PRAWO PRACY. Informator

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRAWO PRACY. Informator"

Transkrypt

1 PRAWO PRACY Informator

2 Katarzyna Pietruszyńska PRA WO PRA CY Informator Warszawa 2013

3 Projekt graficzny okładki Dorota Zając Opracowanie redakcyjne Mo ni ka Ko li tow ska -So kół Opracowanie typograficzne i łamanie Barbara Charewicz Copyright Główny Inspektorat Pracy 10021/08/00 Stan praw ny 1 października 2013 r. PAŃ STWO WA IN SPEK CJA PRA CY GŁÓW NY IN SPEK TO RAT PRA CY

4 SPIS TRE ŚCI Od wydawcy... 6 I. STO SU NEK PRA CY Podstawowe cechy stosunku pracy Umowy cywilnoprawne... 7 A. Umowa o dzieło... 8 B. Umowa-zlecenie Rodzaje umów o pracę Li mit umów na czas okre ślo ny Zakres informacji żądanych od pracownika Forma i warunki umowy o pracę Obowiązek informacyjny Dokumentacja pracownicza Zmiana warunków umowy o pracę Czasowe powierzenie innej pracy Przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę Rozwiązywanie umów o pracę A. Rozwiązywanie umowy za porozumieniem stron B. Rozwiązywanie umowy za wypowiedzeniem Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika Roz wią za nie umo wy o pra cę bez wy po wie dze nia bez wi ny pra cow ni ka Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia Roz wią za nie umo wy o pra cę bez wy po wie dze nia z wi ny pra co daw cy Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika Wygaśnięcie umowy o pracę A. Śmierć pracownika B. Śmierć pracodawcy C. Tymczasowe aresztowanie Świadectwo pracy

5 II. DYSKRYMINACJA I MOBBING Równe traktowanie w zatrudnieniu Mobbing III. WY NA GRO DZE NIE ZA PRA CĘ Ustalanie wynagrodzenia za pracę Systemy wynagradzania za pracę Składniki wynagrodzenia za pracę Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy Wynagrodzenie za czas gotowości do pracy Wynagrodzenie za czas przestoju Wadliwie wykonanie pracy Wypłata wynagrodzenia za pracę Termin wypłaty wynagrodzenia Forma wypłaty wynagrodzenia Potrącenia wynagrodzenia za pracę Odprawa rentowa lub emerytalna IV. ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI PRACOWNIKA Zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy Odpowiedzialność porządkowa Odpowiedzialność materialna Odpowiedzialność za mienie powierzone Łączne powierzenie mienia V. CZAS PRA CY Normy czasu pracy Wymiar czasu pracy Odpoczynek dobowy i tygodniowy Systemy czasu pracy Ewidencja czasu pracy Praca w godzinach nadliczbowych Przekroczenie dobowej normy czasu pracy Przekroczenie przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy Przekroczenie tygodniowej normy czasu Praca w godzinach nadliczbowych w niepełnym wymiarze czasu pracy Sposoby rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych A. Wypłata wynagrodzenia wraz z dodatkiem B. Udzielenie czasu wolnego Rekompensata pracy w dniu wolnym od pracy Dyżur Praca w porze nocnej

6 15. Praca w niedziele i święta VI. URLO PY WY POC ZYN KO WE Prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego Wymiar urlopu Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego Urlop w wymiarze proporcjonalnym Termin wykorzystania urlopu Odwołanie pracownika z urlopu Wykorzystanie urlopu w okresie wypowiedzenia Urlop na żądanie Udzielanie zaległych urlopów Ekwiwalent za niewykorzystany urlop VII. UPRAW NIE NIA PRA COW NI KÓW ZWIA ZĄ NE Z RO DZI CIEL STWEM Ochrona stosunku pracy związana z ciążą oraz korzystaniem z urlopu macierzyńskiego Przedłużanie umowy do dnia porodu Szczególna ochrona pracownic w ciąży Urlop macierzyński Dodatkowy urlop macierzyński Urlop ojcowski Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego Dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego Urlop rodzicielski Urlop wychowawczy Urodzenie dziecka w trakcie urlopu wychowawczego Ochrona stosunku pracy pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego Ob ni że nie wy mia ru cza su pra cy przez pra cow ni ka upraw nio ne go do urlo pu wychowawczego Przerwy na karmienie Zwolnienie na dziecko w wieku do14 lat Inne uprawnienia związane z wychowaniem dzieci VIII. BEZ PIEC ZEŃ STWO I HI GIE NA PRA CY Podstawowe obowiązki pracodawcy Ocena ryzyka zawodowego Profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracownikami Wypadki przy pracy Choroby zawodowe Szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy IX. WYKROCZENIA PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA

7 Od wydawcy W broszurze zostały omówione najważniejsze zagadnienia prawa pra cy zwią za ne ze sto sun kiem pra cy, za ka zem dys kry mi na cji i mobbingiem, wynagrodzeniem za pracę, odpowiedzialnością pracowniczą, czasem pracy, urlopami wypoczynkowymi, ochroną rodziciel stwa, bez pie czeń stwem i hi gie ną pra cy oraz wy kro cze nia mi przeciwko prawom pracownika. Poszczególne zagadnienia są zilustrowane licznymi przykładami oraz orzecz nic twem Są du Naj wy ższe go, co znacz nie uła twi zro zu - mienie i zastosowanie przepisów Kodeksu pracy. 6

8 I. STO SU NEK PRA CY 1.Pod sta wo we ce chy sto sun ku pra cy Definicję stosunku pracy określa art kp Stwierdza on, że przez nawiązanie stosunku pra cy pra cow nik zo bo wią zu je się do wy ko ny wa nia pra cy okre ślo ne go ro dza ju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Podstawą nawiązania stosunku pracy może być: umowa o pracę, powołanie, wybór, mianowanie, spółdzielcza umowa o pracę. Pracownik wykonuje pracę w warunkach podporządkowania kierownictwu pracodawcy. Obowiązany jest stosować się do poleceń przełożonego. Nie może samodzielnie decydować o miejscu, czasie i formie świadczenia pracy. Pracodawca zaś jest obowiązany zapłacić pracownikowi wynagrodzenie za wykonywaną pracę, a pracownik nie może zrzec się prawa do tego wynagrodzenia. Ponadto do swoistych cech stosunku pracy należą także osobiste świad cze nie pra cy przez pra cow ni ka, cią głość sto sun ku pra cy (pra cow nik zo bo wią zu je się do starannego działania, nie zaś uzyskania określonego rezultatu) oraz nieponoszenie ryzyka związanego z jego zatrudnieniem (ryzyko gospodarcze, produkcyjne i osobowe obciąża pracodawcę). Cechami charakterystycznymi stosunku pracy są: wykonywanie pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania, wykonywanie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, konieczność osobistego świadczenia pracy, wykonywanie pracy za wynagrodzeniem, obciążenie pracodawcy ryzykiem prowadzonej działalności. 2. Umo wy cy wil no praw ne Poza stosunkiem pracy istnieją inne prawnie dopuszczalne formy świadczenia pracy. Są to tzw. umowy cywilnoprawne (np. umowa o dzieło, umowa-zlecenie). Osoba wykonująca pracę na podstawie takiej umowy nie posiada statusu pracownika w rozumieniu przepisów Ko dek su pra cy. Ozna cza to, że nie sto su je się do niej prze pi sów pra wa pra cy do ty czą cych 7

9 m.in. czasu pracy, czy urlopów wypoczynkowych. W sprawach nieuregulowanych w umowie za war tej mię dzy stro na mi, za sto so wa nie znaj du ją od po wied nie prze pi sy Ko dek su cywilnego. A. Umo wa o dzie ło To umo wa, na mo cy któ rej wy ko naw ca zo bo wią zu je się wy ko nać okre ślo ne dzie ło na rzecz zamawiającego. W przeciwieństwie do umowy o pracę, w przypadku której pracownik zobowiązuje się do starannego działania, a prawo do wynagrodzenia nie jest uzależnione od wy ni ków pra cy, umo wa o dzie ło jest tzw. umo wą re zul ta tu. Ozna cza to, że wa run kiem otrzymania wynagrodzenia jest wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i zgodny z umową. Wykonawca dzieła nie podlega poleceniom zamawiającego, co do czasu, miejsca i sposobu wykonania dzieła. Nie musi być również zobowiązany do osobistego wykonania dzieła. B. Umo wa-zle ce nie Przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawcy). Umowa-zlecenie to umowa starannego działania, ale w przeciwieństwie do umowy o pracę, może być nieodpłatna. Może więc nie przewidywać wypłaty wynagrodzenia za wykonane czynności. Zleceniobiorca samodzielnie decyduje o sposobie wykonania zlecenia i w określonych przypadkach może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej. Uwaga! O ro dza ju za war tej umo wy, bę dą cej pod sta wą świad czo nej pra cy, de cy du ją stro ny. Na - le ży jed nak pa mię tać, że je że li pra ca ma być wy ko ny wa na w wa run kach cha rak te ry - stycz nych dla sto sun ku pra cy, to za war cie umo wy cy wil no praw nej za miast umo wy o pracę stanowi naruszenie obowiązujących przepisów. Pracodawca, który zawiera umowę cy wil no praw ną w wa run kach, w któ rych zgod nie z art kp po win na być za - war ta umo wa o pra cę, mo że zo stać po cią gnię ty do od po wie dzial no ści z ty tu łu popeł nie nia wy kro cze nia prze ciw ko pra wom pra cow ni ka za gro żo ne go ka rą grzyw ny od zł do zł. O tym, czy w danym przypadku mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, decyduje nie nazwa umowy zawartej między stronami, lecz warunki w jakich faktycznie jest świadczona praca. Pracownik, który ma wątpliwości, czy charakter świadczonej przez niego pracy odpowia da za war tej umo wie, mo że zwró cić się o po moc do in spek to ra pra cy. In spek tor pra cy, w razie ustalenia, że wbrew zawartej umowie cywilnoprawnej, praca wykonana jest w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, może wnieść do sądu pracy powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy. Zda niem Są du Naj wy ższe go W wyroku z dnia 9 lipca 2008 r. (I PK 315/07) SN stwierdził, iż obowiązki polegające na dozorowaniu obiektów nie mogą mieć charakteru dzieła, ponieważ polegają na wy- 8

