Nr 3/2016 (109) Serwis Płatnika ZUS Odpowiedzi, których nie znajdziesz u innych RAPORT SPECJALNY DOKUMENTOWANIE UPRAWNIEŃ DO ZASIŁKU CHOROBOWEGO I OPIEKUŃCZEGO ZMIANY W 2016 ROKU Tylko w formie elektronicznej zaświadczenia lekarskie będą wystawiane dopiero od 1 stycznia 2018 r. Obecnie obowiązuje okres przejściowy można korzystać z dotychczasowych ZUS ZLA i form elektronicznych. Już teraz nowe formy orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby albo konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny spowodowały zmiany w zasadach dokumentowania uprawnień do świadczeń. 28 Aktualności Od 1 marca wyższe wpłaty na PFRON 1 Podstawy wymiaru składek ze zlecenia nie ogranicza się do wynagrodzenia minimalnego 1 Nie ma ubezpieczenia w przypadku umowy z nieistniejącym pracodawcą zagranicznym 2 Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego taka sama jak zasiłku chorobowego 4 Zasiłki Zasiłek opiekuńczy na dziecko, którego rodzice pracują na zmiany 13 W jaki sposób uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku premię roczną 14 Trzynastka w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego 18 Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia 19 Interpretacje ZUS Polisa ubezpieczeniowa dla pracownika w zagranicznej podróży służbowej bez składek ubezpieczeniowych 6 Nadwyżka bilansowa nie jest obciążona składkami 7 Składki Dwie umowy zlecenia z wynagrodzeniem miesięcznym po 1.000 zł 9 Proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek w przypadku kilku umów zlecenia 9 Pakiety medyczne dla pracowników na urlopach z tytułu rodzicielstwa 11 Spółka jawna jako płatnik składek 12 Emerytury i renty Umowy zlecenia z własnym pracownikiem w zaświadczeniu ZUS Rp-7 20 Renta rodzinna w drodze wyjątku 21 Emerytura częściowa i rozwiązanie stosunku pracy 23 Dokumentacja Korekta liczby ubezpieczonych podanej w deklaracji ZUS IWA 24 Świadczenie rehabilitacyjne pracownika w dokumentach rozliczeniowych 25 Wypłata w czasie urlopu bezpłatnego w drukach rozliczeniowych 26 14 Odpowiedzi 4 Aktualności 8 Przykładów ZADAJ PYTANIE NASZEMU EKSPERTOWI Prześlij je na adres: serwis_zus@wip.pl
Drodzy Czytelnicy! Elektroniczne zwolnienie lekarskie obowiązujące od początku roku na razie nie zastąpi całkowicie dotychczasowych zwolnień wystawianych na zielonych drukach ZUS ZLA. Jeszcze przez dwa lata, tj. do końca 2017 roku, będą funkcjonowały obydwie formy wystawiania zaświadczeń lekarskich. Po tym okresie przejściowym od 1 stycznia 2018 r. zaświadczenia lekarskie będą wystawiane tylko w formie elektronicznej. Nowe formy orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby albo konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny spowodowały także zmiany w zasadach dokumentowania uprawnień do zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego. Szczegółowe wyjaśnienia warto sprawdzić w Raporcie specjalnym Dokumentowanie uprawnień do zasiłku chorobowego i opiekuńczego zmiany w 2016 roku (str. 28 40). Namawiam również do zapoznania się z najnowszymi orzeczeniami Sądu Najwyższego z komentarzem eksperta (str. 2 5). Dotyczą one ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego następującego bezpośrednio po zasiłku chorobowym oraz konsekwencji ubezpieczeniowych zawarcia fikcyjnej umowy z pracodawcą zagranicznym. Zachęcam do lektury marcowego numeru. Marta Strupińska redaktor prowadzący Dodatkowo dla Czytelników: Serwis e-mailowy Przegląd ZUS i Płace Dostęp do serwisu www.wskazniki.pl z aktualnymi wskaźnikami i stawkami Możliwość zadania pytania ekspertowi: serwis_zus@wip.pl odpowiedź e-mailem Dostęp do archiwum: www.serwiszus.wip.pl Redaktor prowadz cy: Marta Strupi ska Wydawca: Marlena Prószy ska Koordynator produkcji: Magdalena Huta Projekt graficzny: Piotr Fedorczyk Korekta: Zespół Skład pisma i łamanie: Triograf Druk: MDruk w Warszawie ISSN: 1897-6700 Nakład: 4 300 egz. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. otewska 9a, 03-918 Warszawa tel.: 22 518 29 29, faks: 22 617 60 10 e-mail: serwis_zus@wip.pl Numer KRS: 0000098264 S d Rejonowy dla m.st. Warszawy, S d Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokoś kapitału zakładowego: 200.000 zł. Serwis Płatnika ZUS chroniony jest prawem autorskim. Przedruk i sprzeda materiałów bez zgody wydawcy s zabronione. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem si na ródło. W zwi zku z powy szym redakcja nie mo e ponosi odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w Serwisie Płatnika ZUS wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Informujemy, e Pa stwa dane osobowe b d przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzib w Warszawie, ul. otewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotycz cych innych produktów lub usług. Maj Pa stwo prawo do wgl du oraz poprawiania swoich danych, a tak- e do wyra ania sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, e Pa stwa dane nie b d przekazywane bez Pa stwa wiedzy i zgody innym podmiotom. Informacje o prenumeracie: tel.: 22 518 29 29, e-mail: cok@wip.pl
Od 1 marca wyższe wpłaty na PFRON Od marca do maja 2016 roku pracodawcy będą dokonywali wpłat na PFRON w zwiększonej wysokości. To efekt wyższej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, od której uzależniona jest wysokość wpłat na Fundusz. Zgodnie z ogłoszonym 9 lutego 2016 r. komunikatem prezesa GUS przeciętne wynagrodzenie w IV kwartale 2015 roku wyniosło 4.066,95 zł. Wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych należy dokonywać w wysokości kwoty stanowiącej iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6% a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Kwota ta od marca do maja wynosi 1.653,22 zł. Przypomnijmy, że wyliczenia kwoty wpłaty na PFRON dokonuje się według wzoru: Kz = 40,65% Pw (Zo 6% Zn), gdzie: Kz kwota zobowiązania, Pw przeciętne wynagrodzenie w poprzednim kwartale, Zo zatrudnienie ogółem w przeliczeniu na pełny etat, Zn liczba zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych w przeliczeniu na pełny etat. Leszek Skupski radca prawny, specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.). Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 9 lutego 2016 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w czwartym kwartale 2015 r. Podstawy wymiaru składek ze zlecenia nie ogranicza się do wynagrodzenia minimalnego ZUS przypomina, że kwota odpowiadająca wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę nie jest kwotą graniczną podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umów zlecenia. Od 1 stycznia 2016 r. ustalenia łącznej podstawy wymiaru z wykonywanych umów dokonuje się jedynie dla rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń. Od 1 stycznia obowiązują nowe zasady opłacania składek na ubezpieczenia z tytułu wykonywania umów zlecenia. Dotyczy to tzw. zbiegu tytułów do ubezpieczeń, wynikającego z równoczesnego wykonywania takich umów. Zgodnie z nowymi zasadami zleceniobiorca, który równocześnie wykonuje dwie umowy zlecenia (lub więcej), z każdej umowy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ta zasada nie jest jednak stosowana, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania umów zleceń lub innych tytułów jest równa co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia. Jak wyjaśnia ZUS, kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2016 roku 1.850 zł) jest jedynie kwotą, od której zależy powstawanie obowiązku ubezpieczenia. Nie 1 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl
należy jej natomiast traktować jako kwoty granicznej, na podstawie której ustala się wysokość podstawy wymiaru składek z tytułu wykonywanych umów. Wynika to tego, że od 1 stycznia 2016 r. nie nastąpiły żadne zmiany w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Za tych zleceniobiorców w imiennym raporcie miesięcznym płatnik ZDANIEM ZUS składek uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja rozliczeniowa dotyczy stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Wyjaśnienia ZUS z 10 lutego 2016 r., www.zus.pl) Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców, dla których odpłatność w umowie agencyjnej, umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu wykonywania umowy. W podstawie wymiaru nie uwzględnia się zasiłków z ubezpieczeń społecznych, a także przychodów wyłączonych z podstawy wymiaru składek, zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. PRZYK AD Umowa zlecenia została zawarta na okres od 1 stycznia do 29 lutego 2016 r. W styczniu zleceniobiorca nie uzyskał przychodu z tytułu wykonywania