Rozwój mowy dzieci w wieku przedszkolnym. Bibliografia w wyborze.

Rozwój mowy dzieci w wieku przedszkolnym. Bibliografia w wyborze. 1. Dzieci z zaburzeniami mowy / Barbara Sawa.- Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990. Sygnatura: 83695, 75667, 75668, 75669 2. Dziecko z niedokształceniem mowy : diagnoza, analiza, terapia / Urszula Zofia Parol.- Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1989. Sygnatura: 75904, 75903, 75905, 3. Dźwięki mowy : program kształtowania świadomości fonologicznej dla dzieci przedszkolnych i szkolnych : praca zbiorowa / pod red. Alicji Maurer ; [aut. ćwiczeń Elżbieta Bierońska et al.].- Wyd. 5.- Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2011. Sygnatura: 107766 Część teoretyczna tego opracowania ma na celu przybliżenie nauczycielom, logopedom, a także rodzicom pojęcia świadomości fonologicznej i jej znaczenia w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. Wyjaśnia ona pojęcia słuchu fonematycznego, będącego podstawą opanowania języka mówionego. Program ten ma za zadanie ułatwić dzieciom uzmysłowienie sobie fonologicznej podzielności słów oraz osiągnięcie umiejętności reprezentowania dźwięków mowy za pomocą liter alfabetu. Jest on przeznaczony do pracy z dziećmi od 3 roku życia. Polecany jest dla nauczycieli nauczania przedszkolnego i wczesnoszkolnego, ale również logopedów, pedagogów szkolnych, psychologów, rodziców i studentów. Zawiera przykładowy wykaz literatury dziecięcej, który pomoże rodzicom i nauczycielom wprowadzić dzieci w świat dźwięków mowy poprzez organizowanie proponowanych zabaw słownych. Materiał słowny podręcznika sprzyja koncentrowaniu uwagi dzieci na formie dźwiękowej słów. Ćwiczenia z rymami koncentrują uwagę dziecka na dźwiękach rymujących się słów, uczą rozpoznawania rymów oraz ich tworzenia. "Zabawy z rymami" kształtują i rozwijają wrażliwość dzieci na ogólnie ujmowane różnice i podobieństwa fonologiczne w toku interakcji z nauczycielem i grupą dzieci. "Głoski rozpoczynające i kończące słowa" stanowią zestaw ćwiczeń ułatwiający przejście od umiejętności wyodrębniania cząstek wewnątrzsylabowych (rymów, aliteracji) do rozpoznawania fonemów. "Głoska a litera" poświęcona jest kształtowaniu umiejętności podziału słów na głoski oraz łączeniu głosek w słowa. 4. Jak usuwać wady mowy : poradnik dla nauczycieli i rodziców / Antoni Balejko.- Wyd. 3 popr. i uzup. o głosy czytelników i kolorowy kwestionariusz obrazkowy.- Białystok : Wydawnictwo Logopedyczne, 1994. (Logopeda Radzi) Sygnatura: 77023, 77022, 77021 P 5. Kwestionariusz badania mowy / [Grażyna Billewicz, Brygida Zioło].- Wyd.4.- Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2009. Sygnatura: 101587 6. Logopedia : teoria zaburzeń mowy / red. Stanisław Grabias, Marek Kurkowski.- Lublin : Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2012. Sygnatura: 106562 Podręcznik ten zawiera spójną i wyczerpującą interpretację zaburzeń mowy. Publikujemy go z przekonaniem, że współczesna logopedia jest w stanie satysfakcjonująco diagnozować zaburzenia mowy, budować program terapii i prowadzić terapię. Mamy też nadzieję, że dotrze on do słuchaczy tych kierunków studiów, których przedmiotem jest człowiek i jego umysł - szczególnie do studentów logopedii. Teoria prezentowana w tej książce kształtowała się przez

