POLSKA RZECZPOSPOLTA LUDOWA OPS PATENTOWY PATENTU TYMCZASOWEGO 75612 Patent tymczasowy dodatkowy do patentu nr Zgłoszono: 31.05.1972 (P. 155726) K. 74b,5/02 URZĄD PATENTOWY PRL Perwszeństwo Zgłoszene ogłoszono: 30.05.1973 Ops patentowy opublkowano: 20.12.1975 MKP G08c 23/00 -Y ll; JA Urzędu Patentowego Twórcy wynalazku: Bolesław Mazga, Adam Fszer, Włodzmerz Męsowcz Uprawnony z patentu tymczasowego: Kombnat Górnczo-Hutnczy Me dz Zakłady Badawcze Projektowe Medz Cuprum", Wrocław (Polska) Sposób zdalnej kontrol sanu wentylacj kopalń podzemnych nnych obektów z zamknętym obegem wentylacj Przedmotem wynalazku jest sposób zdalnej kon trol stanu wentylacj kopalń podzemnych n nych obektów z zamknętym obegem wentylacj, szczególne przydatny do szybkego wykrywana oraz lokalzowana zakłóceń w obegach wentyla cyjnych kopalń. Zdalna kontrola obegów wentylacyjnych w ko palnach jest dotychczas realzowana, w nelcz nych zresztą kopalnach, na drodze zdalnego po maru prędkośc przepływu powetrza w wybra nych chodnkach. Jest to metoda nedoskonała, poneważ pomar prędkośc przepływu może być zakłócony weloma czynnkam mejscowym, sa ma zaś prędkość przepływu powetrza jest para metrem, który newele mów o sytuacj w nnych odcnkach poza odcnkem badanym, szczególne w boczncach równoległych. Metoda ta jest mało przydatna dla dużych kopalń o bardzo rozwnę tych drogach wentylacyjnych. W tym przypadku właścwe rozeznane stanu wentylacj może zapewnć jedyne zdalna kon trola depresj cśnena powetrza w obegu wen tylacyjnym kopaln, gdyż depresja kopalnana jej spadk w drogach wentylacyjnych wytwarzane przez główne wentylatory przewetrzana, a w sytuacjach awaryjnych także przez pożar, są tym czynnkem, który powoduje przepływ powetrza w wyrobskach kopaln. Rozkład depresj w kopalnach jest dotychczas wyznaczany na drodze sumowana odcnkowych 10 15 20 30 różnc depresj zmerzonych mkromanometrem ce czowym w poszczególnych boczncach wentylacyj nych. Przy zastosowanu tego sposobu rozkład depresj może być określony dopero po zakończe nu całego długego cyklu pomarowego, wynk zaś pomaru może ne odpowadać stanow aktual nemu w chwl zakończena pomarów. Znane są próby modelowana rozkładu depresj na analzatorach analogowych elektrycznych, pne umatycznych lub hydraulcznych, co wymaga pra cochłonnego wyznaczena danych układu beżą cego wprowadzana zastnałych zman do modelu. Metody te są całkowce neprzydatne w sytuacjach awaryjnych, ma przykład w raze pożaru, zawału lub wybuchu w kopaln, kedy należy szybko bezbłędne rozeznać zakłócena w obegach wen tylacyjnych, aby skuteczne zwalczyć katastrofę. Potrzebny jest do tego sposób beżącej zdalnej kontrol rozkładu depresj, którego dotychczas brak. Celem wynalazku jest usunęce powyższego braku, zadanem zaś opracowane sposobu, który umożlwłby służbe dyspozytorskej kopaln beżą ce bezpośredne, akutalne rozeznane rozkładu depresj, dotychczas otrzymywane tylko okresowo. Rozeznane to pownno być przedstawane w przej rzystej forme, nawązującej do ogólne stosowa nych metod oblczenowych wentylacj kopaln. Dla realzacj powyższego zadana opracowano spo-. sób zdalnej kontrol obegów wentylacyjnych bę dący przedmotem nnejszego wynalazku. 75 612
