NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w KRAKOWIE 30-038 KRAKÓW, ul. Łobzowska 67 (0-12) 633 77 22, 633 77 24, 633 37 09 Fax (0-12) 633 74 55 R/07/008 LKR-41110-2/07 Kraków, dnia kwietnia 2008 r. Pani Anna Czech Dyrektor Szpitala Wojewódzkiego im. Św. Łukasza SP ZOZ ul. Lwowska 178a 33-100 Tarnów Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli (t. j. Dz. U. z 2007 r. 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie przeprowadziła kontrolę Szpitala Wojewódzkiego im. Świętego Łukasza SP ZOZ w Tarnowie, w zakresie Ŝywienia pacjentów i utrzymania czystości w Szpitalu w latach 2005-2007. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole podpisanym w dniu 18 lutego 2008 r., oraz omówione na nardzie pokontrolnej 3 kwietnia 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Pani Dyrektor niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie przyjęte przez Szpital rozwiązania w zakresie Ŝywienia i utrzymania czystości. Na wyraŝenie powyŝszej oceny pozwalają następujące ustalenia i oceny szczegółowe: 1. śywienie pacjentów było właściwe, tzn. było: smaczne, gdyŝ stwierdziło to 89% ankietowanych pacjentów; wystarczające, poniewaŝ z doŝywiania we własnym zakresie korzystało 47% ankietowanych, a Inspekcja Sanitarna stwierdziła, na podstawie analizy jadłospisu dekadowego, Ŝe kaloryczność posiłków kształtowała się w granicach tolerancji normy;
2 zdrowe, albowiem analiza jadłospisu dekadowego przez Inspekcję Sanitarną wykazała odchylenia w zakresie składników odŝywczych (białko, tłuszcze, węglowodany) nie większe niŝ 20% od zalecanych norm Instytutu śywienia i śywności. Ponadto proces produkcji i dystrybucji posiłków przebiegał prawidłowo, w badanym okresie nie występowały zatrucia pokarmowe spowodowane posiłkami podawanymi przez Szpital oraz pacjenci nie składali skarg w tym zakresie. NIK zwraca jednak uwagę, Ŝe zarówno pacjenci w ankietach, jak i Inspekcja Sanitarna, wskazali na zbyt mały udział warzyw i owoców w jadłospisie. 2. Stan czystości był właściwy, czyli na oddziałach szpitalnych było czysto i higienicznie, gdyŝ dokonywano jego oceny, a przebieg procesu sprzątania był zgodny z obowiązującymi na terenie Szpitala procedurami. Koordynator Ośrodka ds. ZakaŜeń Szpitalnych reagowała na stwierdzone nieprawidłowości. Ponadto kontrole Inspekcji Sanitarnej nie wykazywały uchybień w zakresie sprzątania, w Szpitalu nie stwierdzono zakaŝeń wewnątrzszpitalnych spowodowanych niedostatecznym utrzymaniem czystości oraz nie odnotowano skarg pacjentów w tym zakresie. Badania ankietowe opinii pacjentów wykazały, Ŝe ponad 95% badanych pozytywnie ocenia stan czystości na salach pacjentów, korytarzach i w ciągach komunikacyjnych oraz bielizny pościelowej, 85% pozytywnie oceniło czystość łazienek, natomiast 18% negatywnie zaopiniowało stan czystości w toaletach. 3. NIK pozytywnie ocenia opracowane i wdroŝone w szpitalu zasady Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP), Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP), system analizy zagroŝeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP) oraz procedury dotyczące utrzymania czystości i postępowania z czystą i brudną bielizną, które przekładają się na jakość wykonywanych usług. Procedury dotyczące utrzymania czystości zostały opracowane przez lub przy współudziale Koordynatora Ośrodka ds. ZakaŜeń Szpitalnych, a Inspekcja Sanitarna nie wnosiła zastrzeŝeń ani do zasad GMP, GHP, HACCP, ani do procedur utrzymania czystości. 4. Rezultaty jakie uzyskał Szpital w zakresie realizacji zadań Ŝywienia pacjentów i utrzymania czystości, były adekwatne do wydatkowanych środków, zgodnie z zasadami naleŝytego zarządzania finansami. Ewidencja kosztów prowadzona była zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 164, poz. 1194), a w ewidencji kosztów jako odrębne ośrodki kosztów ustanowiono Dział śywienia, Dział Higieny Szpitalnej oraz Pralnię. W Szpitalu