lata w Zakładzie Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego UMCS - ośrodku badawczym, który może poszczycić się najdłuższą w Polsce tradycją kształcenia logopedów. 7. Metoda Dobrego Startu : od słowa do zdania od zdania do tekstu : wspomaganie rozwoju dzieci, zwłaszcza z opóźnionym rozwojem mowy i wadą słuchu / Marta Bogdanowicz, Małgorzata Szewczyk.- Wyd. 2- Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2011. Sygnatura: 108761 W podręczniku znajduje się rozdział poświęcony dzieciom z wadą słuchu i ich specjalnym potrzebom edukacyjnym, charakterystyka Metody Dobrego Startu i jej zastosowania w pracy z tymi dziećmi, a także dokładny opis programu Od słowa do zdania, od zdania do tekstu i zajęć, na których jest on stosowany. Oprócz tego są również trzy przykładowe scenariusze zajęć oraz propozycje zabaw i ćwiczeń. 8. Nasze dziecko uczy się mowy / Leon Kaczmarek.- Wyd. 4.- Lublin : Wydawnictwo Lubelskie, 1982. Sygnatura: 42699 9. Niepłynność mowy w jąkaniu / Mariola Sidor ; Uniwersytet Marii Curie-Skłowskiej. Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego.- Lublin : Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2011. (Komunikacja Językowa i Jej Zaburzenia, 25.) Sygnatura: 103530, 103531 Praca ta jest ważna dla praktyki logopedycznej. Autorka w sposób bardzo szczegółowy omówiła istniejące w literaturze definicje i klasyfikacje zaburzeń płynności mowy. Przedstawiła także różne skale przeznaczone do diagnozy jąkania. Książka zawiera obszerną analizę objawów niepłynności. Autorka zebrała syntetycznie w formie wykresów objawy niepłynności zanotowane w tekstach dialogowych i narracyjnych. Daje to dobry obraz uzyskanych wyników, jest obszernym materiałem do analizy. 10. Ontogeneza mowy i myślenia / Andrzej Jurkowski.- Wyd.2.- Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1986. (Biblioteka Psychologiczna / red. Maria Przetacznikowa ; 4) Sygnatura: 60746, 72593, 72594 11. Opowiedz o... : terapia zaburzeń mowy u dzieci z afazją, dysfazją dziecięcą lub opóźnionym rozwojem mowy / Anna Tońska-Szyfelbein.- Wyd. 2.- Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2009. Sygnatura: 102639, 102640 Bohaterami książki są dwie rodziny: Duchnowskich i Duszków. Przedstawione są one na ilustracjach obrazujących różne, codzienne sytuacje, z którymi dziecko na pewno już się zetknęło. Ćwiczenia proponowane przez Autorkę rozwijają nie tylko umiejętności mowy, ale też spostrzegawczość i zmysł obserwacji oraz zdolności manualne. 12. Pomóż dziecku z... zaburzeniami mowy i komunikacji językowej / Jill McMinn ; tł. Rafał Lisowski.- Warszawa : Wydawnictwo K. E. LIBER, 2006. Sygnatura: 96696 Kiedy mówimy o zaburzeniach mowy oraz komunikacji językowej, musimy pamiętać, że problem dotyczy znacznej grupy dzieci w wieku szkolnym. Ta książka opisuje to, jak problemy z mową i komunikacją mogą negatywnie wpłynąć na naukę. Opisuje główne źródła trudności oraz sugeruje, jak sprawić, by program był dla tego typu uczniów bardziej przystępny. Omawiane są tu zagadnienia związane z czynnym i biernym zastosowaniem języka, wykorzystaniem języka w kontaktach międzyludzkich oraz koordynacją rozwojową, a także konkretne przedmioty szkolne, takie jak język polski, matematyka i inne nauki ścisłe i przyrodnicze. Książka zawiera zarówno

teoretyczne informacje dotyczące tych problemów, jak i praktyczne pomysły na to, jak nieść pomoc tego typu uczniom. Nauczyciele i rodzice znajdą w niej także zestaw ćwiczeń kształtujących zdolności motoryczne, wierszyki wspomagające mowę i pamięć oraz strony ze słownictwem do kserowania. 13. Posłuchaj, pokaż, odpowiedz : zestaw ćwiczeń usprawniających koncentrację słuchową oraz rozumienie słyszanego tekstu dla osób z afazją, dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, specyficznymi zaburzeniami języka. Cz. 1 / Anna Tońska-Szyfelbein.