10 konywaniu pewnych powtarzających się czynności bez możliwości osiągnięcia rezultatu, co wskazuje na charakterystyczną dla stosunku pracy ciągłość świadczenia pracy. W wy ro ku z dnia 26 mar ca 2008 r. (I UK 282/07) SN orzekł, że o ro dza ju za war tej umo - wy de cy du je nie tyl ko i nie ty le jej na zwa, ile cel i zgod ny za miar stron. O wy bo rze pod - sta wy za trud nie nia de cy du je bo wiem przede wszyst kim zgod na, au to no micz na wo la stron. Kwalifikacja umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej budzi w praktyce istotne trudności i należy jej dokonywać poprzez rozpoznanie i wskazanie jej cech przeważających (dominujących). Zgod nie z wy ro kiem SN z dnia 3 czerw ca 2008 r. (I PK 311/07) sąd mo że usta lić ist nie - nie stosunku pracy nawet wtedy, gdy strony w dobrej wierze zawierają formalnie umowę cywilnoprawną, lecz jej treść lub sposób jej realizacji odpowiada cechom stosunku pracy. 3. Ro dza je umów o pra cę Wśród umów o pracę wyróżniamy: umo wę o pra cę na okres prób ny, umowę o pracę na czas określony, umowę o pracę na czas nieokreślony, umowę o pracę na czas wykonania określonej pracy, umowę o pracę na czas określony zawartą w celu zastępstwa pracownika. Umo wa o pra cę na okres prób ny Ma na celu sprawdzenie przydatności pracownika do wykonywania danego rodzaju pracy. Może poprzedzać zawarcie umowy na czas nieokreślony lub jednej z umów terminowych. Okres prób ny nie mo że trwać dłu żej niż 3 mie sią ce. Z isto ty tej umo wy wy ni ka, że pra co daw - ca nie może zatrudniać danego pracownika na podstawie kolejnych umów o pracę na okres prób ny. W wy ro ku z dnia 26 sierp nia 1999 r. ( I PKN 215/99) Sąd Naj wy ższy orzekł, iż usta le - nie, że stro ny za war ły umo wę o pra cę na okres prób ny w ce lu obej ścia prze pi sów pra wa, po - wo du je nie wa żność po sta no wie nia okre śla ją ce go ro dzaj umo wy. W kon se kwen cji umo wę taką należy uważać za zawartą na czas nieokreślony, chyba że zgodnym zamiarem stron było zawarcie terminowej umowy o pracę. Umo wa o pra cę na czas okre ślo ny Jest jed ną z ter mi no wych umów o pra cę. Roz wią zu je się ją z upły wem koń co we go ter - minu wskazanego w umowie bez konieczności składania oświadczeń przez którąkolwiek ze stron sto sun ku pra cy. Z re gu ły ter min ten okre ślo ny jest po przez wska za nie kon kret nej da ty (np. umo wa o pra cę na czas okre ślo ny od r. do r.). For mal nie jed nak nie ma przeszkód, aby datą końcową trwania umowy było określone zdarzenie, skutkujące ustaniem sto sun ku pra cy (np. umo wa o pra cę na czas okre ślo ny od r. do dnia li kwi da - cji spół ki i wy kre śle nia jej z re je stru przed się bior ców). Umo wa na czas okre ślo ny za kła da istnienie stosunku pracy przez pewien z góry oznaczony czas. Dlatego, co do zasady strony nie mają możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem. Wyjątek dotyczy 9

11 umowy zawartej na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, w przypadku której strony dopuści ły w umo wie o pra cę (lub póź niej szym anek sie) mo żli wość jej roz wią za nia za dwu ty go - dniowym wypowiedzeniem. Ponadto każda umowa o pracę na czas określony może zostać rozwiązana za 2-tygodniowym wypowiedzeniem w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy oraz gdy do rozwiązania stosunku pracy dochodzi na zasadach określonych w tzw. ustawie o zwolnieniach grupowych. Umo wa o pra cę na czas nie okre ślo ny Nie określa się końcowego terminu jej trwania. Taka umowa zakłada stałość istnienia stosun ku pra cy i za pew nia naj peł niej szą ochro nę pra cow ni ko wi. Jej wy po wie dze nie wy ma ga wskazania przez pracodawcę przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Umowa na czas nieokreślony może zostać zmieniona na umowę na czas określony tylko za zgodą pracownika. Pracodawcy natomiast nie wolno bez porozumienia z pracownikiem dokonać zmiany rodzaju zawartej umowy o pracę. Umo wa o pra cę na czas wy ko na nia okre ślo nej pra cy Jest od mia ną umo wy ter mi no wej. Umo wę ta ką stro ny za wie ra ją na okres po trzeb ny do zrealizowania określonego zadania (np. umowa o pracę zawarta na czas zbioru truskawek lub na czas przeprowadzenia inwentaryzacji). Umowa ta ulega rozwiązaniu z chwilą wykona nia umó wio nej pra cy i nie mo że zo stać wcze śniej wy po wie dzia na, z wy jąt kiem sy tu acji, gdy dochodzi do ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także zwolnień przeprowadzanych w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych. Umo wa na czas za stęp stwa pra cow ni ka Jest to szcze gól na od mia na umo wy na czas okre ślo ny. Za wie ra się ją w ce lu za stęp stwa nie obec ne go pra cow ni ka na czas je go uspra wie dli wio nej nie obec no ści w pra cy (np. umo - wa za war ta na czas nie obec no ści w pra cy pra cow ni ka X z po wo du cho ro by lub prze by - wania na urlo pie wy cho waw czym). Umo wę ta ką roz wią zu je się z chwi lą po wro tu za stę po wa ne go pra cow ni ka do pra cy. Do pusz czal ne jest ta kże jej wcze śniej sze roz wią za nie za wy po wie dze niem. 4. Li mit umów na czas okre ślo ny Prze pi sy Ko dek su pra cy wpro wa dza ją ogra ni cze nie w za kre sie za wie ra nia ko lej nych umów na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy. Zgodnie z art kp zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzed nio stro ny dwu krot nie za war ły umo wę o pra cę na czas okre ślo ny na na stę pu ją ce po so bie okre sy, o ile prze rwa mię dzy roz wią za niem po przed niej a na wią za niem ko lej nej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Za równoznaczne z zawarciem kolejnej umowy o pracę na czas określony uznaje się przedłużenie okresu jej trwania w drodze aneksu. Zawarcie trzeciej umowy na czas określony (po wcześniejszych dwóch umowach na czas określony) powoduje, że staje się ona z mocy prawa umową zawartą na czas nieokreślony. 10

12 Przy kład: Pra co daw ca za warł z pra cow ni kiem umo wę o pra cę na czas okre ślo ny od r. do r., na stęp nie dru gą umo wę na okres od r. do r., i ko lej ną na okres od r. do r. Ta ostat nia umo wa, mi mo na zwa nia jej umo wą na czas określony, będzie w świetle prawa traktowana jako umowa na czas nieokreślony, gdyż jest to już trzecia umowa zawarta między tymi samymi stronami stosunku pracy. Przepis art kp nie ma za sto so wa nia do umów o pra cę na czas okre ślo ny za war tych: w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie. Do li mi tu umów na czas okre ślo ny nie wli cza się rów nież umo wy o pra cę na okres próbny. Przy kład: Stro ny sto sun ku pra cy za war ły umo wę o pra cę na okres prób ny od r. do r., na stęp nie umo wę o pra cę na czas okre ślo ny od r. do r. W ta kim przy pad ku nie ma prze szkód, aby po jej roz wią za niu pra co daw ca za warł z pra cow - ni kiem ko lej ną umo wę na czas okre ślo ny. Pierw sza umo wa by ła bo wiem umo wą na okres prób ny i ja ko ta ka nie jest uwzględ nia nia w ra mach li mi tu umów na czas okre ślo ny. 5. Za kres in for ma cji żą da nych od pra cow ni ka Pra co daw ca, któ ry za mie rza za trud nić pra cow ni ka, ma pra wo żą dać od nie go po da nia następujących danych osobowych: imienia (imion) i nazwiska, imion rodziców, daty urodzenia, miejsca zamieszkania (adres do korespondencji), wykształcenia, przebiegu dotychczasowego zatrudnienia. Natomiast po zawarciu umowy o pracę pracodawca może dodatkowo poprosić pracownika, by przedstawił: inne dane osobowe, a także imiona i nazwiska oraz datę urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy, numer PESEL. Innych danych niż wymienione powyżej pracodawca może żądać tylko wtedy, jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów (dotyczy to np. obowiązku przedstawienia przez oso bę ubie ga ją cą się o za trud nie nie za świad cze nia o nie ka ral no ści z Kra jo we go Re je stru Kar ne go). 11

13 Przedstawiając pracodawcy dokumenty potwierdzające prawdziwość podanych danych (np. świadectwa pracy z poprzednich zakładów pracy), pracownik obowiązany jest udostępnić ich oryginały tylko do wglądu lub sporządzenia ich kopii bądź odpisów. 6. For ma i wa run ki umo wy o pra cę Umowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie i określać strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy. Jeśli umowa o pracę nie została zawarta na piśmie, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracowniko wi na pi śmie usta le nia co do stron umo wy, ro dza ju umo wy oraz jej wa run ków. Niedopełnienie przez pracodawcę obowiązku potwierdzenia na piśmie rodzaju umowy i jej warunków nie jest przyczyną nieważności faktycznie zawartej umo wy. Pra co daw ca, któ ry nie po twier dza na pi śmie za war tej z pra cow ni kiem umowy o pracę, może ponieść karę z tytułu popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Ro dzaj pra cy okre śla ny jest z re gu ły po przez wska za nie sta no wi ska pra cy, np. kie row ca, sekretarka, specjalista ds. kadr i płac. Pracodawca może również dodatkowo określić zadania pracownika, wynikające z umowy o pracę, sporządzając tzw. zakres czynności (obowiązków). Zakres obowiązków wiąże pracownika o tyle, o ile czynności w nim wymienione mieszczą się w umó wio nym ro dza ju pra cy (np. pra cow ni ca za trud nio na na sta no wi sku re je stra tor ki me dycz nej nie mo że mieć w za kre sie obo wiąz ków wy ko ny wa nia za strzy ków pa cjen tom, gdyż czynności takie nie mieszczą się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy). Sporządzenie zakresu czynności nie jest obowiązkowe. Miejsce wykonywania pracy wskazuje przestrzeń, w której pracownik stale świadczy pracę. Miej scem tym mo że być za rów no sta ły punkt (np. sie dzi ba pra co daw cy), jak rów nież pe - wien ozna czo ny ob szar (np. kil ka miej sco wo ści lub wo je wództw) w przy pad ku tych pracowników, których charakter pracy wiąże się z koniecznością stałego przemieszczenia się (np. kierowcy lub przedstawiciele handlowi). W każdej umowie o pracę powinno zostać określone wynagrodzenie za pracę, odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników wynagrodzenia i ich wysokości. Jeżeli pra- 12

