Maria Krysakowska st. wizytator Kuratorium Oświaty w Krakowie Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego. Wymagania współczesnego rynku pracy oraz oczekiwania młodych ludzi rozpoczynających karierę zawodową, trudności w określeniu przyszłości zawodowej a także wzrost odpowiedzialności za własną przyszłość spowodowały zwiększenie zainteresowania i zapotrzebowania na usługi doradcze. Edukacja szkolna jest procesem umożliwiającym zdobywanie wiedzy, która, z jednej strony, jest fundamentem do osiągnięcia wysokiego poziomu gospodarczego kraju, a z drugiej, stwarza szansę młodym ludziom na realizację ich planów zawodowych. Jednocześnie zmiany na rynku pracy wymuszają ciągłe podnoszenie kwalifikacji i kompetencji zawodowych, nakładając na nauczycieli obowiązek przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia. Okres nauki w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej jest czasem, w którym młodzi ludzie wypróbowują różne role społeczne, zdobywają nowe doświadczenia w czasie nauki szkolnej, jak i w czasie wolnym. Dokonują wyborów dotyczących dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej. Wybór szkoły, którego dokonuje gimnazjalista jest jedną z najważniejszych decyzji, która rzutuje na całe jego zawodowe życie. Aby pomoc psychologiczno-pedagogiczna była świadczona jak najbliżej ucznia, w środowisku jego nauczania i wychowania, Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało nowe rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Rozwiązania proponowane w cytowanym rozporządzeniu zmieniają model doradztwa edukacyjnozawodowego w szkole, zarezerwowanego dotychczas głównie dla doradców zawodowych, na model włączający to doradztwo w zakres zadań także innych nauczycieli i specjalistów, do których będzie należało w szczególności: 1) systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; 2) gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia; 3) udzielanie indywidualnych konsultacji uczniom i rodzicom; 4) prowadzenie zajęć przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej; 5) koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę; 6) współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. Zgodnie z art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty system oświaty zapewnia przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia. Gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne, zostały zobligowane do opracowania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, który w efekcie powinien pozwolić na zlokalizowanie pomocy doradczej blisko ucznia. Załącznik nr 3 do rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.) w 2 ust. 1 pkt 9 dotyczący ramowego statutu gimnazjum mówi, iż statut gimnazjum powinien określać, między innymi: organizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych
z wyborem kierunku kształcenia, a zgodnie z 2 ust. 1 pkt 11 także organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom. Wewnątrzszkolny system doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia jest to ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System powinien określać role i zadania nauczycieli w ramach rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, metody pracy. Doradztwo zawodowe, jako integralna część ogólnego planu dydaktyczno-wychowawczego szkoły, powinien być realizowany przez doradców zawodowych, nauczycieli, osoby zarządzające szkołą oraz zespoły programowe, a także uczniów i ich rodziców. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228 z 2010r., poz. 1487), określiło w 6. 1 że w szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana uczniom między innymi w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej w przypadku uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych oraz porad i konsultacji. Zgodnie z 16 cytowanego rozporządzenia zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej organizuje się w celu wspomagania uczniów gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Zgodnie z 18 ust 1 rozporządzenia nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści prowadzą działania pedagogiczne mające na celu doradztwo edukacyjno-zawodowe w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej. Zapisy 20 ust 1 pkt 3 określają, że do zadań zespołu należy zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposobu ich realizacji, w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. Rozporządzenie w 31 ust.1 określa zadania doradcy zawodowego, który powinien: 1) systematycznie diagnozować zapotrzebowanie poszczególnych uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; 2) gromadzić, aktualizować i udostępniać informacje edukacyjne i zawodowe właściwe dla danego poziomu kształcenia; 3) prowadzić zajęcia przygotowujące uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej; 4) koordynować działalność informacyjno-doradczą prowadzoną przez szkołę i placówkę; współpracować z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. W