SCENARIUSZ ZAJĘĆ Zajęcia prowadzone przez nauczyciela metodami aktywizującymi w trakcie lekcji wychowania fizycznego (propozycja 1), biologii, godziny wychowawczej. TEMAT: Aktywność fizyczna jako podstawa zdrowego stylu życia. POZIOM NAUCZANIA, KLASA, LICZBA JEDNOSTEK LEKCYJNYCH: - klasa I - III gimnazjum, 90 minut (dwie jednostki lekcyjne) CELE LEKCJI: - Kształtowanie aktywnej i świadomej postawy wobec zdrowego stylu życia; - Analiza wpływu aktywności fizycznej i jej braku na stan zdrowia; - Kształtowanie świadomości troski o własne ciało; - Analiza znaczenia sportu w rozwoju witalnej wartości ciała i w pomnażaniu zdrowia. CELE SZCZEGÓŁOWE: Po zajęciach uczeń będzie potrafił: - Posługiwać się pojęciami zdrowy styl życia, aktywność fizyczna, zdrowie, - Wymienić zasady zdrowego stylu życia, - Wymienić fizyczne, psychiczne oraz społeczne pozytywne skutki aktywności fizycznej, - Wymienić fizyczne, psychiczne oraz społeczne negatywne efekty braku ruchu w życiu codziennym, - Wymienić przynajmniej 10 popularnych form aktywności korzystnych dla zdrowia, - Wymyślić hasła reklamowe dla wybranego rodzaju treningu zdrowotnego, - Przedstawić własnymi słowami poznane zasady zdrowego stylu życia. METODY I FORMY PRACY: - praca zespołowa, - praca indywidualna, - wizualizacja, - kreatywne pisanie, - dyskusja, - ćwiczenia aktywizujące, - pokaz, - burza mózgów. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: - arkusze papieru, - flamastry, - odtwarzacz DVD, - płyty DVD, filmy i spoty reklamowe, - rzutnik, - narzędzia edukacyjne (zamieszczone w wersji do pobrania stronie na www.pamietajosercu.pl - sugerujemy, aby narzędzia były wyświetlane na rzutnikach multimedialnych bądź umieszczane na foliach), TOK LEKCJI: Zajęcia prowadzone będą w formie warsztatów. Dzielimy dzieci na 4-5 grup. Wybieramy lidera każdej z nich. Zadaniem lidera będzie przedstawianie wyników zadań jego grupy. 1) Projekcja spotów reklamowych dotyczących: stresu, palenia tytoniu, braku ruchu i złego odżywiania.
2) Burza mózgów. Zagadnienie: CO TO JEST ZDROWY TRYB ŻYCIA? Równocześnie uczestniczą w tym zadaniu wszystkie grupy, jeden z liderów wypisuje na tablicy propozycje koleżanek i kolegów. Pod koniec nauczyciel robi podsumowanie i wymienia jeszcze raz najistotniejsze elementy ZDROWEGO TRYBU ŻYCIA (5 min.) - Odpowiednia dieta - Aktywność fizyczna - Higiena osobista. 3) Nauczyciel przedstawia uczniom główny temat zajęć: Zajęcia poświęcone będą jednemu z elementów zdrowego trybu życia: uczniowie poznają znaczenie aktywności fizycznej w naszym życiu. 4) Każda grupa przygotowuje się do dyskusji, nauczyciel prosi, aby uczestnicy przygotowali odpowiedzi na następujące pytania: - Co to jest aktywność fizyczna? - Jakie korzyści niesie ze sobą aktywność fizyczna? - Jakie skutki wywołuje brak aktywności fizycznej? - Czemu ludzie uprawiają aktywność fizyczną? Na przygotowanie każda grupa ma 5 minut, potem nauczyciel moderuje dyskusję przez kolejne 5 minut. Wspólne wnioski uczniowie wypisują w punktach na tablicy. Korzyści aktywności ruchowej: - w naszym organizmie wytwarzane są endorfiny neuroprzekaźniki (zwane hormonem szczęścia ), które powodują doskonały nastrój, wprowadzają w stan euforii, stymulują również pozytywną energię, - wiele zmian w organizmie, przede wszystkim wzrost zapotrzebowania mięśni na tlen, substraty energetyczne, zwiększenie wydzielania metabolitów, - zwiększony ogólny przepływ krwi, - pozytywne zmiany czynnościowe w obrębie układu krążenia, - zwiększona masa kości i stopień ich mineralizacji, zapobiega zatem osteoporozie, - zmiany biochemiczne i fizjologiczne np. w wydzielaniu hormonów zmniejszenie wydzielania i stężenia we krwi insuliny obniża ryzyko zachorowania na cukrzycę,