14 cownikom przysługuje poza wynagrodzeniem zasadniczym np. dodatek służbowy lub dodatek za wysługę lat, to informacja o wysokości takiego dodatku przyznanego pracownikowi powinna zostać podana w umowie o pracę. Wymiar czasu pracy wskazuje, czy pracownik zobowiązany jest świadczyć pracę w pełnym wy mia rze cza su pra cy, czy też na część eta tu, np. ½, ¼ eta tu. Ter min roz po czę cia pra cy wska zu je dzień, w któ rym pra cow nik po wi nien przy stą pić do wykonywania pracy. W dniu rozpoczęcia pracy dochodzi do nawiązania stosunku pracy. Jednakże w przypadku, gdy w umowie nie określono terminu rozpoczęcia pracy, stosunek pracy powstaje w dniu zawarcia umowy o pracę. 7. Obo wią zek in for ma cyj ny Nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, pracodawca obowiązany jest poinformować pracownika na piśmie o: obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę, wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę, układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a je że li pra co daw ca nie ma obo wiąz ku usta le nia re gu la mi nu pra cy do dat ko wo o po rze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzenia przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy. 8. Do ku men ta cja pra cow ni cza Umo wa o pra cę oraz do ku men ty zgro ma dzo ne w związ ku z przy ję ciem pra cow ni ka do pracy, jak również te, które zostaną sporządzone w trakcie trwania stosunku pracy, powinny być przechowywane w aktach osobowych prowadzonych oddzielnie dla każdego pracownika. Akta te składają się z 3 części. W części A znajdują się dokumenty związane z ubieganiem się o zatrudnienie, w części B dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, a w części C dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia. (Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz spo so bu pro wa dze nia akt oso bo wych pra cow ni ka (Dz. U. Nr 62, poz. 286 ze zm.). 9. Zmia na wa run ków umo wy o pra cę Zgod nie z art. 42 kp wy po wie dze nie wa run ków pra cy lub pła cy uwa ża się za do ko na - ne, je że li pra cow ni ko wi za pro po no wa no na pi śmie no we wa run ki. W ra zie od mo wy przy ję - cia przez pra cow ni ka za pro po no wa nych wa run ków pra cy lub pła cy, wy po wie dze nie 13

15 zmie nia ją ce prze kształ ca się w de fi ni tyw ne, a umo wa o pra cę roz wią zu je się z upły wem okre su do ko na ne go wy po wie dze nia. Je że li na to miast pra cow nik przed upły wem po ło wy okre su wy po wie dze nia nie zło ży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki. W takim przypadku, po upływie okresu wypowiedzenia stosunek pracy jest kontynuowany w oparciu o nowe warunki, zaproponowane przez pracodawcę. Pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W ra zie je go bra ku, pra cow nik mo że do koń ca okre su wy po wie dze nia zło żyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków. Zmiana warunków umowy o pracę może też nastąpić w trybie porozumienia stron. Przy kład: Pra co daw ca w dniu 30 czerwca wrę czył pra cow ni ko wi wy po wie dze nie zmie nia ją ce, w którym zaproponował obniżenie wysokości wynagrodzenia za pracę z zł do zł. Pracownika obowiązuje miesięczny okres wypowiedzenia. Jeżeli pracownik do 15 lipca nie złoży oświadczenia, że nie zgadza się na obniżenie wynagrodzenia za pracę, to po upływie okresu wypowiedzenia, tj. od 1 sierpnia pracownikowi będzie przysługiwać wynagrodzenie w niższej wysokości. Natomiast odmowa przyjęcia nowych warunków płacy będzie skutkować rozwiązaniem umowy o pracę z dniem 31 lipca. Gdyby pracodawca nie poinformował pracownika, że może on złożyć stosowne oświadczenie do upływu połowy okresu wypowiedzenia, pracownik miałby prawo podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji pracodawcy do końca okresu wypowiedzenia, tj. do 31 lipca. 10. Cza so we po wie rze nie in nej pra cy Zgod nie z art kp wy po wie dze nie do tych cza so wych wa run ków pra cy lub pła cy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczają cy 3 mie się cy w ro ku ka len da rzo wym, je że li nie po wo du je to ob ni że nia wy na gro dze nia i odpowiada kwalifikacjom pracownika. Ozna cza to, że pra co daw ca w wy jąt ko wych sy tu acjach ma mo żli wość tym cza so we go przeniesienia pracownika do innej pracy niż ustalono w umowie o pracę, bez konieczności sto so wa nia try bu wy po wie dze nia zmie nia ją ce go. In na po wie rzo na pra ca nie mo że ra żą co odbiegać od posiadanych kwalifikacji zawodowych, ale też nie może to być praca, przy której kwalifikacje posiadane przez pracownika są niepotrzebne. Zda niem Są du Naj wy ższe go W wy ro ku z dnia 5 lu te go 1998 r. (I PKN 515/97) SN uznał, że pra cą od po wied nią do kwalifikacji pracownika jest praca, która ich nie przekracza i przy której te kwalifikacje znajdą choćby częściowe zastosowanie. Z kolei w wyroku z dnia 4 października 2000 r. (I PKN 61/00) SN orzekł, że pod po ję ciem kwa li fi ka cji, o ja kich mo wa w art kp, na - 14

16 leży rozumieć nie tylko przygotowanie zawodowe pracownika jego formalne wykształcenie, zdobyte doświadczenia zawodowe i potrzebne umiejętności, ale także właściwości psychofizyczne pracownika, predyspozycje psychiczne oraz zdolności do wykonywania określonych czynności z punktu widzenia zdrowia fizycznego. 11. Przej ście za kła du pra cy na no we go pra co daw cę Zgod nie z art kp w ra zie przej ścia za kła du pra cy lub je go czę ści na in ne go pra co - dawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, bez potrzeby zawierania z pracownikami nowych umów o pracę. W ta kim przy pad ku stro ną umo wy o pra cę po stro nie pra co daw cy sta je się pod miot, któ ry nie za wie rał z pra cow ni kiem umo wy o pra cę. Pod po ję ciem przej ścia za kła du pra cy na in ne go pra co daw cę ro zu mie się wszyst kie zmia ny or ga ni za cyj no -praw ne po stro nie pra - co daw cy, mo żli we do prze pro wa dze nia w świe tle prze pi sów pra wa, skut ku ją ce tym, że skład ni ki ma jąt ko we zwią za ne z za trud nie niem pra cow ni ków prze cho dzą na no we go pra - co daw cę. Mo że to na stą pić m.in. w wy ni ku: sprze da ży przed się bior stwa, je go wy dzie rża - wie nia, po dzia łu czy re struk tu ry za cji. Zda niem Są du Naj wy ższe go Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 1 października 1997 r. (I PKN 301/97) w razie wątpliwości, czy nastąpiło przejęcie części zakładu pracy w rozumieniu art kp, istotną okolicznością jest także to, że w wyniku dokonanych zmian organizacyjnych nie ma zapotrzebowania na pracę danego pracownika w jego dotychczasowym miejscu i rozmiarze. Przej mu jąc za kład pra cy lub je go część, no wy pra co daw ca przej mu je rów nież za - trud nio nych tam pra cow ni ków. Je że li no wy pra co daw ca chce zmie nić wa run ki za trud - nie nia pra cow ni ków np. ob ni żyć wy so kość wy na gro dze nia za pra cę, to mo że te go do ko nać na ogól nych za sa dach, za wie ra jąc z pra cow ni ka mi po ro zu mie nia zmie nia ją - ce lub sto su jąc tryb wy po wie dze nia zmie nia ją ce go. Do cza su wy po wie dze nia pra cow - ni kom wa run ków pra cy lub pła cy przez no we go pra co daw cę, wią żą go do tych cza so we wa run ki umów o pra cę. W przy pad ku, gdy by do przej ścia za kła du pra cy do szło w okre sie wy po wie dze nia pra cow ni ko wi umo wy o pra cę, no wy pra co daw ca, wstę pu jąc w ogół praw i obo wiąz - ków po przed nie go pra co daw cy, był by zwią za ny do ko na nym wy po wie dze niem. Ozna - cza to, że umo wa o pra cę roz wią za ła by się z upły wem okre su wy po wie dze nia, chy ba że oświad cze nie wo li o wy po wie dze niu umo wy zo sta ło by cof nię te za zgo dą dru giej stro ny sto sun ku pra cy. Przejęcie zakładu pracy w rozumieniu art kp ma miej sce ta kże wów czas, gdy do - tych cza so wy i przej mu ją cy pra co daw cy nie dzia ła li zgod nie dla osią gnię cia te go ce lu, natomiast doszło do faktycznego przejęcia majątku i zadań zakładu pracy. Działanie przepisu art kp nie może również zostać wyłączone na mocy jakichkolwiek porozumień zawartych między pracodawcami. 15

