Zielona Góra, 2009-04-07 LZG-410-02-01/2009, P/08/007 Pan Arkadiusz Nosewicz Prezes Sądu Rejonowego w Krośnie Odrzańskim WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Zielonej Górze skontrolowała Sąd Rejonowy w Krośnie Odrzańskim w zakresie wykonania budŝetu państwa w 2008 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym 20 marca 2009 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Prezesowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie z zastrzeŝeniami ocenia działalność Sądu w zakresie objętym kontrolą. 1. Prognozowane dochody w wysokości 2.840,0 tys. zł zrealizowano w kwocie 2.321,3 tys. zł, tj. w 82%. Dochody te terminowo przekazywano na rachunek budŝetu państwa. Na niewykonanie dochodów, według wyjaśnień głównej księgowej, wpływ miały błędne załoŝenia Sądu Okręgowego w Zielonej Górze przyjęte na etapie opracowania projektu budŝetu. NaleŜności na koniec 2008 r. wynosiły 1.100,39 tys. zł i w porównaniu do stanu na koniec grudnia 2007 r. były niŝsze o ok. 25%, natomiast zaległości wynosiły 724,06 tys. zł i w porównaniu do roku poprzedniego zwiększyły się o 33%. Wzrost zaległości wystąpił na 1 Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701
2 skutek uprawomocnienia się wyroku łącznego z 19.09.2008 r. w sprawie II K 145/08 i postawienia w stan wymagalności grzywny w łącznej wysokości 345,0 tys. zł. W wyniku badania próby 20 pozycji naleŝności w Wydziale II Karnym w łącznej kwocie 28.349,14 zł 2 w zakresie wymierzania, księgowania oraz terminowości wpływu dochodów budŝetowych - nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. Zrealizowane wydatki Sądu wyniosły 6.646,0 tys. zł (98,9% planu po zmianach). W porównaniu do 2007 r. wydatki były wyŝsze o 224,0 tys. zł, tj. o 3,5%. W okresie objętym kontrolą Sąd nie planował i nie realizował wydatków majątkowych. Zasilanie w środki budŝetowe przebiegało zgodnie z przyjętym harmonogramem, za wyjątkiem ostatniej transzy środków przewidzianych w planie finansowym w kwocie 71,8 tys. zł, przy czym - wg wyjaśnień głównej księgowej - nie spowodowało to zachwiania płynności finansowej Sądu. W wyniku badania próby pozapłacowych wydatków w dz. 755 Wymiar sprawiedliwości, na łączną kwotę 112,4 tys. zł 3, stwierdzono, Ŝe wydatki te zostały dokonane legalnie, gospodarnie i celowo, w ramach posiadanych środków finansowych. Terminowo dokonywano płatności za zakupy towarów i usług, rzetelnie to dokumentując. Dowody zakupu były kaŝdorazowo sprawdzane pod względem merytorycznym, formalnorachunkowym oraz zawierały dekretacje ujęcia w księgach rachunkowych, z uwzględnieniem kont rozrachunkowych i podziałek klasyfikacji budŝetowej. Dokonując zakupów prawidłowo stosowano przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 4. Na 31 grudnia 2008 r. w Sądzie nie wystąpiły zobowiązania wymagalne. Zobowiązania bieŝące w wysokości 384,0 tys. zł dotyczyły dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2008 rok wraz z obciąŝeniami. 3. Plan wynagrodzeń po zmianach wynosił 4.311,5 tys. zł i został zrealizowany w 99,95%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie na jednego pełnozatrudnionego w 2008 r. wynosiło 4.329 zł i było wyŝsze o 3,1% w porównaniu do roku 2007. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełnozatrudnionych wynosiło 82,94 i było wyŝsze o 3,4% w porównaniu do roku ubiegłego. Ustalony przez Sąd Okręgowy w Zielonej Górze limit według statusu zatrudnienia nie został przekroczony w grupach: 01, 05 oraz 07, 2 Z tego 10 pozycji dotyczyło kosztów postępowań sądowych na kwotę 4.769,14 zł, a 10 pozycji - grzywien na kwotę 23.580,00 zł. 3 Badaniem objęto realizację po 5 największych kwotowo wydatków w paragrafach: 4210, 4240, 4260, 4270, 4300, 4360, 4370. 4 Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zm.
