KOMISJA EUROPEJSKA. Bruksela, dnia 04-IV-2007 r. K(2007)1420 wersja ostateczna

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 04-IV-2007 r. K(2007)1420 wersja ostateczna Dotyczy: Pomoc państwa N 741/06 - Polską Pomoc na budowę infrastruktury i zakup urządzeń dla Portu Lotniczego w Łodzi Pomoc państwa N 743/06 - Polską Wsparcie dla Portu Lotniczego w Łodzi Szanowna Pani Minister, I. Procedura 1. Pismem z dnia 14 listopada 2006 r., zarejestrowanym przez Komisję dnia 15 listopada 2006 r. (TREN A/2007/25898 oraz TREN A/2007/25901), zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu WE władze polskie powiadomiły Komisję o zamiarze sfinansowania środków pomocy zatytułowanych Pomoc na budowę infrastruktury i zakup urządzeń dla Portu Lotniczego w Łodzi i Wsparcie dla Portu Lotniczego w Łodzi. Zgłoszenia te otrzymały numery N 741/2006 i N 743/2006. 2. Pismem z dnia 12 stycznia 2007 r. (TREN A4 KG/edb D (2006) 228521) służby Komisji zwróciły się o wyjaśnienia co do pewnych aspektów środka pomocy. Pismem z dnia 22 lutego 2007 r., zarejestrowanym przez Komisję w tym samym dniu (TREN A/24803), władze polskie udzieliły służbom Komisji wymaganych informacji. 3. Ponieważ oba zgłoszenia dotyczą tej samej inicjatywy finansowania portu lotniczego, Komisja postanowiła przeprowadzić ich ocenę w ramach tej samej decyzji Komisji. II. Szczegółowy opis środka pomocy 4. Projekt inwestycyjny dla lotniska obejmuje kilka rodzajów inwestycji z jednej strony ma on na celu budowę nowej i rozbudowę istniejącej infrastruktury Jej Ekscelencja Pani Anna FOTYGA Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 PL-00-580 Warszawa Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: 00-32-(0)2-299.11.11

lotniska, z drugiej zaś zmierza do poprawy środków bezpieczeństwa w Porcie Lotniczym Łódź im. Wł. Reymonta Sp. z o.o. w regionie łódzkim. Przeprowadzając inwestycję władze polskie zamierzają doprowadzić do wzrostu ruchu pasażerskiego, lepszego wykorzystania istniejącej infrastruktury, zwiększenia bezpieczeństwa i przepustowości lotniska oraz dostosowania go do unijnych standardów bezpieczeństwa. 5. W 2005 r. lotnisko w Łodzi obsłużyło 35 460 pasażerów. Biorąc pod uwagę liczbę pasażerów, lotnisko plasuje się w kategorii D zgodnie z pkt 15 Wytycznych wspólnotowych dotyczących finansowania portów lotniczych i pomocy państwa na rozpoczęcie działalności dla przedsiębiorstw lotniczych, oferujących przeloty z regionalnych portów lotniczych 1 (zwanych dalej wytycznymi ). W 2006 r. lotnisko w Łodzi obsłużyło 216 861 pasażerów 2. 6. Według władz polskich lotnisko w Łodzi ma duży potencjał rozwojowy ze względu na lokalizację w centrum Polski i bliskość Warszawy. Jest ono położone na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych o międzynarodowym znaczeniu, tj. autostrady E75 (projekt priorytetowy transeuropejskich sieci transportowych TEN- T), autostrady E30 oraz dwujezdniowej drogi ekspresowej E67. Zakłada się, że przewidywania co do całościowego ruchu na lotnisku w Łodzi będą odpowiadać przewidywaniom co do całościowego ruchu w Polsce, zgodnie z szacunkami Urzędu Lotnictwa Cywilnego: Rok Całkowita liczba pasażerów Wzrost Pax 2007 16 445 543 14,63 % 2008 18 395 635 11,86 % 2009 20 346 169 10,60 % 2010 22 298 368 9,59 % 2011 23 725 464 6,40 % 2012 25 243 893 6,40 % 2013 26 859 502 6,40 % 2014 28 578 511 6,40 % 2015 30 407 535 6,40 % 2016 32 353 617 6,40 % 2017 34 424 249 6,40 % 2018 36 627 401 6,40 % 2019 38 971 555 6,40 % 1 2 Dz.U. C 312 z 9.12.2005, str. 1. W latach 2005-2006 powstały nowe międzynarodowe trasy lotnicze. Dnia 30 października 2005 r. odbył się pierwszy lot rejsowy do Londynu, a następnie w pierwszym kwartale 2006 r. rozpoczęto loty rejsowe do Nottingham East Midlands Airport i Dublin Airport. 2