przypadku braku doradcy zawodowego w szkole lub placówce dyrektor szkoły lub placówki wyznacza nauczyciela planującego i realizującego zadania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego. Program szkolnego doradztwa zawodowego powinien: być ogólnodostępny, zorientowany na ucznia, przejrzysty, wyważony, odpowiadać na potrzeby uczniów, dawać poczucie bezpieczeństwa dla ucznia ( poufność rozmowy doradczej, wyników uzyskiwanych podczas badań i testów), podkreślać znaczenie zaangażowania w proces doradztwa całej szkoły, w pełni wykorzystywać dostępne zasoby, być stale weryfikowany. Zadaniem wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego jest nie tylko umożliwienie uczniom poznania możliwości zdobycia zawodu i wymagań stawianych przez szkoły, ale również wsparcie w świadomym rozwijaniu własnych uzdolnień, umiejętności
i zainteresowań. Najczęściej stosowanymi przez szkoły metodami, przy pomocy, których realizują zadania w zakresie dokonywania przez uczniów wyboru kierunku dalszego kształcenia, są: zapoznanie uczniów z ofertami szkół ponadgimnazjalnych, wyższych i policealnych, rozmowy z uczniami na temat ich planów edukacyjnych, organizowanie spotkań z pracodawcami, przedstawicielami uczelni i szkół policealnych. Szkoły w realizacji zadań z zakresu doradztwa zawodowego uzyskują wsparcie ze strony urzędów pracy oraz innych instytucji zajmujących się problematyką rynku pracy i doradztwa zawodowego. Inną formą pomocy, z jakiej mogą skorzystać uczniowie, jest udział w targach edukacyjnych lub targach pracy organizowanych przez uczelnie, jak również w dniach otwartych, podczas których uczniowie mogą bliżej poznać uczelnie, gdzie chcieliby kontynuować naukę. Szkoły w realizacji zadań z zakresu doradztwa zawodowego uzyskują wsparcie ze strony urzędów pracy oraz innych instytucji zajmujących się problematyką rynku pracy i doradztwa zawodowego. Istotnym wsparciem dla rozwoju usług z zakresu poradnictwa zawodowego w szkołach i placówkach systemu oświaty jest również realizacja zadań przez Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej, który opracował koncepcję pracy doradcy zawodowego oraz ramowy program studiów podyplomowych z zakresu poradnictwa zawodowego. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej opracował również i wydał drukiem publikację Materiały metodyczno-dydaktyczne do planowania kariery zawodowej uczniów o łącznym nakładzie 14 000 egzemplarzy, które zostały przekazane do szkół i placówek systemu oświaty (gimnazjów, liceów ogólnokształcących, centrów kształcenia praktycznego, centrów kształcenia ustawicznego, ośrodków doskonalenia nauczycieli i poradni psychologiczno-pedagogicznych) oraz do uczelni realizujących studia podyplomowe z zakresu poradnictwa zawodowego. Publikacja ta miała formę segregatora zawierającego trzy części: materiał teoretyczny dotyczący podstaw rozwoju zawodowego młodzieży, metody aktywizujące i techniki pracy z grupą oraz gry i ćwiczenia grupowe z podziałem na kategorie wiekowe, a także załączoną płytę CD-ROM zawierającą zbiór gier szkoleniowych usystematyzowanych pod kątem celu zajęć i/lub pracy nad kształtowaniem konkretnej umiejętności. Ponadto Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej prowadzi różne formy doskonalenia w zakresie poradnictwa zawodowego, w tym szkolenia, seminaria i warsztaty dla doradców zawodowych, którzy wspomagają uczniów w podejmowaniu decyzji odnośnie wyboru kierunku dalszego kształcenia, w tym szkoły wyższej. W celu dokonania diagnozy stanu poradnictwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego Małopolski Kurator Oświaty opracował i skierował do dyrektorów w czerwcu 2012 r. ankiety dotyczące realizacji opisanych w prawie oświatowym zadań szkół poszczególnych typów w przygotowywaniu uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia. Ankieta została umieszczona na stronie internetowej Kuratorium Oświaty w Krakowie w panelu Dyrektorzy szkół i placówek / Informacje i terminy. Szkoły przesyłały wypełnione ankiety drogą elektroniczną. Informacji zwrotnych udzieliło 611 gimnazjów z terenu województwa małopolskiego. Spośród 659 gimnazjów prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego ankietę wypełniło 588 szkól tego typu (89 % szkół publicznych). Dodatkowo informację zwrotną przekazało 23 gimnazja prowadzone przez osoby fizyczne i prawne. W badaniu wzięło udział 611 gimnazjów z Małopolski. Nie wszystkie powiaty (gminy) były równie reprezentowane. Informacji zwrotnych udzieliło 329 liceów ogólnokształcących, techników i zasadniczych szkół zawodowych województwa małopolskiego. Spośród 186 liceów ogólnokształcących prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego ankietę wypełniło 117 szkół tego typu (63 % szkół publicznych). Dodatkowo informację zwrotną przekazało 13 liceów ogólnokształcących prowadzonych przez osoby
