www.pip.gov.pl
Pierwsza praca Jeżeli chcesz podjąć pracę jako pracownik młodociany mu sisz: mieć co najmniej ukończone gimnazjum oraz po sia dać świa dec two le kar skie stwier dza ją ce, że praca którą chcesz wykonywać nie zagraża Twojemu zdro wiu. Je że li speł niasz te wa run ki mo żesz być za trud nio ny na podstawie umowy o pracę. Pra co daw ca ma obo wią zek za pew nić Ci opie kę i po moc nie zbęd ne do wy ko ny wa nia po wie rzo nej pra cy w spo sób wła ści wy i bez piecz ny.
Młodociany pracuje lżej Pracownik młodociany może wykonywać tylko pra ce lek kie. Ozna cza to, że pra co daw ca mo że po le - cać Ci wykonywanie tylko prac lekkich, czyli takich, które nie powodują zagrożenia dla Twojego życia, zdrowia i roz wo ju psy cho fi zycz ne go, a ta kże nie prze szka dza ją Ci w wykonywaniu obowiązku szkolnego. Wy kaz prac lek kich okre śla pra co daw ca za wsze po uzy ska niu zgo dy le ka rza me dy cy ny pra cy. Wy kaz ten musi być też zatwierdzony przez właściwego inspektora pra cy. Z wy ka zem prac lek kich, ja kie bę dziesz mógł wy ko ny wać, pra co daw ca ma obo wią zek za po znać Cię za nim roz pocz niesz pra cę. Przykłady prac lekkich: zbieranie owoców (ograniczenie dźwigania ciężarów), prze no sze nie do ku men ta cji i sprzę tu biu ro we go (ograniczenie dźwigania ciężarów), biurowe prace pomocnicze, np. jako goniec, sprzątanie wnętrz i pomieszczeń, prace porządkowe wokół budynków, ob słu ga kom pu te ra (wy szu ki wa nie in for ma cji z baz danych i internetu), drukarki, faksu. Pra co daw ca, któ ry nie prze strze ga re guł zatrudniania pracowników młodocianych po peł nia wy kro cze nie. Przepisy dotyczące zatrudniania młodocianych znajdziesz w Ko dek sie pra cy (art. 190-206 kp).
Młodociany pracuje krócej Pracownik młodociany pracuje krócej niż inni pracownicy! Je że li masz ukoń czo ne 16 lat i po dej mu jesz pra cę w cza sie wa ka cji szkol nych, Twój wy miar cza su pra cy nie mo że prze kro czyć 7 go dzin na do bę i 35 go dzin w ty go dniu. Ten wy miar cza su pra cy obo wią zu je Cię ta kże je że li chcesz pra co wać u wię cej niż jed ne go pra co daw cy. Ozna cza to, że mo żesz być za trud nio ny u wię cej niż jed - ne go pra co daw cy, ale pod wa run kiem, że Twój łącz ny wymiar czasu pracy nie przekroczy 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Przy na wią zy wa niu sto sun ku pra cy pra co daw ca ma obowiązek uzyskać od Ciebie oświadczenie o zatrudnieniu al bo o nie po zo sta wa niu w za trud nie niu u in ne go pracodawcy. UWAGA: Jeżeli nie ukończyłeś 16 roku życia możesz praco wać tyl ko: za zgodą rodzica albo przedstawiciela ustawowego lub opiekuna oraz za zezwoleniem inspektora pracy, u pracodawców prowadzących działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. (podstawa prawna: art. 304 5 Kodeksu pracy). Je śli masz 16-18 lat, nie mo żesz pra co wać w go dzi nach nad licz bo wych ani w po rze noc nej.
Umowa na czas określony Jest to umowa za wie ra na na okre ślo ny czas (np. 1 ty - dzień, 2 tygodnie, 1 miesiąc, 2 miesiące), a zatem zawiera termin, z upływem którego ulega rozwiązaniu. Umo wa na czas okre ślo ny roz wią zu je się z mo cy prawa z upływem terminu, na który została zawarta. Pracodawca ani pracownik nie mają zatem obowiązku wypo wia da nia tej umo wy, ani też usta la nia in ne - go ter mi nu jej rozwiązania. Umo wa za war ta na czas wa ka cji (a za tem na okres mak sy mal nie 2 lub 3 mie się cy) mo że być roz wią za - na przez pra cow ni ka lub pra co daw cę tyl ko na mo cy po ro zu mie nia stron. To ozna cza, że na jej roz wią za nie mu si się zgo dzić za rów no pra cow nik, jak i pra co daw ca. Umo wy tej nie mo żna na to miast jed no stron nie wy po - wie dzieć przed upły wem ter mi nu, na któ ry zo sta ła za - war ta. Mo żesz wy po wie dzieć umo wę za war tą na czas okre ślo ny dłu ższy niż 6 mie się cy. Aby to zro bić w umo - wie mu si być za pi sa ny 2-ty go dnio wy okres wy po wie - dzenia. Oba warunki muszą być spełnione jednocześnie. Umów za war tych w ce lu wy ko ny wa nia pra cy do - rywczej lub sezonowej nie dotyczy zasada, że trzecia umo wa na czas okre ślo ny sta je się umo wą na czas nieokreślony, jeżeli poprzednie dwie umowy zawierano na czas określony.