17 Zda niem Są du Naj wy ższe go Zgod nie z wy ro kiem SN z dnia 3 kwiet nia 2007 r. (II PK 245/06) z bez względ nie obo - wiązującego charakteru art kp wy ni ka, że sku tek przej ścia czę ści za kła du pra cy, po - le ga ją cy na zmia nie pra co daw cy, na stę pu je z mo cy pra wa (au to ma tycz nie), a nie w następstwie uzgodnień między zainteresowanymi pracodawcami. Uzgodnienia te nie mogą wyłączyć lub zmienić wskazanego skutku przejścia zakładu pracy lub jego części. O tym zaś, których pracowników dotyczy wskazany wyżej skutek przejścia, decyduje jedynie faktyczne związanie pracownika z określoną częścią zakładu pracy. W sytuacji, w której pracownik wykonuje zadania na rzecz różnych części (jednostek) dotychczasowego za kła du pra cy, de cy du ją ce zna cze nie ma sto pień je go zwią za nia z po szcze gól ny mi jednostkami. W wyroku z dnia 7 lutego 2007 r. (I PK 269/06) SN stwierdził, że porozumienie rozwiązujące stosunek pracy, które zmierza do wyłączenia automatyzmu prawnego kontynuacji stosunku pracy w przypadku przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę jest nieważne ze względu na sprzeczność z bezwzględnie obowiązującą normą art kp. Zgod nie z wy ro kiem SN z dnia 1 lip ca 1999 r. (I PKN 133/99) pra cow nik ma in te res praw ny w ro zu mie niu art. 189 kpc w usta le niu ist nie nia sto sun ku pra cy z okre ślo nym podmiotem w następstwie zdarzenia wyczerpującego znamiona art kp. Pracodawcy, u których nie działają zakładowe organizacje związkowe, mają obowiązek poinformować na piśmie swoich pracowników o przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. Muszą też powiadomić pracowników o przyczynach przejęcia firmy i o skutkach prawnych, ekonomicznych, socjalnych, jakie ta zmiana niesie. Mają też obowiązek przed sta wić dzia ła nia do ty czą ce wa run ków za trud nie nia pra cow ni ków, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania. Przekazanie informacji powinno nastąpić co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. Pracownicy przejętego zakładu nie mogą skutecznie sprzeciwić się zmianie pracodawcy (na przej ście nie jest wy ma ga na ich zgo da). Nie mniej, na mo cy art kp w ter mi nie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, mogą bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie, powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem. Oznacza to np., że pracownik, który rozwiąże w tym trybie umowę o pracę, będzie traktowany w zakresie nabycia pra wa do za sił ku dla bez ro bot nych tak, jak pra cow nik, któ re mu pra co daw ca wy po wie - dział umo wę o pra cę. Roz wią za nie umo wy za 7-dnio wym uprze dze niem nie ozna cza natomiast, że pracownik automatycznie nabywa prawo do odprawy pieniężnej, przysługu- 16

18 jącej pracownikom zwalnianym z przyczyn ich niedotyczących przez pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Zda niem Są du Naj wy ższe go W wy ro ku z dnia 18 czerw ca 2009 r. (III PZP 1/09) SN orzekł, że roz wią za nie sto sun ku pracy w trybie art kp nie uprawnia do nabycia odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracow ni ka mi sto sun ków pra cy z przy czyn niedo ty czą cych pra cow ni ków (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) chyba że przyczyną rozwiązania stosunku pracy była poważna zmiana warunków pracy na niekorzyść pracownika. W od nie sie niu do pra cow ni ków świad czą cych pra cę na in nej pod sta wie niż umo wa o pra cę (np. na pod sta wie po wo ła nia, wy bo ru, mia no wa nia lub spół dziel czej umo wy o pra - cę) pracodawca z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części obowiązany jest zaproponować nowe warunki pracy i płacy. Pracownicy ci, w terminie wskazanym przez pracodawcę nie krótszym niż 7 dni mogą złożyć oświadczenia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia propo no wa nych wa run ków. W ra zie nie uzgod nie nia no wych wa run ków za trud nie nia do tych - czasowy stosunek pracy rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia. Liczy się go od dnia, w którym pracownik złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków lub od dnia, do którego mógł złożyć takie oświadczenie. W związ ku z przej ściem za kła du pra cy lub je go czę ści na no we go pra co - dawcę, dotychczasowy pracodawca jest obowiązany przekazać akta osobowe pra cow ni ka oraz po zo sta łą do ku men ta cję w spra wach zwią za nych z je go zatrudnieniem, pracodawcy przejmującemu tego pracownika. 12. Roz wią zy wa nie umów o pra cę Kodeks pracy przewiduje następujące sposoby rozwiązania umowy o pracę: na mocy porozumienia stron, przez oświad cze nie jed nej ze stron z za cho wa niem okre su wy po wie dze nia (roz wią - zanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), z upływem czasu, na który była zawarta, z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta. Tylko pierwszy ze wskazanych wyżej trybów rozwiązania umowy o pracę wymaga współdziałania obu stron stosunku pracy. W drugim i trzecim przypadku umowa rozwiązuje się na skutek jednostronnej czynności dokonanej przez pracodawcę lub pracownika. 17

19 Dwa ostatnie przypadki polegają na tym, że stosunek pracy ustaje bez konieczności dokonywania jakichkolwiek czynności (składania oświadczeń) przez którąś ze stron. Z upływem cza su, na któ ry by ła za war ta roz wią zu je się umo wa o pra cę na okres prób ny oraz na czas okre - ślo ny, a z dniem ukoń cze nia pra cy, dla któ rej wy ko na nia by ła za war ta umo wa o pra cę na czas wykonania określonej pracy. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Pracodawca, rozwiązując z pracownikiem umowę o pracę, ma również obowiązek pouczyć pracownika o przysługującym mu prawie wniesienia odwołania do sądu pracy. A. Roz wią zy wa nie umo wy za po ro zu mie niem stron Roz wią za nie umo wy o pra cę na mo cy po ro zu mie nia stron wy ma ga zło że nia zgod nych oświadczeń woli przez pracodawcę i pracownika. Z propozycją rozwiązania umowy w tym trybie może wystąpić każda ze stron. Porozumienie powinno zostać zawarte na piśmie i wskazy wać ter min usta nia sto sun ku pra cy. Mo że to być do wol ny ter min, na któ ry zgo dzą się stro - ny. Za war cie po ro zu mie nia roz wią zu ją ce go umo wę o pra cę za le ży wy łącz nie od wo li obu stron stosunku pracy. Brak zgody pracownika lub pracodawcy uniemożliwia rozwiązanie stosun ku pra cy w oma wia nym try bie. Na mo cy po ro zu mie nia stron mo żna roz wią zać ka żdą umowę o pracę, w każdym czasie, a więc np. również w trakcie urlopu pracownika, przebywania na zwolnieniu lekarskim, korzystania z urlopu wychowawczego. B. Roz wią za nie umo wy za wy po wie dze niem Dru gim spo so bem roz wią za nia umo wy o pra cę jest zło że nie oświad cze nia o roz wią za - niu umo wy przez jed ną ze stron z za cho wa niem usta wo we go okre su wy po wie dze nia, po upły wie któ re go umo wa o pra cę roz wią zu je się. Od mo wa przy ję cia wy po wie dze nia nie ma zna cze nia praw ne go. Wy po wie dze nie jest bo wiem czyn no ścią jed no stron ną. Do cho dzi ono do skut ku bez wzglę du na zgo dę dru giej stro ny. Oświad cze nie ka żdej ze stron o wy po - wie dze niu umo wy o pra cę po win no na stą pić na pi śmie. Zgod nie z art. 41 kp pra co daw ca nie mo że wy po wie dzieć umo wy o pra cę w cza sie urlo pu pra cow ni ka, a ta kże w cza sie in nej uspra wie dli wio nej nie - obec no ści pra cow ni ka w pra cy (np. w okre sie prze by wa nia na zwol nie niu le - karskim), jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pra cę bez wy po wie dze nia. W tym trybie można rozwiązać umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, na okres próbny oraz tzw. umowę na zastępstwo, a wyjątkowo również umowę na czas określony. Okres wy po wie dze nia umo wy o pra cę za war tej na czas nie okre ślo ny jest uza le żnio ny od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: 18

20 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy długość wypowiedzenia wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, bez względu na rodzaj umowy o pracę oraz ewentualne przerwy w zatrudnieniu. Przy kład: Pra cow nik za trud nio ny był u pra co daw cy przez 5 lat, po roz wią za niu umo wy o pra cę pod jął pra cę w in nym za kła dzie, gdzie prze pra co wał ko lej ne 3 la ta, a na stęp nie zo stał po - now nie za trud nio ny przez pierw sze go pra co daw cę. W ta kim przy pad ku pra cow ni ka od pierwszego dnia pracy będzie obowiązywał 3-miesięczny okres wypowiedzenia, ponieważ w okresie zatrudnienia należy uwzględnić poprzedni (5-letni) okres pracy u tego samego pracodawcy. W umo wie o pra cę mo żna za strzec dłu ższy okres wy po wie dze nia niż okre ślo ny w przepisach Kodeksu pracy. Zda niem Są du Naj wy ższe go Zgodnie z uchwałą SN z dnia 9 listopada 1994 r. (I PZP 46/94) zastrzeżenie w umowie o pracę zawartej na czas nieokreślony dwunastomiesięcznego okresu wypowiedzenia tej umo wy przez za kład pra cy jest do pusz czal ne na pod sta wie art kp. Prze pis ten wy ra ża za sa dę uprzy wi le jo wa nia pra cow ni ka, sta no wiąc, że po sta no wie nia umów o pracę mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy. Sąd stwierdził też, że w warunkach bezrobocia i deficytu miejsc pracy z reguły dłuższy od ustawowego okres wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę leży w interesie pracownika. W wy ro ku z dnia 2 paź dzier ni ka 2003 r. (I PK 416/02) SN orzekł, iż za strze że nie dla obu stron w umowie o pracę okresu wypowiedzenia dłuższego, niż przewidziany w Kodeksie pracy, nie jest uznane za niekorzystne dla pracownika, jeżeli w jego efekcie pracownik uzy skał dłu ższy okres wy po wie dze nia przez pra co daw cę, a sy tu acja na ryn ku pra cy w konkret nych oko licz no ściach, przy uwzględ nie niu miej sca wy ko ny wa nia pra cy oraz zapotrzebowania na pracę określonego rodzaju, mogła czynić nierealną możliwość wypowiedzenia przez pracownika. Uwaga! Strony stosunku pracy mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę. Jeżeli umowę zawartą na czas nieokreślony wypowiada pracodawca, obowiązany jest wska zać przy czy nę uza sad nia ją cą wy po wie dze nie. Przy czy na wy po wie dze - nia musi być rzeczywista i konkretna. 19

