Roksana Dżumyło, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży tekstylnej Working paper JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, strategia finansowania aktywów bieżących, strategia inwestowania w aktywa bieżące, Net Working Capital Streszczenie: Poniższy raport przedstawia strategię zarządzania ryzykiem przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstwa X działającego w branży tekstylnej. Obliczenia w nim wykonane pokazują optymalne strategie finansowania i inwestowania w aktywa bieżące oraz zarządzania kapitałem obrotowym. Wszystkie obliczenia zostały wykonane na podstawie danych pochodzących ze sprawozdań firmy X oraz przyjętych założeń. 1
1. Wstęp Zarządzanie ryzykiem jest integralną częścią zarządzania wartością przedsiębiorstwa. Kategoria ryzyka jest ściśle związana z kategorią wartości, a tym samym wartość przedsiębiorstwa jest zależna od przepływów pieniężnych, jakie przedsiębiorstwo jest wstanie wygenerować w przyszłości. Przepływy takie są obarczone ryzykiem, im wyższy jego poziom, tym większa różnica może wystąpić między oczekiwaną, a otrzymaną wartością przedsiębiorstwa. Należy też zwrócić uwagę, że ryzyko nie jest tylko zagrożeniem, ale również szansą, ponieważ efekt naszych działań może przewyższyć nasze oczekiwania. Dlatego, warto postrzegać ryzyko nie tylko negatywnie, ale również pozytywnie. 1 Ścisłe powiązanie między wartością przedsiębiorstwa, a zarządzaniem ryzykiem powoduje, że właściciele firmy dążą do optymalizacji wartości tego ryzyka, tak aby osiągnąć jak najwyższą korzyść pochodzącą z sumy przyszłych przepływów pieniężnych. Przedmiotem mojej pracy jest analiza strategii finansowania aktywów bieżących, inwestowania w aktywa bieżące, a także zarządzania kapitałem pracującym netto. Do wyboru najlepszej strategii wykorzystam wskaźnik przyrostu wartości firmy. 2. Strategia finansowania aktywów bieżących W poniższych działaniach zostały przedstawione trzy wybrane strategie finansowania aktywów bieżących (agresywną, umiarkowaną i konserwatywną) oraz ich wpływ na przyrost wartości przedsiębiorstwa. Przyrost taki jest liczony wzorem (1) 2 : = F (1+) - wartość przedsiębiorstwa, F - wartość przyrostu oczekiwanych przepływów pieniężnych generowanych przez przedsiębiorstwo w okresie t, k - stopa dyskontowa wynikająca z kosztu kapitału przedsiębiorstwa 1 Michalski G., Metody pośrednio uwzględniające ryzyko operacyjne w zarządzaniu finansami małego przedsiębiorstwa, s. 336, http://michalskig.ue.wroc.pl/%5b30irisk%5d.pdf 2 Ibidem, s. 565 2
Strategie te pokazują w jaki sposób są finansowane aktywa bieżące. Zmiany zachodzące w poszczególnych strategiach mają wpływ na koszt kapitału, jednak nie mają wpływu na poziom wolnych przepływów pieniężnych. 3 Dane dotyczące strategii zostały przedstawione w tabeli 1. Tabela 1. Analiza strategii finansowania aktywów bieżących ( w tys. PLN) Strategie Agresywna Umiarkowana Konserwatywna Kapitał własny (E) 897 697 897 697 897 697 Dług (D) 678 978 678 978 678 978 Dług długoterminowy (Dd) 89 200 407 387 678 978 Dług krótkoterminowy (Dk) 589 778 271 591 0 Udział długu długoterminowego w długu ogółem 13% 60% 100% EBIT 288 401 288 401 288 401 NOPAT 233605 233605 233605 Wolne przepływy pieniężne w okresie 0 (FCF 0) -1 217 232-1 217 232-1 217 232 Wolne przepływy pieniężne w okresie od 1 do n 226 107 226 107 226 107 βl* 2,12 1,89 1,76 Koszt kapitału własnego (Ke) 25,18% 23,07% 21,87% Koszt kapitału obcego długoterminowego (Kdd) 7,50% 7,15% 6,75% Koszt kapitału obcego krótkoterminowego (Kdk) 5,53% 3,17% - CC 16,35% 17,64% 17,92% Przyrost wartości firmy ( V) 189450 185343 184443 Źródło: Michalski G., Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa (Net Working Capital Strategies Decisions Influence on Firm Value in Polish), http://michalskig.ue.wroc.pl/%5b18nwcapital%5d.pdf Na podstawie powyższych wyników, można stwierdzić, że najlepszą strategią dla przedsiębiorstwa X będzie strategia agresywna, ponieważ powoduje ona największy przyrost wartości przedsiębiorstwa, równy 189 450 tys. PLN. Ponad to w tej strategii koszt finansujący firmę jest najniższy, podobnie jak koszt kapitału własnego. 3 Michalski G., Metody pośrednio uwzględniające ryzyko operacyjne w zarządzaniu finansami małego przedsiębiorstwa, s. 566, http://michalskig.ue.wroc.pl/%5b30irisk%5d.pdf 3
3. Strategia inwestowania w aktywa bieżące Na podstawie danych finansowych przedsiębiorstwa X w tabeli 2 zostały przedstawione trzy rodzaje strategii inwestowania w aktywa bieżące. Tabela 2. Strategie inwestowania w aktywa bieżące ( w tys. PLN) Strategie Agresywna (42%) Umiarkowana (55%) Konserwatywna (67%) Przychody ze sprzedaży (CR) 2 170 410 2 170 410 2 170 410 aktywa trwałe (FA) 664 704 664 704 664 704 Aktywa bieżące (CA) 911 572 1 193 726 1 454 175 Akywa całkowite (TA)=Pasywa całkowite (TL) 1 576 276 1 858 430 2 118 879 Kapitał własy ( E) 897 697 1 058 385 1 206 712 Kapitał obcy długoterminowy (Dd) 89 200 105 167 119 905 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) 589 778 695 348 792 798 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem ( EBIT) 911 572 282 153 260 449 NOPAT= FCF 738 373 228 544 210 964 βl* 2,12 1,89 1,76 CC 14,64% 14,64% 14,64% Przyrost wartości firmy ( V) 561828 173899 160522 Źródło: Michalski G., Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa (Net Working Capital Strategies Decisions Influence on Firm Value in Polish), http://michalskig.ue.wroc.pl/%5b18nwcapital%5d.pdf Jeżeli przedsiębiorstwo kieruje się maksymalizacją V to powinno wybrać strategię agresywną, gdyż dla tej opcji wartość V=561 828 tys. PLN. Stosowanie takiej strategii inwestowania oznacza, że minimalizuje się udział aktywów bieżących, co prowadzi do oszczędności i wyższych przepływów pieniężnych. Jednak trzeba pamiętać, że z tego typu strategią wiąże się wzrost ryzyka, a tym samym podwyższenie kosztu kapitału własnego i obcego 4. Wzrost poziomu ryzyka jest związany z możliwością posiadania zbyt małych zapasów, a tym samym niewykorzystania pełnych mocy produkcyjnych, bądź powstawania przestojów. 4 Michalski G., Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa (Net Working Capital Strategies Decisions Influence on Firm Value in Polish), op. cit., s. 568 4