75 612 Zgodne ze sposobem według wynalazku, znane barometrycznoelektryczne czujnk pomarowe de presj kopalnanej, najkorzystnej o charakterystyce cśnenowo-napęcowej, rozmeszcza sę w węzło wych punktach obektu, odpowadających węzłom schematu kanoncznego wentylacj przekazuje sę do obwodów przesyłowych elektryczny sygnał o wartośc zależnej od depresj w mejscu po maru, przy czym do przesyłana stosuje sę jedno lub welokanałowe urządzena przesyłowe prze kazujące do central na drodze elektrycznej jedno welo lub bezprzewodowo sygnały pomarowe z przetworzenem na prąd stały o wartośc pro porcjonalnej do merzonej depresj, które to sy gnały doprowadza sę do tablcy pomarowej umeszczonej w central zawerającej schemat synoptyczny w układze schematu kanoncznego wentylacj. Na tablcy znajdują sę mernk prądu stałego rozmeszczone w węzłach schematu a ch wskaza na przedstawają depresję w poszczególnych mej scach pomaru. Te same sygnały pomarowe prądu stałego do prowadza sę do przekaźnków podprądowych nadprądowych, które łączy sę z lampkam sygnal zacyjnym spadku lub wzrostu depresj w mej scach pomaru poza nastawoną wartość albo z buczkem alarmowym, bądź też z lampkam bucz kem jednocześne. Równeż te same sygnały pomarowe prądu sta łego doprowadza, sę do przekaźnków różncowych prądu stałego, które łączy sę z różnokolorowym lampkam umeszczonyml na tablcy sygnalzacyj nej ze schematem śwetlnym w układze schema tu przestrzennego wentylacj kopaln sygnalzu jącym spadek lulb wzrost różncy depresj mę dzy mejscam pomaru poza nastawoną wartość albo łączy sę je z buczklem sygnalzacyjnym bądź z lampkam $ buczkem Jednocześne. Zastosowane pomaru depresj w węzłowych punktach obektu oraz beżące wykorzystywane sygnalzacja wartośc ftej depresj jej różncy mędzy tym punktam umożlwa aktualne kom pleksowe rozeznane stanu wentylacj kopaln ewentualne występujących zakłóceń. Sposób według wynalazku realzuje sę w opar cu o centralę pomarowonsygnalzacyjną składa jącą se. co najmej z dwu tablc, w tym tablcy pomarowej tablcy sygnalzacyjnej. Tablca po marowa ma postać tablcy synoptycznej o ukła dze schematu kanoncznego wentylacj kopaln, w którego węzłach są umeszczone mernk prądu stałego, wskazujące wartość depresj. Wskazana mernków są porównywane wzrokowo lub auto matyczne na drodze elektrycznej z nastawoną wcześnej wartoścą depresj, przy czym przekro czene tej wartośc jest sygnalzowane optyczne lub akustyczne. Tablca pomarowa jest wyposa żona w welokanałowe, lnowe lub punktowe reje stratory prądu stałego, zapsujące wartość depresj we wszystkch lub nektórych mejscach pomaru. Zapsy są zestawone według grup kolejnośc punktów węzłowych na schemace kanoncznym wentylacj. Tablca sygnalzacyjna przedstawa układ prze strzenny wentylacj kopaln w postac schematu śwetlnego, w którym barwa śwatła sygnalzuje wartość różncy depresj mędzy węłowym punkta- 5 m. Stan normalny sygnalzowany jest śwatłem bałym, nadmerny wzrost śwatłem zelonym. Spa dek różncy depresj ponżej wartośc normalnej sygnalzuje śwatło pomarańczowe, natomast cał kowty zank lub rewersję (zmanę znaku) różncy a depresj oznacza śwatło czerwone. Dla pomaru sygnalzacj różncy depresj zastosowane są od powedne przekaźnk różncowe. Tablca sygnalzacyjna może zawerać równeż wskaźnk nnych parametrów, na przykład wskaź- 15 nk położena tam wentylacyjnych, wskaźnk ke runku, prędkośc wydajnośc przepływu powetrza, wskaźnk temperatury wlgotnośc powetrza, wskaźnk obecnośc metanu, tlenku węgla lub dymu tp. 20 Przedmot wynalazku jest opsany w oparcu o przykład wykonana przedstawony na załączonym rysunku, na którym fg. 1 przedstawa schemat przestrzenny, przykładowej kopaln fg. 2 sche mat kanonczny wentylacj kopaln z zaznacze- 25 nem mernków depresj, fg. 3 przedstawa przy kładową elewację tablcy pomarowej ze wskaźn kam depresj, natomast fg. 4 przedstawa przy kładową elewację tablcy sygnalzacyjnej, a fg. 5 przedstawa elektryczny schemat blokowy całego 30 urządzena w przykładze z weloprzewodowym przesyłanem sygnałów pomarowych. Urządzene pomarowo-sygnalzacyjne, realzujące według wynalazku sposób zdalnej kontrol stanu wentylacj przykładowej kopaln, której schemat 35 przestrzenny przedstawony jest na fg. 1, składa sę z central pomarowo-sygnalzacyjnej C czuj nków depresj zanstalowanych na nadszybach 1, 2, 3 podszybach 4, 5, 6 szybów wdechowych, w nnych węzłach obegu wentylacyjnego. 