Magdalena Kêb³owska PLAN WYNIKOWY
Redakcja Wydawnictwo EGIS Copyright Wydawnictwo EGIS Sp. z o. o. Wydanie I, 2003 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior written permission of the publishers. Wszelkie prawa zastrze one. adna czêœæ tej pracy nie mo e byæ powielana, czy rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie w jakikolwiek sposób, b¹dÿ elektroniczny, b¹dÿ mechaniczny, w³¹cznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taœmy lub przy u yciu innych systemów, bez pisemnej zgody wydawcy. Wydawnictwo EGIS Sp. z o.o. ul. Pilotów 71, 31-462 Kraków, Poland tel. +48 12 410 86 25, fax +48 12 410 86 21 wydawnictwo@egis.com.pl, www.egis.com.pl
Wstęp 1. Czym jest plan wynikowy Powtarzając za H. Komorowską, za podstawową zmianę, jaka powinna dokonać się w systemie edukacji w Polsce, należy uważać ukierunkowanie działań dydaktycznych na osobę ucznia, a nie na osobę nauczyciela (2000:5) 1. Plan wynikowy, który określa o c z e k i w a n e o s i ą g n i ę c i a u c z n i ó w po przerobieniu danej partii materiału, znakomicie spełnia ten warunek i pozostaje w zgodzie z postulatem podejścia skoncentrowanego na uczniu (learner-centeredness). Tak skonstruowany stanowi nieocenioną pomoc w wielu aspektach pracy nauczyciela. Po pierwsze, pozwala zaplanować zajęcia, przygotować dodatkowe materiały i ćwiczenia, pomoce wizualne, tematy prac projektowych, itp. zarówno na najbliższy tydzień, jak i na koniec roku szkolnego, a nawet na koniec danego etapu edukacyjnego. W ten sposób przyczynia się do bardziej spójnego i lepiej zorganizowanego procesu dydaktycznego. Po drugie, jest szczególnie przydatny przy opracowywaniu testów i kartkówek, ponieważ pomaga wyznaczyć właściwe kryteria oceny. Dzięki temu może się również okazać pomocny w kontaktach nauczyciela z rodzicami, dla których jasno sformułowane w planie wynikowym umiejętności i wiedza są bardziej czytelne niż spis treści w języku obcym w podręczniku. Rodzice mogą się także zainteresować planem wynikowym, by wiedzieć, jak pracować z dzieckiem w domu czy jakie materiały mu dostarczyć, by wspomóc pracę nauczyciela, a tym samym przyczynić się do większej niezależności ucznia. Sami uczniowie, zwłaszcza na wyższych poziomach, mogą docenić plan wynikowy przy wytyczaniu i realizowaniu swoich celów. Wreszcie będzie plan wynikowy wskazówką dla nauczycieli innych przedmiotów w procesie integracji wiedzy i umiejętności, a w szczególności w trakcie realizacji prac projektowych czy ścieżek międzyprzedmiotowych. 1 Komorowska, H. 2000. Nowe tendencje w nauczaniu języków obcych. W: Komorowska, H. (red.). 2000. Nauczanie języków obcych w zreformowanej szkole. Warszawa: IBE. 1
2. Plan wynikowy do Letterfun (Podręcznik ucznia, Książka nauczyciela, kaseta audio) 2.1. Uwagi dydaktyczne do realizacji Letterfun jest przeznaczony do nauczania dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych (klasy 1-3). Zasadniczym celem jest podstawowa nauka liter i dźwięków języka angielskiego, a więc zarówno graficzna jaki fonetyczna strona alfabetu. Poszczególne elementy wprowadzane są stopniowo, poczynając od ćwiczeń rozwijających ogólne sprawności motoryczne, np. pisanie od lewej do prawej strony. Następnie dzieci uczą się kształtów poszczególnych liter oraz odpowiadających im dźwięków, a każda nowopoznana litera/dźwięk prezentowana jest za pomocą słowa i obrazka, np. d dog. Ułatwia to zapamiętywanie liter i dźwięków 2. Na późniejszym etapie nauki uczniowie uświadamiani są o istnieniu różnic pomiędzy graficzną a fonetyczną formą wyrazu, np. kiedy dwie litery brzmią jak jeden zupełnie inny dźwięk (ph /f/). Tak więc do nauki czytania zastosowano dwie jednakowo ważne techniki: 1. najpierw dzieci uczą się rozpoznawać i czytać pojedyncze dźwięki, które tworzą słowa, np. bed, a następnie 2. czytają całe słowa, w których dany dźwięk może być reprezentowany przez kilka symboli, np. w cake i king, gdzie dźwięk /k/ zapisywany jest jako c lub k; oraz słowa, w których ten sam symbol wypowiadany jest jako inny dźwięk, np. litera i w słowie king /ı/ i pine /aı/. 