Polityka pieniężna w latach 1-15 Warszawa, 15 grudnia 15
Polityka pieniężna w latach 1-15 Plan prezentacji: Plan prezentacji Introduction Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 1 Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15 Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15 Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej 3 Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej
Polityka pieniężna w latach 1-15 3 Plan prezentacji: Introduction Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15 Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 Uwarunkowanie 1: Znaczne zmiany cen surowców, na które Rada reagowała elastycznie, uwzględniając w swoich decyzjach ich wpływ na ryzyko trwałego odkotwiczenia oczekiwań inflacyjnych. Uwarunkowanie : Trwale niższe tempo wzrostu PKB, silnie ekspansywna polityka pieniężna głównych banków centralnych i związane z nią napływy kapitału do gospodarek wschodzących.
Polityka pieniężna w latach 1-15 Strategia polityki pieniężnej w Polsce RPP III kadencji prowadziła politykę pieniężną w oparciu o strategię celu inflacyjnego. W Założeniach polityki pieniężnej na kolejne lata utrzymywała najważniejsze elementy Strategii polityki pieniężnej po 3 r.: cel inflacyjny na poziomie,5% z dopuszczalnym przedziałem odchyleń +/- 1 punkt procentowy; płynny kurs walutowy, który nie wyklucza interwencji na rynku walutowym, gdy jest to niezbędne do zapewnienia stabilności makroekonomicznej i finansowej kraju. Jednocześnie RPP uwzględniała w Założeniach polityki pieniężnej wnioski płynące z doświadczeń ostatnich lat, w szczególności konieczność realizowania strategii celu inflacyjnego w sposób elastyczny umożliwiający równoczesne wspieranie stabilności systemu finansowego. RPP zwracała także uwagę na konieczność włączenia polityki makroostrożnościowej do instrumentarium polityki stabilizacyjnej państwa.
Polityka pieniężna w latach 1-15 5 Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 I okres: 1 II okres: 11-1Q III okres: 1Q3-13 IV okres: 1-15 3-3 1m1 11m1 1m1 13m1 1m1 15m1 Luka popytowa ( potencjalnego PKB) CPI (r/r) stopa referencyjna NBP PKB (r/r) Źródło: Dane GUS, NBP.
Polityka pieniężna w latach 1-15 Plan prezentacji: Introduction Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15 Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej Uwarunkowanie 1: Znaczne zmiany cen surowców, na które Rada reagowała elastycznie, uwzględniając w swoich decyzjach ich wpływ na ryzyko trwałego odkotwiczenia oczekiwań inflacyjnych.
Polityka pieniężna w latach 1-15 7 Wzrost cen surowców w okresie 11Q1-1Q przyczyniał się do wzrostu inflacji w Polsce Indeks cen surowców S&P 8 Dynamika CPI 3 1 1m1 m1 7m1 1m1 13m1-1m1 m1 7m1 1m1 13m1 Źródło: Dane Bloomberg. Źródło: Dane GUS.
Polityka pieniężna w latach 1-15 8 Początkowo rosnące oczekiwania inflacyjne stwarzały ryzyko utrwalenia się inflacji na podwyższonym poziomie W konsekwencji, w warunkach umacniającego się wzrostu PKB i osłabienia kursu złotego, RPP zaostrzyła politykę pieniężną, podnosząc stopy procentowe łącznie o 15 pb. 8 Stopa referencyjna NBP i inflacja CPI 1 Oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych 8 m1 m1 8m1 1m1 1m1 1m1 - Źródło: Dane GUS, NBP. 8m1 1m1 1m1 1m1 nastąpi szybszy wzrost nastąpi wzrost w podobnym tempie będą wzrastały wolniej pozostaną mniej więcej takie same nastąpi spadek nie wiem
Polityka pieniężna w latach 1-15 9 Dopiero w latach 1-15 silne spadki cen surowców doprowadziły do gwałtownego obniżenia się inflacji na świecie Indeks cen surowców S&P Dynamika CPI na świecie 5 3 3 1 1 1m1 m1 7m1 1m1 13m1 1m1 m1 7m1 1m1 13m1-1 - Inflacja u głównych partnerów handlowych Polski Inflacja w krajach rozwiniętych Źródło: Dane Bloomberg. Źródło: Dane GUS, obliczenia NBP.