2020 41 465 734 6,40 % 2021 43 290 226 4,40 % 2022 45 194 996 4,40 % 2023 47 183 576 4,40 % 2024 49 259 654 4,40 % 2025 51 427 078 4,40 % 2026 53 689 870 4,40 % 2027 56 052 224 4,40 % 2028 58 518 522 4,40 % 2029 61 093 337 4,40 % 2030 63 781 444 4,40 % Źródło: publikacja Urzędu Lotnictwa Cywilnego. 7. Lotnisko w Łodzi jest zarządzane przez Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta Sp. z o.o 3, spółkę powołaną zgodnie z zasadami prawa handlowego, której udziałowcami są władze samorządowe 90,02 % udziałów należy do Gminy Miasta Łódź, a 9,97 % do Województwa Łódzkiego. Pozostałe 0,01 % udziałów należy do dwóch stowarzyszeń: Aeroklubu Polskiego i Aeroklubu Łódzkiego. 8. Zarządzający lotniskiem jest również właścicielem infrastruktury lotniska. Posiada on certyfikat zezwalający na prowadzenie lotniska użytku publicznego, certyfikat agenta obsługi naziemnej oraz inne stosowne, wymagane polskim prawem lotniczym zezwolenia. Spółka została utworzona przez władze samorządowe w dniu 29 czerwca 1993 r. w celu prowadzenia działalności związanej z zarządzaniem, modernizacją i eksploatacją lotniska, zapewniającej obsługę lotów sanitarnych, ratowniczych, wojskowych, sportowych oraz pasażerskich 4. 9. Spółka ma status lotniska użytku publicznego. Tym samym lotnisko jest otwarte dla wszystkich statków powietrznych w terminach i godzinach ustalonych przez zarządzającego tym lotniskiem i podanych do publicznej wiadomości (art. 54 ust. 2 ww. ustawy Prawo Lotnicze). Władze polskie potwierdzają, że prawo korzystania 3 Port Lotniczy Łódź im. Wł. Reymonta Sp. z o.o. w Łodzi jest dużym przedsiębiorstwem w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz.U. L 10 z 13.01.2001) zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 364/2004 z dnia 25 lutego 2004 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 70/2001 i rozszerzającym jego zakres w celu włączenia pomocy dla badań i rozwoju (Dz.U. L 63 z 28.2.2004). 4 Spółka zarządza lotniskiem w oparciu o koncesję nr TL-1-480/Łódź/132/00/28, wydaną przez Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej. 3

z tego lotniska przysługuje wszystkim statkom powietrznym i przewoźnikom lotniczym na równych zasadach (art. 67 ust. 1 ww. ustawy) 5. 10. Do listopada 2005 r. spółka obsługiwała jedynie loty sportowe oraz ruch General Aviation. Dnia 30 października 2005 r. uruchomione zostało pierwsze regularne połączenie międzynarodowe z Londynem. Dwa kolejne połączenia zostały uruchomione na początku 2006 r. Oprócz regularnych połączeń lotnisko obsługuje również czartery, loty dyspozycyjne, sanitarne i VIP-y. 11. Przedmiot niniejszej decyzji, czyli finansowanie infrastruktury, jest częścią szeroko zakrojonego projektu rozwoju lotniska. Ma on na celu budowę nowej i rozbudowę istniejącej infrastruktury lotniska oraz poprawę środków bezpieczeństwa, czyli zadania oficjalnie związane z wykonywaniem prerogatyw władzy publicznej. Budowa nowej i rozbudowa istniejącej infrastruktury lotniska 12. Całkowity koszt odnoszący się do budowy nowej i rozbudowy istniejącej infrastruktury lotniska wynosi 26 534 100 PLN. Projekt inwestycyjny obejmuje w szczególności: wydłużenie drogi startowej 07/25 w kierunku wschodnim o 400 m, tj. do długości 2500 m i jej poszerzenie na całej długości do 60 m; rozbudowę terminala II; zakup sprzętu do utrzymania lotniska oraz obsługi samolotów i pasażerów, w tym: zestawu do utrzymania zimowego nawierzchni lotniskowych, kosiarek lotniskowych podczepianych, przyczepek bagażowych, klimatyzatora samolotowego, schodów pasażerskich ciągnionych, taśmociągu samojezdnego, ciągnika akumulatorowego, zasilacza samolotu gpu, zakup sprzętu umożliwi jednoczesną obsługę wielu samolotów; przygotowanie dokumentacji budowy nowego terminala. Środki bezpieczeństwa 13. Zgodnie z art. 33 i 54 wytycznych działania wchodzące zwykle w zakres kompetencji państwa w wykonywaniu jego prerogatyw władzy publicznej nie mają 5 Cennik usług, jakie zarządzający lotniskiem zapewnia liniom lotniczym, jest opublikowana na stronie internetowej lotniska (www.lotnisko.lodz.pl; www.airport.lodz.pl). Zgodnie z art. 77 ust. 1 ustawy Prawo lotnicze, zarządzający lotniskiem użytku publicznego przedstawia Prezesowi Urzędu Lotnictwa Cywilnego, z co najmniej kwartalnym wyprzedzeniem przed planowanym dniem wejścia w życie, opracowany po zasięgnięciu opinii przedstawicieli przewoźników lotniczych, korzystających stale z lotniska, projekt opłat lotniskowych z wyszczególnieniem składających się na te opłaty: wysokości opłat standardowych, dodatkowych, zniżkowych i rabatowych, szczegółowych zasad ich naliczania i pobierania, dołączając uzasadnienie. Prezes Urzędu, który stanowi główny organ administracji rządowej odpowiedzialny za sprawy związane z lotnictwem cywilnym, monitoruje opłaty zniżkowe i rabatowe i może, w drodze decyzji administracyjnej, odmówić zatwierdzenia opłaty lotniskowej lub nakazać jej zmianę, w przypadku gdy jest ona niezgodna z zasadami ustalonymi w prawie lotniczym lub w przepisach międzynarodowych. 4

