DOSTĘP MIKRO, MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORCÓW DO KREDYTU W POLSCE. OCENA STANU OBECNEGO I PERSPEKTYW 3 lipca 2019 r. Klub Bankowca, ul. Smolna 6 w Warszawie
Polscy przedsiębiorcy o usługach bankowych Warszawa, 2019 W W W. I N D I C A T O R. P L
Dane z bieżącej fali badania syndykatowego Mikro, małe i średnie firmy o usługach finansowych AUTORZY RAPORTU PARTNERZY RAPORTU 2
INFORMACJE O BADANIU I FIRMIE 3
INFORMACJE O FIRMIE Centrum Badań Marketingowych INDICATOR funkcjonuje nieprzerwanie od 1990 roku, jesteśmy więc jedną z najdłużej działających na rynku agencji. CBM INDICATOR jest firmą prywatną z większościowym kapitałem krajowym. Współpracują z nami pracownicy naukowi najlepszych polskich uniwersytetów, w tym Uniwersytetu Warszawskiego i Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. INDICATOR posiada aktualny certyfikat jakości PKJPA (Programu Kontroli Jakości Pracy Ankieterów) w zakresie badań PAPI, CAPI, CATI, CAWI oraz badań jakościowych. Od 2002 roku jesteśmy członkiem programu i co roku poddajemy się audytowi jakościowemu. 4
METODOLOGIA Badanie zostało zrealizowane metodą indywidualnych wywiadów standaryzowanych wspomaganych komputerowo (CAPI). W kwestionariuszu zawarte zostało ponad 100 pytań (prostych lub o rozbudowanej kafeterii) oraz metryczka. REALIZACJA Badanie zrealizowano w II kwartale 2019 roku. 5
Badanie przeprowadzono w firmach MMŚP, w których przychody ze sprzedaży GRUPA DOCELOWA netto w 2018 roku nie przekraczały 30 mln złotych i prowadziły działalność gospodarczą przynajmniej przez rok. Wywiad przeprowadzany był z właścicielem lub współwłaścicielem firmy, dyrektorem lub głównym księgowym. PRÓBA BADAWCZA W sumie przebadano 1210 firm. Próba badawcza miała charakter losowo warstwowy. Prezentacja zawiera wyniki w podziale na dwa segmenty: 606 mikro i małych firm, które w 2018 roku osiągnęły obroty do 3,6 mln PLN 604 średnich firm, które w 2018 roku osiągnęły obroty od 3,6 do 30 mln PLN 6
KLIMAT GOSPODARCZY 7
2017 (N=606) 1% 8% 48% 39% 43% 2017 (N=604) 5% 41% 49% 5 5% 2018 (N=615) 1% 4 43% 2018 (N=603) 1% 41% 48% 47% 52% 2019 (N=606) 3% 4 4 51% 5% 2% 2019 (N=604) 1% 40% 5 58% 1% będzie bardzo zła będzie bardzo zła będzie zła będzie zła będzie przeciętna będzie przeciętna będzie dobra będzie dobra będzie bardzo dobra będzie bardzo dobra brak odpowiedzi brak odpowiedzi TREŚĆ PYTANIA: Proszę oszacować koniunkturę na produkty i usługi Pana(i) firmy w latach 2019 2020. 8
2017 (N=606) 47% 27% 13% 52% 10% 2% 2017 (N=604) 31% 1 21% 69% 21% 8% 3% 2018 (N=615) 41% 25% 21% 1% 2018 (N=603) 27% 17% 23% 22% 2% 8% 59% 73% 2019 (N=606) 39% 25% 20% 15% 2% 2019 (N=604) 2 9% 25% 33% 2% 61% 7 inwestycje nie zamierzamy inwestować do 20 000 PLN powyżej 20 000 PLN do 50 000 PLN powyżej 50 000 PLN do 250.000 PLN powyżej 250.000 PLN do 1 000 000 PLN inwestycje nie zamierzamy inwestować do 20 000 PLN powyżej 20 000 PLN do 50 000 PLN powyżej 50 000 PLN do 250.000 PLN powyżej 250.000 PLN do 1 000 000 PLN Powyżej 1 000 000 PLN TREŚĆ PYTANIA: Proszę określić zamierzenia inwestycyjne związane z rozwojem Pan(i) firmy w latach 2018 2019. 9
2017 (N=606) 29% 33% 39% 21% 2017 (N=604) 39% 43% 3 1 2% 3% 2018 (N=615) 1% 2 27% 41% 20% 2% 9% 2018 (N=603) 1% 38% 39% 39% 1 1% 7% 2019 (N=606) 2% 27% 29% 41% 22% 2019 (N=604) 3 38% 39% 15% 3% 5% bardzo dobre raczej dobre ani złe, ani dobre raczej złe bardzo złe nie wiem / trudno powiedzieć TREŚĆ PYTANIA: Jak Pan(i) ocenia aktualne warunki wspierania mikro, małych i średnich firm w Polsce? 10
FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI 11
Środki własne 2018 2019 81% 88% 12% 8% Środki własne 2018 2019 89% 87% 7% Kredyt złotowy (każdego rodzaju) 2018 2019 43% 37% 21% 21% Kredyt złotowy (każdego rodzaju) 2018 2019 53% 4 22% 23% Leasing, pożyczka leasingowa 2018 2019 19% 13% 27% 13% Leasing, pożyczka leasingowa 2018 2019 30% 38% 20% 17% Pożyczki rodzinne 2018 2019 9% 7% 35% 35% Fundusze pomocowe Unii Europejskiej 2018 2019 1 15% 17% Fundusze pomocowe Unii Europejskiej 2018 2019 1 9% 2018 - N=615 2019 - N=606 Kredyt kupiecki 2018 2019 3% 7% 7% 2018 - N=603 2019 - N=604 TREŚĆ PYTANIA: Proszę wskazać źródła finansowania dotychczasowej działalności firmy. 12
2017 (N=606) 3% 8 3% 2017 (N=604) 82% 2% 1 15% 2018 (N=615) 1% 10% 78% 10% 2018 (N=603) 8% 1 7 12% 2019 (N=606) 5% 8 3% 2019 (N=604) 10% 8 5% firma aktualnie korzysta firma nie korzysta, ale korzystała firma nie korzysta i nie korzystała nie wiem / trudno powiedzieć TREŚĆ PYTANIA: Czy Pana(i) firma korzystała lub korzysta z usług pozabankowych instytucji finansowych? 13
2017 (N=606) 40% 4 17% 2019 (N=604) 43% 4 2018 (N=615) 3 50% 1 2018 (N=603) 42% 49% 2019 (N=606) 42% 39% 19% 2019 (N=604) 47% 42% zarówno na inwestycje jak i finansowanie bieżące cel inwestycyjny finansowanie bieżącej działalności firmy TREŚĆ PYTANIA: Na co zostałoby wykorzystane w Pana(i) firmie zewnętrzne finansowanie w przypadku jego pozyskania 14
KREDYTY 15
2017 (N=606) 2% 8% 45% 40% 2017 (N=604) 1% 9% 33% 51% 4 57% 2018 (N=615) 1% 5% 33% 48% 53% 5% 9% 2018 (N=603) 27% 55% 62% 7% 7% 2019 (N=606) 5% 22% 57% 65% 8% 8% 2019 (N=604) 23% 6 71% 7% 2% bardzo źle raczej źle ani dobrze, ani źle raczej dobrze bardzo dobrze brak odpowiedzi TREŚĆ PYTANIA: Proszę ocenić dostępność kredytów. 16
Kredyty w rachunku bieżącym lub salda debetowe Karty kredytowe Kredyty inwestycyjne Nieodnawialne kredyty obrotowe Pożyczki bankowe Nie korzystamy z żadnego rodzaju kredytów 42% 33% 27% 32% 20% 12% 12% 9% 8% 40% 53% 53% deklaracja korzystania wg badania z 2018 roku deklaracja korzystania wg badania z 2019 roku NOWE kredyty - zaciągnięte w ciągu ostatnich 12 mies. (od momentu badania - II kw 2019) Kredyty w rachunku bieżącym lub salda debetowe Kredyty inwestycyjne Karty kredytowe Nieodnawialne kredyty obrotowe Pożyczki bankowe Nie korzystamy z żadnego rodzaju kredytów 52% 39% 32% 30% 23% 1 35% 21% 9% 22% 18% 8% 5% 7% 29% 4 4 TREŚĆ PYTANIA: Proszę powiedzieć, z których aktualnie korzysta Pana(i) firma oraz które z tych kredytów są NOWE? 17
2018 (N=615) 5% 19% 22% 35% 8% 2018 (N=603) 10% 1 53% 12% 43% 65% 2019 (N=606) 22% 19% 40% 2019 (N=604) 13% 20% 4 1 7% 51% zdecydowanie nie raczej nie ani nie, ani tak raczej tak zdecydowanie tak nie wiem / trudno powiedzieć 58% TREŚĆ PYTANIA: Czy jest Pan(i) świadomy(a), że na wniosek ubiegającego się o kredyt przedsiębiorcy bank ma obowiązek przekazać w formie pisemnej wyjaśnienie dotyczące dokonanej oceny zdolności kredytowej? 18
