Izabela Grabowska Joanna Jakubowska - Mróz Zespół Szkół Sportowych - Sportowe Gimnazjum nr 9 w Tychach SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ W GIMNAZJUM Temat: Tolerancyjny nie znaczy obojętny. Czas realizacji: 2 godziny lekcyjne. Zamierzone osiągnięcia ucznia: Uczeń: wyjaśnia termin tolerancja; wymienia obszary nietolerancji; odróżnia postawę tolerancyjną od obojętnej; akceptuje prawo do odmienności (póki nie szkodzi innym); wykazuje tolerancję, a nie obojętność w stosunku do osób niepełnosprawnych; świadomie odrzuca zachowania i postawy dyskryminujące odmienności innych ludzi; wykazuje empatię, tolerancję względem innych. Metody: burza mózgów; śnieżna kula; metaplan; drama; dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w grupach. Materiały: słownik języka polskiego; arkusze szarego papieru; mazaki; 1
kserokopie materiałów dla ucznia Załącznik nr 1 (karteczki z krótkimi charakterystykami osób niepełnosprawnych); magnetofon, kaseta z piosenką Stanisława Sojki pt. Tolerancja ; kserokopia karty ewaluacyjnej dla każdego ucznia (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 2). Przebieg pierwszej godziny lekcyjnej: Wprowadzenie: 1. Sprawy organizacyjno-porządkowe. 2. Zapoznanie uczniów z celami lekcji. 3. Wprowadzenie do tematu lekcji - wysłuchanie fragmentu piosenki Stanisława Sojki pt. Tolerancja. Część właściwa: 4. Zapisanie na tablicy skojarzeń ze słowem tolerancja podawanych przez uczniów. 5. Podział klasy na 5 osobowe grupy. 6. Przypomnienie zasad pracy w grupie (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 1). 7. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia pierwszego: uczniowie każdej grupy formułują metodą śnieżnej kuli definicję słowa tolerancja; uczniowie zapisują własną (grupową) definicję na arkuszach szarego papieru. 8. Liderzy grup przedstawiają na forum klasy wyniki pracy przyczepiając do tablicy za pomocą magnesów arkusze szarego papieru z wypracowanymi definicjami. 9. Odczytanie definicji słowa tolerancja ze słownika języka polskiego, jeśli zaistnieje konieczność uzupełnienie definicji sformułowanej przez uczniów. 10. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia drugiego: uczniowie w grupach podają możliwe obszary nietolerancji; uczniowie wypisują obszary nietolerancji na arkuszach szarego papieru; uczniowie wybierają 1 2 obszary nietolerancji i zastanawiają się nad metodami przeciwdziałania pracując metodą metaplanu, tzn.: odpowiadając na pytania: Jak jest?, Jak być powinno?, Dlaczego nie jest tak jak być powinno? Podsumowanie: 11. Liderzy grup przedstawiają na forum klasy wyniki pracy i przedstawiają wnioski. 2
Przebieg drugiej godziny lekcyjnej: Wprowadzenie: 1. Sprawy organizacyjno-porządkowe. 2. Zapoznanie uczniów z celami lekcji. 3. Przypomnienie definicji pojęcia tolerancja i zapisanie na tablicy słów Joshuy Liebmana TOLERANCJA to wysiłek płynący prosto z serca, by zrozumieć przekonania, działania i zwyczaje drugiego człowieka bez konieczności ich powielania lub akceptowania. 4. Przypomnienie obszarów nietolerancji wypisanych przez uczniów na arkuszach szarego papieru na poprzedniej lekcji. Część właściwa: 5. Podział klasy na 4-6 osobowe grupy. 6. Przypomnienie zasad pracy w grupie (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 1). 7. Losowanie krótkich opisów postaci dzieci niepełnosprawnych (Materiały dla ucznia - Załącznik nr 1). Uwaga! Należy tak zorganizować pracę, aby ilość grup była parzysta, a każdy opis był przydzielony dwóm grupom. 8. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia pierwszego: połowa grup wypisuje proponowane zachowania rówieśników względem osoby niepełnosprawnej, której opis wylosowali; druga połowa grup wypisuje oczekiwane przez osobę niepełnosprawną zachowania rówieśników. 9. Grupy, które wylosowały opis tej samej osoby porównują wyniki swojej pracy. 10. Chętni uczniowie przydzielają sobie role, by odegrać je w krótkich scenkach pokazujących wzajemne relacje między osobą niepełnosprawną, a zdrowymi rówieśnikami w różnych sytuacjach (wykorzystując wyniki z poprzedniego ćwiczenia). 11. Omówienie odegranych ról: Uczniowie odpowiadają na pytania: Jak czułeś się w roli osoby niepełnosprawnej? Jak czułeś się w obecności osoby niepełnosprawnej? Czy jesteś zadowolony ze swojej reakcji względem osoby niepełnosprawnej? 3
Podsumowanie: 12. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia drugiego: ułożenie hasła na temat tolerancji; zapisanie hasła na arkuszach szarego papieru; prezentacja hasła - przyczepienie do tablicy za pomocą magnesów arkuszy szarego papieru z wypracowanymi hasłami. 13. Uczniowie wyrażają swoją opinię na temat zajęć (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 2) Bibliografia: 1. Materiały z konferencji Psychologiczne aspekty tolerancji w życiu szkoły, Regionalny Ośrodek Metodyczno Edukacyjny Metis, Katowice, 17-18 kwietnia 2002. 2. Magdalena Grycman, Katarzyna Kaniecka, Porozmawiajmy, Oficyna Wydawnicza EXCALIBUR, Bydgoszcz 2001. 4
Materiały dla ucznia - Załącznik nr 1. PIOTREK Piotrek mówi bardzo niewyraźnie. To, co mówi bardzo trudno zrozumieć, ponieważ Jego język i usta nie ruszają się wystarczająco dobrze. Gdy Piotrek mówi pomaga sobie miną, rękoma i całym ciałem. Lubi czytać i chodzić do kina. MAGDA Magda nie mówi i nie może też dobrze ruszać rękoma i nogami. Ma ze sobą specjalną tablicę. Na niej są narysowane znaki. To są symbole Blissa. Nad każdym symbolem jest napis. Można przeczytać, co znaczy ten symbol. Te symbole we wszystkich językach są takie same, dlatego Magda może rozmawiać przy ich pomocy z ludźmi z różnych krajów. Magda pokazuje symbole ręką. Bardzo lubi zwierzęta, ma w domu chomika, patyczaki i psa. MARCIN Marcin nie słyszy i nie mówi. Gdy chce coś powiedzieć, pokazuje specjalne znaki rękoma. Ten sposób porozumiewania nazywamy językiem migowym. Żeby dobrze porozumiewać się z Marcinem, trzeba nauczyć się języka migowego. Przy pomocy rąk można też pokazać wszystkie litery. Marcin lubi gry komputerowe i Internet. KAROLINA Karolina umie siedzieć i przemieszczać się na czworakach, ale nie potrafi chodzić. Porusza się na wózku inwalidzkim. Karolina lubi tańczyć na wózku, potrafi nawet robić piruety. Umie też grać w piłkę, którą łapie w ręce lub odbija głową. Dobrze pływa i jeździ konno. 5
Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 1. ZASADY PRACY W GRUPIE. 1. Pracuj aktywnie! Bądź źródłem pomysłów i twórczej inwencji. 2. Masz prawo do wyrażania własnego zdania na podejmowany temat. 3. Bądź otwarty i szczery w wyrażaniu swoich poglądów. 4. Bądź odpowiedzialny za końcowy efekt pracy grupy. Pamiętaj, że wspólny wysiłek ułatwia rozwiązywanie problemów. 5. Akceptuj odmienne zdanie kolegów, nie oceniaj. 6. Mów tylko w swoim imieniu. Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 2. Oceń w skali od 1 do 6 (zaznacz kółkiem odpowiednią cyfrę): 1. W jakim stopniu podobała Ci się forma zajęć? 1 2 3 4 5 6 2. W jakim stopniu temat zajęć był dla Ciebie interesujący? 1 2 3 4 5 6 3. Jak oceniasz pracę swojej grupy? 1 2 3 4 5 6 6