- zapobieganie przybierania na wadze, zmniejszenie tkanki tłuszczowej, przyspieszenie przemiany materii, której poziom jest utrzymywany nawet przez 48 godzin po zakończeniu wysiłku fizycznego, - poprawa samopoczucia, jakości snu, łagodzenie stresów, - zmniejszenie ryzyka zachorowania na niektóre choroby nowotworowe oraz zmniejszenie ryzyka przedwczesnej śmierci, - poprawa sprawności i wydolności fizycznej, - poprawa odporności, mobilizuje układu immunologiczny. Negatywne skutki braku aktywności fizycznej: - niska wydolność organizmu, - zwiększone prawdopodobieństwo występowania wad postawy, - nadwaga i otyłość, - choroby układu krwionośnego (m.in. nadciśnienie, miażdżyca), - stres, - agresja, - złe samopoczucie. Brak aktywności fizycznej zwiększa ryzyko następujących schorzeń: - choroby serca, - nadciśnienie tętnicze, - otyłość, - osteoporoza, - udar mózgu, - depresja, - rak jelita grubego. 5) Nauczyciel przedstawia uczniom rodzaje ćwiczeń (krótki wykład, który jest podstawą do dalszej dyskusji). ĆWICZENIA AEROBOWE (wysiłek tlenowy): Poprawiają pracę układu oddechowego i krwionośnego, wzmacniają mięsień sercowy, uelastyczniają arterie i żyły, obniżają poziom tłuszczu we krwi oraz w całym organizmie. Zwiększają wydolność organizmu. Przykłady: spacerowanie, chodzenie po górach, jazda na rowerze, pływanie, jogging, tenis, koszykówka ĆWICZENIA ANAEROBOWE (wysiłek beztlenowy): Polegają na wykonywaniu energetycznego wysiłku, zwiększają siłę mięśni, nadmierne ich wykonywanie prowadzi do zmęczenia skrócenia czasu ćwiczeń. Przykład: bieg na krótkim dystansie (sprint) ĆWICZENIA OPOROWE (SIŁOWE): Redukują poziom cholesterolu, poprawiają tolerancję glukozy i wrażliwość na insulinę. Przykłady: ćwiczenia na siłowni. ĆWICZENIA IZOMETRYCZNE:
Rozwijają siłę całkowitą dowolnego mięśnia (włókna mięśniowe zachowują tę samą długość, mięśnie się kurczą, a stawy pozostają nieruchome). Ćwiczenia te są wykorzystywane w rehabilitacji, ponieważ dzięki nim można dokładnie wyodrębnić słabsze miejsca, a następnie zastosować ćwiczenia wzmacniające pod odpowiednim kątem zgięcia stawu. ĆWICZENIE GIBKOŚCI: Polega na delikatnym rozciąganiu, które prowadzi do wzrostu długości mięśni oraz zwiększa zakres ruchu w stawach. Ćwiczenia te mogą być wykonywane jako element różnych ćwiczeń rozciągających albo w ramach większego programu ćwiczeniowego. Przykłady: joga, pilates. ĆWICZENIA IZOTONICZNE I IZOKINETYCZNE: Ćwiczenia izotoniczne: w czasie ich wykonywania zachodzi wydłużanie i kurczenie się mięśni w obrębie aktywnej części ciała. Przykłady: przysiady, pompki, podciąganie, podnoszenie lekkich ciężarów lub hantli. Ćwiczenia izokinetyczne są wykonywane na specjalnej maszynie, która kontroluje szybkość kurczenia się mięśni w danym zakresie ruchu. Z reguły ćwiczenia te można wykonywać z pomocą fizjoterapeuty. 