21 Zda niem Są du Naj wy ższe go SN w wy ro ku z dnia 24 paź dzier ni ka 2007 r. (I PK 116/07) stwier dził, że brak pre cy zyj - nego, zrozumiałego i odpowiadającego prawu (art kp) wskazania pracownikowi przyczyny wypowiedzenia ( zmiany w organizacji pracy z przyczyn dotyczących pracodaw cy ) sta no wi kon struk cyj ną wa dę wy po wie dze nia umo wy o pra cę i pro wa dzi do uspra wie dli wio ne go wnio sku, że tak do ko na ne wy po wie dze nie na ru sza prze pi sy o wy po wia da niu umów o pra cę (art w związ ku z art kp). W ta kiej sy tu acji nie ma potrzeby ani konieczności badania, jakie ewentualnie inne okoliczności, w tym póź niej na zwa ne (do okre ślo ne) przez pra co daw cę (li kwi da cja sta no wi ska pra cy i brak możliwości dalszego zatrudniania powoda), mogły uzasadniać wypowiedzenie pracowni ko wi umo wy o pra cę. Na to miast w wy ro ku z dnia 8 stycz nia 2007 r. (I PK 175/06) SN orzekł, że powoływanie się przez pracodawcę w trakcie procesu na niewywiązywanie się przez pra cow ni ka z na ło żo nych na nie go obo wiąz ków pra cow ni czych, na le ży uznać za spóźnione i niedopuszczalne, gdyż skonkretyzowana przyczyna wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę powinna być pracownikowi znana najpóźniej z chwilą otrzymania pisma wypowiadającego umowę. Zgodnie z art kp, jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie okre ślo ny na stę pu je z po wo du ogło sze nia upa dło ści lub li kwi da cji pra co daw cy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jed nak do 1 mie sią ca. W ta kim przy pad ku pra cow ni ko wi przy słu gu je od szko do wa nie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi: 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, 1 ty dzień, je że li okres prób ny jest dłu ższy niż 2 ty go dnie, 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące. W przypadku umowy o pracę zawartej na czas zastępstwa pracownika okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze. Umowa o pracę zawarta na czas określony może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem tylko, gdy została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy, a strony przewidziały możliwość jej wcześniejszego rozwiązania za 2-tygodniowym wypowiedzeniem. Klauzula o wypowiedze niu mo że od po cząt ku fi gu ro wać w umo wie o pra cę lub zo stać wpro wa dzo na do niej później w trakcie trwania zatrudnienia na mocy porozumienia zawartego między pracodawcą i pracownikiem. Okres wy po wie dze nia umo wy o pra cę, obej mu ją cy ty dzień lub mie siąc albo ich wielokrotność, kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. 20

22 Przy kład: Pracownika obowiązuje 2-tygodniowy okres wypowiedzenia, który upływa w sobotę. Chcąc rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę za wypowiedzeniem, pracodawca obowiązany jest wręczyć mu oświadczenie o wypowiedzeniu najpóźniej w piątek 2 tygodnie wcześniej. W przypadku, gdy okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące, a pracodawca chciałby, aby stosunek pracy ustał z końcem roku, powinien złożyć pracownikowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę najpóźniej 30 września. W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy. Z uwagi na fakt, iż przepisy Kodeksu pracy nie określają, kiedy oświadczenie o wypowiedze niu umo wy o pra cę zo sta je uzna ne za zło żo ne dru giej stro nie, w oma wia nym za kre sie sto su je się na mo cy art. 300 kp art. 61 kc, zgod nie z któ rym oświad cze nie wo li, któ re ma być zło żo ne in nej oso bie, jest zło żo ne z chwi lą, gdy do szło do niej w ta ki spo sób, że mo gła zapoznać się z jego treścią. Jeżeli zatem oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zostało przesłane pocztą, to datą jego złożenia będzie data, z jaką pismo pracodawcy dotarło do pracownika w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią, a nie data sporządzenia pisma czy nadania go w placówce pocztowej. Zda niem Są du Naj wy ższe go Dwukrotne awizowanie przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy stwarza domniemanie faktyczne możliwości zapoznania się przez pracownika z jego treścią, co oznacza przerzucenie na niego ciężaru dowodu braku możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia pracodawcy. W uzasadnieniu sąd wskazał, iż odmowa przyjęcia takiego pisma przez adresata, a także nieodebranie takiego pi sma z pla ców ki pocz to wej mi mo dwu krot ne go awi zo wa nia prze sył ki, bo ad re sat spo dzie wa się, że do ty czy ono roz wią za nia sto sun ku pra cy, nie ma żad ne go wpły wu na rozwiązanie stosunku pracy i nie opóźnia rozpoczęcia biegu terminu jego rozwiązania (wy rok SN z dnia 5 paź dzier ni ka 2005 r., I PK 37/05). Jeżeli pracodawca wypowiada umowę o pracę, pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wymiar zwolnienia wynosi: 2 dni robocze w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia, 3 dni ro bo cze w okre sie trzy mie sięcz ne go wy po wie dze nia, ta kże w przypadku jego skrócenia na podstawie art Kodeksu pracy. Pra cow nik nie na by wa pra wa do po wy ższe go zwol nie nia w przy pad ku, gdy okres wy - powiedzenia umowy o pracę wynosi mniej niż 2 tygodnie, a także, gdy sam składa oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. 21

23 Wy po wia da jąc umo wę o pra cę, pra co daw ca mo że zwol nić pra cow ni ka z obo wiąz ku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Przyjmuje się, że zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy, powinno nastąpić za jego zgodą i z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Zda niem Są du Naj wy ższe go Zgod nie z wy ro kiem SN z dnia 16 czerw ca 2005 r. (I PK 260/04) pra cow nik zwol nio - ny przez pra co daw cę z obo wiąz ku świad cze nia pra cy, do zna je prze szkód w jej wy ko ny - waniu z przyczyn dotyczących pracodawcy (art kp) i z tego tytułu przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości określonej w tym przepisie, tj. wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania 60% wynagrodzenia. 13. Upraw nie nia pra cow ni ka w ra zie nie uza sad nio ne go lub nie - zgod ne go z pra wem wy po wie dze nia umo wy o pra cę przez pra co daw cę Jeżeli pracownik nie zgadza się z przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę wskazaną przez pracodawcę lub uważa, że pracodawca wypowiadając umowę naruszył obowiązujące przepisy prawa pracy, może wnieść odwołanie od wypowiedzenia do sądu pracy. Termin na wniesienie odwołania wynosi 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. Zda niem Są du Naj wy ższe go SN w wy ro ku z dnia 7 paź dzier ni ka 2008 r. (II PK 56/08) stwier dził, że ka żda jed no - stron na de kla ra cja pra co daw cy o usta niu sto sun ku pra cy, do ko na na na wet z na ru sze - niem pra wa, pro wa dzi do usta nia sto sun ku pra cy w ter mi nie wska za nym przez pracodawcę, bo wszelkie jego czynności, nawet bezprawne, zmierzające do rozwiązania stosunku pracy są skuteczne i mogą być podważone wyłącznie w drodze odpowiedniego powództwa. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy stosownie do żądania pracownika orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa ule gła już roz wią za niu o przy wró ce niu pra cow ni ka do pra cy na po przed nich warunkach albo o odszkodowaniu. W przy pad ku wy da nia przez sąd orze cze nia o przy wró ce niu do pra cy sto su nek pra - cy zostaje odtworzony bez potrzeby zawierania z pracownikiem nowej umowy o pracę. Pra co daw ca po wi nien do pu ścić pra cow ni ka do pra cy na sta no wi sku, któ re pra cow nik zajmował przed rozwiązaniem umowy o pracę. Przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownika na takim samym stanowisku, jakie zajmował poprzednio, 22

24 za pew nić mu mo żli wość wy ko ny wa nia ta kiej sa mej pra cy i za wy na gro dze niem zgod - nym z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń. (Wy rok SN z dnia 24 paź dzier ni ka 1997 r., I PKN 326/07). Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 mie sią ce, a gdy okres wy po wie dze nia wy no sił 3 mie sią ce nie wię cej niż za 1 mie siąc. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem w wieku przedemerytalnym, objętym ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy. Dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem-ojcem, wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, pracownikiem korzystającym z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego. Warunkiem wypłaty wynagrodzenia jest podjęcie pracy przez pracownika. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Pra co daw ca mo że od mó wić po now ne go za trud nie nia pra cow ni ka, je że li w cią gu 7 dni od przy wró ce nia do pra cy nie zgło sił on go to wo ści nie zwłocz - ne go pod ję cia pra cy, chy ba że prze kro cze nie ter mi nu na stą pi ło z przy czyn niezależnych od pracownika. Termin na zgłoszenie gotowości liczy się od dnia upra wo moc nie nia się orze cze nia. Je że li w ter mi nie 7-dnio wym pra cow nik nie wy wią że się z obo wiąz ku zgło sze nia go to wo ści do pra cy, wy rok są du orze ka - ją cy przy wró ce nie do pra cy nie wy wrze skut ków praw nych w za kre sie re ak - ty wa cji sto sun ku pra cy. Zda niem Są du Naj wy ższe go SN w wy ro ku z dnia 4 grud nia 2003 r. (I PK 109/03) orzekł, iż wy ko ny wa nie pra cy u in - ne go pra co daw cy nie wy klu cza sku tecz ne go zgło sze nia przez pra cow ni ka go to wo ści niezwłocznego podjęcia pracy w rozumieniu art kp ani pozostawania w gotowości do jej wykonywania w rozumieniu art kp. Pra cow nik, któ ry przed przy wró ce niem do pra cy pod jął za trud nie nie u in ne go pra co - dawcy, może bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę o pracę z tym pra co daw cą w cią gu 7 dni od przy wró ce nia do pra cy. Roz wią za nie umo wy w tym 23

Rozwiązywanie umów o pracę

Rozwiązywanie umów o pracę Ryszard Sadlik Rozwiązywanie umów o pracę instruktaż, wzory, przykłady Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012 Wstęp...7 Rozdział I Wy po wie dze nie umo wy o pra cę za war tej na

Bardziej szczegółowo

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU PRAWO SPÓŁDZIELCZE I MIESZKANIOWE... Część 6, rozdział 1, punkt 4.1, str. 1 6.1.4. PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU 6.1.4.1. Usta no wie nie od ręb nej wła sno ści Z człon kiem spół dziel ni ubie ga ją