charakteru gospodarczego i nie wchodzą w zakres stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa. Są to działania związane z bezpieczeństwem, kontrolą ruchu lotniczego, policją, służbą celną, itd. W tym kontekście część wsparcia przewidzianego w ustawie budżetowej na 2006 r. jest częściowo przeznaczona na współfinansowanie działań które, według władz polskich, nie mają charakteru gospodarczego, a odnoszą się do środków bezpieczeństwa, ochrony przeciwpożarowej, kontroli pasażerów i bagażu. 14. Zgodnie z dostarczonymi informacjami następujące inwestycje mają na celu poprawę bezpieczeństwa na lotnisku i nie wchodzą w zakres działań gospodarczych na lotnisku: budowa strażnicy Lotniskowej Straży Pożarnej wraz z częściową infrastrukturą; zakup sprzętu i wyposażenia dla Lotniskowej Straży Pożarnej; zakup zestawu do prześwietlania bagażu i podróżnych; rozbudowa ogrodzenia; budowa dwustronnego zasilania lotniska w energię elektryczną. 15. Całkowity koszt związany ze środkami bezpieczeństwa wynosi 8 260 611,2 PLN. 16. Władze polskie wskazują, że rzeczowy zakres inwestycji dotyczących Lotniskowej Straży Pożarnej nie jest związany z działaniami gospodarczymi lotniska. Lotniskowa Straż Pożarna działa w ramach krajowego systemu ratowniczogaśniczego, który jest integralną częścią organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, mającego na celu prognozowanie, rozpoznanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń, tak aby ratować życie, zdrowie, mienie i środowisko. Lotniczy system ratowniczo-gaśniczy jest jednostką ochrony przeciwpożarowej w rozumieniu ustawy o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 kwietnia 1991 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy o ochronie przeciwpożarowej system ten skupia jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych 6. 17. Projekt inwestycyjny zatytułowany Budowa dwustronnego zasilania lotniska w energię elektryczną zapewni Portowi Lotniczemu w Łodzi ciągłość dostaw energii 6 Zgodnie z art. 84 ustawy Prawo lotnicze, zarządzający portem lotniczym ma obowiązek zorganizować i utrzymywać system ratownictwa i ochrony przeciwpożarowej w ramach krajowego systemu ratownictwa. Zarządzający lotniskiem obowiązany jest w szczególności: - opracować plan działania w sytuacjach zagrożenia, - opracować instrukcję bezpieczeństwa pożarowego dla lotniska, zgodnie z przepisami międzynarodowymi, oraz określić w niej sposoby postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, uzgodnioną z właściwym terenowo komendantem Państwowej Straży Pożarnej, - zorganizować i zapewnić funkcjonowanie służby ratowniczo-gaśniczej, wyposażonej w sprzęt specjalistyczny, - utrzymywać niezbędne środki ratownicze i przeciwpożarowe. 5

elektrycznej w wypadku awarii linii energetycznej. Posiadanie niezależnego dwustronnego zasilania energetycznego jest niezbędne z punktu widzenia przepisów Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego ICAO. Zakres rzeczowy inwestycji obejmuje budowę stacji transformatorowych, ułożenie kabli energetycznych oraz modernizację istniejącej stacji transformatorowej zasilającej lotnisko. Dwustronne zasilanie w energię elektryczną zapewnia ciągłość działania wszystkich systemów bezpieczeństwa na lotnisku, w tym m.in. bezpieczeństwo lądowania i startu samolotów oraz bezpieczeństwo przejścia granicznego. 18. Zgłoszone działania obejmują jedynie wydatki inwestycyjne. Według władz polskich fundusze przewidziane na środki bezpieczeństwa są ściśle ograniczone do rekompensaty kosztów wynikających z realizacji inwestycji i nie będą wykorzystane do finansowania innych działań gospodarczych. Inwestycja jest szczegółowo kontrolowana i rozliczana przez Urząd Marszałkowski i Urząd Wojewódzki pod kątem zgodności zrealizowanej części inwestycji ze zgłoszonym projektem. Kontrola jest przeprowadzana na podstawie wniosków o płatność i dokumentów księgowych opisujących rodzaj poniesionych wydatków. Biorąc powyższe pod uwagę, według władz polskich nie ma możliwości finansowania ze środków będących przedmiotem zgłoszenia innych działań gospodarczych. Ponadto, zgodnie z obowiązującymi przepisami, środki trwałe powstałe w wyniku przeprowadzenia inwestycji finansowanych z dotacji podlegają odrębnej ewidencji aż do momentu całkowitej ich amortyzacji. Struktura finansowania środka pomocy 19. Kwotę kosztów inwestycyjnych określono na podstawie Planu Generalnego Lotniska Łódź Lublinek 7 przyjętego uchwałą nr 1/2005 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Portu Lotniczego Łódź z dnia 25 stycznia 2005 r. 20. Całkowita wartość projektu wynosi 34 795 000 PLN 8. Planowany podział budżetu przedstawia się następująco: zasoby państwa w wysokości 25 000 000 PLN 9 : 19 064 592,61 PLN - budowa nowej i rozbudowa istniejącej infrastruktury lotniska 10 ; 5 935 407,39 PLN - środki bezpieczeństwa; współfinansowanie przez beneficjenta w wysokości 9 795 000 PLN 11 : 7 Wsparcie jest udzielane Portowi Lotniczemu Łódź im. Wł. Reymonta Sp. z o.o. w Łodzi, który wcześniej nosił nazwę Port Lotniczy Łódź Lublinek Sp. z o.o. Rozbieżność między nazwą podmiotu będącego beneficjentem pomocy a podmiotem wskazanym w tytule projektu wynika ze zmiany nazwy podmiotu zarządzającego lotniskiem po uchwaleniu ustawy budżetowej z dnia 17 lutego 2006 r. (Dz.U. nr 35, poz. 244) oraz podpisaniu "Oświadczenia Stron Kontraktu Wojewódzkiego", a przed podpisaniem umowy pomiędzy Województwem Łódzkim a beneficjentem. Z tego względu w przekazywanych dokumentach występują obie nazwy spółki. 8 8 905 126 EUR (kurs wymiany 3,9073 PLN zgodnie z Dz.U. C 53 z 8.3.2007, str. 1) 9 6 398 280 EUR (kurs wymiany 3,9073 PLN zgodnie z Dz.U. C 53 z 8.3.2007, str. 1) 10 4 879 224 EUR (kurs wymiany 3,9073 PLN zgodnie z Dz.U. C 53 z 8.3.2007, str. 1) 11 2 506 846 EUR (kurs wymiany 3,9073 PLN zgodnie z Dz.U. C 53 z 8.3.2007, str. 1) 6

