"SZANSA nowe możliwości dla dorosłych", jako instrument otwierający osobom o niskich umiejętnościach podstawowych dostęp do kultury Kraków, 12.04.2019 konferencja Badania publiczności w instytucjach kultury dr Lidia Maria Jedlińska ekspert Projektu Szansa Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
CO TO ZNACZY UCZESTNICZYĆ W KULTURZE? Brać udział w wydarzeniach (wyjście do kina, teatru, wernisaże, itp.)? Być kulturalnym (dobrze wychowanym, towarzyskim, umiejącym się zachować)? Posiadać wiedzę i umiejętności konieczne do zaakceptowania przez środowisko? Uczestniczyć w np. w oddolnych, niesformalizowanych, niekomercyjnych ruchach amatorskich? A może jednak o coś innego chodzi? Uczestnictwo w kulturze to jest pewien sposób życia, sposób funkcjonowania oparty o wymianę wiedzy, jej wykorzystanie i przetwarzanie treści kulturowych w celu podniesienia jakości życia w społeczności. Dla odbiorcy instytucja kultury musi być partnerem w tym procesie.
NOWA DEFINICJA KULTURY 1. Dawniej celem kultury było utrzymywanie świata stałych wartości. Dzisiaj kultura jest katalizatorem zmian, fermentu. Rozwój jest dzięki zmianie, a nie stabilizacji. 2. Sięgnięcie do potencjału ludzkiego 3. Dawniej uczyliśmy się o świecie. Dzisiaj jest to zaangażowanie wewnątrz tego świata (maksymalizacja aktywności pojedynczych osób). Nie tylko przekazuje się wiedzę, ale poszukuje się rozwiązań, odpowiedzi na nurtujące pytania (J.Morbitzer, Sposoby uczenia się osób urodzonych po 1990 r. ; ORE)
Biblioteka to miejsce, w którym możemy czytać, myśleć, marzyć i uczyć się! Biblioteki umożliwiając naukę przez całe życie, zmieniają życie 4
https://www.facebook.com/pl2020/photos/?tab=album&album_id=563 181673891917 5
Zalecenie Rady UE Ścieżki poprawy umiejętności. Nowe możliwości dla dorosłych (Upskilling pathways. New opportunities for Adults, 19 grudnia 2016 DIAGNOZA PROBLEMU 70 mln dorosłych Europejczyków nie posiada wystarczających umiejętności czytania i pisania, a jeszcze więcej osób nie umie rozumować matematycznie i ma niskie umiejętności cyfrowe. CEL Poprawa umiejętności podstawowych (literacy, numeracy, ICT) i innych ogólnych umiejętności u tych osób dorosłych, u których te umiejętności są zbyt niskie.
UMIEJĘTNOŚCI PODSTAWOWE 1.Czytanie i rozumienie tekstu 2.Liczenie i rozumowanie matematyczne 3.Umiejętność korzystania z ICT 4.Inne niezbędne umiejętności, np.: * Komunikacja interpersonalna * Dostosowanie do zmian * Praca w zespole * Wyznaczanie realistycznych celów życiowych * Radzenie sobie w sytuacji konfliktu i rozwiązywanie konfliktów * Podejmowanie decyzji * Wykazywanie się inicjatywą
Piśmienność nie ogranicza się do techniki opanowania pisma (wpływa na nią środowisko życia człowieka, jego biografia, wykształcenie, potrzeby i aspiracje) Czytanie i pisanie to coś więcej niż zwykła umiejętność. One dają ludziom poczucie własnej wartości oraz pozwalają im funkcjonować i rozwijać się w społeczeństwie jako osoby prywatne, aktywni obywatele, pracownicy lub rodzice. Potrzeba nam jasnych i skoordynowanych krajowych strategii i znacznie większej świadomości w całej Europie, nie tylko w kręgach politycznych i edukacyjnych, ale również w szpitalach, miejscach pracy, a zwłaszcza w rodzinach Księżna Niderlandów Laurentien
UCZENIE SIĘ DOROSŁYCH - WYZWANIA Najniższe i najwyższe poziomy umiejętności osób w wieku 16-65 lat według badania PIAAC (Międzynarodowe Badania Kompetencji Osób Dorosłych) Rozumienie tekstu Rozumowanie matematyczne
UCZENIE SIĘ DOROSŁYCH - WYZWANIA Odsetek osób w wieku 16-65 lat na poszczególnych poziomach umiejętności wykorzystywania TIK do rozwiązywania problemów według badania PIAAC
SKALA PROBLEMU - POLSKA 20% osób dorosłych (do 65 r.ż) ma problemy z wykorzystaniem tekstów w życiu codziennym, 56% (do 74 r.ż) nie ma podstawowych umiejętności cyfrowych (komputerowych, internetowych) PARADOKS! Polska: odsetek osób dorosłych z niskim wykształceniem formalnym (co najwyżej podstawowym lub gimnazjalnym): 8,7% w roku 2016 (jeden z najniższych w UE i na świecie). Równocześnie, prawie 40 proc. Polaków ma problemy z czytaniem rozkładów jazdy czy map pogodowych. Wg.badań OECD, UE, GUS (2016)
UTRZYMUJĄCA SIĘ TENDENCJA Osoby posiadające niskie wskaźniki cywilizacyjne (niskie wykształcenie, niskie dochody, słabe wyposażenie mieszkań w nowoczesne technologie komunikacyjne) uczestniczą niemal wyłączenie w jednej formie kultury, a tą formą jest oglądanie telewizji (Panek, Czapiński; 2011).