fizyczne i prawne. Razem odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie udzieliło 130 liceów ogólnokształcących dla młodzieży. Spośród 158 techników dla młodzieży prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego ankietę wypełniło 107 szkół tego typu (68 % szkół publicznych). Dodatkowo informację zwrotną przekazały 3 technika prowadzone przez osoby fizyczne i prawne. Razem odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie udzieliło 110 techników dla młodzieży. Spośród 142 zasadniczych szkół zawodowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego ankietę wypełniło 81 szkół tego typu (57 % szkół publicznych). Dodatkowo informację zwrotną przekazało 8 zasadniczych szkół zawodowych prowadzonych przez osoby fizyczne i prawne. Razem odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie udzieliło 89 zasadniczych szkół zawodowych dla młodzieży. Szczegółowe wyniki badania ankietowego w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych Małopolski opublikowane zostały na stronie Kuratorium Oświaty w Krakowie (www.kuratorium.krakow.pl) w dniu 24 października 2012 r. w zakładce Aktualności - Analiza ankiet dotyczących przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia w gimnazjach województwa małopolskiego oraz Analiza ankiet dotyczących przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego. Raporty dostępne są również na stronie BIP (www.wrotamalopolski.pl/root.../dokumentacje+z+nadzoru/) Na podstawie analizy ankiet dotyczących działań gimnazjów w zakresie doradztwa zawodowego sformułowane zostały następujące wnioski: 1. W statutach 197 (32% ankietowanych) gimnazjów brak jest zapisów dotyczących organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia, a także organizacji współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom wymaganych przepisami rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.). 2. Tylko w 36 gimnazjach z terenu województwa małopolskiego (4% ankietowanych szkół) organ prowadzący zatrudnił nauczyciela doradcę zawodowego. 3. W niespełna jednej trzeciej gimnazjów w Małopolsce (185 szkół) nauczyciele posiadają dodatkowe kwalifikacje do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego. 4. W 95 gminach Małopolski, żaden nauczyciel zatrudniony w gimnazjum nie posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego. 5. W przypadku braku zatrudnionego w gimnazjum nauczyciela doradcy zawodowego, działania w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego najczęściej prowadzą pedagodzy szkolni i nauczyciele wychowawcy klas (po 30% wskazań szkół). 6. Nieco ponad jedna trzecia gimnazjów województwa małopolskiego (223 ankietowane szkoły) realizowała w ostatnich dwóch latach szkolnych projekty, w ramach których uczniowie korzystali z doradztwa edukacyjno-zawodowego. 7. Największy odsetek szkół biorących udział w projekcie o charakterze edukacyjnozawodowym wśród ogółu szkół przebadanych w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego wystąpił w powiatach: chrzanowskim, wielickim, dąbrowskim, nowosądeckim i miechowskim. W wymienionych powiatach połowa lub ponad połowa ankietowanych tam szkół uczestniczyła w projektach. 8. W bieżącym roku szkolnym ankietowane gimnazja w Małopolsce przeprowadziły łącznie 12075 godzin zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kariery zawodowej. Zajęcia edukacyjno-zawodowe realizowane były przede wszystkim w klasach trzecich gimnazjum.
9. Prawie jedna czwarta gimnazjów w województwie małopolskim (144 szkoły 23,4% ankietowanych) w bieżącym roku szkolnym nie udzielała uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej zgodnie z 6.1 i 16 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228 z 2010r., poz. 1487). 10. Pomocą psychologiczno-pedagogiczną w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej objęto w roku szkolnym 22 943 gimnazjalistów, w tym 13 308 uczniów klas trzecich. 11. Nieco ponad połowa (55% ankietowanych) gimnazjów dokumentuje prowadzone działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego. 12. Jako główne bariery w rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego, gimnazja wskazują przede wszystkim brak odpowiedniego dofinansowania placówek oświatowych, brak możliwości zatrudnienia wykwalifikowanego doradcy zawodowego, małą wiedzę rodziców na temat usług poradnictwa edukacyjnozawodowego oraz brak warsztatu doradcy zawodowego (wyposażanie merytoryczne i techniczne). 13. Specjaliści i nauczyciele z prawie wszystkich gimnazjów województwa małopolskiego (98% wszystkich ankietowanych szkół) deklarują zainteresowanie udziałem w różnych formach wspomagania z zakresu wdrażania lub rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego. Oczekują w głównej mierze pomocy w wyposażeniu w materiały merytoryczne i narzędzia poradnictwa edukacyjnozawodowego, możliwości udziału w szkoleniach specjalistycznych w tym zakresie oraz konsultacji merytorycznych doświadczonych doradców zawodowych. 