PS.1.JM.0932/22/09 Data sporządzenia: Szczecin, 18 września 2009r. P R O T O K Ó Ł z kontroli problemowej przeprowadzonej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Choszcznie w dniu 28 sierpnia 2009 r. Adres placówki: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul. Bol. Chrobrego 27A 73-200 Choszczno Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie w składzie: Janusz Modrzejewski - starszy inspektor wojewódzki osoba kierująca zespołem, Anna Jasina starszy inspektor, na podstawie UpowaŜnienia Nr 92/2009 z dnia 10 sierpnia 2009 r. wydanego przez dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. Kontrolą objęto okres od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. Przed przystąpieniem do czynności kontrolnych zapoznano Panią Beatę Tomasiak konsultanta-koordynatora do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie Punktu Interwencyjno-Mediacyjnego Pomoc dziecku i rodzinie, upowaŝnioną przez kierownika kontrolowanej jednostki, z programem kontroli. Zakresem kontroli objęto: Realizację zadań powiatu dotyczących prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, ze szczególnym uwzględnieniem dla rodzin zastępczych. Wyjaśnień udzielała: Pani Beata Tomasiak konsultant-koordynator do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie Punktu Interwencyjno-Mediacyjnego Pomoc dziecku i rodzinie. Ustalenia kontroli: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Choszcznie jest jednostką organizacyjną, która zgodnie z art. 112 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728), realizuje zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej, określone w art. 19 pkt 2 i art. 46 tej ustawy oraz 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. 1
Nr 233, poz. 2344 z późn. zm.). Kierownikiem kontrolowanej jednostki od 1 lutego 2003 r. jest Pani Maria Jędrzejczyk. Poradnictwo Specjalistyczne Poradnictwo prawne Poradnictwo prawne udzielane jest w Punkcie Interwencyjno-Mediacyjnym Pomoc dziecku i rodzinie działającym przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Choszcznie. Poradnictwa udziela prawnik w formie rad i porad z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, pracy, gospodarczego, administracyjnego i karnego; obejmuje swym zakresem pomoc przy pisaniu pozwów do sądu, pism i podań. DyŜury prawne obejmują trzy godziny tygodniowo. Poradnictwo psychologiczne Poradnictwo psychologiczne udzielane jest w Punkcie Interwencyjno- Mediacyjnym. Porad udziela dwóch psychologów. Poradnictwo obejmuje: diagnozę problemu i analizę sytuacji powodującej kryzys; udzielanie wsparcia emocjonalnego; wzmacnianie naturalnych zasobów odporności psychicznej; udzielanie specjalistycznego poradnictwa mającego na celu wprowadzenie nowej strategii postępowania; rozpoznawanie przyczyn konfliktów małŝeńskich, rodzinnych i pomoc w ich rozwiązywaniu; porady dla rodziców dzieci zagroŝonych uzaleŝnieniem, nie przystosowanych społecznie, agresywnych; pomoc dziecku z rodziny dysfunkcyjnej, a takŝe rodzicom zastępczym i adopcyjnym w sprawach wychowania; kształtowanie poŝądanych postaw rodzicielskich. DyŜury psychologiczne obejmują łącznie pięć godzin tygodniowo, a w razie potrzeb ilość godzin jest zwiększana. Poradnictwo rodzinne Poradnictwo rodzinne udzielane jest w Punkcie Interwencyjno-Mediacyjnym. Porad udziela psycholog, posiadająca kwalifikacje do prowadzenia poradnictwa rodzinnego z tytułu ukończenia studium rodziny. Pomoc rodzinom udzielana była w miarę zaistniałych potrzeb, w postaci psychoedukacji, wsparcia, poradnictwa, terapii rodzinnej. Inne Poradnictwo pedagogiczne W Punkcie Interwencyjno-Mediacyjnym udzielana jest równieŝ pomoc pedagogiczna. Pedagog udziela poradnictwa wychowawczego, dydaktycznego i wspierającego w zakresie problemów wychowawczych z dziećmi, odmowy obowiązku szkolnego, konfliktów między rodzicami a dzieckiem, trudności w nauce, niechęci do szkoły, agresywnego zachowanie, kształtowania poŝądanych postaw rodzicielskich, nawiązywaniu współpracy ze szkołą. Pedagog dyŝuruje jedną godzinę w tygodniu lub częściej, według zaistniałych potrzeb. 2