Bardziej szczegółowo

PRAWO PRACY. Informator

PRAWO PRACY. Informator PRAWO PRACY Informator Katarzyna Pietruszyńska PRA WO PRA CY Informator Warszawa 2014 Projekt graficzny okładki Dorota Zając Opracowanie redakcyjne Mo ni ka Ko li tow ska -So kół Opracowanie typograficzne

Bardziej szczegółowo

DZIAŁ DRUGI Stosunek pracy. Rozdział I Przepisy ogólne

DZIAŁ DRUGI Stosunek pracy. Rozdział I Przepisy ogólne DZIAŁ DRUGI Stosunek pracy Rozdział I Przepisy ogólne Art. 22. 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem

Bardziej szczegółowo

Informator dla pracodawców PRAWO PRACY. Katarzyna Pietruszyńska

Informator dla pracodawców PRAWO PRACY. Katarzyna Pietruszyńska Informator dla pracodawców PRAWO PRACY Katarzyna Pietruszyńska Ka ta rzy na Pie tru szyń ska PRA WO PRA CY Informator Warszawa 2016 Projekt graficzny okładki Do ro ta Za jąc Opracowanie redakcyjne Monika

Bardziej szczegółowo

Oddział 3 Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem

Oddział 3 Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem Rozdział II Umowa o pracę Oddział 3 Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem Art. 32. 1. Każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na: 1) okres próbny, 2) (uchylony), 3)

Bardziej szczegółowo

Piotr Wojciechowski PRAWO PRACY. Poradnik dla pracodawcy

Piotr Wojciechowski PRAWO PRACY. Poradnik dla pracodawcy Piotr Wojciechowski PRAWO PRACY Poradnik dla pracodawcy Projekt graficzny okładki Dorota Zając Opracowanie redakcyjne Izabella Skrzecz Opracowanie typograficzne i łamanie Barbara Charewicz Copyright Główny

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY SZKOLENIOWE wyciąg z przepisów zagadnienia wybrane

MATERIAŁY SZKOLENIOWE wyciąg z przepisów zagadnienia wybrane MATERIAŁY SZKOLENIOWE wyciąg z przepisów zagadnienia wybrane Szkolenie przygotowała i przeprowadziła w dniu 27 listopada 2015 roku: Wykaz aktów prawnych, w oparciu o które przeprowadzono szkolenie: 1.

Bardziej szczegółowo

PRACODAWCA I PRACOWNIK

PRACODAWCA I PRACOWNIK .pl PRACODAWCA I PRACOWNIK OBOWIAZKI I PRAWA W PIGUŁCE - Autor Paulina Sołtys Kraków, Maj 2014 - SPIS TRESCI PRACODAWCA I PRACOWNIK 1_ 2_ 3_ 4_ 5_ 6_ 7_ 8_ 9_ 10_ 11_ 12_ 13_ 14_ 15_ 16_ 17_ 18_ 19_ 20_

Bardziej szczegółowo

PRZEBIEG ZATRUDNIENIA

PRZEBIEG ZATRUDNIENIA PRZEBIEG ZATRUDNIENIA Stosunek pracy może być nawiązany między pracodawcą i pracownikiem. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy

Bardziej szczegółowo

Umowy o pracę

Umowy o pracę www.pip.gov.pl Kilka słów o umowie o pracę Przez za war cie umo wy o pra cę pra cow nik zo bo wią - zu je się do wy ko ny wa nia pra cy okre ślo ne go ro dza ju na rzecz pra co daw cy i pod je go kie row

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity)

USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity) Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki

Elżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki Elżbieta Judasz Prawo pra cy pierwsze kroki War sza wa 2012 Aktualizacja Katarzyna Piecyk Pro jekt okład ki www.jsphoto.eu Opra co wa nie re dak cyj ne Izabella Skrzecz Opra co wa nie ty po gra ficz ne

Bardziej szczegółowo

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni?

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? 2 Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? biuletyn informacyjny dotyczący ochrony praw pracowników USTA WA z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze

Bardziej szczegółowo

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Zasady bezpieczeństwa WAŻNE Przed użyciem piły należy uważnie przeczytać instrukcję obsługi, dołączoną do urządzenia. 1. Pi łę na le ży moc no trzy mać obiema rę ka mi.

Bardziej szczegółowo

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 5. Pro mie nio wa nie elek tro ma gne tycz ne (PEM) nie jo ni - zu ją ce wy stę pu je w po sta ci na tu ral nej (źró dła mi są Zie - mia, Słoń ce, zja wi ska at mos fe rycz ne) oraz sztucz nej (zwią za

Bardziej szczegółowo

ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011: :34 Strona 1

ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011: :34 Strona 1 ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 1 ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 2 Przydatne pojęcia Czas pra cy to czas, w któ rym po zo sta jesz w dys - pozycji

Bardziej szczegółowo

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia Gwarantowana Renta Kapitałowa Ogólne warunki ubezpieczenia OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA GWARANTOWANEJ RENTY KAPITAŁOWEJ GRK/R/4/2007 1. DE FI NI CJE Ile kroć w ni niej szych ogól nych wa run kach

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od po wie dzi.

Bardziej szczegółowo

Praca w wakacje. www.pip.gov.pl

Praca w wakacje. www.pip.gov.pl www.pip.gov.pl Pierwsza praca Jeżeli chcesz podjąć pracę jako pracownik młodociany mu sisz: mieć co najmniej ukończone gimnazjum oraz po sia dać świa dec two le kar skie stwier dza ją ce, że praca którą

Bardziej szczegółowo

Aktywni obywatele świadome społeczeństwo. Uprawnienia. pracownika

Aktywni obywatele świadome społeczeństwo. Uprawnienia. pracownika Aktywni obywatele świadome społeczeństwo Uprawnienia pracownika Rzeszów 2012 1 Podkarpacki Ośrodek Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ul. Fredry 4/58 35-959 Rzeszów tel/fax (0-17) 86 20 122 porso@poczta.onet.pl

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Judasz. Prawo pracy pierwsze kroki.

Elżbieta Judasz. Prawo pracy pierwsze kroki. Elżbieta Judasz Prawo pracy pierwsze kroki www.pip.gov.pl Elżbieta Judasz PRAWO PRA CY PIERWSZE KROKI War sza wa 2017 Aktualizacja Katarzyna Piecyk Pro jekt okład ki Dorota Zając Opra co wa nie re dak

Bardziej szczegółowo

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key Master Key Zalety i korzyści Ochro na praw na klu cze sys te mo we pro du ko wa ne są wy łącz nie w fir mie WIL KA. Ponad to WIL KA chro ni je przed nie upraw nio ną pro duk cją, umiesz - cza jąc na nich

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ II Rozwiązywanie umów o pracę możliwości, trudności, orzecznictwo. Jolanta Zarzecka-Sawicka

CZĘŚĆ II Rozwiązywanie umów o pracę możliwości, trudności, orzecznictwo. Jolanta Zarzecka-Sawicka CZĘŚĆ II Rozwiązywanie umów o pracę możliwości, Jolanta Zarzecka-Sawicka Sposoby rozwiązania umowy o pracę Umowa o pracę rozwiązuje się: na mocy porozumienia stron za wypowiedzeniem przez oświadczenie

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O WARUNKACH ŚWIADCZENIA PRACY

INFORMACJA O WARUNKACH ŚWIADCZENIA PRACY INFORMACJA O WARUNKACH ŚWIADCZENIA PRACY UMOWA O PRACĘ Umowa o pracę stanowi dokument stwierdzający zatrudnienie w ramach stosunku pracy. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Śmierci lub Kalectwa

Bardziej szczegółowo

Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki

Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych Ubezpieczenie Składki OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA SKŁAD KI US/J/3/2007 Ni niej sze ogól ne wa run ki ubez pie cze nia sto su je się wy

Bardziej szczegółowo

ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY

ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY Umowa o pracę rozwiązuje się: 1) na mocy porozumienia stron, 2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),

Bardziej szczegółowo

w umowach dotyczących

w umowach dotyczących Niezbędne postanowienia w umowach dotyczących utworów audiowizualnych Produkcja utworu audiowizualnego wymaga nie tylko sporych nakładów finansowych i organizacyjnych, ale również współpracy wielu podmiotów

Bardziej szczegółowo

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Szanowni Państwo, Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów, zamieściliśmy

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna # Modlitwa nad darami " # # K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. lub... Któ

Bardziej szczegółowo

Umowy zlecenia i o dzieło nie są umowami o pracę, a więc podpisując je, nie stajesz się pracownikiem i nie masz praw opisanych w tej ulotce.

Umowy zlecenia i o dzieło nie są umowami o pracę, a więc podpisując je, nie stajesz się pracownikiem i nie masz praw opisanych w tej ulotce. Umowy zlecenia i o dzieło nie są umowami o pracę, a więc podpisując je, nie stajesz się pracownikiem i nie masz praw opisanych w tej ulotce. Pracując na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, nie

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. Modlitwa nad darami... Któ - ry ży - e

Bardziej szczegółowo

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim Jaki podatek zapłaci twórca? Zbliża się czas rozliczenia z fiskusem. Wielu twórcom rozliczenia podatkowe mogą nastręczać trudności, zwłaszcza, gdy prowadzą kilka rodzajów działalności, albo osiągają przychody

Bardziej szczegółowo

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny Ogól ne za sa dy za miesz cza nia ogło szeń wy mia ro wych i re klam w Par kie cie i je go do dat kach oraz wkład ko wa nia I. PO STA NO WIE NIA OGÓL NE 1 Ile kroć w ni niej szych za sa dach ogól nych

Bardziej szczegółowo

Rewolucja dziewczyn na informatyce

Rewolucja dziewczyn na informatyce Rewolucja dziewczyn na informatyce Wro ku aka de mic kim 2017/18 od no to wa no w Pol sce naj więk szy w hi sto rii przy rost licz by stu den tek kie run ków in for ma tycz nych o 1179 w ska li kra ju

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: Kancelaria Gospodarcza

Opracowanie: Kancelaria Gospodarcza Materiał do zajęć - opracowanie na potrzeby przedmiotu ZW2: przedsiębiorczość: własna firma na rynku, w ramach projektu STREFA ROZWOJU KOMPETENCJI: nowoczesny program przygotowywania studentów wydziału

Bardziej szczegółowo

! Cotygodniowa audycja w każdą środę po godz. 11:00 w Programie 1 Polskiego Radia.