3 podejmowano działania zmierzające do ograniczenia strat poprzez: prawidłowy sposób magazynowania produktów Ŝywnościowych, zainstalowanie na oddziałach szpitalnych dozowników dla środków czyszczących, zapewnienie w umowach z wykonawcami odpowiednich terminów dostaw produktów Ŝywnościowych oraz środków czystości, Ŝądanie od wykonawców dokumentów lub próbek towarów potwierdzających jakość dostarczanych produktów. W wyniku analizy kosztów i w celu ograniczenia kosztów osobowych dokonano zmiany w zakresie dystrybucji kolacji oraz utworzono Dział Higieny Szpitalnej odpowiedzialny za utrzymanie czystości na terenie szpitala. Koszt jednego osobodnia Ŝywienia zmalał w 2006 r. w stosunku do 2005 r. z 10,65 zł do 9,47 zł, tj. o 1,18 zł (11%), a stawka Ŝywieniowa zmalała z 5 zł do 4,72 zł, czyli o 0,28 zł (6%). Koszt sprzątania 1 m 2 powierzchni szpitala wynosił w 2005 r. 15,60 zł miesięcznie i został obniŝony w 2006 r. do kwoty 10,55 zł (spadek o 32%). Z kolei koszt prania 1 kg bielizny (bez kosztów jej reparacji) wynosił 1,87 zł w 2005 r., a w 2006 r. został obniŝony do kwoty 1,74 zł (spadek o 7 %). W 2007 r. w okresie od stycznia do października obniŝeniu uległa stawka osobodnia Ŝywienia oraz sprzątania 1 m 2, a wzrosła cena 1 kg prania. NIK zwraca jednak uwagę, Ŝe w przypadku kosztów Ŝywienia nie uwzględniono kosztów dystrybucji posiłków oraz zmywania naczyń, które to koszty zostały przypisane do Działu Higieny Szpitalnej i wpływają na koszt utrzymania czystości. Działalność komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za Ŝywienie pacjentów, utrzymanie czystości oraz pranie kontrolowana była poprzez audyt wewnętrzny przeprowadzany w związku z system zarządzania jakością. Skuteczność wykonywanych usług była takŝe badana w ramach ankietowania pacjentów przez szpital. 5. Istniejące w szpitalu systemy monitorowania i nadzoru nad realizowaniem usług w zakresie wyŝywienia i utrzymania czystości w szpitalu były adekwatne do obowiązujących standardów, albowiem: Szpital zatrudniał dietetyków zarówno w Dziale śywienia, jak i na tych oddziałach szpitalnych, w których ze względu na specyfikę schorzeń stanowisko dietetyka jest niezbędne; dietetycy posiadali odpowiednie wykształcenie kierunkowe oraz uczestniczyli w szkoleniach w zakresie Ŝywienia, a ich zakresy czynności dostosowane były do obowiązującego w szpitalu procesu produkcji i dystrybucji posiłków; Koordynator Ośrodka ds. ZakaŜeń Szpitalnych dwa razy w roku przeprowadzała kontrole, według ustalonego harmonogramu, na kaŝdym oddziale szpitalnym w zakresie utrzymania czystości.
4 6. Działania szpitala dotyczące rozwiązań w zakresie wyŝywienia i utrzymania czystości były zgodne z obowiązującymi normami, poniewaŝ: Szpital opracował program dostosowania Szpitala do wymagań określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 213, poz. 1568 ze zm.), który został pozytywnie zaopiniowany przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Zgodnie z programem pomieszczenia kuchni spełniały wszystkie wymagania, natomiast pomieszczenia pralni nie spełniały dwóch warunków, tj. brak było automatycznego urządzenia do mycia i dezynfekcji wózków do transportu brudnej bielizny oraz brak sterylizacji bielizny z oddziału dzieci młodszych. Kuchnia centralna, kuchenki oddziałowe, Dział Higieny Szpitalnej i pralnia wyposaŝone były w sprzęt konieczny do świadczenia danej usługi. NIK zwraca jednak uwagę, Ŝe część wyposaŝenia kuchni centralnej, wyposaŝenie kuchenek oddziałowych oraz pralni jest juŝ przestarzała i zuŝyta co jest związane ze znacznymi kosztami eksploatacji i remontu, gdyŝ na rynku brak jest części do ich naprawy. Ponadto byłoby wskazane wyposaŝenie kuchenek oddziałowych w zmywarki do naczyń i kuchenki mikrofalowe, co przyczyniłoby się do usprawnienia procesu zmywania naczyń oraz odgrzewania posiłków dla osób nieobecnych w porze ich wydawania. Pracownicy wszystkich trzech komórek organizacyjnych uczestniczyli w szkoleniach zewnętrznych oraz wewnętrznych. Dział śywienia opracował 197 receptur, które zostały przypisane do 17 rodzajów diet stosowanych w Szpitalu. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o podjęcie działań w następującym zakresie: 1) przeanalizowanie jadłospisów pod kątem zwiększenia ilości warzyw i owoców w posiłkach, 2) rozwaŝenie moŝliwości zwiększenia liczby cykli sprzątania toalet na oddziałach szpitalnych, 3) opracowania planu rzeczowo-finansowego w celu poprawy wyposaŝenia kuchni centralnej, kuchenek oddziałowych oraz pralni, jeŝeli usługi w dalszym ciągu będą świadczone przez Szpital we własnym zakresie.
5 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, zwraca się o przedstawienie przez Panią Dyrektor, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków oraz o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Pani prawo zgłoszenia na piśmie, do Dyrektora Delegatury NIK w Krakowie, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Otrzymują: 1. Adresat, 2. Akta kontroli.