2.2. Organizacja Planu Poniższy plan wynikowy podzielony został na umiejętności receptywne, a więc związane ze słuchaniem, czytaniem, a także z bierną znajomością słów, wyrażeń lub zwrotów, oraz produktywne, czyli, co uczeń potrafi powiedzieć, napisać czy narysować. Te ostatnie podzielono z kolei na niewerbalne (rysowanie kształtów, kreślenie liter i całych słów) oraz werbalne (wypowiadanie słów, krótkich zdań, podpisywanie obrazków). Podręcznik, który składa się z 23 lekcji-części (dla ułatwienia w Planie podane zostały numery stron) ma charakter spiralny, tzn. dla funkcji komunikacyjnych, np. powitanie, najpierw dzieci poznają Hello!, a później Good Morning i Good afternoon; dla konstrukcji 2 Zaleca się, aby wraz z nauką alfabetu angielskiego i wyrazów w tym języku dzieci uczyły się pisania liter i słów angielskich zgodnie z zasadami polskiej kaligrafii, w czym pomocna jest książeczka My Handwriting Booklet towarzysząca podręcznikowi Letterfun. 2
gramatycznych, np. na pytanie What s this? najpierw dzieci odpowiadają jednym słowem (np. a cat), a później całym zdaniem (It s a cat.). W danej części Planu wymieniono jedynie nowopoznane umiejętności, np. w części cat, dog strony 14-15 dzieci poznają pytanie What s this? i uczą się na nie odpowiadać. Choć umiejętność ta jest ćwiczona w większości późniejszych części, w Planie pojawia się tylko raz gdy prezentowana jest w podręczniku po raz pierwszy. Innymi słowy, brak wyszczególnienia jakiejś umiejętności, która pojawiła się poprzednio nie oznacza, że nie jest ona powtarzana i utrwalana w następnej części. Przeciwnie, nauczyciel powinien systematycznie powracać do przerobionych słów, wyrażeń i zwrotów, piosenek, umiejętności niewerbalnych itp. 2.3. Realizowanie wytycznych Podstawy Programowej Choć nie zostało to ujęte w samym Planie (ze względu na treści nauczania oraz dużą swobodę nauczyciela w ich prezentowaniu) podręcznik w pełni realizuje wytyczne Podstawy Programowej przewidziane dla pierwszego etapu edukacyjnego. Jego główne cechy to: - podejście interdyscyplinarne (nauka pisania i czytania opiera się na nazywaniu przedmiotów, zwierząt itp. otaczających dziecko; uczeń poznaje liczby, uczy się liczyć, wykonuje proste prace projektowe, które uwzględniają integrację przedmiotów); - prace projektowe (po każdej przerobionej lekcji-części dzieci mają okazję do rozwinięcia tematu danej lekcji w pracy projektowej, w której wykorzystają swoje umiejętności manualne, np. przy okazji nauki liter ph /f/ i pisowni słowa photo, dzieci w grupach przyklejają zdjęcia lub rysują członków swojej rodziny na arkuszu papieru, a następnie wyniki pracy każdej grupy prezentowane są na gazetce ściennej w sali); - nacisk na komunikację, interakcję w klasie oraz maksymalne użycie języka angielskiego (podręcznik pozwala na stosowanie metody bezpośredniej, a więc prezentowanie nowych słów i ich znaczenia za pomocą demonstracji, np. obrazków 3, gestów, pantomimy unikając odwoływania się do języka ojczystego po to, by dzieci uczyły się utożsamiać poznane nazwy bezpośrednio z przedmiotami, zwierzętami itp. bez tłumaczenia na język polski; innymi słowy, by uczyły się myśleć w języku angielskim); 3 Nieocenioną pomoc stanowi książka Letterfun Picture Flashcards, w której nauczyciel znajdzie gotowe ilustracje do wykorzystania na lekcji. 3