7 469 504,39 PLN - budowa nowej i rozbudowa istniejącej infrastruktury lotniska; 2 325 492,61 PLN - środki bezpieczeństwa. 21. Maksymalna intensywność pomocy odnosząca się zarówno do działań komercyjnych i nienastawionych na zysk w ramach projektu (tj. do budowy infrastruktury lotniska i rozbudowy istniejącej infrastruktury) wynosi 71,85 % (udział własny beneficjenta w inwestycji wynosi 28,15 % całkowitych kosztów projektu). Kwoty pomocy wymienione we wniosku o dofinansowanie są kwotami szacunkowymi, a wysokość przekazywanych środków będzie zależeć od faktycznych kosztów realizacji poszczególnych inwestycji, określonych na podstawie dokumentów księgowych przedłożonych przez wykonawców projektu. Tym niemniej wielkość udziału budżetu państwa w finansowaniu poszczególnych inwestycji nie może przekroczyć wydatków określonych w ww. szacunkowej wartości projektu. Gdyby wydatki przekroczyły szacunkową wartość projektu, według władz polskich całą nadwyżkę wydatków pokryje Port Lotniczy Łódź ze środków własnych. 22. Władze polskie potwierdzają, że finansowanie dotyczy w całości budowy infrastruktury i urządzeń portu lotniczego, o których mowa w pkt 53 lit. i) wytycznych, tj. infrastruktury i urządzeń portu lotniczego (pasy startowe, terminale, płyta lotniska, wieże kontrolne) lub urządzeń pomocniczych bezpośrednich (instalacje przeciwpożarowe, wyposażenie bezpieczeństwa i ochrony), a fundusze przekazywane na środki bezpieczeństwa są ograniczone do rekompensaty kosztów inwestycji i nie zostaną wykorzystane na finansowanie innych działań gospodarczych. Pomoc operacyjna nie została przyznana. 23. Władze polskie potwierdzają, że kwoty inwestycji są kwotami szacunkowymi wynikającymi z obowiązujących na rynku cen robót budowlanych oraz dostaw i usług, oraz że wszystkie prace związane z inwestycjami zostaną przeprowadzone zgodnie z przepisami wspólnotowymi odnoszącymi się do zamówień publicznych. Warunki przyznania pomocy 24. Planuje się współfinansowanie środka pomocy z budżetu państwa 12. Środki finansowe mają być przekazane w ramach Kontraktu wojewódzkiego na lata 2005-2006, zawartego przez Ministra Rozwoju Regionalnego z Marszałkiem Województwa Łódzkiego w pierwszej połowie 2006 r 13. Ponadto Marszałek Województwa i spółka w celu wykonania postanowień Kontraktu Wojewódzkiego podpisali w dniu 14 września 2006 r. 14 odrębną umowę. 25. Dotacja z budżetu państwa będzie przekazana po złożeniu przez beneficjenta (zarządzającego lotniskiem) do Samorządu Województwa pisemnego wniosku o wypłatę dotacji. Środki będą wypłacane beneficjentowi w ratach po rozliczeniu 12 Ustawa budżetowa na rok 2006 z dnia 17 lutego 2006 r. (Dz.U. nr 35, poz. 244), część 83 budżetu państwa Rezerwy celowe. 13 Umowa zawiera klauzulę zawieszającą, tzn. środki zostaną przekazane dopiero, kiedy Komisja podejmie decyzję o uznaniu pomocy za zgodną ze wspólnym rynkiem. 14 Umowa 25/PR/KW-2006 z dnia 14 września 2006 r. 7

kolejnych wniosków o płatność w miarę realizacji projektów objętych dofinansowaniem. 26. Wypłata środków następuje pod warunkiem przedstawienia przez spółkę zarządzającą lotniskiem kserokopii faktur, rachunków lub innych dokumentów finansowych, potwierdzonych za zgodność z oryginałem (łącznie z kserokopiami protokołów odbioru wykonanych robót, a w przypadku zakupów urządzeń, które nie zostały zamontowane z kserokopiami protokołów odbioru urządzeń, przyjęcia materiałów na magazyn z podaniem miejsca ich składowania), uzasadniających i potwierdzających wykonanie dotowanego projektu lub jego części, zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym realizacji projektu, stanowiącym załącznik do umowy. 27. W razie stwierdzenia przez Samorząd Województwa nieterminowej realizacji projektu (lub jego etapu), bądź niewywiązania się beneficjenta z przyjętego obowiązku współfinansowania projektu, wynikającego z harmonogramu rzeczowofinansowego i planu finansowego, Samorząd Województwa wstrzymuje wypłatę dotacji na realizację danego etapu projektu, a także wypłatę kolejnych rat dotacji, do czasu złożenia przez beneficjenta odpowiednich wyjaśnień lub usunięcia przyczyn wstrzymujących wypłatę dotacji. Konieczność i uzasadnienie przyznania środka pomocy 28. Lotnisko w Łodzi ma swoją siedzibę w regionie kwalifikującym się do pomocy zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. 29. Jak już wspomniano w pkt 4, głównym celem działania władz samorządowych w odniesieniu do lotniska jest intensyfikacja ruchu pasażerskiego i jego dostosowanie do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej. Dlatego też jednym z głównych zadań samorządu województwa jest kontynuowanie modernizacji jedynego lotniska na jego terenie, które jest przedmiotem niniejszej decyzji. 30. Według władz polskich prace inwestycyjne doprowadzą do lepszego wykorzystania istniejącej infrastruktury i zwiększenia bezpieczeństwa i przepustowości lotniska. W szczególności: wydłużenie drogi startowej umożliwi dostosowanie lotniska do obsługi samolotów pasażerskich typu Boeing 747 (zabierających na pokład do 230 pasażerów) i dzięki temu rozwój nowych połączeń, w tym połączeń regionalnych, międzynarodowych, a także połączeń czarterowych; przebudowa układu komunikacyjnego pozwoli usprawnić komunikację wewnątrz oraz wokół lotniska; rozbudowa terminala pozwoli zwiększyć przepustowość z 200 tys. do 300 tys. pasażerów rocznie, a także dostosować terminal pasażerski do wymagań stawianych przez przewoźników; zakup sprzętu do utrzymania lotniska oraz obsługi samolotów i pasażerów umożliwi zapewnienie odpowiedniego standardu lotniska oraz równoległej obsługi wielu samolotów; 8