! Cotygodniowa audycja w każdą środę po godz. 11:00 w Programie 1 Polskiego Radia. Chod często powtarza się nam, że prowadzenie własnej działalnośd to atrakcyjna forma pracy, to czy umowa o pracę wciąż pozostaje atrakcyjną formą zatrudnienia? Decydowad o tym mogą m.in. regulacje w zakresie

Bardziej szczegółowo

Zmiany w prawie pracy

Zmiany w prawie pracy Zmiany w prawie pracy Monika Błońska, radca prawny Warszawa, dn. 13 grudnia 2016 r. Zmiany, które już weszły w życie Zmiany, które weszły w życie 3 sierpnia 2016 r. Zmiana w zakresie zakazu zatrudniania

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ I Zatrudnianie pracowników

ROZDZIAŁ I Zatrudnianie pracowników ROZDZIAŁ I Zatrudnianie pracowników 1. Zgłoszenie pracodawcy Zgodnie z art. 209 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy na pracodawcy ciąży obowiązek powiadamiania na piśmie właściwego okręgowego

Bardziej szczegółowo

Kurs Kadry wersja e-learningowa

Kurs Kadry wersja e-learningowa Kurs Kadry wersja e-learningowa Program: Moduł I Nawiązanie stosunku pracy 1. Rekrutacja obowiązki i uprawnienia pracodawcy 2. Obowiązki związane z zatrudnieniem pracownika 3. Umowy o pracę a. Zawarcie

Bardziej szczegółowo

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Stanisław Staszewski Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Lista kontrolna z komentarzem, materiał pomocniczy dla pracodawców Warszawa 2015 Lista kontrolna z komentarzem Sta ni sław Sta szew

Bardziej szczegółowo

Konstrukcja szkieletowa

Konstrukcja szkieletowa Obudowa wanny Obudowę wanny mocuje się na konstrukcji szkieletowej zbudowanej z listewek o grubości 40 x 40 mm, rozstawionej wzdłuż boków wanny i przymocowanej do ściany. NARZĘDZIA poziomnica wyrzynarka

Bardziej szczegółowo

Umowa o pracę na czas określony

Umowa o pracę na czas określony Umowa o pracę na czas określony Uwagi ogólne Definicja umowy Umowa na czas określony należy do kategorii umów terminowych. Aktualnie to najczęściej praktykowana forma zatrudnienia, a jej podstawową cechą

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów Spis treści Wykaz skrótów XI Część A. Pytania egzaminacyjne Dział I. Przepisy ogólne 1 Pytanie 1 13 Dział II. Stosunek pracy 8 Pytanie 14 78 Dział III. Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia 40 Pytanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Wykaz skrótów Wykaz skrótów XI Część A. Pytania egzaminacyjne Dział I. Przepisy ogólne 1 Pytanie 1 13 Dział II. Stosunek pracy 8 Pytanie 14 81 Dział III. Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia 43 Pytanie 82 96 Dział

Bardziej szczegółowo

Wykaz skrótów... 11. Wstęp (Andrzej Patulski)... 13

Wykaz skrótów... 11. Wstęp (Andrzej Patulski)... 13 Wstęp Spis treści Wykaz skrótów... 11 Wstęp (Andrzej Patulski)... 13 1. Źródła i zasady prawa pracy (Krzysztof Walczak)... 19 1.1. Wprowadzenie... 19 1.2. Fi lo zo fia pra wa pra cy... 20 1.3. Pod sta

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Judasz. Prawo pracy pierwsze kroki. www.pip.gov.pl

Elżbieta Judasz. Prawo pracy pierwsze kroki. www.pip.gov.pl Elżbieta Judasz Prawo pracy pierwsze kroki www.pip.gov.pl Elżbieta Judasz PRAWO PRA CY PIERWSZE KROKI War sza wa 2016 Aktualizacja Katarzyna Piecyk Pro jekt okład ki Dorota Zając Opra co wa nie re dak

Bardziej szczegółowo

Opakowania na materiały niebezpieczne

Opakowania na materiały niebezpieczne Założyciel firmy Georg Utz 1916 1988 Opakowania na materiały 208 GGVS Opakowania na materiały 209 Opakowania na materiały Cer ty fi ko wa ne po jem ni ki Utz jest pro du cen tem sze ro kiej ga my opa ko

Bardziej szczegółowo

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE:

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: 44 Scenariusz 10 I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: Te ma ty ka lek cji do ty czy pod r cz ni ka Wie dza o spo e czeƒ stwie, cz Êç I. Pod

Bardziej szczegółowo

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Stanisław Staszewski Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Lista kontrolna z komentarzem, materiał pomocniczy dla pracodawców Warszawa 2010 Lista kontrolna z komentarzem Sta ni sław Sta szew

Bardziej szczegółowo

1. Umowa o pracę zawarta na okres próbny

1. Umowa o pracę zawarta na okres próbny 1. Część I. Wzory umów i pism z zakresu prawa pracy 1. Umowa o pracę zawarta na okres próbny...... (pieczątka firmowa pracodawcy) (miejscowość, data) Umowa o pracę zawarta na okres próbny a zawarta w dniu...

Bardziej szczegółowo

9. Przyczyna wypowiedzenia i rozwiązania umowy bez wypowiedzenia

9. Przyczyna wypowiedzenia i rozwiązania umowy bez wypowiedzenia Spis treści Wykaz skrótów Wykaz aktów prawnych Wstęp Kodeks pracy Dział drugi. Stosunek pracy Rozdział II. Umowa o pracę Oddział 2: Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę Art. 30. Rozwiązanie umowy

Bardziej szczegółowo

przekrój prostokàtny

przekrój prostokàtny Szcze gól ne miej sce w wen ty la cji me cha nicz nej znaj du je wen ty - la cja o prze kro ju pro sto kąt nym. Co raz czę ściej sto so wa na i co raz czę ściej po szu ki wa na przez wy ko naw ców. Naj

Bardziej szczegółowo

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11 SPIS TRE ŚCI WSTĘP.....................................................9 ROZ DZIAŁ I ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI.......................11 1. TEO RIE OR GA NI ZA CJI A NA UKI O ZAR ZĄ

Bardziej szczegółowo

Układanie paneli z PCV

Układanie paneli z PCV Układanie paneli z PCV Wybór paneli 1. Panele z PVC są produktem gotowym do użytku. Można kłaść je we wszystkich rodzajach pomieszczeń. Szczególnie dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach wilgotnych (łazienki,

Bardziej szczegółowo

Formy zatrudnienia

Formy zatrudnienia Formy zatrudnienia www.pip.gov.pl Umowa o pracę a umowa prawa cywilnego W prawie polskim funkcjonują dwie formy zatrudniania: zatrudnienie pracownicze jest naj czę ściej efek - tem pod pi sa nia umo wy

Bardziej szczegółowo

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie Nie jed no krot nie chęć po sia da nia ko min ka w dom ku let ni sko wym wy mu sza zna le zie nie ta kie go roz wią za nia, aby by ło spraw ne i bez piecz - ne, a jak to uczy nić je śli w samym dom ku

Bardziej szczegółowo

dr Magdalena Kuba mkuba@wpia.uni.lodz.pl Katedra Prawa Pracy UŁ

dr Magdalena Kuba mkuba@wpia.uni.lodz.pl Katedra Prawa Pracy UŁ dr Magdalena Kuba mkuba@wpia.uni.lodz.pl Katedra Prawa Pracy UŁ na treść stosunku pracy składają się dwa podstawowe zobowiązania: - zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju pod

Bardziej szczegółowo

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Wojciech Świątek Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Praktyczne wskazówki dla specjalistów ds. ochrony środowiska Ochrona środowiska VERLAG DASHÖFER www.dashofer.pl Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp.

Bardziej szczegółowo

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy

Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Lista kontrolna z komentarzem Materiał pomocniczy dla pracodawców Stanisław Staszewski Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Lista kontrolna

Bardziej szczegółowo

Montaż okna połaciowego

Montaż okna połaciowego Montaż okna połaciowego L Okna do pod da szy do star czają na pod da sze pra wie 40% świa tła wię cej niż okna o tej sa mej po wierzch ni za mon to wa ne pio no wo. Wy bór okna za le ży od: po wierzch

Bardziej szczegółowo

Umowa co powinniśmy wiedzieć

Umowa co powinniśmy wiedzieć Źródło: http://wupwarszawa.praca.gov.pl/documents/47726/695264/abc%20um%c3%b3w%20o%20prac% C4%99/516aac3d-131c-4972-8b3b-35756a406549?t=1426760452000 Umowa co powinniśmy wiedzieć Rozpoczynając pracę spotykamy

Bardziej szczegółowo

WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY

WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY Wszelkie zagadnienia związane ze świadczeniem pracy reguluje KODEKS PRACY Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. z późniejszymi zmianami. W Kodeksie Pracy znajdziemy m.in. informacje

Bardziej szczegółowo

Legalność zatrudnienia cudzoziemców

Legalność zatrudnienia cudzoziemców Jarosław Cichoń Legalność zatrudnienia cudzoziemców Informator dla pracodawców Warszawa 2012 Projekt okładki Dorota Zając Opracowanie redakcyjne Monika Kolitowska-Sokół Opracowanie typograficzne i łamanie

Bardziej szczegółowo

Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk

Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk 1. DANE UBEZPIECZAJĄCEGO WNIOSEK STANOWI INTEGRALNÀ CZĘŚĆ POLISY TYP 09802 Nr jednostka organizacyjna WYPE NIĆ GRANATOWYM LUB CZARNYM D UGOPISEM, DRUKOWANYMI

Bardziej szczegółowo

Warunki świadczenia pracy. Celem informatora jest przybliżenie wymagań formalnych związanych z procesem wykonywania pracy.

Warunki świadczenia pracy. Celem informatora jest przybliżenie wymagań formalnych związanych z procesem wykonywania pracy. Warunki świadczenia pracy Celem informatora jest przybliżenie wymagań formalnych związanych z procesem wykonywania pracy. Nie ma jedynej właściwej formy wykonywania pracy. Wyłącznie od zainteresowanych

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z d n ia... 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw1

USTAWA. z d n ia... 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw1 Projekt z dnia 25 lutego 2015 r. USTAWA z d n ia... 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw1 Art. 1. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r. poz.