- Gdańsk : Harmonia, 2013. Sygnatura: 108021/Cz.1 A Publikacja zawiera 36 kolorowych kart i 3 czarno-białe z podpisami. Na każdej karcie znajdują się 4 zdjęcia ilustrujące daną czynność przedstawioną w różnych kontekstach sytuacyjnych lub znaczeniowych (np. mycie twarzy, naczyń, zębów, okien). Zadaniem osoby ćwiczącej jest wskazanie odpowiedniego zdjęcia, odpowiedź na pytania zadane przez terapeutę oraz dopasowanie podpisu do fotografii. Materiał służy do ćwiczenia nie tylko rozumienia wypowiedzi i pytań, ale także wytwarzania wypowiedzi i układania zdań. Dopasowywanie etykiet do zdjęć usprawnia umiejętność czytania, co przydatne jest u pacjentów z afazją, a także u starszych dzieci mających problem z wypowiadaniem się zdaniami, a potrafiących czytać. Z kart pracy mogą korzystać zarówno terapeuci, jak i rodzice dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, specyficznymi zaburzeniami językowymi, afazją dziecięcą. Karty mogą być także wykorzystywane w terapii osób z afazją i problemami w rozumieniu mowy. 14. Posłuchaj, pokaż, odpowiedz : zestaw ćwiczeń usprawniających koncentrację słuchową oraz rozumienie słyszanego tekstu dla osób z afazją, dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, specyficznymi zaburzeniami języka. Cz. 2 / Anna Tońska-Szyfelbein.- Gdańsk : Harmonia, 2013. Sygnatura: 108086/Cz.2 A Zestaw ćwiczeń usprawniających koncentrację słuchową oraz rozumienie słyszanego tekstu dla osób z afazją, dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, specyficznymi zaburzeniami języka. Pomoc zawiera 18 dwustronnych kolorowych kart i 4 czarno-białe z podpisami. Na każdej karcie znajdują się 4 obrazki różniące się szczegółami. Zadaniem osoby ćwiczącej jest wskazanie odpowiedniego obrazka, odpowiedź na pytania zadane przez terapeutę oraz dopasowanie podpisu do ilustracji. Materiał służy do ćwiczenia wytwarzania wypowiedzi i układania zdań, ale przede wszystkim do rozumienia wypowiedzi i pytań, nazwy obrazków są podobne i różnią się tylko pewnymi szczegółami, dlatego osoba ćwicząca musi dokładnie wsłuchać się w całe zdanie i przeanalizować jego konstrukcję. Dopasowywanie etykiet do zdjęć usprawnia umiejętność czytania, co przydatne jest u pacjentów z afazją, a także u starszych dzieci mających problem z wypowiadaniem się zdaniami, a potrafiących czytać. Z kart pracy mogą korzystać zarówno terapeuci, jak i rodzice dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, specyficznymi zaburzeniami językowymi, afazją dziecięcą. Karty mogą być także wykorzystywane w terapii osób z afazją i problemami w rozumieniu mowy. 15. Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa prawidłowości rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka / Zofia Dołęga.- Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003. (Podręczniki i Skrypty Uniwersytetu Śląskiego ISSN 1644-0552. Psychologia / red. Jan M. Stanik ; nr 18) Sygnatura: 92392 16. Psychostymulacyjna metoda kształtowania i rozwoju mowy oraz myślenia / Małgorzata Młynarska, Tomasz Smereka.- Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2000. Sygnatura: 84958, 84959, 84960

17. Rozwijanie mowy komunikatywnej dziecka / Ewa Słodownik-Rycaj.- Warszawa : Wydawnictwo Akademickie "Żak", 1998. Sygnatura: 87009, 87010 18. Rozwój mowy i myślenia dziecka : analiza rozwoju mowy i myślenia dziecka w sytuacjach społeczno-wychowawczych przedszkola / Stanisław Kowalski.- Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962. Sygnatura: 16191, 01804, 01857, 02313, 02314 19. Szkoła sześciolatka : rozwijanie mowy : karty pracy / [aut. Wiesława Żaba-Żabińska ; współpr. Czesław Cyrański ; rys. Marzena Pakuła].- Kielce : MAC Edukacja, cop. 2006. Sygnatura: 45411 20. Światełko w tunelu : rozmowy o jąkaniu i nowej mowie z prof. Lilią Arutyunian i uczestnikami kursu nowej mowy / Dawid Tomaszewski.