- realizowanie celów wychowawczych (np. poprzez angażowanie w gry, zabawy i pracę zespołową dzieci uczą się umiejętności społecznych). Ponadto Letterfun pozwala nauczycielowi tak planować zajęcia, by to uczeń, jego cechy i możliwości były najważniejszym elementem procesu dydaktycznego poprzez: - dostosowywanie wymagań do możliwości i preferencji indywidualnych uczniów (np. w trakcie prac projektowych), generalnie nie stawianie zbyt wysokich wymagań, nagradzanie dziecka, a nie wskazywanie na jego słabe strony, stosowanie wielu technik, w tym odwoływanie się do wzroku, słuchu, dotyku i ruchu; - wykorzystywanie potencjału ucznia w tym wieku, nie zaś hamowanie jego naturalnych zachowań (np. potrzeba ruchu i manipulacji może być wykorzystana poprzez stosowanie metody reagowania całym ciałem, odgrywanie scenek, rysowanie, wycinanie, wyklejanie obrazków, itp.); - stwarzanie warunków podobnych do tych, w jakich dzieci nabywają znajomość języka ojczystego (poprzez naśladowanie, śpiew, zabawę, wystawienie na języka i nacisk na słuchanie i rozumienie zanim dziecko zacznie mówić i pisać); - nacisk na pozytywną informację zwrotną i budowanie w dziecku pozytywnego obrazu siebie oraz wiary we własne możliwości poprzez stwarzanie ciepłej, serdecznej atmosfery, w której nawet najmniejszy sukces dziecka jest nagradzany pochwałą, uśmiechem, okrzykiem entuzjazmu. 4
Follow me! strony 2-5 My letters! strony 6-7 My letters! strony 8-9 LETTERFUN Plan wynikowy - zrozumieć wyrażenia stosowane w powitaniach i pożegnaniach (Hello. Goodbye.) - zrozumieć zwrot stosowany do przedstawiania się (I m...) - zrozumieć polecenia nauczyciela wzmocnione gestem (Open your books. Close your books. Thank you.) - rozpoznać zapisaną cyfrę 4 - rozpoznać usłyszane i zapisane głoski i litery alfabetu angielskiego od a do h (a, b, c, d, e, f, g, h) - rozpoznać usłyszane i napisane słowa zaczynające się od liter a do h (ant, bed, cat, dog, egg, flag, glass, horse) - dopasować obrazek do danej litery (np. ant a) - rozpoznać zapisaną cyfrę 6 - rozpoznać usłyszane i zapisane głoski i litery alfabetu angielskiego od i do q (i, j, k, l, m, n, o, p, q) - rozpoznać usłyszane i napisane słowa zaczynające się od liter i do q (ink, jug, kangaroo, lamp, mouse, nest, orange, pin, queen) - dopasować obrazek do danej litery (np. ink - i) - zrozumieć zwrot It s... (np. It s Maria.) - rozpoznać zapisaną cyfrę 8 - rysować różne kształty pomocne w pisaniu liter (np. m, e, A) - pokolorować kształty podanych liter od a do h - pokolorować kształty podanych liter od i do q - przywitać się i pożegnać stosując Hello i Goodbye - przedstawić się za pomocą I m... - wypowiedzieć pierwsze osiem głosek alfabetu angielskiego od a do h - wypowiedzieć słowa rozpoczynające się od głosek a do h (ant, bed, cat, dog, egg, flag, glass, horse), wskazując na przedmioty, zwierzęta itp. - wypowiedzieć głoski alfabetu angielskiego od i do q - wypowiedzieć słowa rozpoczynające się od głosek i do q (ink, jug, kangaroo, lamp, mouse, nest, orange, pin, queen), wskazując na przedmioty, zwierzęta itp. - nazwać inną osobę za pomocą It s... (np. It s Tomek.) 5
My letters! strony 10-11 - rozpoznać usłyszane i zapisane głoski i litery alfabetu angielskiego od r do z (r, s, t, u, v, w, x, y, z) - rozpoznać usłyszane i napisane słowa zaczynające się od liter r do z lub zawierające te litery (rabbit, snake, tree, umbrella, vest, window, box, yacht, zip) - dopasować obrazek do danej litery (np. rabbit - r) - rozpoznać zapisaną liczbę 10 strony 12-13 - rozpoznać kolory i zrozumieć ich nazwy (red, blue, yellow, green) - zrozumieć pytanie What colour is it? - zrozumieć zwrot Come in! - rozpoznać zapisaną liczbę 12 cat, dog strony 14-15 - zrozumieć pytanie What s this? (wzmocnione gestem) - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa cat i dog - rozpoznać słowa cat i dog w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 14 - pokolorować kształty podanych liter od r do z - na podstawie podanych przykładów kreślić różne kształty po śladzie (tzn. łącząc wykropkowane linie), np. e, z, s - pokolorować różne kształty - wypowiedzieć głoski alfabetu angielskiego od r do z - wypowiedzieć słowa rozpoczynające się od głosek r do z lub zawierające te głoski (rabbit, snake, tree, umbrella, vest, window, box, yacht, zip), wskazując na przedmioty, zwierzęta itp. - wypowiedzieć nazwy kolorów (red, blue, yellow, green) różnych przedmiotów na obrazku i w klasie - podać nazwy kolorów w odpowiedzi na pytanie What colour is it? - zawołać ucznia, który opuścił klasę za pomocą zwrotu Come in (np. Come in Alex!) - zapisać małe litery c, a, t, d, o, g oraz całe słowa cat i dog - odpowiedzieć na pytanie What s this? (np. (It s) a cat.) 6