14. Ponad połowa (355 ankietowanych) gimnazjów wskazała działania w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego, które warto upowszechniać jako przykład dobrej praktyki. Na podstawie analizy ankiet dotyczących działań szkół ponadgimnazjalnych w zakresie doradztwa zawodowego sformułowane zostały następujące wnioski: 1. W statutach 153 (47% ankietowanych) wszystkich typów szkół ponadgimnazjalnych brak jest zapisów dotyczących organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia, a także organizacji współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom wymaganych przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.). 2. W co siódmej szkole ponadgimnazjalnej z terenu województwa małopolskiego (46 ankietowanych szkół, tj. 14%) organ prowadzący zatrudnił nauczyciela doradcę zawodowego. 3. W ponad dwóch trzecich szkół ponadgimnazjalnych w Małopolsce (224 szkoły) nauczyciele posiadają dodatkowe kwalifikacje do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego. 4. Najmniejsza liczba nauczycieli posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego zatrudnionych w szkołach ponadgimnazjalnych występuje w Tarnowie i powiecie tatrzańskim. 5. W przypadku braku zatrudnionego w szkole nauczyciela doradcy zawodowego, działania w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego najczęściej prowadzą
pedagodzy szkolni (30% wskazań) i nauczyciele wychowawcy klas (24% wskazań szkół). 6. Prawie połowa (159 ankietowanych) szkół ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego realizowała w ostatnich dwóch latach szkolnych projekty, w ramach których uczniowie korzystali z doradztwa edukacyjno-zawodowego. 7. Większość szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży prowadzących kształcenie zawodowe uczestniczyła w projekcie systemowym Marszałka Województwa Małopolskiego Modernizacja kształcenia zawodnego w Małopolsce w ramach którego realizowała komponent projektu dotyczący zajęć z doradztwa zawodowego, dodatkowych praktyk, staży i wizyt zapoznawczych dla swoich uczniów. 8. Najwięcej projektów z funduszy europejskich, w ramach których uczniowie korzystali z doradztwa zawodowego realizowanych było w ostatnich dwóch latach w powiecie brzeskim, powiecie tarnowskim, nowosądeckim, proszowickim i wielickim. 9. W bieżącym roku szkolnym ankietowane szkoły ponadgimnazjalne w Małopolsce przeprowadziły łącznie 6210 godzin zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kariery zawodowej. Zajęcia edukacyjnozawodowe realizowane były przede wszystkim w drugich i trzecich klasach liceów ogólnokształcących i zasadniczych szkół zawodowych oraz w klasach trzecich i czwartych techników. 10. Prawie trzy czwarte szkół ponadgimnazjalnych (243 spośród ankietowanych) zaplanowało udzielanie uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej na rok szkolny 2012/2013 zgodnie z 6.1 i 16 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228 z 2010r., poz. 1487). 11. Nieco ponad połowa (51% ankietowanych) szkół ponadgimnazjalnych dokumentuje prowadzone działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego. 12. Jako główne bariery w rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego, szkoły ponadgimnazjalne wskazują przede wszystkim brak możliwości zatrudnienia wykwalifikowanego doradcy zawodowego, brak odpowiedniego dofinansowania placówek oświatowych oraz małą wiedzę rodziców na temat usług poradnictwa edukacyjno-zawodowego. 13. Specjaliści i nauczyciele z większości szkół ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego (89% wszystkich ankietowanych szkół) deklarują zainteresowanie udziałem w różnych formach wspomagania z zakresu wdrażania lub rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego. Oczekują w głównej mierze pomocy w wyposażeniu w materiały merytoryczne i narzędzia poradnictwa edukacyjnozawodowego, możliwości udziału w szkoleniach specjalistycznych w tym zakresie oraz konsultacji merytorycznych doświadczonych doradców zawodowych. 14. Ponad połowa (60% ankietowanych) szkół ponadgimnazjalnych wskazała działania w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego, które warto upowszechniać jako przykład dobrej praktyki W wyniku dokonanej analizy ankiet dotyczących przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych województwa Małopolski Kurator Oświaty skierował pismo do dyrektorów szkół o uwzględnienie w pracy szkół wniosków wynikających z raportu, a w szczególności: 1. bezzwłocznego uzupełnienie statutów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych o zapisy dotyczące organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa i zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia oraz o zapisy dotyczące organizacji
współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom zgodnie rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.), 2. rozpoznawania potrzeb i wdrażania działań w zakresie udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej zgodnie z 6 ust. 1 i 16 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228 z 2010r., poz. 1487).