Umowa na czas wykonania określonej pracy Umowa ta zawierana jest na czas wykonania określonego zadania, np. budowy jakiegoś obiektu lub jego remon tu. W umo wie nie okre śla się ter mi nu jej za kończe nia, gdyż jest on uza le żnio ny od za koń cze nia prac, dla wykonania których zawarto umowę. PAMIĘTAJ! Umowa na czas wykonania określonej pracy musi zawierać zlecenie konkretnej pracy np. wymurowa nie da ne go mu ru. Nie mo że po le gać na ogól - nym określeniu zajęć, jakie masz wykonywać np. murowanie na budowie. Wcześniej umowa może być zawsze rozwiązana na mocy zgodnego porozumienia między Tobą a pracodawcą. Umo wa na czas wy ko - na nia okre ślo nej pra cy zo sta je za war ta, je że li do - kład nie uzgod nisz z pra co - daw cą ro dzaj pra cy, któ rą bę dziesz miał wy ko ny wać (np. ma lo wa nie kon kret - nej ścia ny) i po sta no wi cie, że za wie ra cie umo wę na czas wy ko na nia wła śnie tej pra cy.
Umowa na zastępstwo Ta ką umo wę za wie ra się na czas uspra wie dli wio nej nieobecności w pracy innego pracownika np. z powodu jego dwumiesięcznych wakacji. Po nie waż pra co daw ca za trud nia Cię że byś za stę po - wał nie obec ne go pra cow ni ka, umo wa ta roz wią że się z chwilą powrotu tego pracownika do pracy. Umowa ta może również zostać wypowiedziana zarów no przez Cie bie, jak i pra co daw cę. Okres wy po wie - dze nia tej umo wy wy no si 3 dni ro bo cze. Mó wi o tym wprost art. 33 1 Kodeksu pracy. Taką umowę można również za wsze roz wią zać na mocy porozumienia stron. PAMIĘTAJ! Przed przy ję ciem do pra cy, bez wzglę du na ro dzaj za war tej przez Cie bie umo wy, pra co daw ca ma obo wią zek na swój koszt skie ro wać Cię na ba - dania lekarskie oraz przeszkolić w zakresie bezpieczeń stwa i hi gie ny pra cy.
Umowa z agencją pracy tymczasowej Mo żesz też za wrzeć umo wę o pra cę z agen cją pra cy tymczasowej. Skieruje Cię ona do pracodawcy, na rzecz którego będziesz świadczył pracę, czyli pracodawcy użytkownika. Agencja może zatrudnić Cię tylko na postawie: umowy o pracę na czas określony, umo wy o pra cę na czas wy ko na nia okre ślo nej pracy, umowy o dzieło, umowy zlecenia. Pracodawca, u którego będziesz świadczył pracę, ma obo wią zek uzgod nić z agen cją ro dzaj pra cy, ja ką bę - dziesz wykonywał i warunki jej wykonywania. Musi też poinformować agencję o warunkach bhp i wynagrodzeniu, jakie będziesz otrzymywał za wykonywaną pracę. Wy na gro dze nie za pra cę wy pła ca Ci agen cja, a nie pracodawca, na rzecz którego świadczysz pracę. Umo wa o pra cę z agen cją pra cy tym cza so wej roz - wiązuje się z upływem ustalonego okresu wykonywania tej pra cy. Stro ny umo wy mo gą jed nak prze wi dzieć jej wcześniejsze rozwiązanie. Umowy zawarte na okres nieprze kra cza ją cy 2 ty go dni mo gą być roz wią za ne za 3-dnio wym wy po wie dze niem, a umo wy za war te na okres przekraczający 2 tygodnie mogą być rozwiązane za 1-tyg. wypowiedzeniem. Za sa dy, na ja kich mo żesz być za trud nio ny przez agen cję pra cy tym cza so wej znaj dziesz w usta wie z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymcza so wych (Dz. U. z 2003 r., Nr 166, poz. 1608, ze zm.).