hen, egg, hat strony 16-17 bell, well, vest strony 18-19 fox, box, zip strony 20-21 jug, mug, jam strony 22-23 - zrozumieć wyrażenia stosowane w powitaniach (Good morning, Good afternoon) - zrozumieć pytanie Is this...? (np. Is this a hen?) - zrozumieć słowa yes i no - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa hen, egg, hat, nest - dopasować nowopoznane zapisane słowa do obrazków - rozpoznać słowa hen i egg w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 16 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa bell, well i vest - dopasować nowopoznane zapisane słowa do obrazków - rozpoznać słowa bell i well w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 18 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa fox, box, zip - rozpoznać słowa fox i box w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 20 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa jug, mug, jam - przeczytać i wybrać odpowiednie słowo do obrazka z podanych dwóch (np. tree, hen tree) - rozpoznać słowo jug w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 22 - zapisać małe litery h, e, n, oraz całe słowa hen, egg, nest, hat - przywitać się stosując Good morning i Good afternoon - odpowiedzieć na pytanie Is this...? twierdząco lub przecząco (np. A: Is this a cat? B: No.) - wypowiedzieć nowe słowa hen i hat - zapisać małe litery b, l, w, v, s oraz całe słowa bell, well, vest - wypowiedzieć nowe słowa bell i well - zapisać małe litery f, x, z, i, p oraz całe słowa fox, box, zip - wypowiedzieć nowe słowo fox - podpisać obrazki nowopoznanymi słowami - zapisać małe litery j, m, u oraz całe słowa jug, mug, jam - wypowiedzieć nowe słowa mug i jam 7
yoyo, pony, star strony 24-25 queen, king strony 26-27 My numbers! strony 28-29 sheep, fish, ship strony 30-31 chick, cheese strony 32-33 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa yoyo, pony, star - rozpoznać słowo pony w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 24 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa queen, king - rozpoznać słowa queen, king w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 26 - rozpoznać zapisane i usłyszane liczby od 1 do 10 - zrozumieć pytanie How many? - przeczytać zapisane słownie liczby od 1-10 - rozpoznać zapisaną liczbę 28 - zrozumieć polecenia Clap your hands, Crouch down, Stand on one leg - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa sheep, fish, ship - rozpoznać słowa sheep i one w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 30 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa chick, cheese - rozpoznać słowo chick w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 32 - zapisać małe litery y, r oraz całe słowa yoyo, pony, star - wypowiedzieć nowe słowa yoyo, pony, star - zapisać małe litery qu, k oraz całe słowa queen, king - wypowiedzieć nowe słowo king - zapisać liczby od 1 do 10 - wypowiedzieć liczby od 1 do 10 - na podstawie obrazka odpowiedzieć na pytanie How many? - zapisać małe litery sh oraz całe słowa sheep, fish, ship - wypowiedzieć dźwięk / / oraz nowe słowa sheep, fish, ship - opisać obrazek podając liczbę zwierząt na nim (np. seven sheep, one dog, two foxes) - zapisać małe litery ch oraz całe słowa chick, cheese - wypowiedzieć dźwięk /t / oraz nowe słowa chick, cheese - podpisać obrazki uzupełniając brakujące samogłoski (np. l _ a m p lamp) 8