7-5-21, 40 na podszybach szybów wydechowych 12, 13, 14 oraz przy wlotach 15, 16, 17 wentylatorów kopaln. Wymenone węzły tworzą schemat kanonczny wentylacj, poza którym znajduje sę ponadto mer nk 18, zanstalowany na zewnątrz kopaln, me- *5 rżący aktualne odchyłk od przecętnego cśnena atmosferycznego. Na rysunku oznaczono szyb symbolem 19, chod nk 20, oddzał wydobywczy 21, wentylator 22, czujnk depresj 23, prąd powetrza śweżego 24, sa prąd powetrza zużytego 25 tamę wentylacyjną 26. Fg. 2 przedstawa układ tego samego urządze na pomarowo-sygnalzacyjnego z oznaczenam jak na fg. 1, lecz w postac schematu kanoncznego dogodnego do szybkej analzy. 55 Tablca pomarowa urządzena przedstawona na fg. 3, posada mernk prądu stałego 27 przypo rządkowane do węzłów schematu kanoncznego z zanstalowanym czujnkam depresj. Mernk 27 wskazują depresję są zanstalowane 60 w szafe 28 w układze odpowadającym węzłom schematu kanoncznego wentylacj. Schemat ten jest przedstawony na fronce szafy w postac synoptycznego schematu lstewkowego 29. 65 Obok wskaźnków depresj zanstalowane są lampk
5 sygnalzujące spadek 30 lub wzrost 31 depresj poza nastawone wartośc. Schemat lstewkowy* lość rozmeszczene wskaźnków są zmenane odpowedno do zachodzących w czase eksploata cj zman w systeme wentylacyjnym kopaln. Ponadto na fronce szafy zanstalowane są trzy welokanałowe rejestratory prądu stałego 32, za psujące wartośc depresj w mejscach pomaru w funkcj czasu. We wnętrzu szafy znajdują sę przekaźnk prądowe 33 pomocncze 34 reagujące na zmany depresj, buczek alarmowy 3Ą, prze wody połączenowe 36 końcówk kabl doprowa dzających 37, ewentualne nne urządzena. Tablca sygnalzacyjna urządzena przedstawona na fg. 4 posada kasety śwetlne 38 z możlwoś cą czterobarwnego ośwetlena każdej, zanstalo wane w szafe 39 tworzące śwetlny schemat 40, odpowadający przestrzennemu schematow wen tylacj przykładowej kopaln. Obok schematu śwetl nego mogą być umeszczone równeż nne wskaź nk 41, szafa zaś tablcy sygnalzacyjnej może meścć ponadto przekaźnk 42, buczek Q odmen nym tone 43 doprowadzena kablowe #4. Elektryczny schemat blokowy zespołu urządzeń realzujących przedmot wynalazku w przykładze wykonana przedstawony na fg. 5, Obejmuje mej scowe czujnk depresj h o charakterystyce cśnenowo-napęcowej 45 zanstalowane w węzłach od 1 do 18, zaslane z kopalnanej sec prądu przemennego 46, przetwornk pomarowe 47 na pęca przemennego na prąd stały o wartośc ne zależnej od opornośc obwodu, seć kabl przesy łowych 48, mernk prądu stałego 49 wskazujące depresję, przekaźnk podprądowe 50 nadprądowe 51 oraz lampk 52, 53 sygnalzujące zmany depresj h, przekaźnk różncowe 54 różnokolo rowe larnpk 55, sygnalzujące zmany różncy depresj Ah, welokanałowe rejestratory depresj 56, oraz buczk 35 43. Urządzene pomarowo-sygnalzacyjne do zdalnej kontrol stanu wentylacj realzujące przedmot wynalazku, podaje beżąco zpawa poglądowo na tablcy pomarowej aktualna wartośc depresj w węzłach schematu kanoncznego wentylacj ko paln, oraz nformuje kompleksowo na tablcy sygnalzacyjnej o występujących różncach depresj mędzy punktam węzłowym. Dzęk porównanu tych wartośc ze sobą z usta lonym wcześnej grancznym normalnym war toścam depresj lub różncy depresj, służba dyspo zytorska kopaln może bezzwłoczne wykrywać lokalzować zakłócena w drogach wentylacyjnych, a także podejmować właścwe środk dla ogran czena tych zakłóceń, na przykład przez zamknę ce lub otwarce odpowednch tam wentylacyj nych. Ma to ogromne znaczene w wymenonych przypadkach awar w kopaln może przyczynć sę do uratowana życa ludzkego lub majątku kopaln. 