umowy, w lutym uzyskał natomiast przychód stanowiący podstawę wymiaru składek w wysokości 3.000 zł. Podstawa wymiaru składek za styczeń wyniesie 0 zł, a za luty 3.000 zł. Błędne jest twierdzenie, że w takim przypadku za luty składki powinny być opłacone tylko od kwoty minimalnego wynagrodzenia, tj. 1.850 zł. Leszek Skupski radca prawny, specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1831). Nie ma ubezpieczenia w przypadku umowy z nieistniejącym pracodawcą zagranicznym Zawarcie fikcyjnej umowy o pracę z pracodawcą zagranicznym nie daje prawa do skorzystania z zagranicznego ubezpieczenia społecznego na podstawie przepisów unijnych o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Takie stanowisko prezentuje Sąd Najwyższy w wyroku z 21 stycznia 2016 r. Osoba prowadziła działalność gospodarczą w Polsce i jednocześnie była formalnie zatrudniona na podstawie umów o pracę, w różnych firmach działających na terenie 2 Archiwum www.serwiszus.wip.pl
Wielkiej Brytanii. Przedmiot wykonywanej działalności nie pokrywał się ze stanowiskami, na jakich osoba ta była zatrudniona w Anglii. W Polsce osoba ta prowadziła działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży hurtowej odpadów i złomu, a za granicą pracowała w charakterze koordynatora ds. logistyki, a później jako pracownik ds. reklamy itp. W pierwszej z firm ustalono jego czas pracy na minimum 16 godzin tygodniowo, w kolejnej w wymiarze od 1 godziny do 160 godzin miesięcznie. Określono też wynagrodzenie dla tej osoby i zgłoszono ją do właściwych brytyjskich instytucji ubezpieczeniowych. W listopadzie 2011 roku osoba ta zgłosiła wyrejestrowanie z ubezpieczenia w ZUS, z tym że nie wykreśliła swojej firmy z ewidencji działalności gospodarczej. Niespełna 4 miesiące później zwróciła się do ZUS z wnioskiem o ustalenie właściwego ustawodawstwa, w związku z podjęciem pracy w Wielkiej Brytanii przy jednoczesnym prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce. Decyzja ZUS ZUS wszczął postępowanie wyjaśniające, w trakcie którego wezwał osobę do: dostarczenia dowodu obecnego zamieszkania w Wielkiej Brytanii (np. umowy najmu oraz rachunku za media opatrzonego jego nazwiskiem), dostarczenia brytyjskiego numeru ubezpieczenia (NIN), określenia okresów zatrudnienia (czas świadczonej pracy na terenie Wielkiej Brytanii), dostarczenia dowodów podróży do Polski, dowodów pracy za granicą (umowy o pracę, opis obowiązków, miejsce wykonywania pracy), dostarczenia kopii pasków wypłat, informacji na temat prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej, w celu potwierdzenia, że ubezpieczony faktycznie przebywa i wykonuje pracę na terenie Wielkiej Brytanii. Ponieważ ubezpieczony nie przedstawił przekonujących dowodów na pracę w Wielkiej Brytanii, ZUS wydał decyzję stwierdzającą istnienie obowiązku ubezpieczeń w Polsce. Stanowiska sądów I i II instancji Ubezpieczony odwołał się od decyzji ZUS do sądu I instancji i uzyskał korzystny wyrok. Z kolei od tego wyroku odwołał się ZUS. Wskazał, że ubezpieczony nie przedstawił stosownych dowodów pracy w Wielkiej Brytanii. Z informacji przedłożonej przez brytyjskie instytucje ubezpieczeniowe wynikało zaś, że firmy, z którymi rzekomo zawarł on umowy o pracę, faktycznie nie prowadzą żadnej działalności biznesowej na terenie Wysp Brytyjskich, a zatem nie mogą one zatrudniać pracowników na tym terenie. W tej sytuacji sąd II instancji uznał, że doszło do zawarcia pozornych umów o pracę, które nie rodzą obowiązku ubezpieczeń za granicą, i uchylił zaskarżony wyrok, oddalając odwołanie ubezpieczonego. Wyrok Sądu Najwyższego Ubezpieczony złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Została ona w całości oddalona. SN, uzasadniając wyrok, wskazał, że według niebudzących wątpliwości ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd II instancji praca nie była w ogóle wykonywana na terenie Wielkiej Brytanii. Skoro firmy, z którymi ubezpieczony zawierał rzekome umowy o pracę, nie prowadziły działalności, to nie mógł on być przez nie zatrudniony. Ustalono, że ubezpieczony prowadził nadal w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą. Taka działalność wymaga obecności w Polsce. Już sam ten fakt powinien zdaniem SN wzbudzać wątpliwo- 3 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl