PROGRAM DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH MUZYKUJĄC, TAŃCZĄC POZNAJEMY ŚWIAT MUZYKI. Dziecko chętnie bawi się muzyką i przy muzyce, a bawiąc się muzykuje całym sobą. Działanie takie pobudza aktywność wewnętrzną dziecka, pozwala mu odczuć sacrum dzieła oraz uczestniczyć w misterium jego współtworzenia Jacek Tarczyński. Muzyka i taniec pełnią w naszym życiu bardzo ważną rolę, gdyż towarzyszą nam od zarania dziejów. Czasami nieopisane, cały czas żywe, przekazywane z pokolenia na pokolenia. Muzyka jest naturalnym sposobem wyrażania emocji, uczuć, kształci wrażliwość, jest narzędziem umożliwiającym opisywania świata i człowieka. Taniec to rytm i ruch. Rytm jest w człowieku czymś pierwotnym - regularne bicie serca, puls, oddech- wszystko to jest człowiekowi znane, bliskie i niezbędne do życia. Ruch zaś jest podporządkowanym rytmowi i naturalnym odruchom człowieka w reakcji na bodźce zewnętrzne ( chociażby zamknięcie oczu, gdy zapalamy światło) i wewnętrzne (poruszająca się klatka piersiowa podczas oddychania). (Turska,1965) Taniec rozwija zmysł odczuwania ciałem, zmusza do uruchomienia wzroku wewnętrznego, tj. wyobraźni ruchowej, kształtuje naszą koordynację, bazę wszelkiej motoryczności, zwiększa siłę i elastyczność mięśni, poprawia zwinność, gibkość i wytrzymałość (Siedlecka, Biliński, 2003). Muzyka posiada potężne działanie aktywizujące. Dla jednych jest impulsem do działania, dla innych inspiracją do wyrażania uczuć, dla innych jeszcze źródłem relaksu, wypoczynku. A czym jest dla dzieci? W dzieciach muzyka wywołuje spontaniczne reakcje emocjonalne i ruchowe, porusza i stymuluje ciało i umysł, zaprasza do współdziałania. Już noworodki odczuwają i reagują na muzykę. Wiek przedszkolny to czas, kiedy kształtuje się wrażliwość muzyczną, to czas w którym dzieci zdobywają różnorodne doświadczenia muzyczne, które będą wpływać na ich upodobania i zainteresowanie muzyką. Dzieci po prostu lubią muzykę, lubią tańczyć, śpiewać.
Zauważył to Emil Jaques-Dalcroze, szwajcarski muzyk i pedagog, twórca rytmiki. Jego metoda zakładała rozwijanie wrażliwości muzycznej dziecka, pobudzanie wyobraźni. Dzieci realizują elementy dzieła muzycznego przez ruch i gesty ciała, a rytm i improwizacja są wyrazem twórczej postawy. To rytm uczy koncentrować uwagę, wyrabia pamięć, stwarza radosny nastrój. Carll Orff, kolejny propagator muzyki w nauczaniu, zintegrował w procesie pedagogicznym słowo, ruch, gest, dźwięk, taniec, dając dzieciom do ręki instrumenty. W moim programie chciałabym skoncentrować się na aktywności muzyczno-ruchowej dzieci. Muzyka i taniec to podstawowe elementy pracy w różnorodnych metodach pracy z dziećmi. W swojej pracy zawodowej korzystam z różnych metod, głównie chciałabym skupić się na wybranych metodach. Jedna z nich to metoda aktywnego słuchania muzyki według Batii Strauss. Jakie są plusy tej metody? -dzieci słuchają utworu i wykonują proste ruchy rytmiczne siedząc lub proste ruchy taneczne proponowane przez nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych są to proste ruchy ilustrujące krótkie opowiadanie związane z każdym utworem muzycznym. -dzieci obcują z muzyką klasyczną -poprzez aktywne słuchanie dzieci nieświadomie poznają strukturę utworu muzycznego -zabawy rytmiczne przygotowują do wprowadzenia instrumentów perkusyjnych. -dzieci uczestniczą w utworze muzycznym, przenikają do struktury utworu, odbierają utwór rozumnie i radośnie, -dzieci dzieci odczuwają i przezywają radość wspólnoty tworzenia -dzieci mogą wystąpić w roli współwykonawcy lub dyrygenta -dzieci kształtują wyobraźnię dźwiękową -dzieci doświadczają atrakcyjności utworu mimo wielokrotnego słuchania -dzieci doświadczają swobody w zamianie ról, jakie mogą pełnić w danym utworze muzycznym.
Także metoda MDS wykorzystuje muzykę i taniec. Głównym założeniem MDS jest wspomaganie rozwoju psychomotorycznego dziecka poprzez odpowiednio zorganizowaną zabawę i aktywne wielozmysłowe uczenie symboli graficznych: łatwych wzorów, wzorów literopodobnych, liter i znaków matematycznych. Realizacja tego założenia odbywa się poprzez rozwijanie funkcji, które biorą udział w uczeniu się czytania i pisania (poznawczych: wzrokowoprzestrzennych, słuchowo-językowych i ruchowych) oraz ich współdziałania (integracji percepcyjno-motorycznej). Inne cele to kształtowanie lateralizacji, świadomości schematu ciała (jego części oraz lewej i prawej strony) i przestrzeni. MDS reprezentuje zatem polisensoryczne, aktywne podejście do pracy z dziećmi. Występują w niej trzy elementy: element motoryczny to ćwiczenia ruchowe, ruchowo-słuchowe, a także ruchowo-słuchowo-wzrokowe czyli ruchy zharmonizowane z rytmem piosenki, wykonywane podczas reprodukowania znaków graficznych; element słuchowy to piosenki, wierszyki, zdania, wyrazy; element wzrokowy to znaki graficzne (łatwe wzory, wzory literopodobne, litery i znaki matematyczne). Inna metoda to Edukacja przez ruch. System kształcenia i terapii Edukacja przez ruch ( EPR ) to zbiór technik i metod pracy opartych na naturalnym, optymalnym, rytmicznym ruchu człowieka. Poruszanie się według określonej rytmicznej procedury aktywizując zmysły, wspiera wzrost poziomu integracji sensorycznej by w ten sposób przygotować ciało jak i umysł do procesu uczenia się. System zbudowany został na podstawie wielu eksperymentów i obserwacji przeprowadzanych zarówno na zajęciach szkolnych jak i w grupach przedszkolaków. Głównym założeniem systemu EPR jest planowanie ruchu jako podstawy wywołującej aktywność poznawczą dziecka. Nauczyciel prowadzący zajęcia systemem EPR stosuje określone proste lub bardziej złożone formy ruchu zgodne z fizjologią i możliwościami psychoruchowymi uczących się dzieci, opierając tak tworzoną zabawę na tzw. kompetencji miarowych uderzeń. Każda zabawa systemu EPR
zbudowana jest z wielu technik - ćwiczeń, które spełniają określone funkcje wspierając całościowy, czyli holistyczny rozwój. I ta metoda także wykorzystuje muzykę. W moim programie chcę w szczególności bazować na tych trzech metodach. W programie będę opierać się na następujących formach umuzykalnienia -śpiew -gra na instrumentach -ruch przy muzyce -słuchanie muzyki -tworzenie muzyki -taniec. GŁÓWNY CEL ZAJĘĆ: Przygotowanie dziecka do roli świadomego wykonawcy, twórcy, odbiorcy muzyki Wzbudzenie w dziecku zainteresowania światem muzyki-grą na instrumentach, muzyką klasyczną, śpiewem, tańcem Stworzenie warunków do osiągania umiejętności, jakie dziecko może osiągnąć korzystając z takich muzycznych zajęć. CELE SZCZEGÓŁOWE. -przybliżenie dzieciom muzyki klasycznej -wzbudzenie w dziecku zamiłowania do muzyki i tańca -rozwijanie i kształcenie wrażliwości, pamięci słuchowej
-umożliwienie dzieciom odczuwania i radosnego przeżywania radości wspólnego tworzenia muzyki -zapewnienie różnorodnych form obcowania z muzyką -wyzwalanie inicjatywy samodzielnego tworzenia muzyki, -stymulowanie procesu edukacyjnego, rozwijanie koncentracji uwagi, spostrzegania, myślenia, wyobraźni, pamięci. -wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego dziecka i ruchowego -kształtowanie pożądanych cech; wiara we własne siły, optymizm, chęć odnoszenia sukcesów, tolerancja, empatia. TREŚCI PROGRAMOWE Wychowanie przez sztukę dziecko widzem i aktorem. Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej: 1) wie, jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, festynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie; 2) odgrywa role w zabawach parateatralnych, posługując się mową, mimiką, gestem i ruchem; umie posługiwać się rekwizytami (np. maską). Wychowanie przez sztukę muzyka i śpiew, pląsy i taniec. Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej: 1) śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym śpiewie, w tańcach i muzykowaniu; 2) dostrzega zmiany dynamiki, tempa i wysokości dźwięku utworu muzycznego, wyraża je, pląsając lub tańcząc;
3) tworzy muzykę, korzystając z instrumentów perkusyjnych (oraz innych przedmiotów), a także improwizuje ją ruchem; 4) w skupieniu słucha muzyki, w tym także muzyki poważnej. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU; Program Muzykując, tańcząc poznajemy świat muzyki jest adresowany do dzieci w wieku przedszkolnym. Realizowany będzie w grupie 4 -latków, w której jestem wychowawczynią. W naszym przedszkolu odbywają się zajęcia umuzykalniające, dwa razy w tygodniu po 20 minut. Oprócz tych zajęć ja będę przeprowadzała takie zajęcia, wykorzystując elementy metody wg Batii Strauss, metody MDS, Edukacji przez ruch. Te elementy będą pojawiać się w codziennej pracy z przedszkolakami. ROZKŁAD MATERIAŁU Formy śpiew Sprawności, umiejętności, wiadomości Dziecko: śpiewa piosenki, zna treść piosenki, potrafi prawidłowo oddychać, śpiewa z podziałem na role, rozpoznaje zwrotki i refren, używa głosu zgodnie z natężeniem, określa nastrój piosenki, nie boi się występów solowych,rozpoznaje piosenki na podstawie melodii lub rytmu Sposoby realizacji Słuchanie piosenek, nauka tekstu, zabawy językowe, ćwiczenia logopedyczne,ćwiczenia słuchowe, oddechowe, emisyjne, Wspólne i solowe śpiewy, Gra na Dziecko: poznaje i Gra na instrumentach
instrumentach rozróżnia dźwięki instrumentów muzycznych, potrafi wykonać niekonwencjonalne instrumenty,tworzy akompaniament do piosenki, potrafi powtórzyć usłyszany rytm, zapamiętuje i odtwarza prosty rytm na instrumentach,rozwija pamięć muzyczną, cieszy się z grania Ruch przy muzyce, taniec Dziecko:reaguje ruchem ciała na zmianę dynamiki dźwięku i brzmienia instrumentu, potrafi wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne w tempie, które wskazuje muzyka, opanowanie umiejętności tańca, rozwija zdolności rytmiczne, kształci koordynację słuchowowzrokowo-ruchową, orientację w przestrzeni, reaguje na zmianę charakteru muzyki, nabywa swobody poruszania się przy muzyce, uwrażliwia na prozodyczne elementy mowy, wykonuje improwizacje ruchowe, prezentuje nabyte umiejętności w przedstawieniach, uroczystościach muzycznych, zabawa z tymi instrumentami Samodzielne tworzenie muzyki, zabawy rytmiczne,wspólne granie i spiewanie Zabawy ze śpiewem, zabawy ilustracyjne, inscenizowane, rytmiczne przy akompaniamencie, zabawy taneczne, tańce w kręgu(klauza), zabawy orientacyjne i porządkowe, nauka układów choreograficznych, ćwiczenia logorytmiczne, udział w uroczystościach przedszkolnych,
Słuchanie muzyki przedszkolnych. Słuchanie piosenek (nauczyciel, radio, płyty,) Słuchanie muzyki klasycznej, filmowej,instrumentalnej, wokalno-instrumentalnej, kształcenie umiejętności słuchania, rozumienia, przeżywania muzyki, poznanie pojęć:rytm, tempo, dynamika, nastrój muzyczny,rejestr muzyczny, barwa,rozpoznawanie instrumentów, pobudzanie wyobraźni muzycznej, ilustrowanie muzyki ruchem, działalnością plastyczną. Ćwiczenia słuchowe, Zabawy z elementami dramy, malowanie muzyki podczas słuchania, zabawy muzycznoruchowe,uczestniczenie w koncertach muzycznych. Tworzenie muzyki Muzyka Dziecko:kształci poczucie rytmu, tworzy swobodną improwizację instrumentalną, tworzy rytm, stosuje zmiany dynamiki w ćwiczeniach muzycznych, spontanicznie tworzy melodię, rozwija wyobraźnie twórczą, tworzy akompaniament do piosenki,gra na instrumentach,wykorzystuje swoje ciało do tworzenia dźwięków i rytmów, ćwiczenia dykcyjne, dynamiczne, ortofoniczne, zabawy z własnym głosem, swobodne improwizacje piosenki, tworzenie melodii do wierszy, powiedzonek,ilustracja muzyczna różnorodnych zjawisk Dziecko :zdobywa poczucie Zabawy integrujące przy
źródłem terapii i relaksu wspólnoty w grupie i poczucie bezpieczeństwa, relaksuje się słuchając muzyki,odczuwa satysfakcję i radość z kontaktu z muzyką, wycisza się lub pobudza, improwizuje, wyraża emocje, odpręża się, muzyce, zajęcia z muzyką w tle lub roli głównej, zabawy odprężające FORMY I METODY PRACY. Formy: indywidualna, zespołowa, z całą grupą. Metody :aktywizujące, praktyczne, problemowe, podające. Pomocne będą tu elementy metody pedagogiki zabawy, dramy, oczywiście elementy MDS, metody aktywnego słuchania wg Batii Staruss,edukacja przez ruch i inne działania wykorzystywane w codzienności pracy przedszkolnej. Ewaluacją programu będzie obserwacja dzieci i analiza ich zachowań podczas działań, oraz ich udział w uroczystościach przedszkolnych. PRZEWIDYWANE OSIAGNIĘCIA DZIECKA: -dziecko słucha różnorodnych utworów muzycznych wokalnych, instrumentalnych, muzyki klasycznej, rozrywkowej, -rozpoznaje i nazywa dźwięki z otoczenia przyrodniczego i społecznego -świadomie i kulturalnie uczestniczy w koncertach -dzieci słuchają utworu i wykonują proste ruchy rytmiczne siedząc lub proste ruchy taneczne proponowane przez nauczyciela.
-poprzez aktywne słuchanie dzieci nieświadomie poznają strukturę utworu muzycznego -dzieci uczestniczą w utworze muzycznym, przenikają do struktury utworu, odbierają utwór rozumnie i radośnie, -dzieci odczuwają i przeżywają radość wspólnoty tworzenia -dzieci mogą wystąpić w roli współwykonawcy lub dyrygenta -dzieci kształtują wyobraźnię dźwiękową -dzieci doświadczają atrakcyjności utworu mimo wielokrotnego słuchania -dzieci doświadczają swobody w zamianie ról, jakie mogą pełnić w danym utworze muzycznym -dziecko próbuje nazwać podstawowe elementy muzyki(rytm, tempo, akcent, melodia, dynamika, wysokość, barwa głosu) -śpiewa piosenki w grupie i samodzielnie, -rozpoznaje znane piosenki, melodie -samodzielnie tworzy melodie lub rytm, -gra na instrumentach, tworzy własne kompozycje -samodzielnie lub z pomocą potrafi skonstruować instrument perkusyjny, -tworzy efekty akustyczne oraz rytmiczne akompaniamenty do piosenek, muzyki, -z zainteresowaniem poznaje nowe kroki tańców (ludowych i współczesnych) -swobodnie i płynnie porusza się przy muzyce, prezentuje układy choreograficzne, -chętnie uczestniczy w zabawach i zajęciach, -cieszy się z sukcesów własnych i grupy, -potrafi się zrelaksować przy muzyce.