3 natomiast przekroczono limit zatrudnienia w grupie: 09 Sędziowie o 1 etat w roku 2007 oraz o 2 etaty w roku 2008. Według wyjaśnień Pana Prezesa przekroczenie limitu wystąpiło w związku z uzyskaniem w maju 2007 r. i grudniu 2008 r. nominacji sędziowskich, a sytuacja ta znana była Sądowi Okręgowemu i zostanie zmieniona po przyznaniu limitów w marcu lub w kwietniu 2009 r. NIK negatywnie ocenia formalnoprawny status zatrudnienia głównej księgowej Sądu. Wbrew dyspozycji art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.) główna księgowa Sądu była formalnie zatrudniona od lipca 2004 r. w Sądzie Okręgowym w Zielonej Górze, a tym samym w innej jednostce sektora finansów publicznych, niŝ ta w której wykonywała funkcje głównej księgowej. W latach 2006-2008 obciąŝono wydatki Sądu z tytułu wynagrodzenia, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, a takŝe pochodnych od wynagrodzeń głównej księgowej, w ogólnej kwocie 231.752,45 zł. Obowiązek zatrudnienia głównej księgowej przez Pana Prezesa wynika z przepisu art. 5 pkt 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury. 5 Pan Prezes w toku kontroli zadeklarował podjęcie działań w celu uregulowania statusu pracowniczego głównej księgowej. W Sądzie przestrzegany był obowiązek opłacania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, zgodnie z dyspozycją określoną w art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, 6 a wpłaty na rzecz PFRON odprowadzano zgodnie z przepisem art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 7. 4. W systemie rachunkowości, kontroli wewnętrznej oraz systemu księgowości komputerowej Sądu stwierdzono następujące nieprawidłowości: polityka rachunkowości była niekompletna w zakresie zapisów dotyczących sposobu prowadzenia ewidencji naleŝności, tj. braku pisemnego uregulowania, Ŝe zapisy na kartach dłuŝników oraz w dziennikach naleŝności sądowych prowadzonych przez poszczególne wydziały merytoryczne Sądu stanowią ewidencję analityczną tych naleŝności; nie ustalono w formie pisemnej aktualnej wersji oprogramowania systemu finansowoksięgowego oraz zasad słuŝących ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów 5 Dz.U. Nr 162, poz. 1125 ze zm. 6 Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm. 7 Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92
4 księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych zapisów, co stanowiło naruszenie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.); nie określono terminów postępowania z dowodami księgowymi oraz terminów księgowania dowodów do właściwych okresów sprawozdawczych (nie wskazywano miesiąca księgowania); nie zatwierdzano zapisów księgowych po wprowadzeniu zapisu do systemu system nie wymuszał zatwierdzania zapisów (zapisy pozostawały w buforze), co stanowiło naruszenie art. 23 ust. 1 ustawy o rachunkowości; zapisy księgowe pozostawały w buforze po terminie sporządzanie sprawozdania za okres, którego dotyczyły; nie stosowano zasady zamykania miesięcy księgowych przed lub bezpośrednio po sporządzaniu sprawozdania za dany okres; roczne sprawozdania budŝetowe nie były sporządzane na podstawie zatwierdzonych zapisów księgowych. JuŜ w toku kontroli NIK Pan Prezes swoim zarządzeniem nr 4/2009 uregulował kwestię naleŝności sądowych, zarządzeniem nr 5/2009 wprowadził do stosowania program komputerowy, zatwierdzając aktualną wersję tego programu, zarządzeniem nr 9/2009 wprowadził zmiany w zasadach (polityce) rachunkowości w zakresie terminowości postępowania z dowodami księgowymi oraz określenia terminów granicznych księgowania dowodów do właściwych okresów sprawozdawczych. W zakresie pozostałych wymienionych wyŝej nieprawidłowości, Pan Prezes oraz główna księgowa zadeklarowali podjęcie niezwłocznych działań w celu ich wyeliminowania. W celu oceny skuteczności systemu księgowości i kontroli finansowej (badanie zgodności) oraz oceny rzetelności ksiąg rachunkowych (badanie wiarygodności), z przyjętej populacji zapisów księgowych na kontach kosztów, z wyłączeniem kosztów osobowych w kwocie 1.559.598,98 zł, metodą monetarną, 8 przy pomocy programu komputerowego Pomocnik Kontrolera ver. 4.2.b, wylosowano 79 zapisów, na łączną kwotę 745.728,73 zł. Badaniu poddano zarówno zapisy, jak i odpowiadające tym zapisom faktury i dokumenty równowaŝne fakturom. Ponadto badaniu poddano 31 zapisów/dowodów na kwotę 79.353,32 zł w ramach doboru celowego. 8 W metodzie monetarnej prawdopodobieństwo wyboru zapisu/dowodu księgowego do kontroli jest wprost proporcjonalne do jego wielkości wyraŝonej w złotówkach - im większa wartość, tym większa moŝliwość, Ŝe zostanie wylosowany do kontroli.
5 Badanie wykazało, Ŝe w przypadku 45 zapisów o łącznej wartości 154.066,09 zł wskazano błędną datę dokonania operacji gospodarczej, tj. datę inną, niŝ wynikająca z uwidocznionej na dowodzie księgowym stanowiącym podstawę dokonania zapisu w księgach rachunkowych. Stanowiło to naruszenie przepisu art. 23 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości. Wyjaśniając powyŝszą nieprawidłowość główna księgowa podała, Ŝe powyŝsza nieprawidłowość wynikała z błędnej interpretacji przepisów prawa. W wyniku badania wiarygodności ksiąg rachunkowych pod kątem prawidłowości wartości transakcji i okresów księgowania oraz prawidłowości zapisów na kontach analitycznych i syntetycznych nieprawidłowości nie stwierdzono. Biorąc pod uwagę powyŝsze ustalenia, NajwyŜsza Izba Kontroli wydaje opinię pozytywną w zakresie wiarygodności ksiąg rachunkowych w odniesieniu do sprawozdawczości bieŝącej i rocznej oraz negatywną w zakresie zgodności poprawności formalnej zapisów księgowych. Pozytywnie ocenia się terminowość, przebieg, rezultaty i rozliczenie inwentaryzacji przeprowadzonej w 2008 r. 5. NajwyŜsza Izba Kontroli opiniuje pozytywnie rzetelność i prawidłowość rocznych sprawozdań: Rb-23 o stanie środków na rachunkach bankowych, Rb-27 o wykonaniu dochodów, Rb-28 o wykonaniu wydatków, Rb-N o stanie naleŝności i Rb-Z o stanie zobowiązań zostały prawidłowo sporządzone pod względem formalno-rachunkowym, a dane w nich zawarte wynikały z ewidencji księgowej. Sprawozdania zostały sporządzone terminowo. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Prezesowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Zielonej Górze, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen i uwag zawartych w tym wystąpieniu.