Schematom STOP! Wspólne działania instytucji pomocy społecznej i instytucji rynku pracy pilotaż

Transkrypt

1 Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Państwowa jednostka budżetowa podległa Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej Al. Jerozolimskie 65/79 Warszawa tel , fax , Schematom STOP! Wspólne działania instytucji pomocy społecznej i instytucji rynku pracy pilotaż 1. Cel projektu Instytucje pomocy i integracji społecznej oraz instytucje rynku pracy stosując różne narzędzia i instrumenty aktywizacji społecznej i zawodowej dążą do tego samego celu: usamodzielnienia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, do ich powrotu na rynek pracy, a także tworzenia przez nie własnych miejsc pracy, alternatywnych wobec komercyjnego rynku (np. spółdzielnie socjalne). Tym samym oddziaływania na pojedyncze osoby powinny posiadać pozytywny wpływ na sytuację całych rodzin, szczególnie tych, których wszyscy członkowie korzystają ze świadczeń pomocy społecznej, w tym rodzin wielodzietnych. Zgodnie z obowiązującymi rozwiązaniami prawnymi IRP nastawione są na wsparcie i pomoc dla pojedynczych osób, które najczęściej są w trudnej sytuacji na rynku pracy (osoba bezrobotna lub osoba poszukująca pracy). Natomiast IPiIS kierują się w swych działaniach oceną sytuacji całej rodziny, z analizą sytuacji życiowej poszczególnych jej członków. Bezrobocie, jako przyczyna ubóstwa i korzystania przez długie okresy ze świadczeń pomocy społecznej dotyka najczęściej rodziny wielodzietne [patrz. Sytuacja życiowa rodzin wielodzietnych korzystających z pomocy społ. w woj. opolskim, Raport z badania regionalnego OIS w Opolu, Opole Z dotychczasowych badań i analiz wynika, że rozkład przyczyn znajdowania się rodziny w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej (ubóstwo) inaczej oceniany jest przez bezrobotne kobiety-matki, a inaczej przez bezrobotnych mężczyzn-ojców. Kobiety podają wśród przyczyn pozostawania na bezrobociu w kolejności najpierw brak zapewnienia opieki nad dziećmi, następnie niepełnosprawność, a dopiero na trzecim brak miejsc pracy. Mężczyźni podają najpierw brak miejsc pracy, potem niepełnosprawność nie uwzględniając w ogóle opieki nad dziećmi. System wsparcia i pomocy dla osób i rodzin składa się z trzech filarów: a) prozatrudnieniowego instytucje rynku pracy, b)pomocy społecznej ośrodki pomocy społecznej oraz c) reintegracji społeczno-zawodowej Centra Integracji Społecznej i Kluby Integracji Społecznej. Wspólne działania, współpraca w terenie, a szczególności koordynacja działań tych instytucji wobec rodzin zagrożonych wykluczeniem na poziomie powiatu i gminy pozwoliłyby na eliminację niektórych występujących jeszcze problemów związanych ze współpracą IRP i IPiIS, a wśród nich takich jak: a) realizacja tych samych zadań o charakterze szkoleniowo-edukacyjnym, b) brak dostatecznej wiedzy pracowników na temat wzajemnych kompetencji i możliwości (patrz. Badanie ewaluacyjne zrealizowane na zlecenie MPIPS w 2009r. "Analiza aktualnej struktury IRP oraz IPiIS w kontekście zakresu wzajemnej współpracy,