- Brzezia Łąka : Wydawnictwo Poligraf, cop. 2011. Sygnatura: 103455, 103456 Światełko w tunelu to rozmowy o tajemniczej przypadłości, która nie pozwala ludziom wyrażać swoich myśli wtedy, kiedy najbardziej zależy im na ich wypowiedzeniu. Prof. Lilia Arutyunian, dzieli się swoimi doświadczeniami oraz odkryciami w pomocy osobom jąkającym się. Daje w ten sposób nadzieję wszystkim osobom przeżywającym "tragedię niewypowiedzianej myśli". Książka zawiera także wywiady z osobami, które przez wiele lat zmagały się z jąkaniem, dzisiaj używają nowej mowy wykonując różne profesje. Polecana jest wszystkim osobom, które używają nowej mowy, jak również tym, którzy mają zamiar rozpocząć kurs i skończyć z jąkaniem. Pomoże zrozumieć istotę jąkania i nowej mowy wg. prof. Arutyunian. Będzie przydatnym źródłem wiedzy dla logopedów oraz nauczycieli. Zawiera także cenne wskazówki dla rodziców dzieci jąkających się. Z autorką metody oraz kursantami rozmawia Dawid Tomaszewski, uczeń prof. Lilii Arutyunian. Przez ok. 20 lat, walczył z uporczywym jąkaniem. Brał udział w terapiach jąkania polskich i zachodnich specjalistów. Niestety bez rezultatów. Po nieudanych próbach nie wierzył, że kiedykolwiek pokona jąkanie. Przeszedł pomyślnie terapię pod okiem samej autorki. Po raz pierwszy w Polsce zaprezentował nową mowę w telewizji publicznej. Jest trenerem nowej mowy w Centrum Terapii Jąkania w Mikołowie. Prowadzi wykłady i prezentacje na temat skutecznej terapii "nowej mowy". Swoim przykładem potwierdza, że można czerpać radość z płynnej i spokojnej mowy. Często zapraszany do audycji telewizyjnych i radiowych. Potrafi w ciekawy sposób opowiadać o jąkaniu i nowej mowie, wykorzystując swoje osobiste doświadczenia. 21. Teksty z ćwiczeniami wspomagającymi rozwój mowy i języka dziecka : zeszyt logopedyczny / Dorota Rumieńczyk.- Wyd. 4.- Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2014. Sygnatura: 108980 Jest to zeszyt zawierający krótkie teksty narracyjne i ćwiczenia. Treść utworów odpowiada zainteresowaniom młodszych dzieci szkolnych (chociaż mogą też być wykorzystywane w pracy terapeutycznej z dziećmi starszymi 4-6 kl.). Teksty są opowieściami o dzieciach, zwierzętach, przedmiotach, które mają ludzkie uczucia. Pod każdym tekstem znajdują się propozycje ćwiczeń - frazy, zadania, ćwiczenia słownikowe oraz pytania do opowiadań. Zaletą tej książki jest to, że zadania są zawsze związane z prezentowaną historią oraz znajdują się w niej ćwiczenia i zadania dodatkowo wyjaśniające problemy, zjawiska. Materiał może być wykorzystany w sposób pisemny, ustny (w zależności od celu zajęć i predyspozycji uczniów, pacjentów). Opowieści i ćwiczenia mają motywować dzieci do wypowiedzi o samym sobie i świecie; rozwijają myślenie; język, bogacą słownictwo; zachęcają do opowiadania; mobilizują do koncentracji na zadaniu; skłaniają dziecko do rozmowy z dorosłym. Opowieści, teksty będą szczególnie przydatne logopedom do utrwalania głosek: s, z, c,?, š, ž, č,?, ś, ź, ć,?', r. W zeszycie znajdują się polecenia zapraszające dziecko do rysowania. Może ono skorzystać też z

gotowej malowanki. Książka może być wykorzystana podczas zajęć grupowych, indywidualnych, przez logopedów, nauczycieli (oraz samych rodziców chcących rozwijać umiejętności językowe i narracyjne dzieci). 22. Terapia logopedyczna dzieci z zaburzeniami słuchu i mowy : wybrane problemy teorii i praktyki surdologopedycznej / Grażyna Gunia.- Wyd. 4.- Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2013. Sygnatura: 107090 Książka adresowana jest do osób, które są zainteresowane problematyką kształtowania i terapii mowy dzieci niesłyszących. Kolejne rozdziały zawierają omówienie elementarnych zagadnień dla tych osób, które nie mają interdyscyplinarnego przygotowania logopedycznego. Publikację można podzielić na dwie zasadnicze części. W pierwszej omówiono założenia teoretyczne surdologopedii, natomiast w drugiej przedstawiono praktyczne wskazówki dotyczące metodyki pracy logopedycznej z dziećmi z zaburzeniami słuchu i mowy. Zagadnienia zawarte w opracowaniu mają charakter syntetyczny, z podaniem konkretnej literatury. Autorka ma nadzieję, że opracowanie będzie motywacją do studiowania surdologopedii oraz inspiracją do teoretycznego i praktycznego doskonalenia warsztatu pracy osób zajmujących się wychowaniem i terapią dzieci oraz dorosłych z wadą słuchu. 