CEL PROJEKTU SZANSA wypracowanie i przetestowanie w praktyce do 31.12.2021 roku minimum 10 innowacyjnych modeli skutecznego wsparcia edukacyjnego dla min. 1000 osób dorosłych z niskimi umiejętnościami podstawowymi (wg schematu 3. kroków zgodnie z Zaleceniem Rady UE Ścieżki poprawy umiejętności. Nowe możliwości dla dorosłych); modele ocenione jako sukces będą włączone do zintegrowanej strategii rządu w zakresie poprawy umiejętności dorosłych Polaków.
FAZY PROJEKTU I FAZA (1.10.2018-30.04.2019) analiza istniejących rozwiązań dotyczących edukacji dorosłych wybór grup docelowych (min.3), opracowanie założeń konkursu na opisanie modeli wspierających rozwój osób dorosłych z niskimi umiejętnościami II FAZA (1.05.2019-30.06.2021) ogłoszenie konkursu na opracowanie modeli, wybór grantobiorców pilotaż wybranych modeli III FAZA (1.07.2021-31.12.2021) przygotowanie rekomendacji dotyczących włączenia wybranych modeli do polityk oraz strategii poprawy umiejętności dorosłych Polaków
POTENCJALNI GRANTOBIORCY instytucje edukacyjne dla dorosłych, instytucje rynku pracy, instytucje promujące przedsiębiorczość, instytucje czynne w zakresie doradztwa dla dorosłych, organizacje pracodawców, związki zawodowe, izby rzemieślnicze, przedsiębiorstwa upowszechniające uczenie się w pracy, biblioteki i inne instytucje kultury, uniwersytety ludowe, uniwersytety trzeciego wieku, itd. Ważne: wykorzystanie potencjału dotychczasowych inicjatyw i skoordynowanie podmiotów. Lista grantobiorców nie jest zamknięta i będzie uzależniona od charakteru grupy docelowej.
POLSKA POTENCJALNE GRUPY RYZYKA 1. Seniorzy (60+) 2. Osoby z obszarów defaworyzowanych wiejskich, z małych miasteczek w tym z trudnym dostępem do edukacji 3. Osoby z obszarów defaworyzowanych miejskich i postindustrialnych, w tym z trudnym dostępem do edukacji 4. Osoby nieaktywne zawodowo, w tym NEET (25-29 r.ż.) 5. Osoby chcące wejść lub powrócić na rynek pracy po długiej przerwie, w tym kobiety po długim okresie wychowywania dzieci 6. Osoby długotrwale bezrobotne mimo aktywności w poszukiwaniu pracy 7. Osoby dotknięte przemocą (fizyczna, psychiczną, ekonomiczną) i przez to nie radzące sobie w życiu 8. Osoby dorosłe z niepełnosprawnością intelektualną 9. Osoby dorosłe z niepełnosprawnością sensoryczną i fizyczną 10.Pracownicy zakładów pracy z niskimi umiejętnościami podstawowymi robotnicy o niskich kwalifikacjach 11.Imigranci 12.Osadzeni
PODSUMOWANIE OCZEKIWANE EFEKTY PROJEKTU SZANSA Po I fazie Projektu raport z mappingu sytuacji w Polsce w zakresie podnoszenia umiejętności podstawowych u osób dorosłych z niskimi umiejętnościami podstawowymi, zestawy efektów uczenia się w obszarze umiejętności podstawowych, określenie grup docelowych w projekcie, określenie założeń i warunków naboru grantobiorców. Po II fazie Projektu opracowanie modeli przez grantobiorców (60) i wybór najlepszych do realizacji (10), pilotaż wybranych modeli Po III fazie Projektu raport z pilotaży modeli wraz z rekomendacjami dla strony rządowej w celu ich wdrożenia w Polsce
KLUCZ DO SUKCESU Nie CO, ale DLACZEGO i po co coś robimy? Liczą się ludzie nie statystyki, liczby Celem jest robienie rzeczy, w które wierzymy i wiemy, że są dobre dla społeczności, ale też są one zbieżne z misją instytucji/organizacji w której pracujemy. Sens pracy powoduje prawdziwe zmiany! 19
Szkoła @ktywnego Seniora wieloletni edukacyjny program partnerski (od 2007r.) www.sas.tpnk.org.pl 20
KONKLUZJA Biblioteki mają potencjał instytucjonalny i doświadczenie. Powinny zostać dostrzeżone jako znaczące ośrodki edukacji pozaformalnej w nauczaniu osób o niskich umiejętnościach podstawowych Szansą na prowadzenie takich działań jest projekt SZANSA tworzenie modeli z dobrą ofertą edukacyjną, realizowanych we współpracy z licznymi podmiotami (NGO, inne instytucje, JST, itp). Do skutecznego wprowadzania modeli na większą skalę, konieczne jest dokonanie szerokich zmian zarówno systemowych jak i mentalnościowych; koordynacja działań różnych rodzajów administracji publicznej (rządowa, samorządowa) oraz różnych ich sektorów (podejście horyzontalne) 21
NIEWAŻNE, SKĄD CZERPIESZ POMYSŁY. WAŻNE, DOKĄD CIĘ ZAWIODĄ! Jean-Luc Godard (reżyser filmowy, scenarzysta i krytyk) mjedlinska@rajska.info