współfinansowanie działań nie mających charakteru gospodarczego ma doprowadzić do wzrostu poziomu bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej na lotnisku. 31. Planowane do zrealizowania przedsięwzięcia inwestycyjne są zgodne ze Strategią rozwoju Województwa Łódzkiego. Strategia ta określa politykę w zakresie długookresowego rozwoju województwa i koncentruje się na sprawach najistotniejszych z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju Województwa Łódzkiego. Planowane inwestycje są częścią wieloletniego planu inwestycyjnego lokalnych władz samorządowych Miasta Łódź, który wyszczególnia inwestycje związane z rozbudową lotniska jako działania o istotnym znaczeniu dla miasta. 32. Władze publiczne, finansując rozbudowę infrastruktury lotniska, kierują się głównie chęcią przyczynienia się do rozwoju regionu. Ponadto według władz polskich środek ten przyczyni się do lepszego wykorzystania istniejących możliwości gospodarczych regionu. Tym samym środek ma pomóc w rozwoju całego regionu, ponieważ funkcjonowanie portu lotniczego wywiera pozytywny wpływ na cały region łódzki, zarówno w sferze społecznej, jak i gospodarczej. 33. Przedstawione w dokumentach zgłoszeniowych dane liczbowe dotyczące wyników finansowych spółki oraz ruchu pasażerskiego opierają się na Planie Generalnym (Master Planie) lotniska, który został sporządzony przez niezależnego eksperta. Plan ten został przyjęty uchwałą nr 1/2005 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Portu Lotniczego Łódź z dnia 25 stycznia 2005 r. 15 34. Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych dotyczących infrastruktury lotniskowej ma doprowadzić do poprawy dostępności regionu łódzkiego i jego większego otwarcia na zewnątrz, podnosząc atrakcyjność ofert lokalizacyjnych dla różnego typu działalności biznesowej, szczególnie dla inwestorów zewnętrznych, w tym dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W tym kontekście władze polskie oczekują, że inwestycje umożliwią wprowadzenie połączeń z portami regionalnymi innych państw Unii Europejskiej. 35. To z kolei przyczyniać się ma do wzrostu zatrudnienia w regionie łódzkim, a tym samym do spadku stopy bezrobocia, która wciąż jest wyższa od średniej krajowej. Dlatego też, inwestując w infrastrukturę lotniska, władze samorządowe spodziewają się, że rozwiążą problemy lokalnej społeczności - przede wszystkim problem wysokiego bezrobocia - oraz że rozbudowa lotniska w dłuższej perspektywie czasu przyniesie ożywienie gospodarcze oraz poprawę sytuacji finansowej miasta i regionu. 36. Ponadto władze polskie uważają, że rozbudowa i modernizacja infrastruktury lotniskowej, a co za tym idzie poprawa połączeń pomiędzy ośrodkami regionalnymi oraz międzynarodowymi, będzie skutkować podwyższeniem jakości życia mieszkańców oraz zwiększeniem ich mobilności, co ma także kluczowe znaczenie w procesie restrukturyzacji obszarów przemysłowych i wiejskich, za które to procesy odpowiedzialne są władze samorządowe. 15 [Dane zastrzeżone]. 9

37. Realizacja inwestycji pozwoli także lotnisku w Łodzi spełnić wymagania dla lotnisk określone w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 31 sierpnia 1998 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dla lotnisk cywilnych 16. 38. Według władz polskich brak funduszy stanowi barierę dla rozwoju portu lotniczego w Łodzi. Dlatego też konieczność zaangażowania środków publicznych wynika, według władz polskich, z nieodzownych bardzo wysokich wydatków inwestycyjnych i braku możliwości ich poniesienia przez spółkę 17. Władze samorządowe (właściciele spółki) mają na uwadze również względy równowagi ekonomicznej, do których należy obecna potrzeba inwestycji i ich zaplanowanego zwrotu. 39. Zgodnie z zapewnieniem władz polskich dostęp do istniejącej oraz nowotworzonej infrastruktury jest otwarty dla wszystkich potencjalnych użytkowników w sposób równy i niedyskryminujący 18 i nie jest ograniczony do jednego lub kilku konkretnych przedsiębiorstw. III. Ocena zgłoszonych środków pomocy Istnienie pomocy 40. Zasadniczą sprawą dla stwierdzenia, czy dany środek stanowi pomoc państwa, jest ustalenie, czy beneficjent prowadzi działalność gospodarczą 19. 41. Europejski Trybunał Sprawiedliwości (zwany dalej Trybunałem Sprawiedliwości ) oceniając, czy prowadzenie lotniska można uznać za działalność gospodarczą, w sprawie Aéroports de Paris (Paryskie porty lotnicze) 20 orzekł, że działalność polegająca na zarządzaniu i użytkowaniu portów lotniczych, obejmująca świadczenie usług portu lotniczego na rzecz przedsiębiorstw lotniczych oraz różnych podmiotów świadczących usługi w obrębie portu lotniczego, stanowi działalność gospodarczą, gdyż z jednej strony polega ona na udostępnieniu przedsiębiorstwom lotniczym oraz różnym usługodawcom infrastruktury portu lotniczego w zamian za opłatę, której wysokość jest ustalana niezależnie przez samego zarządzającego, oraz z drugiej strony nie jest ona zależna od wykonywania prerogatyw władzy publicznej i da się oddzielić od działań związanych z wykonywaniem wymienionych prerogatyw. Zatem zarządzający portem lotniczym wykonuje, z zasady, działalność gospodarczą w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, do której stosuje się postanowienia dotyczące pomocy państwa. Jeśli więc 16 17 Dz.U. nr 130/1998, poz. 859. Zgodnie z prognozami finansowymi zawartymi w Planie Generalnym (Master Planie) Lotniska Łódź Lublinek, spółka będzie generować straty jedynie do 2009 r., przy czym będą one miały z roku na rok tendencję malejącą. Dopiero od 2010 r. prognozy przewidują wypracowanie przez lotnisko zysku. 18 Ustawa Prawo lotnicze z 3.7.2002 (Dz.U. nr 100). 19 Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości wszelka działalność polegająca na oferowaniu towarów i usług na danym rynku stanowi działalność gospodarczą. Patrz sprawa C-35/96 Komisja przeciwko Włochom [1998] Rec. I-3851 oraz sprawy C-180/98 do 184/98 Pavlov [2000] Rec. I-6451. 20 Sprawa T-128/98, Aéroports de Paris przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich [2000], Rec. II-3929, potwierdzona w sprawie C-82/01 [2002] Rec. I-9297, pkt 75-79. 10