Bardziej szczegółowo

TARBONUS. 2. Sposoby nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy Umowa o pracę Umowę o pracę zawiera się: na okres próbny, na czas nieokreślony,

TARBONUS. 2. Sposoby nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy Umowa o pracę Umowę o pracę zawiera się: na okres próbny, na czas nieokreślony, 2. Sposoby nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy 2. Sposoby nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy

Bardziej szczegółowo

Elementy Prawa Pracy 4.3. Roszczenia pracowników w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia według swojego wyboru

Elementy Prawa Pracy 4.3. Roszczenia pracowników w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia według swojego wyboru 4.3. Roszczenia pracowników w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia Rozwiązanie niezwłoczne jest bezprawne we wszystkich wypadkach, gdy nastąpiło to z naruszeniem przepisów

Bardziej szczegółowo

ubezpieczenia komunikacyjne ogólne warunki ubezpieczeń komunikacyjnych

ubezpieczenia komunikacyjne ogólne warunki ubezpieczeń komunikacyjnych ubezpieczenia komunikacyjne ogólne warunki ubezpieczeń komunikacyjnych Ogólne Warunki Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w ruchu zagranicznym - Zielona Karta 24.02.2016

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA NA TEMAT ZMIAN W KODEKSIE PRACY OD 22.02.2016 ROKU

INFORMACJA NA TEMAT ZMIAN W KODEKSIE PRACY OD 22.02.2016 ROKU INFORMACJA NA TEMAT ZMIAN W KODEKSIE PRACY OD 22.02.2016 ROKU 1. Umowa o pracę na czas wykonywania określonej pracy oraz na zastępstwo. Z kodeksu pracy została usunięta umowa na czas wykonania określonej

Bardziej szczegółowo

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę ZAKOŃCZENIE ZATRUDNIENIA Umowa o pracę może być rozwiązana: 1) na mocy porozumienia stron, 2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem prawa okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),

Bardziej szczegółowo

WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY

WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY Wszelkie zagadnienia związane ze świadczeniem pracy reguluje KODEKS PRACY Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. z późniejszymi zmianami. Prace w ramach umów cywilnoprawnych reguluje

Bardziej szczegółowo

Prawo pracy. Podręcznik dla studentów, wyd. 2. Autorzy: Urszula Jackowiak, Waldemar Uziak, Alina Wypych-Żywicka. Wydawnictwo: Zakamycze.

Prawo pracy. Podręcznik dla studentów, wyd. 2. Autorzy: Urszula Jackowiak, Waldemar Uziak, Alina Wypych-Żywicka. Wydawnictwo: Zakamycze. Prawo pracy. Podręcznik dla studentów, wyd. 2 Autorzy: Urszula Jackowiak, Waldemar Uziak, Alina Wypych-Żywicka Wydawnictwo: Zakamycze Spis treści Wykaz skrótów Rozdział pierwszy. Przedmiot, funkcje, właściwości

Bardziej szczegółowo

WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY

WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY WARUNKI ŚWIADCZENIA PRACY Wszelkie zagadnienia związane ze świadczeniem pracy reguluje KODEKS PRACY Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. z późniejszymi zmianami. W Kodeksie Pracy znajdziemy m.in. informacje

Bardziej szczegółowo

Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych

Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych BE ATA DZIE WIĘC KA Głów nym za da niem wy cho waw czo dy - dak tycz nym re ali zo wa nym przez pla - ców ki przed szkol ne jest stwo rze

Bardziej szczegółowo

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii URLOP WYPOCZYNKOWY

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii URLOP WYPOCZYNKOWY URLOP WYPOCZYNKOWY Art. 152. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii 1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej "urlopem". URLOP WYPOCZYNKOWY

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do

Bardziej szczegółowo

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Statut Zwi zku Kynologicznego w Polsce 2/ 1 STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Roz dzia³ I Po sta no wie nia og l ne 1 Sto wa rzy sze nie no si na zw Zwi zek Ky no lo gicz ny w Pol sceµ zwa ny

Bardziej szczegółowo

Układanie wykładzin podłogowych

Układanie wykładzin podłogowych Układanie wykładzin podłogowych Sposoby układania Sposób układania Układanie swobodne Zastosowanie Zalety Wady W małych pomieszczeniach, tam gdzie wystarcza jeden arkusz lub rzadko odwiedzanych Szybkie

Bardziej szczegółowo

Pracuję legalnie NOWY PRACOWNIK OBOWIĄZKI PRACODAWCY

Pracuję legalnie NOWY PRACOWNIK OBOWIĄZKI PRACODAWCY Pracuję legalnie NOWY PRACOWNIK OBOWIĄZKI PRACODAWCY Nawiązanie stosunku pracy Cechy charakterystyczne stosunku pracy: osobiste świadczenie pracy, podporządkowanie pracownika poleceniom pracodawcy, wykonywanie

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Powiatowy Urząd Pracy w Iławie, ul. 1 Maja 8b, 14-200 Iława, tel./fax. (89) 649 55 02 www.pup.ilawa.pl,urzad@pup.ilawa.pl

Bardziej szczegółowo

Ustanie stosunku pracy

Ustanie stosunku pracy Ustanie stosunku pracy Tomasz Winiarczyk Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego wygaśnięcie Ustanie stosunku pracy śmierć pracownika śmierćpracodawcy

Bardziej szczegółowo

Prawo pracy pierwsze kroki

Prawo pracy pierwsze kroki Prawopracy_PierwszeKroki.pdf 2014-04-23 14:24:09 Elżbieta Judasz Jak powinna być sformułowana dobra umowa o pracę? Jakie są Twoje uprawnienia jako pracownika? Kiedy będzie można skorzystać z urlopu? Dla

Bardziej szczegółowo

24.02.2016. Anna Stellmacher Okręgowy Inspektorat Pracy w Bydgoszczy www.pip.gov.pl. Bydgoszcz, dnia 23.02.2016 r.

24.02.2016. Anna Stellmacher Okręgowy Inspektorat Pracy w Bydgoszczy www.pip.gov.pl. Bydgoszcz, dnia 23.02.2016 r. W 2016 r. wynagrodzenie minimalne dla pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy wynosi 1.850 zł (tj. 1.355,69 zł netto). Anna Stellmacher Okręgowy Inspektorat Pracy w Bydgoszczy

Bardziej szczegółowo

Rodzaje umów o pracę 1. Definicja umowy o pracę. w formie pisemnej. elementy zasadach

Rodzaje umów o pracę 1. Definicja umowy o pracę. w formie pisemnej. elementy zasadach Rodzaje umów o pracę 1. Definicja umowy o pracę. Poprzez umowę rozumie się zgodne oświadczenie woli dwóch stron, zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych. W przypadku umowy o pracę oświadczenia

Bardziej szczegółowo

str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3

str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3 str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3 Ko men dan ta G³ówne go Pa ñ stwo wej Stra y Po a r nej z dnia 24 lu te go 2006 r. w spra wie spo so bu pro wa dze nia przez prze³o o nych do ku men

Bardziej szczegółowo

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia. Ogólne warunki dodatkowego ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego i całkowitego inwalidztwa w wyniku nieszczęśliwego wypadku Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego

Bardziej szczegółowo

ISBN:

ISBN: Rozdział I. Zagadnienia ogólne 1. Źródła prawa pracy Diagram nr 1 - Hierarchia źródeł prawa pracy 2. Zasada uprzywilejowania pracownika Diagram nr 2 - Stosowanie zasady uprzywilejowania pracownika Diagram

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z. Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................

Bardziej szczegółowo

Dział drugi. Stosunek pracy. Rozdział I. Przepisy ogólne

Dział drugi. Stosunek pracy. Rozdział I. Przepisy ogólne Dział drugi. Stosunek pracy Rozdział I. Przepisy ogólne Art. 22 [Stosunek pracy] 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy

Bardziej szczegółowo

Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry

Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry Tomasz LATAWIEC członek SIDiR Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry pod ziem nej miesz czą się w sze ro ko ro zu mia nej dzie - dzi nie in ży nie rii sa ni tar nej i ochro nie śro

Bardziej szczegółowo

Prawo pracy. Podręcznik dla studentów, wyd. 3. Autorzy: Urszula Jackowiak, Waldemar Uziak, Alina Wypych-Żywicka. Wydawnictwo: Wolters Kluwer

Prawo pracy. Podręcznik dla studentów, wyd. 3. Autorzy: Urszula Jackowiak, Waldemar Uziak, Alina Wypych-Żywicka. Wydawnictwo: Wolters Kluwer Prawo pracy. Podręcznik dla studentów, wyd. 3 Autorzy: Urszula Jackowiak, Waldemar Uziak, Alina Wypych-Żywicka Wydawnictwo: Wolters Kluwer Spis treści Wykaz skrótów 15 Rozdział pierwszy. Przedmiot, funkcje,

Bardziej szczegółowo

u j e d n o l i co ny te kst u staw y

u j e d n o l i co ny te kst u staw y CIT NOWE PRAWO 2012 u j e d n o l i co ny te kst u staw y Czwartek nr 302 (9118) 29 grudnia 2011 TOMASZ WAWER Czwartek G 2 CIT 2012 29 grudnia 2011 rp.pl/prawo Ujednolicony tekst ustawy o podatku dochodowym

Bardziej szczegółowo

DZIAŁ DRUGI STOSUNEK PRACY. Rozdział I. Przepisy ogólne

DZIAŁ DRUGI STOSUNEK PRACY. Rozdział I. Przepisy ogólne DZIAŁ DRUGI STOSUNEK PRACY Rozdział I Przepisy ogólne Art. 22. 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem

Bardziej szczegółowo

Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym

Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym szpachelka (15 cm) NARZĘDZIA piła długa linijka drobnoziarnisty papier ścierny nóż z wymiennym ostrzem kuweta na zaprawę kuweta na klej

Bardziej szczegółowo

dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem

dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem War sza wa 2010 Pro jekt okład ki Do ro ta Za jąc Zdję cie na okład ce Wojciech Sternak Opra co wa nie re dak cyj ne Iza bel la Skrzecz Re dak cja

Bardziej szczegółowo