Regionalny Program Aktywności Fizycznej Seniorów

Transkrypt

1 Regionalny Program Aktywności Fizycznej Seniorów Koordynator programu: dr Gabriel Chęsy - Katedra i Zakład Fizjologii Collegium Medium im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Wojewódzka Przychodnia Sportowo Lekarska w Bydgoszczy Realizator - Wojewódzka Przychodnia Sportowo Lekarska w Bydgoszczy Celem programu jest poprawa sprawności fizycznej oraz wykształcenie nawyków systematycznych ćwiczeń fizycznych wśród uczestników programu, zwiększenie wiedzy uczestników programu dotyczącej wpływu aktywności fizycznej na zdrowie, przygotowanie trenerów do pracy z ludźmi po 50 r.ż., dzięki ćwiczeniom ruchowym uczestnicy programu będą mogli zachować sprawność fizyczną i samowystarczalność do późnej starości. Problemy wynikające z braku aktywności fizycznej Nieaktywność fizyczna jest problemem w każdym wieku, ale staje się szczególnie widoczna u osób starszych. Wraz ze starzeniem się zachodzą niekorzystne zmiany fizjologiczne. Gdy starzeniu się towarzyszy brak aktywności fizycznej, wrasta prawdopodobieństwo podatności na zachorowania, ograniczeń czynnościowych i utraty niezależności. Dodatkowo, obniżenie się wielu parametrów fizycznych kojarzonych z wiekiem jest, w dużej mierze, związane z brakiem aktywności fizycznej, często już w młodym wieku. Otyłość i zmniejszona gęstość kości stają się problemem ludzi młodych. Dlatego tak ważna staje się promocja aktywności fizycznej w każdym wieku od młodego do seniora. Badania naukowe wskazały następujące skutki braku aktywności fizycznej: - otyłość w każdym wieku, - brak siły mięśniowej, szczególnie kończyn dolnych, jest główną przyczyną upadków, - brak regularnych ćwiczeń fizycznych przyczynia się do rozwoju osteoporozy. Osteoporoza jest jedną z głównych przyczyn zmian struktury kości. Obecnie, ryzyko złamań biodra u kobiet łączy się z ryzykiem rozwoju nowotworów sutka, macicy i jajników. - wzrost tempa urazów wiąże się ze spadkiem gibkości. Chociaż spadek gibkości wraz z wiekiem przebiega w sposób naturalny, znacząco większa utrata gibkości wynika z nieużywania narządu ruchu i nieaktywności fizycznej. - starsi prowadzący siedzący tryb życia są prawie dwukrotnie bardziej narażeni na chorobę (coronary heart) w porównaniu ze starszymi aktywnymi,

2 - osoby fizycznie nieaktywne mają blisko dwukrotnie większe ryzyko rozwoju nadciśnienie niż osoby aktywne, - aktywność wieku dziecięcego, nie kontynuowana w starszym wieku, nie chroni przed chorobami serca. Opierając się na badaniach, byli sportowcy mieli mniejsze ryzyko chorób serca tylko wówczas, gdy byli aktywni fizycznie w późniejszym okresie ich życia, - istnieją bardzo jasne dowody, że prowadzenie siedzącego trybu życia zwiększa ryzyko rozwoju niektórych nowotworów a szczególnie okrężnicy i żeńskiego układu rozrodczego. Korzyści płynące z ćwiczeń fizycznych w każdym wieku a) Zapobieganie chorobom zapobieganie chorobie wieńcowej serca (o 25-33%) zapobieganie udarowi mózgu redukcja poziomu cholesterolu i trójglicerydów wzrost HDL w prewencji i leczeniu nadciśnienia zmiany w zakresie czynników krzepnięcia krwi zapobieganie cukrzycy b) Zmniejszenie śmiertelności w niektórych chorobach nowotworowych (rak okrężnicy o 30%) w cukrzycy (nawet niewielkie zmiany w aktywności fizycznej o 4%) rak piersi (o 12% szczególnie wśród kobiet po menopauzie) b) Inne korzyści poprawa sprawności umysłowej pomoc w redukcji masy ciała zniesienie lub zmniejszenie bólów pleców redukcja ryzyka postmenopauzalnych, osteoporotycznych złamań (nawet o 50%) zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę zwalnia spadek sprawności związany z procesem starzenia (poprawa możliwości czynnościowych) Brak aktywności fizycznej jest niezależnym czynnikiem ryzyka i równie istotnym jak: nadciśnienie palenie tytoniu podwyższony poziom cholesterolu W ramach programu organizowane są szkolenia dla trenerów, zajęcia ruchowe oraz szkolenia dla osób powyżej 50 roku życia w zakresie nowoczesnych zasad treningu dla poprawy sprawności krążeniowo - oddechowej i wytrzymałości mięśniowej, uczestnicy