dany port lotniczy prowadzi działalność gospodarczą, niezależnie od jego statusu prawnego i sposobu jego finansowania, jest on przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE i stosuje się wobec niego przepisy dotyczące pomocy państwa 21. 42. Jednak niezależnie od statusu prawnego, nie każdy rodzaj działalności wykonywanej przez zarządzającego portem lotniczym ma charakter gospodarczy. Konieczne jest dokonanie rozróżnienia między tymi rodzajami działalności i ustalenie, w jakim stopniu mają one charakter gospodarczy, a w jakim nie 22. 43. Jak zaznaczył Europejski Trybunał Sprawiedliwości, działania wchodzące zwykle w zakres kompetencji państwa w wykonywaniu jego prerogatyw władzy publicznej nie mają charakteru gospodarczego i nie wchodzą w zakres stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa. Do takich działań należy zapewnienie bezpieczeństwa, kontrola ruchu lotniczego, działania policji, służb celnych itp 23. 44. Ogólnie rzecz biorąc finansowanie tych działań musi być ściśle ograniczone do rekompensaty związanych z nimi kosztów i nie może być wykorzystywane do finansowania innej działalności gospodarczej 24. Jak wyjaśnia Komisja w komunikacie z dnia 10 października 2001 r 25., po zamachach z 11 września 2001 r. Zrozumiałe jest, że pewne działania zostają narzucone bezpośrednio przedsiębiorstwom lotniczym, jak również innym podmiotom sektora, takim jak porty lotnicze, świadczącym usługi nawigacji lotniczej. Finansowanie powyższych działań przez władze państwowe nie powinno pociągać za sobą udzielania pomocy operacyjnej niezgodnej z Traktatem. 45. W niniejszej sprawie oznacza to, że finansowanie pewnych elementów infrastruktury (budowa strażnicy Lotniskowej Straży Pożarnej, zakup sprzętu i wyposażenia dla Lotniskowej Straży Pożarnej, zakup zestawu do prześwietlania bagażu i podróżnych, rozbudowa ogrodzenia, budowa dwustronnego zasilania lotniska w energię elektryczną) jest niezbędne ze względów bezpieczeństwa i dlatego też leży w kompetencji władz publicznych. 46. Dlatego też zgodnie z praktyką Komisji w odniesieniu do zadań leżących w kompetencji władz publicznych, finansowanie tych zadań lub infrastruktury bezpośrednio związanej z tymi zadaniami nie stanowi pomocy państwa. 47. Jednak nie wszystkie środki inwestycyjne zgłoszone przez władze polskie mogą zostać uznane za leżące w kompetencji władz publicznych i tym samym nie stanowiące pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1. W szczególności chodzi o inwestycję w budowę nowej i rozbudowę istniejącej infrastruktury lotniska. 21 22 23 24 25 Sprawy C-159/91 i C-160/91, Poucet przeciwko AGF i Pistre przeciwko Cancava [1993] Rec. I-637. Sprawa C-364/92, SAT Fluggesellschaft przeciwko Eurocontrol [1994] Rec. I-43). Decyzja Komisji nr N309/2002 z dnia 19 marca 2003 r., Bezpieczeństwo lotnicze (Francja) - rekompensata kosztów w następstwie zamachów z 11 września 2001 r. Sprawa C-343/95, Calě & Figli przeciwko Servizi ecologici porto di Genova [1997] Rec. I-1547. Decyzja Komisji nr N309/2002 z dnia 19 marca 2003 r., decyzja Komisji nr N438/2002 z dnia 16 października 2002 - Dotowanie zarządów portów w Belgii w wykonywaniu zadań wchodzących w zakres kompetencji władzy publicznej. COM (2001) 574 wersja ostateczna z dnia 10 października 2001 r. 11