Polityka pieniężna w latach 1-15 1 a w Polsce, pomimo stabilnego wzrostu PKB, pojawiła się nawet deflacja 8 Dynamika cen w Polsce 9 Dynamika PKB w Polsce 3 m1 m1 8m1 1m1 1m1 1m1 - Źródło: GUS. q1 q1 8q1 1q1 1q1 1q1 Źródło: Dane GUS.
Polityka pieniężna w latach 1-15 11 Deflacja nie ma jednak negatywnego wpływu na sytuację finansową przedsiębiorstw i przyczynia się do wzrostu realnych wynagrodzeń mld PLN Wyniki finansowe brutto przedsiębiorstw 8 Dynamika realnych wynagrodzeń w gospodarce (r/r) 35 3 5 15 1 5 ` -5-1 1q1 3q1 5q1 7q1 9q1 11q1 13q1 15q1 Źródło: Dane GUS. - 1q1 3q1 5q1 7q1 9q1 11q1 13q1 15q1
Polityka pieniężna w latach 1-15 1 Spadek cen żywności i energii pozwala gospodarstwom domowym zwiększyć konsumpcję pozostałych dóbr i usług Wydatki gospodarstw domowych na poszczególne kategorie dóbr i usług towary i usługi 57,1% 1 Żywność i napoje bezalkoholo we,% Energia 18,% mld PLN 1, 1,,8, Spadek wydatków gospodarstw domowych wynikający z niższych cen paliw 15 Żywność i napoje bezalkoholo we,%,, towary i usługi 58,1%, 1 Q1 1 Q 1 Q3 1 Q 15 Q1 15 Q Energia 17,5% Źródło: Szacunki IE. Źródło: GUS.
Polityka pieniężna w latach 1-15 13 Pomimo deflacji przedsiębiorstwa zwiększają inwestycje, a gospodarstwa domowe nie ograniczają konsumpcji dóbr trwałego użytku 3 Inwestycje przedsiębiorstw (r/r) 3 Sprzedaż detaliczna dóbr trwałego użytku (trend, r/r) 1 5 Pojazdy samochodowe (lewa oś) Meble, RTV, AGD (prawa oś) 1 15 8 15 1 5-15 3q1 5q1 7q1 9q1 11q1 13q1 15q1 Źródło: Dane NBP. mar 13 wrz 13 mar 1 wrz 1 mar 15 wrz 15-5 - Źródło: Dane GUS.
Polityka pieniężna w latach 1-15 1 Wzrost gospodarczy sprawia, że deflacja nie przyczynia się do pojawienia się oczekiwań deflacyjnych 1 Oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych 1 Oczekiwania inflacyjne przedsiębiorstw 8 8 8m1 1m1 1m1 1m1 nastąpi szybszy wzrost nastąpi wzrost w podobnym tempie będą wzrastały wolniej pozostaną mniej więcej takie same nastąpi spadek nie wiem Źródło: Dane NBP. 8q1 1q1 1q1 1q1 nastąpi szybszy wzrost nastąpi wzrost w podobnym tempie będą wzrastały wolniej pozostaną mniej więcej takie same nastąpi spadek nie wiem Źródło: Dane NBP.
Polityka pieniężna w latach 1-15 15 Między innymi dzięki temu, po obniżeniu stóp procentowych do najniższego poziomu w historii, Rada zakończyła cykl łagodzenia polityki pieniężnej 8 Stopa referencyjna NBP i inflacja CPI m1 m1 8m1 1m1 1m1 1m1 - Źródło: Dane NBP.
Polityka pieniężna w latach 1-15 1 Plan prezentacji: Introduction Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15 Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej Uwarunkowanie : Trwale niższe tempo wzrostu PKB, silnie ekspansywna polityka pieniężna głównych banków centralnych i związane z nią napływy kapitału do gospodarek wschodzących
Polityka pieniężna w latach 1-15 17 W następstwie globalnego kryzysu polityka pieniężna była prowadzona w warunkach podwyższonej niepewności na rynkach finansowych % 5% Kryzys grecki Barometr Global (indeks napięć na rynkach finansowych)* Kryzys zadłużeniowy strefy euro Przemówienie M. Draghi Whatever it takes % Taper talk Obawy o perspektywy gospodarcze Chin 3% % 1% % sty 1 sty 11 sty 1 sty 13 sty 1 sty 15 Źródło: NBP. * Indeks obejmuje m.in. ceny akcji na świecie i ich implikowaną zmienność, spready na rynku pieniężnym i obligacji na rynkach bazowych i wschodzących, zyskowność strategii carry trade i implikowaną zmienność głównych par walutowych.
Polityka pieniężna w latach 1-15 18 i znacząco obniżonej dynamiki globalnego PKB PKB w największych gospodarkach rozwiniętych nie powrócił do poziomu wynikającego z przedkryzysowego trendu; 1 115 1=1 trend -7 PKB strefa euro faktyczny 1,% Wzrost PKB w ostatnich latach był ograniczany przez wysokie zadłużenie sektora publicznego i prywatnego (hipoteza cyklu kredytowego); 9 8 1 1 1 15 1=1 PKB Stany Zjednoczone Równocześnie utrzymywało się niskie tempo wzrostu produktywności czynników wytwórczych, które skłoniło do dyskusji nad hipotezą sekularnej stagnacji. 13 11 trend -7 faktyczny 1,% 9 8 1 1 1 Źródło: NBP na podstawie Eurostat.
Polityka pieniężna w latach 1-15 19 Niskie tempo wzrostu gospodarczego było jedną z przyczyn spadku naturalnej stopy procentowej % 1 Inflacja i rentowność 1-letnich obligacji największych gospodarek rozwiniętych rentowność obligacji % Oszacowanie naturalnej stopy procentowej w USA inflacja 5 1 8 3 1 197 1978 198 199 1 Źródło: dane MFW i Bloomberg. -1 197 1975 198 1985 199 1995 5 1 15 Źródło: Laubach i Williams (3). Szacunki zostały zaktualizowane i obejmują dane do 15q.
Polityka pieniężna w latach 1-15 Silnie ekspansywna polityka pieniężna głównych banków centralnych przyczyniała się też do napływu kapitału do gospodarek wschodzących Stopy procentowe głównych banków centralnych bln USD. Napływ kapitału do gospodarek wschodzących na tle sumy bilansowej Fed mld USD 1 Suma bilansowa Fed 5 3.5 Napływ kapitału netto do gospodarek wschodzących (skumulowany od 1 r.) 8 Stany Zjednoczone strefa euro.8 3 Japonia.1 1. 1.7 7 9 11 13 15. - 1 3 5 7 9 11 13 Źródło: Bloomberg. Źródło: MFW, Bloomberg.
Polityka pieniężna w latach 1-15 1 Warunki monetarne w strefie euro i USA wpływały przede wszystkim na rentowności krajowych obligacji. Kurs złotego pozostawał względnie stabilny. 8 7 Rentowności polskich (lewa oś) i niemieckich (prawa oś) obligacji skarbowych Polska Niemcy,8, 3, 1=1 11 15 1 ogłoszenie QE Kurs EURPLN na tle wydarzeń globalnych (wzrost oznacza deprecjację) eskalacja kryzysu zadłużenia ogłoszenie QE3 taper talk Przemówienie M. Draghi: whatever it takes ogłoszenie EAPP 5, 95 1, 9 3,8 85 m1 m1 8m1 1m1 1m1 Źródło: Bloomberg., 8 1m1 11m1 1m1 13m1 1m1 15m1 Źródło: opracowanie IE na podstawie danych Bloomberg.
Polityka pieniężna w latach 1-15 Korzystna ocena polskiej gospodarki przez inwestorów zagranicznych ograniczała ryzyko silnego odpływu kapitału Zaangażowanie nierezydentów na polskim rynku SPW mld PLN 5 15 1 5 m 5m m1 m11 7m9 8m7 9m5 1m 1m1 11m9 1m7 13m5 1m3 15m1 Źródło: Dane MF. Skala deprecjacji walut wybranych gospodarek wschodzących w czasie taper talk (II kw. 13 r.) -1-8 - - - Źródło: dane Bloomberg. Taiwan Indonezja Malezja Polska Korea Singapur Rosja Meksyk Kolumbia Tajlandia Turcja Filipiny Chile Peru RPA Indie Brazylia
Polityka pieniężna w latach 1-15 3 co zapewniało możliwość prowadzenia autonomicznej polityki pieniężnej Główna stopa procentowa NBP i EBC 7 5 3 1 m1-1 m1 8m1 1m1 1m1 1m1 - -3 18 1 1 1 1 8 dysparytet (prawa oś) NBP EBC Źródło: Bloomberg.
Polityka pieniężna w latach 1-15 Plan prezentacji: Introduction Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15 Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15
Polityka pieniężna w latach 1-15 5 Narodowy Bank Polski cieszy się dużym zaufaniem społecznym % % % % 8% 1% Wojsko % 13% 53% 5% 5% RPO 5% 15% 5% 19% 9% Kościół 13% % 39% % 5% UOKiK 8% % 8% 1% 1% NBP 8% 3% 7% 1% 1% Prezydent 1% 5% % 13% 8% Sądy 15% 9% % 11% 5% BFG 1% % 1% 7% 18% KNF 13% 7% 3% 7% 17% Media 1% 37% 38% 5% % MF 15% 31% 3% % 1% Banki Komercyjne % 3% 3% 5% 9% Rząd 3% 38% 9% 5% 5% Sejm i Senat % 39% 8% % 5% Zdecydowanie nie ufa Raczej nie ufa Raczej ufa Zdecydowanie ufa Nie wiem Źródło: dane PBS z października 15.
odchylenie standardowe inflacji Polityka pieniężna w latach 1-15 Zaufanie do NBP pozwala na elastyczne realizowanie celu polityki pieniężnej Choć inflacja CPI odchylała się od celu inflacyjnego NBP, to jej średni poziom w latach 1-15 wynosił 1,8%, a więc znajdował się w przedziale odchyleń od celu 8 Elastyczne realizowanie strategii celu inflacyjnego sprzyjało ograniczeniu zmienności luki popytowej (1-15)* 3, Rumunia,5 Węgry, Polska Islandia 1,5 Turcja Indonezja Nowa Zelandia UK Izreal Chile Korea Brazylia Szwecja Czechy 1, Strefa euro RPA Peru Kolumbia Kanada Norwegia Szwajcaria Australia Meksyk,5 Filipiny Tajlandia - 1m1 3m1 5m1 7m1 9m1 11m1 13m1 15m1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Bloomberg, NBP, OECD.,, 1,, 3,, 5, odchylenie standardowe luki popytowej * Na niebiesko zaznaczono małe gospodarki otwarte, w których relacja eksportu do PKB przekracza %.
Polityka pieniężna w latach 1-15 7 Tablica ocen nierównowag makroekonomicznych w UE Kraje strefy euro Kraje spoza strefy euro AT BE CY DE EE ES IE FI FR GR IT LU LV MT NL PT SI SK BG CZ DK HR HU LT PL RO SE UK Saldo obrotów bieżących (% PKB, 3-letnia średnia) Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto (% PKB) REER (%, 3-letnia zmiana) Udział w globalnym eksporcie (pkt, 5-letnia zmiana) Jednostkowe koszty pracy (%, 3-letnia zmiana) Deflowany indeks cen mieszkań (%, zmiana r/r) Przepływy kredytowe sektora prywatnego (% PKB) Zadłużenie sektora prywatnego (% PKB) Zadłużenie sektora rzadowego (% PKB) Zobowiązania sektora finansowego ogółem (%, zmiana r/r) Stopa bezrobocia (%, 3-letnia średnia) Legenda: dla wartości przekraczających próg dla wartości poniżej progu o co najmniej,5-krotność odchylenia standardowego wszystkich krajów Źródło: Opracowanie IE na podstawie Komisji Europejskiej. Dane za 1 r.
