczestnicząca. Osiągnięcia i perspektywy. W: Malikowski, Marian i Marian Niezgoda (red.). Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, tom I. Tyczyn: Wydawnictwo WSSG (D). Warszawa: PWN, ss. 145-169. (D) PWN, ss. 101-121. (D) Wyka A. (1993). Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: IFiS PAN. (D) Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" nr 1-2, rok LI (w całości poświęcone narratywizmowi, nowej historiografii i związkom antropologii z historią) (D) 1
2.Sztuka wywiadu a) jakościowe wywiady indywidualne Białystok: TransHumana, ss. 91-115 (r. 5), 130-148 (r. 7). Silverman D. (2007) Interpretacja danych jakościowych, r.4: Wywiady, ss. 112-144. Grobel L. (2006) Sztuka wywiadu. Lekcje mistrza. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec, r. 1-3, ss. 41-161. Kaufman, J-C, (2010) Wywiad rozumiejący. Warszawa: Oficyna Naukowa. Rubin H. J., Rubin I.S. (1997). Jak zmierzać do celu nie wiąŝąc sobie rąk. Projektowanie wywiadów jakościowych [w:] Korporowicz L. (red.). Ewaluacja w edukacji. Warszawa: Oficyna Naukowa ss. 201-224.(D) Warszawa: PWN, ss. 169-183. (D) PWN, ss. 121-136. (D) b) wywiady grupowe Maison D. (2001). Zogniskowane wywiady grupowe. Jakościowa metoda badań marketingowych. Warszawa: PWN, r. 2 i 3. Barbour R. (2011) Badania fokusowe. Warszawa: PWN. Dukaczewska Nałęcz. (1999). Zogniskowane wywiady grupowe jakościowa technika badań, [w:] Domański i in. (red.). Spojrzenie na metodę. Warszawa: IFiS PAN (D) Lisek-Michalska J., Daniłowicz P. (red). (2004). Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą. c) techniki projekcyjne w słuŝbie wywiadowczej Oppenheim A.N. (2004). Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw. Poznań: Zysk i S-ka, ss. 243-263. Maison D. (2001). Zogniskowane wywiady grupowe. Jakościowa metoda badań marketingowych. Warszawa: PWN, ss. 141-159. Nikodemska-Wołowik A. (1999). Jakościowe badania marketingowe. Warszawa: PWE, roz. 7. Sęk H. (red.). (1984). Metody projekcyjne. Tradycja i współczesność.. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. (D) Zaltman G. (2004). Jak myślą klienci? PodróŜ w głąb umysłu. Poznań: Wydawnictwo Forum.(D) 3. Dokumenty osobiste. Włodarek J., Ziołkowski M. (red.). 1990. Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa Poznań: PWN. Rapley T. (2010) Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów osobistych. Warszawa: PWN. F. Schutze, Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretacji, Studia Socjologiczne 1997, nr 1, s. 11-57 "Kultura i Społeczeństwo" t. XXXIX, nr 4/1995 (poświęcony badaniom nad biografiami) (D) Adamski W. (1969). Metoda dokumentów osobistych w socjologii. Studia Socjologiczne nr 1, ss. 101-122. (D) 2
Ogryzko-Wiewiorkowski H. (1986). Dokumenty osobiste, [w:] tenŝe. Wprowadzenie do metod badawczych w socjologii. Lublin: UMCS, ss. 221-235. (D) 4. Analiza prasy, literatury i innych tekstów pisanych. Badania empiryczne w socjologii. Wybor tekstow, (red.) M. Malikowski, M. Niezgoda, Tyczyn 1997, t. II, s. 286-363 Silverman D. (2007) Interpretacja danych jakościowych, r.5: Teksty, ss. 145-182. Rapley T. (2010) Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów osobistych. Warszawa: PWN. Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych (2011) red. R. Wodak i M. KrzyŜanowski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf. Howarth D. (2008) Dyskurs, Warszawa: Oficyna Naukowa. Duszak A., Fairclough N. (2008) Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Krakow: UNIVERSITAS. Wimmer R.D., Dominick J.H. (2008) Mass Media. Metody badań. R. 6 (analiza treści) Mayntz R., Holm K., Hubner P. (1985). Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa: PWN, roz. VIII. (D) Mitosek Z. (1983). Teorie badań literackich. Warszawa: PWN. (D) Ogryzko-Wiewiorkowski H. (1984). Zastosowanie analizy treści w badaniach socjologicznych. Annales UMCS Sectio 1, vol. 9.1. Lublin: UMCS, ss. 1-13. (D) Pisarek W. (1983). Analiza zawartości prasy. Krakow: Ośrodek Badań Prasoznawczych. (D) 5. Socjologia wizualna: analiza obrazów (rysunek, fotografia, film ) Olechnicki K. (1999). Obraz i wizualność w naukach społecznych. Kultura i Społeczeństwo nr 3, ss. 39-71. Banks Marcus (2009) Materiały wizualne w badaniach jakościowych. Warszawa: PWN. Sztompka P. (2005). Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: PWN. Silverman D. (2007) Interpretacja danych jakościowych, r.7:obrazy wizualne, ss. 214-238. Benedyktowicz Z. (1997). Widzieć więcej. Antropologia wizualna i wizualność w antropologii. Wprowadzenie. "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" nr 3-4, ss. 3-7 Kadrowanie rzeczywistości. Szkice z socjologii wizualnej. (2004). Praca zbior. pod red. J. Kaczmarka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. (D) Konteksty. Polska Sztuka Ludowa nr 3-4, rok LI (numer w całości poświęcony antropologii wizualnej). (D) Olechnicki K. (2003). Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych. Warszawa: Oficyna Naukowa. (D) Olechnicki K. (2003) Obrazy w działaniu. Studia z socjologii i antropologii obrazu. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika. (D) Konecki K. T. (2005) Wizualne wyobraŝenia. Głowne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej. Przegląd Socjologii Jakościowej T1, nr 1; Olechnicki (2009) Fotoblogi. Pamiętnik a opcją przekazu. Fotografia i fotoblogerzy w kulturze konsumpcyjnej. Warszawa: WAiP. http://www.qualitativesociologyreview.org/pl/volume1/psj_1_1_konecki.pdf 3
III. TECHNIKI ANALIZY DANYCH JAKOŚCIOWYCH 1. Podstawy analizy danych jakościowych. Ewaluacja jakościowa. Wnioskowanie i weryfikacja wniosków w badaniach jakościowych. Flick, U. (2010) Projektowanie badania jakościowego. Seria Niezbędnik badacza. Warszawa: PWN. Miles M.B., Huberman A.M. (2000). Analiza danych jakościowych. Białystok: TransHumana, r. 4 i 10. Rose, G. (2010) Interpretacja materiałów wizulanych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością. Warszawa: PWN. Białystok: TransHumana, ss. 191-231. Silverman D. (2008) Prowadzenie badań jakościowych. Część III: analiza danych (całość), 191-296. Wimmer R.D., Dominick J.H. (2008) Mass Media. Metody badań. R. 5 (analiza danych jakościowych) CzyŜewski M. (1998). Hasło: analiza jakościowa. "Encyklopedia Socjologii" tom I, ss. 24-28. 2. Metody, teorie i techniki analizy: teoria ugruntowana, analiza fenomenologiczna, hermeneutyczna, etnometodologiczna, konwersacyjna, analiza dyskursu, metoda dokumentarna itd. Warszawa: PWN, r.2. Charmaz K. (2010) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Warszawa: PWN. Glaser B.G., Strauss A.L. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Warszawa: NOMOS. Metody badań jakościowych (2009) t. 1 i 2, red. N. Denzin, Y. Lincoln, Warszawa: PWN Wimmer R.D., Dominick J.H. (2008) Mass Media. Metody badań. R. 5 (analiza danych jakościowych) 3. Pisanie raportu z badań jakościowych. Białystok: TransHumana, roz. 14. Miles M.B., Huberman A.M. (2000). Analiza danych jakościowych. Białystok: TransHumana, r. 12. PWN, ss. 190-210 (D) Silverman D. (2010) Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: PWN. 4
REGUŁY GRY, CZYLI WARUNKI ZALICZENIA I AKADEMICKI SAVOIR VIVRE Na zaliczenie kursu składają się następujące elementy: obecność na zajęciach: dopuszczalne są 2 nieobecności w semestrze; nadprogramowe nieobecności naleŝy odrobić podczas mojego dyŝuru lub w innym uzgodnionym ze mną a terminie, w przeciągu 2 tygodni od ich wystąpienia, wykonując pracę domową oraz przygotowując się z materiału przewidzianego na dane zajęcia zgodnie z sylabusem. aktywność: czyli wartościowy udział w zajęciach (wypowiedzi wnoszące wkład do zrozumienia przez grupę omawianych kwestii) oraz aktywny udział w wykonywaniu ćwiczeń przewidzianych na dane ćwiczenia; za udział w zajęciach moŝna uzyskać maksymalnie 14 punktów (1 punkt za kaŝde zajęcia). projekt badania jakościowego: badanie z zastosowaniem następujących technik: technika obserwacji, technika wywiadu jakościowego, techniki projekcyjne, analiza tekstu, analiza obrazu); złoŝenie raportu z badań na ostatnich zajęciach w semestrze. Za badanie jakościowe moŝna uzyskać maksymalnie 16 punktów. W czasie trwania kursu moŝna zatem zdobyć maksymalnie 30 punktów, na zaliczenie wymagane jest zdobycie przynajmniej 17 punktów. Powodzenia! NaleŜy pilnować wyznaczonych terminów zaliczeń i składania zadań. Będę odporna na strategię PANDA ( Pan/i da się złamać/nagiąć, bo ja mam taką inną waŝną sprawę ) i nie zaliczę Państwu niczego po terminie. Zasada ta nie dotyczy oczywiście wyjątkowych sytuacji *(choroba, wypadki losowe ). Wszelkie zadania przewidziane do wykonania indywidualnie, naleŝy wykonać samodzielnie. W sytuacji, gdy praca domowa (cała lub jej część) nosi znamiona plagiatu, odmawiam zaliczenia przedmiotu! Notatki z ćwiczeń naleŝy przygotowywać we własnym zakresie. Na mojej instytutowej stronie internetowej http://www.socjologia.amu.edu.pl/index.php?op=205&pid=5 odnajdziecie Państwo sylabus, materiały do zajęć oraz bieŝące komunikaty. Szanujmy swój czas i siebie wzajemnie. Zwłaszcza bardzo niemile widziane są spóźnienia, niemerytoryczne gaworzenie z sąsiadami z ławki, czytanie ksiąŝek/gazet, przygotowywanie się od innych egzaminów/zajęć itp. podczas ćwiczeń. Proszę teŝ o wyłączanie przed zajęciami telefonów komórkowych i innych piszczących urządzeń. MoŜna natomiast podczas ćwiczeń korzystać z laptopów oraz wspomagać się napojami niewyskokowymi. 5