48. Konieczna jest zatem ocena zgodności tych środków ze wspólnym rynkiem. 49. Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. 50. Kryteria zawarte w art. 87 ust. 1 kumulują się. Dlatego też w celu stwierdzenia, czy zgłoszone środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu, spełnione muszą być wszystkie poniższe warunki. Pomoc finansowa: jest przyznana przez państwo lub pochodzi z zasobów państwowych; działa na korzyść niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów; zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji oraz oddziałuje na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Zaangażowanie zasobów państwa 51. Pojęcie pomocy państwa ma zastosowanie w odniesieniu do każdej korzyści przyznanej bezpośrednio lub pośrednio, finansowanej z zasobów państwowych, przyznanej przez samo państwo lub przez dowolny organ pośredniczący, działający na podstawie nadanych mu uprawnień. W takim rozumieniu decyzja władz polskich o współfinansowaniu inwestycji w infrastrukturę lotniska w Łodzi stanowi dotację z zasobów państwa. Sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom 52. Komisja musi ocenić, czy ww. dotacja z zasobów państwa na rzecz zarządzającego lotniskiem stanowi dla niego korzyść w porównaniu z normalnymi warunkami rynkowymi. 53. W rozpatrywanej sprawie finansowanie publiczne nie jest środkiem o charakterze ogólnym, ponieważ skierowane jest tylko do jednego przedsiębiorstwa zarządzającego lotniskiem. W tym konkretnym przypadku daje to spółce prawo użytkowania nowej infrastruktury w istniejącym obiekcie lotniska. 54. Komisja, w odniesieniu do finansowania portów lotniczych przez władze publiczne, opublikowała Wytyczne wspólnotowe dotyczące finansowania portów lotniczych i pomocy państwa na rozpoczęcie działalności dla przedsiębiorstw lotniczych oferujących przeloty z regionalnych portów lotniczych 26, które weszły w życie po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wytyczne te mają na celu stworzenie ram określających, kiedy publiczne finansowanie lotnisk powoduje domniemanie pomocy państwa. 55. Przedmiotowy środek pomocy stwarza korzyści ekonomiczne dla zarządzającego lotniskiem, ponieważ nieodpłatnie udostępnia infrastrukturę z góry określonemu 26 Dz.U. C 312 z 9.12.2005, str. 1 (pkt 53-63). 12

zarządzającemu, co stanowi dla niego korzyść w przeciwnym wypadku nieosiągalną w normalnych warunkach rynkowych. Wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi 56. Komisja nie może wykluczyć, że pomoc może zakłócić bądź grozić zakłóceniem konkurencji na wspólnym rynku i wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi, ponieważ jest ona skierowana do jednego tylko przedsiębiorstwa, które konkuruje z innymi operatorami lotnisk na terenie Wspólnoty. 57. Zatem Komisja nie może wykluczyć, że powyższy środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE. Podstawa prawna oceny 58. Należy ocenić przedmiotowy środek zgodnie z art. 87 ust. 2 i 3 Traktatu WE, który zawiera wyłączenia od ogólnej zasady niezgodności ze wspólnym rynkiem określonej w art. 87 ust. 1. 59. W niniejszym przypadku nie mają zastosowania wyłączenia, o których mowa w art. 87 ust. 2 Traktatu WE. 60. Dalsze wyłączenia od ogólnego zakazu przyznawania pomocy państwa są wymienione w art. 87 ust. 3. W tym przypadku obowiązujące wspólnotowe ramy prawne dotyczące podejmowania decyzji co do zgodności środka ze wspólnym rynkiem (tj. wytyczne) stanowią, że środek powiązany z pomocą państwa może zostać uznany za zgodny ze wspólnym rynkiem na mocy art. 87 ust. 3 lit. a), b) lub c) oraz 86 ust. 2 oraz, w razie potrzeby, na mocy odnośnych przepisów wykonawczych. 61. Wytyczne zawierają kilka kryteriów, które Komisja powinna wziąć pod uwagę przy ustalaniu zgodności ze wspólnym rynkiem. 62. Komisja stwierdzi w szczególności, czy: budowa i użytkowanie infrastruktury odpowiadają jasno sprecyzowanym celom związanym z ogólnym interesem gospodarczym (rozwój regionalny, dostęp, itp.); infrastruktura jest niezbędna i współmierna z punktu widzenia wyznaczonego celu; infrastruktura oferuje zadowalające średniookresowe perspektywy użytkowania, zwłaszcza jeśli chodzi o już istniejącą infrastrukturę; dostęp do danej infrastruktury jest otwarty dla wszystkich potencjalnych użytkowników w sposób równy i niedyskryminujący; 13

stopień wpływu na rozwój handlu nie jest sprzeczny z interesem Wspólnoty. i) budowa i użytkowanie infrastruktury odpowiadają jasno sprecyzowanym celom związanym z ogólnym interesem gospodarczym (rozwój regionalny, dostęp itp.) 63. Lotnisko w Łodzi ma swoją siedzibę w regionie kwalifikującym się do pomocy zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE, a planowane przedsięwzięcia inwestycyjne są zgodne ze Strategią rozwoju Województwa Łódzkiego. Strategia ta określa politykę władz w zakresie długookresowego rozwoju województwa i koncentruje się na sprawach najistotniejszych z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju województwa łódzkiego. Jednym z głównych zadań samorządu województwa jest kontynuowanie modernizacji jedynego portu lotniczego na jego terenie. Władze samorządowe szczebla lokalnego (Miasto Łódź) również umieściły na liście inwestycji o istotnym znaczeniu dla miasta (wieloletni plan inwestycyjny) projekty związane z rozbudową lotniska. 64. Władze polskie uważają, że realizacja projektu będzie miała pozytywny wpływ na cały region. Rozwój portu lotniczego pełni kluczową rolę dla rozwoju regionu łódzkiego i wpłynie istotnie na rozwój zarówno sfery społecznej, jak i gospodarczej. Niewątpliwy efekt realizacji projektu w postaci poprawy dostępności regionu i jego większego otwarcia na zewnątrz wpłynie na podniesienie atrakcyjności ofert lokalizacyjnych dla różnego typu działalności biznesowej. To z kolei przyczyni się do wzrostu zatrudnienia w regionie łódzkim, a tym samym do spadku stopy bezrobocia, która jest wyższa od średniej krajowej. Tak więc rozbudowa lotniska w dłuższej perspektywie czasu przyniesie ożywienie gospodarcze oraz poprawę sytuacji finansowej miasta i regionu. Rozbudowa istniejącej oraz budowa nowej infrastruktury lotniskowej będzie skutkować także podwyższeniem jakości życia mieszkańców oraz zwiększeniem ich mobilności. 65. Dlatego też budowa i użytkowanie infrastruktury, której dotyczy dofinansowanie ze środków budżetu państwa, odpowiada jasno sprecyzowanym celom związanym z ogólnym interesem gospodarczym rozwój regionu zarówno w sferze społecznej, jak i gospodarczej, poprawa jego dostępności, podniesienie atrakcyjności ofert lokalizacyjnych dla różnego typu działalności biznesowej dzięki większemu otwarciu regionu na zewnątrz, a tym samym wzrost zatrudnienia i spadek stopy bezrobocia. ii) infrastruktura jest niezbędna i współmierna z punktu widzenia wyznaczonego celu 66. Przedmiotowa infrastruktura jest więc niezbędna i współmierna z punktu widzenia wyznaczonych celów. 67. Konieczność zaangażowania środków publicznych wynika z niezbędnych, bardzo wysokich nakładów inwestycyjnych i braku możliwości ich poniesienia przez spółkę, który wynika z barier rozwoju małych portów lotniczych, o których mowa w pkt 20 wytycznych. Projekt zakłada udział środków własnych beneficjenta w wysokości 28,15 %. 68. Inwestycja przyczyni się również do spełnienia standardów bezpieczeństwa ICAO. 14