Poradnictwo socjalno-mediacyjne W Punkcie Interwencyjno-Mediacyjnym przyjmuje równieŝ pracownik socjalny-mediator, który dyŝuruje według zaistniałych potrzeb, jednak nie mniej niŝ jedną godzinę w tygodniu. Pomoc udzielana jest poprzez rozpoznanie przyczyn konfliktów i sporów, mediacje rodzinne i środowiskowe, negocjacje, porady, wsparcie, mikroedukację. W 2008 roku w Punkcie Interwencyjno-Mediacyjnym Pomoc dziecku i rodzinie przyjęto łącznie 260 osób. Przeciwdziałanie uzaleŝnieniom od substancji psychoaktywnych PCPR w Choszcznie współpracowało przy tworzeniu i prowadzeniu Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego Zachodniopomorskiego Oddziału Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych Powrót z U działającego w zakresie przeciwdziałania narkomanii. W Punkcie prowadzono poradnictwo pierwszego kontaktu, wstępną diagnozę, konsultacje, indywidualną krótkoterminową terapie oraz kierowano do dalszego leczenia w ośrodkach stacjonarnych. Udzielano poradnictwa pierwszego kontaktu, prowadzono wstępną diagnozę. Poradnictwo dla rodzin zastępczych Na terenie Powiatu Choszczeńskiego w 2008 r. funkcjonowało 62 spokrewnionych rodzin zastępczych, 10 niespokrewnionych rodzin zastępczych, 4 zawodowe rodziny zastępcze. W 2008 r. przeprowadzono szkolenie dla rodzin zastępczych, w których uczestniczyło 17 osób, w tym takŝe rodziny biologiczne, których dzieci przebywały w rodzinach zastępczych. Pierwsza część szkolenia pn. Dziecko z zespołem zaburzenia więzi obejmowała: - charakterystykę dziecka z RAD, - zaburzenia relacji przywiązania i ich konsekwencje w rozwoju człowieka, - rodzina zastępcza z perspektywy teorii przywiązania. Szkolenie prowadzone było w formie aktywnego wykładu, z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych. Druga część pn. Praktyczne wykorzystanie prawa obejmowała tematykę: - rodzina zastępcza z punktu widzenia ustawy o pomocy społecznej, - pojęcie, prawa i obowiązki rodziców zastępczych, - przyczyny ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej, - skutki ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej dla rodziców zastępczych, - moŝliwości przywrócenia władzy rodzicielskiej. Rodzinom zastępczym udzielono pomocy poprzez poradnictwo: psychologiczne, pedagogiczne, prawne, socjalne, mediacyjne. Odbywały się: 3
spotkania indywidualne, spotkania rodzinne, szkolenia, rozmowy wspierające i motywacyjne, doradztwo, pracę socjalną. W 2008 r. rodzinom zastępczym udzielono: 3 porad prawnych, 8 porad psychologicznych, 16 porad pedagogicznych. Podjęto pracę: z 6 rodzinami w celu rozwiązanie problemów wychowawczych, z 2 rodzinami przy rozwiązaniu konfliktu, 2 rodzinom pomagano w zahamowaniu zachowań agresywnych dziecka, 3 rodziny wspierano w pracy z dziećmi mającymi problemy z nauką. Udzielono wsparcia i motywacji oraz pracy socjalnej przy kaŝdym kontakcie z rodziną. Pomocy rzeczowej udzielono 90 dzieciom. Ponadto zorganizowano zabawy integracyjne: - Święto Rodziny na PlaŜy Wojskowej w Choszcznie (dla rodzin zastępczych), z której skorzystało 39 dzieci oraz 21 opiekunów z rodzin zastępczych, - Piknik Rodzinny w śukowie (dla rodzin zastępczych i biologicznych), w którym uczestniczyło 14 dzieci, 10 opiekunów zastępczych i 10 osób z rodzin biologicznych, - Rodzinny Bal Mikołajkowy w Klubie Garnizonowym w Choszcznie (dla rodzin zastępczych i biologicznych), którego uczestnikami było 40 dzieci i 22 opiekunów zastępczych oraz 10 osób z rodzin biologicznych. Odbyły się teŝ konkursy plastyczne: Portret Rodziny i Rodzina Moich Marzeń. Przygotowano takŝe paczki świąteczne dla dzieci z rodzin zastępczych. Podjęto pracę z 6 rodzinami biologicznymi na rzecz powrotu dzieci z rodzin zastępczych poprzez współpracę z asystentem rodziny, która polegała na motywacji do zaprzestania naduŝywania alkoholu oraz nabycia umiejętności wychowawczych przez rodziców biologicznych. Rodziny skorzystały z 13 porad psychologicznych, 13 porad prawnych, 4 porad pedagogicznych i 4 rodzinnych. Efektem tej pracy było skierowanie na przymusowe leczenie odwykowe 2 osób i dobrowolne odbycie leczenia odwykowego przez 1 osobę. Co pozwoliło na powrót do domu rodzinnego 8 dzieci. Podejmowana była współpraca na rzecz pomocy dziecku i rodzinie z następującymi instytucjami: Ośrodki Pomocy Społecznej z terenu powiatu choszczeńskiego konsultowanie moŝliwości udzielenia pomocy rodzinie, nadanie jednolitego kierunku pracy z rodziną, wspólne wizyty i monitorowanie w środowisku. Prokuratura Rejonowa w Choszcznie kierowanie wniosków o wszczęcie postępowania. Szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie oraz przedszkola znajdujące się na terenie powiatu choszczeńskiego konsultacje w zakresie funkcjonowania dziecka w klasie, moŝliwości pomocy dziecku i jego 4