23. Wczesne rozpoznawanie i leczenie zaburzeń mowy : (doniesienia z praktyki) / Elżbieta Stecko.- Lublin : Wydaw. PFZM, 1991. Sygnatura: 74853, 74854, 74855 24. Właściwości mowy dziecka sześcio-siedmioletniego / Halina Mystkowska ; Instytut Pedagogiki.- Warszawa : Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1970. Sygnatura: 05529 25. Wspieranie rozwoju mowy dzieci urodzonych przedwcześnie i niepełnosprawnych : poradnik dla studentów, logopedów, lekarzy i rodziców / pod red. Barbary Pietrzak-Szymańskiej ; Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie.- Warszawa : Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, 2013. Sygnatura: 107117 Zdarza się, że problemy rozwojowe dziecka są diagnozowane dość późno; ten fakt budzi często w rodzicach poczucie winy, że rozpoczęli wspieranie dziecka dość późno, nie badali dziecka, nie konsultowali się ze specjalistami. Problem wczesnej diagnozy często uwarunkowany jest brakiem wiedzy rodziców na temat prawidłowego rozwoju psychomotorycznego dziecka, nierzadko wynika też z braku odpowiedniego przygotowania personelu szpitalnego lub ograniczonych zasobów kadrowych. Poradnik jest kierowany do wszystkich osób, które chcą świadomie pomagać pacjentom, szukając źródeł problemów artykulacyjnych; chcą dobrze stymulować rozwój swojego dziecka, zaczynając od prawidłowego karmienia, a także dla tych, którzy nie boją się twierdzić, że diagnoza logopedyczna nie polega na jednorazowej wizycie pacjenta w gabinecie. Praktyczne porady mają zachęcić do pracy z terapeutycznym optymizmem. Mamy nadzieję, że nasze doświadczenia przydadzą się tym Czytelnikom, do których ta publikacja jest skierowana. 26. Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym / Danuta Emiluta-Rozya.- Warszawa : Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, 1994. Sygnatura: 83813 27. Wspomaganie rozwoju mowy i przygotowanie do nauki czytania i pisania / red. Krystyna Zielińska, Beata Krysiak.- Warszawa : Dr Josef Raabe, 2014. (Jak Wspomagać Rozwój Przedszkolaka)

Sygnatura: 107876 Zbiór kart pracy na zajęcia wspomagające rozwój przedszkolaków (3-, 4- i 5-latków). W zeszycie znajdują się materiały wspomagające rozwój mowy m.in. zabawy oddechowe, ćwiczenia ortofoniczne, wspomagające rozwój umiejętności porozumiewania się oraz przygotowujące do nauki czytania i pisania m.in. ćwiczenia doskonalące wrażliwość słuchową, propozycje działań plastyczno-konstrukcyjnych, ćwiczenia graficzne. Zawarte karty pracy posiadają trzy poziomy trudności. Doskonale nadają się do prowadzenia zajęć indywidualnych i grupowych. 28. Zabawy logopedyczne i nie tylko. Z. 1, Ćwiczenia służące doskonaleniu mowy : zeszyt do pracy z uczniem / Elżbieta Chmielewska.- Kielce : Kielecka Oficyna Wydaw. "MAC", 1995. Sygnatura: 79789/Z.1 29. Zaburzenia mowy u dzieci / red. Jadwiga Szumska ; współaut. Danuta Borkowska-Gaertig.- Warszawa : Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1982. Sygnatura: 43719, 43718, 43720, 43721, 43722, 43723, 43724, 45718 30. Zaburzenia mowy u dzieci : wczesne rozpoznawanie i postępowanie logopedyczne / Elżbieta Stecko.- Wyd.3.- Warszawa : Wydawnctwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1996. Sygnatura: 81101, 81102, 81103 P 31. Zaburzenia rozwoju mowy u dzieci z porodów przedwczesnych : diagnoza i efekty oddziaływań terapeutycznych / Ewa Gacka.- Gdańsk : Harmonia Universalis, 2014. Sygnatura: 109114 Autorka opisuje prowadzone badania dotyczące funkcjonowania językowego wcześniaków, przedstawia proces diagnozy oraz występujące zaburzenia, wyznacza kierunki postępowania logopedycznego. Lektura obowiązkowa dla logopedów, ale także rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie. Opracowanie: Magdalena Gutowska CDN PBP w Pile