KLASYFIKACJA
Klasyfikacja to czynności umysłowe pozwalające dziecku porządkować i nazywać to, co je otacza, a także ustalać swoje miejsce w świecie. Od tego, jak dziecko klasyfikuje, zależy zasób pojęć którym się posługuje, sprawność porozumiewania się z innymi ludźmi i sukcesy w nauce szkolnej.
Czynności umysłowe, pozwalające człowiekowi klasyfikować, rozwijają się i kształtują przez całe życie, od urodzenia po kres ludzkich dni. W poszczególnych okresach życia człowiek inaczej klasyfikuje, gdyż posługuje się innymi, ważnymi dla niego kryteriami.
POZIOMY KOMPETENCJI
3 - LATKI rozpoznają i nazywają to, co jest na kartoniku, gdy obrazek jest realistyczny i przedstawia znane im obiekty, na polecenie Daj mi to, co pasuje do siebie dziecko patrzy na obrazki i wybiera ten obiekt, który wcześniej wyzwolił silne emocje.
Kot mnie podrapał... U babci też jest pies... Telewizor, zepsuł się...
3 latek potrafi już wśród wielu obiektów wyodrębnić ten, który jest dla niego ważny. Jest to więc klasyfikacja, choć różnicując i dobierając obrazki dziecko kieruje się swoimi emocjami. TEN POZIOM KOMPETENCJI MOŻNA NAZWAĆ RÓŻNICOWANIEM OBIEKTÓW I WSKAZYWANIEM WAŻNYCH.
4 - LATKI Patrząc na rozłożone obrazki wybierają przedstawione na nich obiekty wg zasady to i to pasuje do siebie. Nie kierują się jednak podobieństwem (kształtu, koloru), lecz tym, jak w życiu codziennym obiekty się łączą, dlatego tworzą pary. TEN POZIOM KOMPETENCJI MOŻNA NAZWAĆ POZIOMEM PAR.
DWIE POSTACIE PAR: obiekty dobrane BO SĄ PODOBNE:» i (bo ładne)» i (bo grzyby)
obiekty dobrane BO TO ZWYKLE JEST RAZEM: Pies mieszka w budzie. To jego (gest) buda.
Zajączki jedzą marchewki. On (gest) lubi marchewkę. Widziałam.
Lalka ma wózek.
Bo kotek ją (gest) goni.
Często dziecko podaje jedną tylko kartę, a zapytane Co do niej pasuje?" wymienia coś, czego nie przedstawiają rozłożone kartoniki. Dziewczynka podała Na pytanie Co pasuje do krokodyla?", odpowiedziała Woda! Taką kartę trzeba traktować jako parę, bo została sensownie uzupełniona o drugi element.
5 - LATKI kompletowanie trzech obiektów: Pies złapie kość, schowa do budy i ją zje.
On weźmie wędkę i pójdzie łowić ryby.
Ona weźmie lalkę i pójdzie na spacer.
Nazbiera grzybów w lesie.
Pies Burek i kot Leon razem z Jasiem (tak ma na imię chłopiec z obrazka) poszli do parku. Świeciło wtedy słońce. Jaś puszczał latawca, a pies biegał. Kot usiadł pod ławką.
Dobierając trzy (lub więcej) kart, dzieci tworzą z nich miniopowiadania wokół karty centralnej, którą jest najczęściej postać. TEN POZIOM KOMPETENCJI MOŻNA NAZWAĆ POZIOMEM ŁAŃCUSZKÓW albo POZIOMEM WIELU PAR.
6 LATKI I STARSZE DZIECI Klasyfikowanie na poziomie KOLEKCJI Dzieci wybierają obiekty przedstawione na obrazkach (więcej niż 3 karty) i tworzą grupy wg kryteriów: Z TEGO DA SIĘ ZROBIĆ WIĘKSZĄ CAŁOŚĆ, np. z tych kawałków można złożyć obrazek.
TO WSZYSTKO SŁUŻY DO TEGO SAMEGO, np. to są klocki do budowy, to są rzeczy do ubrania, to do jedzenia, tym się naprawia samochody.
TO JEST NA WSPÓLNYM TERYTORIUM, te rzeczy są w kuchni, te zwierzęta mieszkają w zoo.
Ona (gest) to sprzedaje (gest). W sklepie. To się je.
Jakimi kompetencjami w zakresie klasyfikowania dziecko musi się wykazać, aby radziło sobie w szkole, gdy rozpocznie naukę?
wymaga się od dzieci klasyfikowania na poziomie operacji konkretnych. Takimi kompetencjami dysponują dzieci w ósmym roku życia, jeżeli charakteryzują się przyspieszonym (i to znacznie) rozwojem intelektualnym. A zatem w zakresie klasyfikacji w szkole wymaga się od dzieci o wiele więcej, niż to wynika z norm rozwojowych.
Ratunkiem jest strefa najbliższego rozwoju. Jeżeli dziecko sprawnie grupuje obiekty, tak aby tworzyły kolekcje, wówczas w strefie jego najbliższego rozwoju znajduje się właśnie operacyjne klasyfikowanie na poziomie konkretnym. Gdy nauczyciel (któryś z rodziców lub inny dorosły) zachęci, pomoże, podpowie, to dziecko da sobie radę z taką klasyfikacją. Wiązać się to będzie jednak z poważnym wysiłkiem umysłowym.
Jeżeli dziecko reprezentuje niższy poziom kompetencji w zakresie klasyfikacji (sprawnie organizuje łańcuszki, a kolekcje są w strefie najbliższego rozwoju), wówczas zwyczajnie nie da sobie rady w szkole. Nawet gdy ma osiem i więcej lat. Takim dzieciom trzeba pomóc i zorganizować dla nich zajęcia korekcyjno-wyrównawcze nastawione na intensywne wspomaganie rozwoju umysłowego.
Bibliografia: Gruszczyk Kolczyńska E., Zielińska E. (2000) Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa Gruszczyk Kolczyńska E., Zielińska E. (2004) Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa Gruszczyk Kolczyńska E., Zielińska E., Kupisiewcz M. (1999) Dziecięca matematyka. Książka dla rodziców i nauczycieli dzieci z wadą słuchu, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa Gruszczyk Kolczyńska E. (red.) Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku szkolnej edukacji, Wydawnictwo Edukacja Polska, Warszawa