4. Strategia kapitału obrotowego netto Ta strategia jest połączeniem dwóch wcześniejszych, czyli strategii finansowania i inwestowania w aktywa bieżące. Efekty połączenia obu wariantów przedstawione zostały w tabeli 3. Tabela 3. Strategie kapitału obrotowego netto ( w tys. PLN) Strategie Agresywna Umiarkowana Konserwatywna Przychody ze sprzedaży (CR) 2 170 410 2 170 410 2 170 410 aktywa trwałe (FA) 664 704 664 704 664 704 Poziom aktywów bieżących jako % CR 42% 55% 67% Aktywa bieżące (CA) 911 572 1 193 726 1 454 175 Akywa całkowite (TA)=Pasywa całkowite (TL) 1 576 277 1 858 430 2 118 879 Kapitał własy ( E) 897 697 1 058 385 1 206 712 Udział długu długoterminowego w długu ogółem 13% 60% 100% Kapitał obcy długoterminowy (Dd) 116 701 635 031 1 206 712 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) 780 996 423 354 0 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem 911 572 ( EBIT) 282 153 260 449 NOPAT= FCF 738 373 228 544 210 964 βl* 2,12 1,89 1,76 Koszt kapitału obcego długoterminowego (Kdd) 7,50% 7,15% 6,75% Koszt kapitału obcego krótkoterminowego (Kdk) 5,53% 3,17% - CC 16,35% 17,64% 17,92% Przyrost wartości firmy ( V) 738373 165157 151712 Źródło: Michalski G., Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa (Net Working Capital Strategies Decisions Influence on Firm Value in Polish), http://michalskig.ue.wroc.pl/%5b18nwcapital%5d.pdf Po przeprowadzeniu analizy widać, że najkorzystniejszą z badanych strategii jest strategia agresywna, gdyż powoduje największy wzrost wartości przedsiębiorstwa. Oznacza to, że wysoki poziom pasywów bieżących, oraz niski poziom aktywów bieżących powoduje niski cykl konwersji gotówki, gdyż występuje dużo zobowiązań, a niewiele środków pieniężnych. Taka strategia znacznie podwyższa ryzyko operacyjne, ale prowadzi do lepszych wyników finansowych i maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa. 5
5. Podsumowanie Zaprezentowane strategie pokazują w jaki sposób można redukować ryzyk, poprzez odpowiednie zarządzanie przedsiębiorstwem i jego wartością. Prezentują jaki wpływ na te wartości ma niebezpieczeństwo związane z w finansowaniem i inwestowaniem w aktywa bieżące oraz zarządzaniem kapitałem obrotowym netto. Warto jednak pamiętać, że za lepsze wyniki finansowe przedsiębiorstwa płaci się wyższym ryzykiem, które trzeba podjąć. Dlatego też wybór odpowiedniej strategii dla danego przedsiębiorstwa musi być związany z indywidualnym podejściem do ryzyka oraz maksymalizacji wartości firmy. 6
Do przygotowania raportu zostały użyte następujące publikacje: 1. Michalski G., Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa (Net Working Capital Strategies Decisions Influence on Firm Value in Polish), http://michalskig.ue.wroc.pl/%5b18nwcapital%5d.pdf 2. Michalski G., Metody pośrednio uwzględniające ryzyko operacyjne w zarządzaniu finansami małego przedsiębiorstwa, http://michalskig.ue.wroc.pl/%5b30irisk%5d.pdf 3. Michalski G., Net Working Capital Management Strategies as Factor Shaping Small Firm Value, s. 94, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1000770 4. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk 2009. 5. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008. 6. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 7. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081269 8. Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, 12 19 9. Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192. 10. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213-222. 11. Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Framework. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262. 12. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53. 13. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, 82-90. 14. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160. 15. Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130-137. 7
16. Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp.198-214. 17. Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1971158 18. Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp. 428-429. 19. Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. 20. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, 352-358. 21. Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, 319-339 22. Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, 141-161. 23. Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER- CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, 104-105. 24. Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, 2008. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081276 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1081276 25. Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. 26. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp. 108-114. 27. Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp. 31-38, 2008. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1844306 28. Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, 8