Rumunia Polska Strefa euro Tajlandia Islandia Peru Filipiny Izrael Szwecja Meksyk Czechy Wielka Brytania Norwegia Kanada Chile Węgry Kolumbia Australia Nowa Zelandia Korea Płd Szwajcaria Indonezja Brazylia Turcja RPA Polityka pieniężna w latach 1-15 8 Złoty stał się jedną z najstabilniejszych walut wśród krajów stosujących strategię bezpośredniego celu inflacyjnego 1 Zmienność NEER w krajach stosujących strategię BCI (1-15) 1 1 8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BIS.
Polityka pieniężna w latach 1-15 9 Plan prezentacji: Introduction Uwarunkowania polityki pieniężnej w latach 1-15 Realizacja polityki pieniężnej w latach 1-15 Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej Przyszłe wyzwania polityki pieniężnej Wyzwanie 1: Koordynacja polityki pieniężnej i makroostrożnościowej Wyzwanie : Utrzymanie równowagi makroekonomicznej wobec ryzyka wydłużającego się okresu niskiej inflacji w warunkach niskiego wzrostu w gospodarce globalnej
Polityka pieniężna w latach 1-15 3 Obecna niska dynamika cen ma charakter globalny i wynika z niskiego tempa wzrostu na świecie oraz ze spadku cen surowców na rynkach światowych 5 3 Dynamika CPI na świecie 8 Dynamika cen konsumpcyjnych i wkład głównych kategorii towarów i usług (r/r) Żywność i napoje bezalkoholowe Energia Towary Usługi CPI 8 1 1m1 m1 7m1 1m1 13m1-1 Inflacja u głównych partnerów handlowych Polski Inflacja w krajach rozwiniętych - Źródło: Dane Bloomberg. - - 1m1 m1 7m1 1m1 13m1 Źródło: Dane GUS, obliczenia NBP. - -
Polityka pieniężna w latach 1-15 31 Luka popytowa w Polsce inaczej niż w strefie euro jest jedynie nieznacznie ujemna, a sytuacja na rynku pracy systematycznie się poprawia Punktem odniesienia dla polityki pieniężnej jest luka popytowa. Jej kształtowanie świadczy o tym, że polityka pieniężna RPP sprzyja utrzymaniu równowagi w polskiej gospodarce. Luka popytowa strefa euro Polska 5 Stopa bezrobocia strefa euro Polska 15 1-5 - q1 q1 8q1 1q1 1q1 1q1 1q1 q1 q1 8q1 1q1 1q1 1q1 Źródło: Ameco (strefa euro), NECMOD (Polska). Źródło: dane Eurostat.
Grecja Włochy Portugalia Cypr Irlandia Belgia Hiszpania Francja strefa euro Wlk Brytania Chorwacja Austria Słowenia Węgry Niemcy Malta Holandia Finlandia Słowacja Polska Dania Szwecja Czechy Litwa Łotwa Rumunia Bułgaria Luksemburg Estonia Cypr Luksemburg Holandia Dania Szwecja Belgia Portugalia Hiszpania Malta Finlandia Grecja Bułgaria Chorwacja Francja Austria Włochy Estonia Słowenia Niemcy Łotwa Węgry Polska Słowacja Czechy Rumunia Litwa Polityka pieniężna w latach 1-15 3 5 Ważnym przejawem zrównoważenia gospodarki jest stabilność salda na rachunku obrotów bieżących i kapitałowych oraz niskie zadłużenie sektora prywatnego i publicznego % PKB Saldo obrotów bieżących i kapitałowych 35 3 5 15 % PKB Zadłużenie sektora prywatnego (niefinansowego) Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa niefinansowe Średnia UE* 1 5-5 -1 q1 7q1 1q1 13q1 % PKB 18 1 1 1 1 8 Zadłużenie sektora publicznego Średnia UE Źródło: NBP. Źródło: dane Eurostat, obliczenia NBP. Dane za 1 r. * Średnia bez Wielkiej Brytanii i Irlandii.
Polityka pieniężna w latach 1-15 33 W sektorze bankowym utrzymuje się wysoka nadpłynność. Akcja kredytowa jest ograniczana przez niski popyt na kredyt, a nie brak podaży. 1 mld PLN Nadpłynność jest odzwierciedlona w wysokiej skali emisji bonów pieniężnych NBP 1 Popyt na kredyt i dostępność kredytów dla przedsiębiorstw Udział zaakceptowanych wniosków kredytowych (lewa oś) Odsetek przedsiębiorstw ubiegających się o kredyt (prawa oś) 1 85 3 8 7 8 1 1 1 55 5 7 9 11 13 15 1 Źródło: dane NBP. Źródło: Szybki Monitoring NBP.
Polityka pieniężna w latach 1-15 3 Kurs złotego jest najprawdopodobniej słabszy niż kurs równowagi, co wspiera wzrost gospodarczy i stabilizuje CPI 1, REER FEER 1,3 1, 1,1 1,,9 5 7 9 11 13 15 Źródło: dane Eurostat, obliczenia NBP.
Polityka pieniężna w latach 1-15 35 Prognozy wskazują, że inflacja CPI powinna stopniowo zbliżać się pobliże celu inflacyjnego NBP 5 Prognozowana inflacja CPI 9% % 3% Proj. centralna Cel inflacyjny 5 3 3 1 1-1 -1 - - 1q1 13q1 1q1 15q1 1q1 17q1 17q Źródło: projekcja NBP z listopada 15 r.
Polityka pieniężna w latach 1-15 3 Największe wyzwania stoją przed polityką strukturalną Doświadczenia wielu krajów (m.in. Hiszpanii, Portugalii, Grecji) pokazują bowiem, że po okresie szybkiej konwergencji do poziomu -% PKB USA, proces doganiania może spowolnić 7 % PKB per capita (PPS, USA=1) 5 3 1 Czechy Węgry Polska Słowacja 1995 5 1 15 Źródło: dane MFW.
Polityka pieniężna w latach 1-15 37 Mimo że w ostatnich latach nastąpił wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki i zaawansowania technologicznego polskiego eksportu % 1 Struktura eksportu towarów przemysłowych 9 8 7 5 3 1 1995 5 1 dobra wysokiej technologii dobra średniej technologii dobra niskiej technologii dobra praco- i surowcochłonne Źródło: dane UNCTAD. Udział eksportu Polski w eksporcie światowym 35 strefa euro (lewa oś) Polska (prawa oś) 3 5 8 1 1 1 Źródło: dane Eurostat. 1, 1,,8,
Bułgaria Łotwa Rumunia Litwa Polska Chorwacja Malta Słowacja Węgry Grecja Portugalia Hiszpania Czechy Włochy Cypr Estonia Słowenia EU8 Francja Austria Irlanida Wlk Belgia Holandia Luksemb Finlandia Niemcy Dania Szwecja Polityka pieniężna w latach 1-15 38 to jednak poziom innowacyjności polskiej gospodarki pozostaje niski, co wraz z pogłębieniem się negatywnych zmian demograficznych stwarza ryzyko wpadnięcia w pułapkę średniego dochodu,8 Innovation Scoreboard Index Skromni innowatorzy Umiarkowani innowatorzy Naśladowcy innowacji Liderzy innowacji 11 15=1 Prognozowana liczba osób w wieku - w Polsce, 9,, 7 5 15 5 3 35 5 5 55 Źródło: Innovation Scoreboard Union 15. Źródło: prognoza ONZ.
www.nbp.pl