Umowa zlecenia Umo wa zle ce nia jest umo wą sta ran ne go dzia ła nia. Ozna cza to, że wa żna jest wy ko ny wa na przez Cie bie pra - ca, czy li sa mo wy ko ny wa nie czyn no ści na rzecz zle ce - niodawcy. Rezultat tej czynności nie jest istotny. Za sad ni czo za wy ko na nie zle ce nia na le ży Ci się wy - na gro dze nie. Zle ce nie mo że być jed nak nie od płat ne, wte dy brak wy na gro dze nia po wi nien być wy raź nie za - znaczony w umowie. Wy na gro dze nie za wy ko na nie zle ce nia przy słu - guje Ci za samo staranne działanie, nie zaś za jego rezultat. Przy umo wie zle ce nia masz obo wią zek in for mo wać zle ce nio daw cę o prze bie gu wy ko ny wa nia umo wy, a na za koń cze nie przed sta wić mu spra woz da nie z jej wykonania. Pamiętaj, że w przypadku wykonywania pracy na po dsta wie umo wy zle ce nia pra co daw ca nie ma obo wiąz ku udzie le nia Ci urlo pu wy po czyn ko we go lub innego zwolnienia od pracy. PAMIĘTAJ! Zawierając umowę zlecenia nie stajesz się pracowni kiem. Nie je steś za tem chro nio ny prze pi sa mi pra wa pra cy. Jed no cze śnie nie je steś pod po rząd - ko wa ny oso bie, z któ rą pod pi sa łeś umo wę i nie musisz stosować się do jej poleceń. Zasady, na jakich możesz zawrzeć i wykonywać umowę zlecenia znajdziesz w Kodeksie cywilnym (art. 734 751 kc).
Umowa o dzieło Poprzez zawarcie umowy o dzieło zobowiązujesz się do wykonania oznaczonego dzieła, to znaczy do uzyskania pewnego wyniku swoich działań. Zamawiający dzieło zobowiązuje się natomiast do wypłaty wynagrodzenia określonego w umowie. Wy so kość wy na gro dze nia, ja kie po wi nie neś otrzy - mać po win na być okre ślo na w umo wie, choć nie ko - niecznie kwotowo. W umowie mogą bowiem znaleźć się jedynie wskazówki do określenia wynagrodzenia po zakończeniu pracy. Wskazówki te powinny określić, czego spo dzie wa się za ma wia ją cy i za co mógł by za pła cić wyższe wynagrodzenie, a co będzie odpowiadało za to, że otrzymasz niższe wynagrodzenie. PAMIĘTAJ! Zawierając umowę o dzieło nie stajesz się pracowni kiem. Nie je steś za tem chro nio ny prze pi sa mi prawa pracy. Jednocześnie nie jesteś podporządko wa ny oso bie, z któ rą pod pi sa łeś umo wę i nie musisz stosować się do jej poleceń. Po dob nie jak w przy pad ku umo wy zle ce nia, je że li wykonujesz pracę na podstawie umowy o dzieło pracodaw ca nie ma obo wiąz ku udzie le nia Ci urlo pu wy po - czynkowego lub innego zwolnienia od pracy. Zasady, na jakich możesz zawrzeć i wykonywać umowę o dzie ło znaj dziesz w Ko dek sie cy wil nym (art. 627 646 kc).
Zatrudnienie w wakacje Jeśli chcesz pracować w czasie wakacji, możesz podpisać jedną z poniższych umów: Umowę o pracę: na czas określony; na zastępstwo nieobecnego pracownika; na czas wykonania określonej pracy. Umowę z agencją pracy tymczasowej, Umowę zlecenia, Umowę o dzieło. Je śli chcesz wie dzieć, czym cha rak te ry zu ją się po szcze gól ne ro dza je umów, ja kie są Two je pra wa i obo wiąz ki zwią za ne ze świad cze niem pra cy na ich pod sta wie, od wiedź na szą stro nę www.pip.gov.pl
Wynagrodzenie za pracę Je że li pod pi sa łeś umo wę o pra cę pra co daw ca ma obo wią zek wy pła cić Ci umó wio ne wy na gro dze nie za pra cę. PAMIĘTAJ! Wynagrodzenie za pracę to Twoje prawo! Prze pi sy pra wa pra cy nie zna ją po ję cia umo wy o pra cę na pró bę, za którą nie należy Ci się wynagrodzenie! Nie mo żesz zrzec się pra wa do za pła ty. Wynagrodzenie w okresie pierwszego roku pracy, jakie otrzymasz będąc zatrudnionym na umowę o pracę w peł nym do zwo lo nym Ci wy mia rze cza su pra cy, nie mo że być ni ższe niż 80% wy so ko ści mi ni mal ne go wynagrodzenia za pracę. Dla te go też, je że li je steś za trud nio ny po raz pierw - szy w 2015 r., nie mo żesz za ro bić mniej niż 1 400 zł (80% z 1 750 zł). Natomiast w kolejnym roku zatrudnienia nie mo żesz za ro bić mniej niż peł ne mi ni mal ne wy na gro - dze nie. Podstawa prawna: art. 6 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wy na gro dze niu za pra cę (Dz. U. z 2002 r. Nr 200, poz. 1679, ze zm.) oraz rozporządzenie Ra dy Mi ni strów z 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wy na gro dze nia za pra cę w 2015 r. (Dz. U. z 2014 r., poz. 1220). Copyright Państwowa Inspekcja Pracy 11015/05/00