Akademia Młodego Ekonomisty Wahania Koniunktury gospodarczej Dr Adam Baszyński Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 14 maja 215 r.
Plan prezentacji Co to jest koniunktura gospodarcza? W jaki sposób ją mierzyć? (wskaźniki: PKB, konsumpcji, inwestycji, bezrobocia, inflacji) Dlaczego w gospodarce nie występują same wzrosty? W jaki sposób państwo może wpływać na koniunkturę gospodarczą? Czy kryzys gospodarczy może być szansą?
Koniunktura splot okoliczności wywierający znaczny głównie pozytywny wpływ na warunki ekonomiczne.
Koniunktura gospodarcza stan aktywności gospodarczej charakteryzowany przez całokształt zmieniających się w czasie wskaźników życia gospodarczego, takich jak: PKB i jego składniki, zatrudnienie i bezrobocie, ceny i płace.
Wszechobecność cyklu w przyrodzie dobowy fazy księżyca pory roku
Rodzaje wahań w gospodarce przypadkowe sezonowe cykliczne
Cykl koniunkturalny 12 1 8 6 4 2 PKB (per capita; tys. jp; lewa oś) Trend Składnik cykliczny (procent odchylenia od trendu; prawa oś) Rozkwit Górny punkt zwrotny Dolny punkt zwrotny 6 5 4 3 2 1 Dno cyklu Dno cyklu -2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 Czas -1
1929 1933 1937 1941 1945 1949 1953 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 21 25 29 213 PKB w USA w latach 1929-214 18 16 14 12 1 8 6 PKB (mld USD 29) 4 Składnik cykliczny (prawa oś) 2 Trend 5 4 3 2 1-1 -2-3 -4
193 1933 1936 1939 1942 1945 1948 1951 1954 1957 196 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 199 1993 1996 1999 22 25 28 211 214 Dynamika PKB w USA w latach 193-214 25 2 15 Procentowa zmiana PKB w ciągu roku 1 5-5 -1-15
1929 1933 1937 1941 1945 1949 1953 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 21 25 29 213 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Konsumpcja w USA w latach 1929-214 PKB (mld USD 29) Konsumpcja (mld USD 29) Składnik cykliczny konsumpcji Trend 5 4 3 2 1-1 -2-3 -4
193 1933 1936 1939 1942 1945 1948 1951 1954 1957 196 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 199 1993 1996 1999 22 25 28 211 214 Dynamika konsumpcji w USA w latach 193-214 25 2 15 1 Procentowa zmiana PKB w ciągu roku Procentowa zmiana konsumpcji 5-5 -1-15
1929 1933 1937 1941 1945 1949 1953 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 21 25 29 213 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Inwestycje w USA w latach 1929-214 PKB (mld USD 29) Inwestycje (mld USD 29) Składnik cykliczny inwestycji Trend 8 6 4 2-2 -4-6 -8-1
193 1933 1936 1939 1942 1945 1948 1951 1954 1957 196 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 199 1993 1996 1999 22 25 28 211 214 Dynamika inwestycji w USA w latach 193-214 25 2 15 1 Procentowa zmiana PKB w ciągu roku Procentowa zmiana inwestycji w ciągu roku 5-5 -1-15
193 1933 1936 1939 1942 1945 1948 1951 1954 1957 196 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 199 1993 1996 1999 22 25 28 211 214 Stopa bezrobocia w USA w latach 1947-214 25 2 15 1 5-5 -1-15 Procentowa zmiana PKB w ciągu roku Stopa bezrobocia (odsetek siły roboczej)
193 1934 1938 1942 1946 195 1954 1958 1962 1966 197 1974 1978 1982 1986 199 1994 1998 22 26 21 214 Stopa inflacji w USA w latach 193-214 25 2 15 Procentowa zmiana PKB w ciągu roku Stopa inflacji (procentowa zmiana cen dóbr konsumpcyjnych w ciągu roku) 1 5-5 -1-15
Ważniejsze cechy wahań koniunktury w USA w latach 1954-1991 Wyszczególnienie Przeciętny udział w realnym PNB Odchylenie standardowe Korelacja z realnym PNB Realny PNB 1,,17 1, Konsumpcja dóbr nietrwałych,542,9,77 Konsumpcja dóbr trwałego użytku,76,49,78 Inwestycje brutto,167,82,91 Zakupy państwowe,222,2,5 Eksport,87,56,38 Import,94,49,72 Zatrudnienie -,11,85 Stopa bezrobocia -,79 -,92 Inflacja (deflator PNB) -,9 -,56 Źródło: R.J. Barro, Makroekonomia, PWE, Warszawa 1997, s. 35.
Państwo a wahania koniunktury Za pomocą polityki fiskalnej (dochody i wydatki budżetu państwa) oraz monetarnej (kontrola podaży pieniądza przez bank centralny) państwo może wpływać na przebieg wahań koniunkturalnych (głębokość faz spadkowej i wzrostowej, długość cyklu).
Polityka stabilizacyjna Państwo realizuje działania antycykliczne za pomocą: automatycznych stabilizatorów koniunktury i pasywnej polityki państwa nieautomatycznych stabilizatorów koniunktury i aktywnej polityki państwa
Skutki polityki stabilizacyjnej 7 PKB per capita (tys. jp) 7 PKB per capita (tys. jp) 6 Trend 6 Trend 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Spory wokół polityki stabilizacyjnej trudności w przewidywaniu punktów zwrotnych, zwolennicy interwencji proponują: inaczej podzielić dochód narodowy, uruchomić inwestycje państwowe, źródła finansowania polityki stabilizacyjnej: Janosik, zadłużenie.
Twórcza destrukcja termin spopularyzowany przez austriackiego ekonomistę Josepha Schumpetera w książce pt. Kapitalizm, socjalizm, demokracja (1942) opisujący proces twórczego niszczenia, czyli ciągłego pojawiania się nowych przedsiębiorców z rewolucyjnymi pomysłami stanowiący siłę, która jest w stanie podtrzymywać długotrwały rozwój ekonomiczny.
a.baszynski@ue.poznan.pl DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Nieco lżej na temat cyklu koniunkturalnego na NBPortal: http://www.nbportal.pl/rozrywka/filmy/filmy-animowane/rynki/cykl-koniukturalny