Kredyty w rachunku bieżącym lub salda debetowe 3 25% 5% 13% 20% 7% 15% Kredyty w rachunku bieżącym lub salda debetowe 25% 2 17% 23% 1 Nieodnawialne kredyty obrotowe 41% 25% 7% 13% 1 Nieodnawialne kredyty obrotowe 30% 29% 5% 7% 12% 18% Kredyty inwestycyjne 40% 2 7% 7% 5% 13% 1 Karty kredytowe 32% 22% 12% 5% 1 18% Karty kredytowe 41% 23% 7% 10% 5% 1 Kredyty inwestycyjne 31% 25% 12% 18% 15% 1 Pożyczki bankowe 43% 2 7% 1 Pożyczki bankowe 33% 25% 12% 8% 3% 19% TREŚĆ PYTANIA: czy w bieżącym roku Pana(i) firma zamierza ubiegać się o kredyty (nie chodzi o kredyty, z których obecnie korzysta firma, tylko o nowe)? 19
FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE ZE ŚRODKÓW Z FUNDUSZY EUROPEJSKICH 20
3% 7% 79% 18% n = 107* Dotacje unijne 90% 63% n = 180* Dotacje unijne 90% Pożyczki i kredyty unijne 30% Leasing z gwarancją lub poręczeniem unijnym 12% N=606 Kredyty i pożyczki z gwarancją lub poręczeniem unijnym N=604 Kredyty i pożyczki z gwarancją lub poręczeniem unijnym 9% Leasing z gwarancją lub poręczeniem unijnym 5% tak Pożyczki i kredyty unijne 8% nie nie wiem Inwestycje kapitałowe 2% TREŚĆ PYTANIA: Czy Pana(i) firma kiedykolwiek skorzystała ze środków z funduszy europejskich? Z jakiego rodzaju środków unijnych skorzystała Pana(i) firma? 21
27% 3% 25% 7% 70% tak 67% n=107* nie nie wiem n=180* TREŚĆ PYTANIA: Czy Pana(i) firma rozwijała się szybciej dzięki dostępowi do finansowania uzyskanego ze wsparciem unijnym? * Pytanie zadawano tylko tym respondentom, którzy skorzystali ze środków z funduszy europejskich 22
Brak potrzeby 42% Brak potrzeby 47% Zbyt skomplikowane procedury pozyskiwania funduszy 27% Zbyt duża liczba wymaganych zabezpieczeń 22% Brak odpowiednich programów unijnych 19% Zbyt skomplikowane procedury pozyskiwania funduszy 20% Zbyt duża liczba wymaganych zabezpieczeń 18% Problemy związane z przygotowaniem dokumentacji 17% Brak czasu na przygotowanie wniosku 15% Brak odpowiednich programów unijnych 13% Zbyt mała ilość informacji na temat programów unijnych 1 Zbyt mała ilość informacji na temat programów unijnych 12% Problemy związane z przygotowaniem dokumentacji Zbyt wysoki koszt usług firm doradczych 10% Zbyt wysoki koszt usług firm doradczych Brak czasu na przygotowanie wniosku 10% Brak środków finansowych (np. na wkład własny) 10% Brak środków finansowych (np. na wkład własny) 7% n=499* ** n=424* ** TREŚĆ PYTANIA: Proszę powiedzieć, dlaczego Pana(i) firma nie skorzystała ze środków z funduszy europejskich? * Wskazania nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać różny rodzaj barier. ** Pytanie zadawano przedstawicielom tylko tych firm, które nigdy nie skorzystały ze środków z funduszy europejskich 23
3% 12% 12% 15% 9% 17% 40% zdecydowanie nie raczej nie 22% 3 1 20% ani nie ani tak raczej tak zdecydowanie tak 2 17% n=606 n=604 Nie wiem Trudno powiedzieć TREŚĆ PYTANIA: Czy Pana(i) firma ubiega się lub zamierza ubiegać się o środki unijne w perspektywie programowej na lata 2014-2020? 24
INDICATOR z badania Mikro i małe firmy o usługach finansowych 2019 oferuje następujące raporty: Mikro i małe firmy o usługach finansowych (obroty do 3,6 mln PLN) Małe firmy o usługach finansowych (obroty do 5 mln PLN) Średnie firmy o usługach finansowych (obroty 3,6-30 mln PLN) Średnie i większe firmy o usługach finansowych (obroty 5-30 mln PLN) 25
Dziękujemy za uwagę! prof. Jan Garlicki Dyrektor Generalny jgarlicki@indicator.pl Wojciech Terlikowski Kierownik Projektu wterlikowski@indicator.pl W W W. I N D I C A T O R. P L 26