2 a także głównych obszarów styku. Projekt odpowiada na potrzebę stosowania kompatybilnego systemu wsparcia i pomocy przy wykorzystaniu potencjału trzech jego filarów, a także na przetestowanie nowych instrumentów takich jak: rodzinny kontrakt socjalny, rodzinny program zatrudnienia socjalnego oraz integracji społecznej, oraz rodzinne ścieżki zawodowe, które w perspektywie horyzontalnej mogłyby być nowymi rozwiązaniami legislacyjnymi dla obu systemów (rynku pracy i pomocy społecznej). Projekt ma charakter innowacyjny, bowiem w ramach przewidzianych działań będzie stosowana koordynacyjna metoda oddziaływania na całą rodzinę zagrożoną wykluczeniem społecznym, a nie w stosunku do pojedynczej osoby. Projekt zakłada, że po stronie pracowników instytucji rynku pracy oraz instytucji pomocy i integracji społecznej istnieje dzisiaj ogromnym potencjał wiedzy o różnorodności instrumentów, ich efektach przy jednoczesnym braku koordynacji współpracy wobec sytuacji rodzin, będących w ubóstwie z powodu bezrobocia. Skoordynowane działania wobec tych rodzin mogą przyczynić się do zwiększenia spójności społecznej gminnego środowiska, do wytworzenia klimatu rodzinnego tworzenia miejsc pracy (np. rodzinnych spółdzielni socjalnych) a także podniesienia poziomu edukacyjnego rodzin, w tym szczególnie rodzin wielodzietnych. GŁÓWNYM CELEM PROJEKTU jest (na szczeblu powiatu i gminy) skoordynowany system współpracy instytucjonalnej wobec rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym z tytułu bezrobocia, lub pozostawania w trwałym pokoleniowym bezrobociu i niemożności wyjścia z systemu świadczeń pomocy społecznej a także testowe wypracowanie nowych instrumentów rodzinnej aktywizacji i integracji społecznej, do r. CELE SZCZEGÓŁOWE: 1) opracowany mechanizm koordynacji i współpracy instytucji rynku pracy i instytucji pomocy społecznej z wykorzystaniem filaru reintegracji społecznej i zawodowej na poziomie powiatu i gminy wobec rodzin, 2) opracowane nowe instrumenty aktywizacji zawodowej i integracji społecznej ukierunkowane na kompatybilność oddziaływania na rodziny i ich członków, tzw. rodzinnych programów aktywizacji zawodowej, pomocy i integracji społecznej (rodzinnych kontraktów socjalnych), 3) zwiększenie spójności oddziaływania instytucji dwóch systemów wsparcia i pomocy. Odpowiedzią na zdiagnozowane potrzeby i cele projektu jest niniejszy projekt. W wybranych 39 powiatach zostaną pilotażowo wdrożone rodzinne programy aktywizacji zawodowej, pomocy i integracji społecznej, które obejmą pilotażem 390 rodzin, korzystających z pomocy systemu urzędów pracy i ośrodków pomocy społecznej. Zastosowana zostanie nowatorska forma współpracy instytucji rynku pracy oraz instytucji pomocy i integracji społecznej. Rekomendacje z pilotażu zostaną wykorzystane na poziomie ogólnopolskim jako potencjalny model sposobu koordynacji działań i współpracy instytucji w obu przedmiotowych obszarach działania. Rekomendacje te posłużą do opracowania 2

3 wytycznych Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie tworzenia Powiatowych Zespołów Koordynujących Współpracę w obszarze przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, a także będą mogły być wykorzystane jako uzupełnienie do gminnych i powiatowych strategii rozwiązywania problemów społecznych. 2. Grupy docelowe Grupy docelowe, które zostaną objęte wsparciem w ramach projektu należą do następujących kategorii: a) odbiorców instytucjonalnych, którymi będą INSTYTUCJE RYNKU PRACY, głównie powiatowe urzędy pracy, ale także współpracujące z nimi agencje zatrudnienia specjalizujące się w działaniach na rzecz długotrwale bezrobotnych, INSTYTUCJE POMOCY SPOŁECZNEJ, którymi będą ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzinie, a także urzędy administracji samorządowej szczebla gminnego i powiatowego; b) odbiorców indywidualnych w której wystąpią PRACOWNICY IRP, IPiIS a także urzędów samorządowej administracji publicznej. 3. Działania Zadanie 1. MODELE TESTOWE - rodzinne programy aktywizacji zawodowej, pomocy i integracji społecznej Celem tych nowych narzędzi będzie dążenie do objęcia działaniami wspierającymi całej rodziny zagrożonej wykluczeniem społecznym, tj. równoległym udziałem jej członków (w tym samym czasie) w poszczególnych elementach programu/kontraktu rodzinnego. Warunkiem bezwzględnym modelowego programu jest konieczność uwzględnienia (objęcia wsparciem) każdego członka rodziny zagrożonej wykluczeniem społecznym z tytułu bezrobocia i ubóstwa. Nowe rozwiązania cechować się będą kompatybilnością udziału wszystkich członków danej rodziny w składowych elementach rodzinnego programu aktywizacji zawodowej, pomocy i integracji społecznej. Zadanie 2. POWIATOWE ZESPOŁY KOORDYNUJĄCE WSPÓŁPRACĘ Zadanie polega na wyborze 39 powiatów, w których pilotażowo realizowana będzie współpraca IRP i IPiIS z wykorzystaniem filaru reintegracji społecznej i zawodowej na poziomie powiatu i gminy wobec rodzin, w formie Powiatowych Zespołów Koordynujących Współpracę instytucji rynku pracy i instytucji pomocy społecznej (PZKW). W ramach współpracy PZKW w powiatach testowane będą rodzinne programy aktywizacji zawodowej, pomocy i integracji społecznej, w oparciu o modele testowe. Utworzone 39 PZKW, przy wsparciu ekspertów, przygotują szczegółowe zasady współpracy instytucji obu systemów w ramach testowania modeli, zapoznają poszczególne gminy z modelami testowymi, które będą stanowiły rodzaj wytycznych dla gmin do opracowywania ich własnych rozwiązań na bazie modeli. 3