iii) infrastruktura oferuje zadowalające średniookresowe perspektywy użytkowania, zwłaszcza jeśli chodzi o już istniejącą infrastrukturę 69. Lotnisko w Łodzi ma duży potencjał rozwojowy ze względu na położenie w centrum Polski i w pobliżu Warszawy oraz na planowanym skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych o znaczeniu międzynarodowym, tj. autostrady E75 (projekt priorytetowy transeuropejskich sieci transportowych TEN-T), autostrady E30 oraz dwujezdniowej drogi ekspresowej E67. 70. Ruch lotniczy w porcie lotniczym w Łodzi wykazuje tendencje wzrostowe - w 2005 r. lotnisko w Łodzi obsłużyło 35 460 pasażerów. W 2006 r. było to już 216 861 pasażerów. Prognozy wskazują, że ta tendencja wzrostowa utrzyma się również w następnych latach (patrz pkt 6). 71. Dlatego też w perspektywie krótkookresowej wykorzystanie infrastruktury będzie zadawalające, zwłaszcza w powiązaniu z infrastrukturą istniejącą, do optymalizacji której doprowadzą planowane prace. Przedmiotowy środek pozwoli lotnisku w Łodzi na spełnienie wymagań bezpieczeństwa portów lotniczych. iv) dostęp do danej infrastruktury jest otwarty dla wszystkich potencjalnych użytkowników w sposób równy i niedyskryminujący 72. Według władz polskich dostęp do infrastruktury lotniska będzie otwarty dla wszystkich potencjalnych użytkowników (linii lotniczych) w sposób równy i niedyskryminujący. v) stopień wpływu na rozwój handlu nie jest sprzeczny z interesem Wspólnoty 73. Zgodnie z pkt 39 wytycznych, finansowanie przyznane na rzecz małych regionalnych portów lotniczych (kategoria D) niesie za sobą mniejsze ryzyko zakłócenia konkurencji lub wywarcia na wymianę handlową wpływu sprzecznego ze wspólnym interesem niż ma to miejsce w przypadku większych lotnisk. Ze względu na niewielką skalę prowadzonej działalności i regionalny charakter Lotniska w Łodzi, które w 2005 r. obsłużyło 35 460, a w 2006 r. 216 861 pasażerów, stopień wpływu na rozwój handlu nie jest sprzeczny z interesem Wspólnoty. 74. Władze polskie stwierdziły, że inne lotniska regionalne obsługują głównie mieszkańców danego regionu i nie stanowią konkurencji dla pozostałych lotnisk. Mała konkurencyjność regionu łódzkiego na rynku lotnisk widoczna jest również na przykładzie względnie niewielkiej liczby obsłużonych pasażerów i operacji pax w porównaniu z najbliższymi lotniskami. 75. Zatem Komisja jest zdania, że ani sytuacja konkurencyjna polskich lotnisk, ani ruch dojazdowy do i z lotniska nie zmienią się znacznie w wyniku finansowanych ze środków publicznych inwestycji w infrastrukturę. Wpływ tych środków na konkurencję może być wręcz uważany za niepociągający za sobą większych konsekwencji. Komisja przyjmuje więc do wiadomości, że środki mają na celu jedynie optymalizację wykorzystania istniejącej infrastruktury, doprowadzenie do wzrostu ruchu dzięki budowie nowej infrastruktury oraz sprostanie obowiązującym i przewidywanym wymaganiom dotyczącym bezpieczeństwa. 15

76. Dlatego też Komisja uważa, że przedmiotowy środek, umożliwiający lotnisku w Łodzi przeprowadzenie projektu inwestycyjnego zgodnie z powyższym opisem, nie jest sprzeczny ze wspólnym interesem i spełnia pięć kryteriów wymienionych w wytycznych. Decyzja W związku z powyższym Komisja Europejska postanowiła nie wnosić sprzeciwu wobec omawianego środka uznając, że wsparcie państwa odnoszące się do środków bezpieczeństwa nie stanowi pomocy państwa, oraz że całe wsparcie państwa przeznaczone na rozbudowę lotniska stanowi pomoc państwa, która jest zgodna ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje, które nie powinny być ujawnione osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w ciągu piętnastu dni roboczych od dnia jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma uzasadnionego wniosku w wyznaczonym terminie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/community_law/state_aids/index.htm. Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Dyrekcji Generalnej ds. Energii i Transportu Komisji Europejskiej: European CommissionDirectorate-General for Energy & Transport Directorate A, unit A4 Rue Demot 28 B-1049 Brussels Faks: +32 2 296 41 04 Z poważaniem, W imieniu Komisji Jacques Barrot Wiceprzewodniczący Komisji 16