6) Dyskusja. Czy jest moda na zdrowy tryb życia i aktywność fizyczną? - Czy w społeczności uczniów jest moda na ruch? Jeśli tak, to jaki? Jakie formy aktywności fizycznej są najbliższe młodzieży? Jaki rodzaj aktywności fizycznej jest najbardziej promowany i popularny? 7) Ćwiczenie: Każda grupa ma 3 minuty, aby wypisać na kartce najwięcej form aktywności fizycznej skorelowanej ze zdrowiem. Pod koniec ćwiczenia nauczyciel wyczytuje listę wszystkich rodzajów aktywności zdrowotnej wymienionych przez uczniów. Nauczyciel zwraca uwagę na możliwość wyboru aktywności odpowiedniej dla każdego ucznia. (Załącznik 1, narzędzie edukacyjne nr 1) 8) Projekcja filmu (temat filmu wybrany przez nauczyciela). Poznajemy bohaterów filmu promującego program Polkard Media Junior Pamiętaj o sercu. 9) Podsumowanie, wnioski z zajęć i filmu. 10) Zadanie pracy domowej: Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup. Każda grupa będzie miała za zadanie przygotować na następne zajęcia krótką, 8 minutową kampanię reklamową dotyczącą dyscypliny sportowej, wchodzącej w zakres konkretnego rodzaju ćwiczeń (ćwiczeń aerobowych, anaerobowych, siłowych, izometrycznych, zwiększających gibkość). Uczniowie w trakcie przygotowań powinni znaleźć odpowiedzi na następujące zagadnienia: - kiedy i gdzie powstała dana dyscyplina, - jaki sprzęt jest potrzebny do uprawiania danego sportu, - czy musimy się jakoś specjalnie ubierać w trakcie ćwiczeń, - kto ten sport uprawia, sylwetki znanych sportowców, - jak wygląda trening, - jakie partie mięśni wzmacnia się w trakcie uprawiania tego sportu, - co myślą rówieśnicy o tej dyscyplinie (wywiad), - czy wiadomości o tym sporcie pojawiają się w mediach (Internet, TV, radio). - w jaki sposób można promować tę dyscyplinę wśród młodzieży,
- propozycje hasła reklamowego, dzięki któremu omawiana dyscyplina będzie popularna pośród gimnazjalistów. Projekt plakatu, - co w tym sporcie jest ciekawego dla nastolatków, wybór argumentów, aby przekonać rówieśników do zainteresowania się tym sportem, spróbowania ćwiczeń. O tym, jaką aktywnością fizyczną zajmie się poszczególna grupa, zdecyduje losowanie. Liderzy poszczególnych grup losują jedną karteczkę, na której widnieje rodzaj aktywności fizycznej: ćwiczenia aerobowe, anaerobowe, siłowe, izometryczne oraz ćwiczenia zwiększające gibkość. Grupa sama decyduje, o jakiej dyscyplinie sportowej (związanej z rodzajem aktywności) będzie prowadzić kampanię. Przykładowo, grupa, która wylosuje ćwiczenia zwiększające gibkość, może zademonstrować i rozreklamować wśród rówieśników jogę. Każda grupa musi sama odnaleźć dyscyplinę sportową związaną z wylosowanym rodzajem ćwiczeń. Drugie zajęcia nauczyciel poświęca na kampanie reklamowe każdej grupy. Po zajęciach uczniowie zawieszają plakaty reklamowe na wystawie. Nauczyciel rozdaje wszystkim uczniom kartę kontrolującą indywidualną aktywność fizyczną. Uczniowie uzupełniają kartę przez kolejny miesiąc. To ćwiczenie pozwoli każdemu uczniowi samodzielnie sprawdzić jego poziom aktywności fizycznej. Nauczyciel nie sprawdza wyników tego ćwiczenia. (Załącznik 2, narzędzie edukacyjne nr 2) Narzędzia edukacyjne znajdują się w wersji do pobrania na stronie www.pamietajosercu.pl