4 Każdy PZKW będzie odpowiedzialny za: a) opracowanie i pilotażowe wdrożenie LOKALNEGO PROGRAMU INTERDYSCYPLINARNEJ WSPÓŁPRACY (LPIW) (wspólnego lokalnego katalogu działań) integrującego pracowników/pracownice instytucji obu obszarów we wspólnych działaniach na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i bezrobociem, w tym szczególnie rodzin objętych pilotażem, b) włączenie do współdziałania w ramach MGI wspólnych partnerów lokalnych, c) ujednolicenie trybu i sposobu wykorzystania lokalnej infrastruktury podmiotów działających w obszarze rynku pracy, pomocy społecznej i usług integracji społecznej, d) zaopiniowanie i akceptację rodzinnych programów opracowanych przez MGI. Zadanie 3. MOBILNE GRUPY INTERDYSCYPLINARNE Mobilne Grupy Interdyscyplinarne składać się będą m.in. z pracowników socjalnych OPS i doradców zawodowych PUP. Do zadań MGI będzie należeć: a) przegląd lokalnego środowiska, czyli wytypowanie rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, w których dorosłe osoby pozostają w długotrwałym bezrobociu oraz które korzystają ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa, do etapu testowania nowych, modelowych programów aktywizacji zawodowej, pomocy i integracji społecznej, b) opracowanie rodzinnych programów dla poszczególnych wybranych rodzin przy wsparciu ekspertów, i z wykorzystaniem wskazówek modelowych, a następnie przedłożenie ich do akceptacji przez PZKW. Zadanie 4. PILOTAŻOWA REALIZACJA PROGRAMÓW Mobilne Grupy Interdyscyplinarne będą realizować programy, opracowane przy wsparciu ekspertów, na rzecz konkretnych rodzin z danego powiatu, w oparciu o modele. Programy zawierające charakterystykę rodziny oraz szczegółowy budżet przed wdrożeniem będą podlegać akceptacji PZKW. Realizacja programów opierać się będzie o obligatoryjną zasadę, że wszystkie dorosłe osoby z danej rodziny uczestniczą w aktywizacji zawodowej, a dzieci równolegle korzystają z form wsparcia (edukacja integracyjna, zajęcia świetlicowe, wyjazdy integracyjne, pomoc szkolna itp.). Każda z rodzin, uczestnicząca w testowaniu podpisze rodzinny kontrakt socjalny. Każdy z programów będzie zawierał następujące komponenty: 1. MODUŁ PROZATRUDNIENIOWY 2. MODUŁ SPOŁECZNY I INTEGRACYJNY 3. MODUŁ RODZINNY 4. MODUŁ SPORT I KULTURA 4

5 Mobilne Grupy Interdyscyplinarne będą działały bezpośrednio w terenie z rodzinami beneficjentów pomocy społecznej animując wdrażanie elementów programów. Dzięki takiemu działaniu nastąpi zbliżenie instytucji do środowiska osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej oraz realna współpraca pracowników IRP i IPiIS z wykorzystaniem filaru reintegracji społecznej i zawodowej na poziomie powiatu i gminy wobec rodzin. 5