Grupy i czynniki ryzyka Komunikacja jako forma profilaktyki mgr Anna Dolczewska Samela psycholog kliniczny, terapeuta tel.: 607 25 48 27 e-mail: samela@konto.pl
WCZESNA ADOLESCENCJA 13 17 rok życia CENTRALNY PROCES TOŻSAMOŚĆ GRUPOWA vs ALIENACJA okres skrzyżowania dzieciństwa i dojrzałości podstawowe pytanie adolescenta kim jestem? czas ustanawiania podstawowej tożsamości społecznej podstawowy czynnik społeczny w rozwoju: rówieśnicy
ZADANIA ROZWOJOWE dojrzewanie fizyczne, seksualne operacje formalne rozwój emocjonalny uczestniczenie w grupach rówieśniczych związki heteroseksualne CENTRALNY PROCES nacisk rówieśników
PROBLEMY relacje dorastający rodzice relacje dorastający nauczyciele relacje dorastający - rówieśnicy ZAGROŻENIA alkoholizm młodzieoczy, nikotynizm narkotyki, dopalacze sekty rodzicielstwo we wczesnej adolescencji
GRUPA RÓWIEŚNICZA RODZICE JA SZKOŁA MEDIA, OCZEKIWANIA SPOŁECZNE WŁASNE DOŚWIADCZENIA SAMOOCENA PRZEKONANIA DOTYCZĄCE WŁASNEJ OSOBY i ŚWIATA
CZYNNIKI RYZYKA RODZINA ZBYT WYSOKIE OCZEKIWANIA RODZICÓW CO DO OSIĄGNIĘĆ DZIECKA, często nieadekwatne do jego możliwości NISKA SAMOOCENA DZIECKA BRAK ZROZUMIENIA i WSPARCIA ZE STRONY RODZICÓW ZABURZONA KOMUNIKACJA W RODZINIE
AUTORYTARNY STYL WYCHOWANIA wysoki poziom kontroli i żądań dojrzałości; niedostateczna opieka (ciepło i gotowość do pomocy) i komunikacja NIEDBAŁY, NIEZAANGAŻOWANY STYL WYCHOWANIA niedostępność psychologiczna rodziców, brak wsparcia, brak oczekiwań, skupienie rodziców na własnym życiu i sprawach
SZKOŁA NASTAWIENIE NA REALIZACJĘ OKREŚLONYCH TREŚCI / ZADAŃ a nie rzeczywiste potrzeby i możliwości uczniów BRAK INDYWIDUALNEGO PODEJŚCIA do intelektualnych i emocjonalnych możliwości uczniów BUDOWANIE AUTORYTETU NA WŁADZY A NIE KOMPETENCJACH
SYSTEM KAR jako podstawowa metoda wywierania wpływu BRAK ZROZUMIENIA ze strony nauczycieli BRAK EFEKTYWNEJ KOMUNIKACJI UCZEŃ / NAUCZYCIEL oraz RODZIC / NAUCZYCIEL BRAK ZAUFANIA DO NAUCZYCIELI, PEDAGOGÓW BRAK CIEPŁA i WSPARCIA w sytuacjach trudnych
GRUPA RÓWIEŚNICZA PRZYSPIESZONE (DZIEWCZĘTA) LUB OPÓŹNIONE (CHŁOPCY) DOJRZEWANIE FIZYCZNE I PSYCHOSEKSUALNE TRUDNOŚCI W NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH TRUDNOŚCI W PODTRZYMYWANIU RELACJI RÓWIEŚNICZYCH NIEDOPASOWANIE DO ISTNIEJACYCH, BEZPIECZNYCH (TYPOWYCH) GRUP ODRZUCENIE PRZEZ GRUPĘ
CZYNNIKI OSOBOWOŚCIOWE BRAK POCZUCIA KOMPETENCJI, w tym kompetencji szkolnych NISKIE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI NISKIE POCZUCIE MOŻLIWOŚCI KIEROWANIA WŁASNYM ŻYCIEM ZEWNĄTRZSTEROWNOŚĆ
LĘK PRZED SAMODZIELNOŚCIĄ LĘK PRZED RÓWIEŚNIKAMI LĘK PRZED ODRZUCENIEM, PORAŻKĄ BRAK UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH, KOMUNIKACYJNYCH, wyrażania zgody / odmowy ZMĘCZENIE fizyczne, psychiczne PIERWSZE MIŁOŚCI, FASCYNACJE, ZWIĄZKI, DOŚWIADCZENIA SEKSUALNE NIEPEWNOŚĆ WŁASNEJ TOŻSAMOŚCI, w tym tożsamości seksualnej
GRUPY RYZYKA BRAK KOMPETENCJI W ZAKRESIE umiejętności społecznych nawiązywania, podtrzymywania i kontynuowania relacji rówieśniczych radzenia sobie z naciskami grupy wyrażania własnych myśli, opinii i sądów przeciwstawiania się nieakceptowanym sposobom zachowania w obliczu ryzyka odrzucenia radzenia sobie z negatywnymi emocjami szukania rozwiązań i/lub wsparcia
BRAK WSPARCIA W RODZINIE brak kontroli lub nadmierna kontrola ze strony rodziców ambiwalentny stosunek rodziców co do dojrzałości dziecka oczekiwania nieadekwatne do możliwości i/lub chęci dziecka lub całkowity brak oczekiwań komunikacja nastawiona na podkreślanie porażek, braków, błędów a nie szukanie rozwiązań, zrozumienie, pomoc i wsparcie problem ze zrozumieniem potrzeb dziecka i adekwatnym ich zaspakajaniem