75 612 6 Zastrzeżena patentowe 1. Sposób zdalnej kontrol stanu wentylacj ko- 5 palń podzemnych nnych obektów z zamknę tym obegem wentylacj, szczególne przydatny do szybkego wykrywana oraz lokalzowana zakłó ceń w drogach wentylacyjnych kopalń, znamenny tym, że znane foarometryczno-elektryczne czujnk pomarowe (45) depresj kopalnanej, najkorzystnej o charakterystyce cśnenowo-napęcowej, roz meszcza sę w węzłowych punktach obektu (1 17), odpowadających węzłom schematu kanoncznego wentylacj przekazuje sę do obwodów przesyło 15 wych elektryczny sygnał o wartośc zależnej od depresj w mejscu pomaru, przy czym do prze syłana stosuje sę jedno lub welokanałowe urządzena przesyłowe (47, 48) przekazujące do central na drodze elektrycznej jedno welo lub bezprzewodowo sygnały pomarowe z przetwo rzenem na prąd stały o wartośc proporcjonalnej 20 25 30 35 40 45 50 do merzonej depresj, które doprowadza sę do tablcy pomarowej umeszczonej w central za werającej schemat synoptyczny (29) w układze schematu kanoncznego wentylacj, przy czym na tablcy znajdują sę mernk prądu stałego (49) rozmeszczone w węzłach schematu a ch wska zana przedstawają depresję w poszczególnych mejscach pomaru. 2. Sposób według zastrz. 1, znamenny tym, że te same sygnały pomarowe prądu stałego o war tośc proporcjonalnej do merzonej depresj do prowadza sę do przekaźnków podprądowych (50) nadprądowych (51), które łączy sę z lampkam sygnalzacyjnym spadku (52) lub wzrostu <53) depresj w mejscach pomaru poza nastawoną wartość allbo z buczkem alarmowym (35) albo też z lampkam buczkem jednocześne. 3. Sposób według zastrz. 1, znamenny tym, że te same sygnały pomarowe prądu stałego o war tośc proporcjonalnej do merzonej depresj do prowadza sę do przekaźnków różncowych (54) prądu stałego, które łączy sę z różnokolorowym lampkam (55) umeszczonym na tablcy sygnal zacyjnej ze schematem śwetlnym (40) w układze schematu przestrzennego wentylacj kopaln syg nalzującym spadek lub wzrost różncy depresj mędzy mejscam pomaru poza nastawoną war tość albo łączy sę je z buczkem sygnalzacyj nym (43) lub z lampkam buczkem jednocześne. 4. Sposób według zastrz. 1 3, znamenny tym, że te same sygnały pomarowe prądu stałego o wartośc proporcjonalnej do merzonej depresj doprowadza sę do welokanałowych rejestrato rów (56) prądu stałego, przy czym poszczególne zapsy depresj są zestawone według grup kolej nośc punktów węzłowych schematu kanoncznego wentylacj.
K. 74b,5/02 75 612 MKP G08c 23/00 9 & 22 20 O 23 // ** 4* vs "9-*
K. 74b,5/02 75612 MKP G08e 23/00 _Z9_ 32 ({<!«] «l W V Je W. JS> / 36 32 32 9W)«W 777777777777777777? w'/ m Je L 77 <& p l te*" Je rum m bm Je 75 y* RH * 1*7 30 \ e/ 7f L V *4 Je _ :'///// Fg. 3- &^ 28 36 ^r 36 *l 36~f "(3 " ^7Z^7:^ ffft ftffl DDDDOD DDDDDD^ n n *' nnnnnn nnnnnonnnnnd Y777Z7777777777777777777777777777777777777777777777777777777 7777777777 RoA
K. 74b,5/02 75 612 MKP G08c 23/00 \h h ~ 46 1 hv^" hr-s-e 2 4j8^qfr^/5J M) ww ^1^H3 sfe^ a^ «h ~ h 17 m~^m^ u <s! / te &mj Pt XH3 45 47 7T7 *9 56» «ff 0 H 52, 53, 55 50 51 g-5l 54 % 5 CZY llna Urzędu P-^nr0wego Jm* Ł«..;,,łB:ej luu;wj Błtk 56/75 r. 120 egz. A4 Cena 10 zł