thumb, thimble strony 34-35 photo, dolphin strony 36-37 Rhyme Time I strony 38-39 - zrozumieć polecenia Thumbs up i Thumbs down - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa the, this thumb, thimble - przeczytać podane wyrazy i wybrać wyraz odpowiadający obrazkowi - rozpoznać słowo thumb w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 34 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa photo i dolphin - rozpoznać słowa photo i dolphin w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 36 - zrozumieć pytanie Whose... is this? - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa cake, snake, nine, line, mole, hole - przeczytać poznane wcześniej słowa (np. cat/ snake, pine/ king, dog/ mole) i wybrać te, które nazywają pokazane przedmioty, zwierzęta itp. na obrazku - przeczytać podpis pod obrazkiem i uzupełnić brakujące słowo (np. a snake on the... cake...) - rozpoznać słowo cake w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 38 - zapisać małe litery th oraz całe słowa thumb, thimble - w miarę możliwości wypowiedzieć dźwięki /θ/ i /ð/oraz nowe słowa thumb, thimble, the, this - podpisać obrazki używając podane litery (np. thumb, rabbit) - zapisać małe litery ph oraz całe słowa photo i dolphin - zapisać słowa cake, snake, nine, line, mole, hole - wypowiedzieć dźwięk /f/ oraz nowe słowa photo i dolphin - podpisać obrazki z wyrazami zawierającymi dźwięk /f/ (np. fish, elephant, dolphin, fox) - podpisać obrazki uzupełniając brakujące litery ch, sh, th, ph (np. i c k chick) - wypowiedzieć dźwięki /eı/ /aı/ / υ/ oraz nowe słowa cake, snake, nine, line, mole, hole - wypowiedzieć inne słowa z tymi dźwiękami i przypasować je do odpowiedniej kolumny tak, by się rymowały z cake (np. make, lake), pine (np. fine, nine) i mole (np. role, sole) - odpowiedzieć na pytanie Whose... is this? (np. A: Whose cake is this? B: It s Ann s.) 9
Rhyme Time II strony 40-41 Rhyme Time III strony 42-43 Big and small! strony 44-45 - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa sea, tea, rain, train - przeczytać tekst składający się z różnych wyrazów i znaleźć w nim te wyrazy (seatrainrain...) - rozpoznać słowo sea i tea w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 40 - zrozumieć polecenie Put on your hat/ coat - rozpoznać zapisane i usłyszane słowa boat, coat, goat - dopasować do siebie słowa z takimi samymi dźwiękami, tzn. rymujące się (np. boat goat, rain train) - policzyć zwierzęta na obrazku i stwierdzić, czy podana liczba jest prawdziwa - rozpoznać słowo coat i boat w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 42 - odnaleźć i rozpoznać ukryte na ilustracji wielkie litery od A do M - rozpoznać duże litery i ich małe odpowiedniki (np. A a) - rozpoznać zapisaną liczbę 44 - zapisać słowa sea, tea, rain, train - wypowiedzieć dźwięki /i:/ i /eı/ oraz nowe słowa sea, tea, rain, train - podpisać obrazki uzupełniając brakujące litery (np. t n train) - zapisać słowa boat, coat, goat - wypowiedzieć dźwięk / υ/ oraz nowe słowa boat, coat, goat - wypowiedzieć polecenie Put on your hat/ coat - podpisać obrazki uzupełniając brakujące litery (np. b t boat) - zapisać wielkie litery alfabetu od A do M - nazwać litery od A do M tak, jak wymawia się je w alfabecie (np. A /eı/, B /bi:/, C /si:/) 10
Big and small! strony 46-47 Now I know! strony 48-49 - rozpoznać duże litery i ich małe odpowiedniki od N do Z (np. N n) - rozpoznać zapisaną liczbę 46 - przeczytać podane nazwy zwierząt, przedmiotów, a następnie dopasować je do ilustracji - przeczytać podane wyrazy i wybrać ten, który jest inaczej napisany (np. fox, box, fox, fox; mug, mug, jug, mug, mug) - rozpoznać słowo star w tekście związanym - rozpoznać zapisaną liczbę 48 - zapisać wielkie litery alfabetu od N do Z - nazwać litery od N do Z tak, jak wymawia się je w alfabecie (np. N /en/, M /em/, O / υ/) - przeczytać wyrazy napisane małymi literami, a następnie podpisać obrazki tymi wyrazami oraz ich dużymi odpowiednikami (np. cat CAT) - nazwać zwierzęta na ilustracji 11