BRAK WSPARCIA W SZKOLE poczucie przeciążenia oczekiwaniami, wymogami poczucie braku kompetencji szkolnych niska samoocena lęk przed porażką brak zaufania i komunikacji w razie pojawienia się trudności, w tym trudności w relacjach grupowych brak zajęć dających szansę na zdobywanie kompetencji społecznych, budowanie własnej tożsamości, zdobywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych
Sposób, w jaki rodzice i nauczyciele mówią do dziecka, informuje dziecko, co do niego czują. Ich stwierdzenia mają wpływ na jego szacunek do samego siebie i poczucie własnej wartości. W dużym stopniu język rodziców determinuje przeznaczenie dziecka. Haim Ginott
PROFILAKTYKA MŁODZIEŻ TRENING SAMOAKCEPTACJI - rozumienie siebie i innych - akceptacja zmian związanych z okresem dojrzewania (zarówno fizycznych, jak i psychicznych) - radzenie sobie z lękiem / stresem - budowanie pozytywnego obrazu samego siebie - nabywanie umiejętności rozpoznawania potrzeb własnych oraz potrzeb innych, a także ich realizacji i zaspakajania w akceptowany i pożądany sposób - tworzenie własnego systemu wartości
TRENING ASERTYWNOŚCI - zdobywanie umiejętności przyjmowania odpowiedzialności za własne życie i dokonywane wybory, a nie bierne poddawanie się czy kierowanie wyborami innych - zdobywanie sympatii i szacunku dla samego siebie - zdobywanie umiejętności wyrażania samego siebie w sposób właściwy, bez naruszania praw innych - zdobywanie świadomości własnych możliwości i ograniczeń oraz ich akceptacja - ćwiczenie umiejętności wyrażania odmowy oraz zgody - radzenie sobie z krytyką, porażką, odrzuceniem
TRENING UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH - nabywanie umiejętności rozpoznawania, nazywania, wyrażania emocji i uczuć bez naruszania granic własnych oraz innych - nabywanie umiejętności komunikowania się, rozmowy, szczególnie w sytuacjach trudnych - radzenie sobie z nieśmiałością - radzenie sobie z poczuciem wyobcowania - radzenie sobie z porażką oraz odrzuceniem - ćwiczenie umiejętności negocjacji oraz stosowania rozwiązań kompromisowych
SZKOŁA WARSZTATY POPRAWNEJ KOMUNIKACJI - dostrzeganie zalet i możliwości uczniów, a nie braków i błędów, jako alternatywa dla metod motywacji negatywnej - zdobywanie umiejętności twórczego rozwiązywania problemów (metoda sześciu kroków) - umiejętność stosowania krytyki oraz pochwały - ćwiczenie umiejętności negocjacji, rozumienie korzyści z jej stosowania - uwalnianie uczniów od narzuconych im ról - umiejętność zachęcania do współpracy - budowanie autorytetu na kompetencji i zaufaniu, a nie władzy
SZKOLENIA W ZAKRESIE PRACY W GRUPIE - nabywanie umiejętności rozpoznawania jednostek zagrożonych wykluczeniem - umiejętność stosowania metod aktywizacji i integracji osób zagrożonych odrzuceniem - uwalnianie uczniów od narzuconych im negatywnych ról grupowych - umiejętność prowadzenia procesu grupowego mającego na celu akceptację jednostki zagrożonej odrzuceniem
RODZICE SZKOLENIA Z ZAKRESU PSYCHOLOGII ROZWOJU CZŁOWIEKA - rozumienie prawidłowości rozwoju fizycznego, psychicznego i psychoseksualnego dziecka w określonej grupie wiekowej, szczególnie dla rodziców dojrzewającej młodzieży (gimnazjum, liceum) - uwrażliwienie na problemy specyficzne dla określonego okresu rozwoju zadania rozwojowe, centralny proces, kryzys, zagrożenia - poznanie sposobów radzenia sobie z kryzysem poszczególnych faz rozwojowych, jako metody wspomagania rozwoju dziecka
WARSZTATY EFEKTYWNEJ KOMUNIKACJI - na płaszczyźnie: rodzic dziecko - na płaszczyźnie: rodzic - nauczyciel
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ mgr Anna Dolczewska Samela psycholog kliniczny, terapeuta tel.: 607 25 48 27 e-mail: samela@konto.pl