rodzinie, ujednolicenie kierunku podejmowanych działań pomocowych, monitorowanie sytuacji dziecka. UMiG w Pełczycach wystąpienie z prośbą o przydzielenie mieszkania socjalnego wychowankom opuszczającym rodziny zastępcze. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Choszcznie kierowanie na badania diagnostyczne, kierowanie do specjalistów, konsultacje i współpraca w zakresie stymulowania nieprawidłowości rozwojowych. Na terenie Powiatu Choszczeńskiego działa takŝe Zespół Samokształceniowy do spraw Rozwiązywania Problemów Dziecka i Rodziny w Kryzysie, w skład którego wchodzą pracownicy socjalni, pedagodzy, prokurator, policjant, kurator. Zadaniem Grupy jest reagowanie na potrzeby środowiska i wychodzenie im naprzeciw, rozpoznawanie potrzeb środowiska w kierunku profilaktyki. Działalność Grupy oparta jest na uczestnictwu w szkoleniach i warsztatach, w celu systematycznej samoedukacji, podnoszenia własnej wiedzy i umiejętności. Dzięki tym działaniom nawiązana zostaje ścisła współpraca między instytucjami, a kierunek działań w sytuacji kryzysu staje się ujednolicony. PCPR współpracował z sądami poprzez: przekazywanie do sądu informacji na temat funkcjonowania rodziny, sporządzanie do sądu wniosków z prośbą o zbadanie sytuacji panującej w rodzinie, sporządzanie wniosków z prośbą o podjęcie ostatecznej decyzji odnośnie zmiany sposobu sprawowania opieki nad dzieckiem, sporządzanie wniosków o rozwiązanie rodziny zastępczej, zobowiązanie przez Sąd osób stosujących przemoc w rodzinie do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym, wymianę informacji z kuratorami, współprace w zakresie ujednolicenia kierunku działań pomocowych i interwencyjnych podejmowanych w rodzinie. Ocena kontrolowanej jednostki Jednostka realizuje zadania określone w art. 19 pkt 2 i art. 46 ustawy o pomocy społecznej oraz 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej w sprawie rodzin zastępczych. Na terenie Powiatu Choszczeńskiego funkcjonuje stałe szerokie poradnictwo specjalistyczne realizowane w Punkcie Interwencyjno- Mediacyjnym Pomoc dziecku i rodzinie działającym przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Choszcznie. Prowadzenie specjalistycznego poradnictwa polegało między innymi na: wsparciu, psychoedukacji, doradztwie rodzinnym, terapii rodzinnej. Udzielane były porady prawne, psychologiczne, pedagogiczne, socjalno-mediacyjne, rodzinne, przeciwdziałania uzaleŝnieniom. 5
Prowadzone było szerokie poradnictwo dla rodzin zastępczych. Przeprowadzono szkolenia dla rodzin zastępczych. Dzięki temu wzrósł poziomu wiadomości oraz kompetencji wychowawczych rodzin zastępczych, szczególnie przy pracy z dzieckiem z zespołem zaburzenia więzi. Ponadto pomagano rodzinom zastępczym w pracy z dziećmi sprawiającymi problemy wychowawcze, mającymi kłopoty z nauką. Pracownicy socjalni PCPR odwiedzali środowiska rodzin dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych, przeprowadzali konsultacje ze specjalistami. Podejmowano działania mające na celu powrót dzieci z rodzin zastępczych do rodzin biologicznych. Na 6 rodzin z którymi podjęto współpracę, do domu powróciło 8 dzieci. PowyŜsze zapisy zostały omówione z Panią Beata Tomasiak, osobą upowaŝnioną przez kierownika kontrolowanej jednostki. Dokonano wpisu w ksiąŝce kontroli pod pozycją 16 / 2009. Przedstawicielowi kontrolowanej jednostki, po zapoznaniu się z treścią protokołu, przysługują następujące uprawnienia: 1. Przed podpisaniem protokołu kontroli kontrolowany moŝe zgłosić umotywowane zastrzeŝenia na piśmie co do jego treści w ciągu 7 dni od dnia otrzymania do podpisu. 2. Prawo odmowy podpisania protokołu powinno być poprzedzone złoŝeniem pisemnych przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania pokontrolnego. Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, które otrzymują: - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Choszcznie - egzemplarz nr 1 - a / a - egzemplarz nr 2 Kierownik kontrolowanej jednostki Kontrolujący Szczecin, dnia 25 września 2009 r. 6