3 kwalifikowani są do programu przez zespół specjalistów z Wojewódzkiej Przychodni Sportowo Lekarskiej w Bydgoszczy. U wszystkich kandydatów do grup aktywności fizycznych przeprowadzane są badania ogólnolekarskie w celu wykluczenia osób ze stanami chorobowymi stanowiącymi potencjalne ryzyko zagrożenia zdrowia w trakcie ćwiczeń. Badania głównie dotyczą oceny układu krążenia, narządu ruchu i stanów po operacyjnych. Badani wypełniają również ankietę informując o przebytych chorobach i urazach (ankieta w załączniku). U wszystkich badanych wykonanywane jest badanie EKG oraz pomiary ciśnienia tętniczego. Ocena sprawności fizycznej W ramach oceny sprawności fizycznej przeprowadzane są następujące rodzaje badań pozwalające na ocenę sprawności fizycznej: - Badania antropometryczne - Funkcjonalny test sprawności seniorów Badania te powtarzane są po zakończeniu programu treningowego dla oceny poprawy sprawności fizycznej jego uczestników i skuteczności stosowanych ćwiczeń. W roku 2007 w programie uczestniczyły następujące samorządy: miasto Grudziądz, gminy Lisewo, Chełmno, Unisław, Tłuchowo, powiat Nakielski. W ramach realizacji programu przeszkolonych zostało 11 trenerów. Program szkolenia trenerów obejmował następujące zagadnienia: Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego seniorów Skutki braku aktywności fizycznej seniorów Zasady programowania treningu zdrowotnego seniorów Zakres przykładowych ćwiczeń i programów aktywności fizycznej seniorów Podstawowe testy oceny sprawności fizycznej seniorów Zasady zdrowej diety aktywnych seniorów Zasady kwalifikacji do grup aktywności seniorów Podstawy pierwszej pomocy podczas treningu seniorów Zagrożenia występujące podczas treningu fizycznego seniorów.

4 Szkolenie trenerów w Wojewódzkiej Przychodni Sportowo- Lekarskiej w Bydgoszczy W programie udział wzięło 231 uczestników. Koszt dofinansowania z budżetu województwa w roku 2007 wynosił zł z przeznaczeniem na szkolenie trenerów, edukację uczestników, badanie kwalifikacyjne do programu i badanie kontrolne. Samorządy realizujące program pokrywały koszty pracy trenera i koszty wynajmu sal gimnastycznych. Uczestniczki programu podczas ćwiczeń U osób badanych stwierdzono znaczny nadmiar tkanki tłuszczowej nawet o 30% całkowitej masy ciała. Znaczny problem u większości badanych stanowiło utrzymanie

5 równowagi ciała co może stanowić zwiększone ryzyko upadków, złamań i urazów narządu ruchu. Brak siły mięśniowej szczególnie kończyn dolnych jest przyczyną niedołężności starczej obserwowanej u znacznej liczby uczestników programu. Trening fizycznie wyraźnie poprawia parametry sprawności fizycznej. Opierając się na subiektywnej ocenie korzyści z proponowanych form aktywności fizycznej wyrażanej przez uczestników programu należy dążyć do kontynuacji programu w latach kolejnych a także do zwiększenia liczby samorządów biorących udział w programie. Uczestnicy Programu w 2008 r: L.p. Samorządy deklarujące uczestnictwo Liczba uczestników Liczba zakwalifikowanych Liczba grup ćwiczeniowych 1 Starostwo Nakielskie Szubin Nakło Aleksandrów Kujawski Dąbrowa Grudziądz Kcynia Kijewo Królewskie ZREZYGNOWALI 7 Lisewo Mrocza Gmina Szubin Szubin Rynarzewo Zamość Tłuchowo Unisław Włocławek Żnin SUMA

6 Liczba przeszkolonych trenerów w 2008 r. L.p. Miejscowość Liczba trenerów 1 Kcynia 1 2 Kijewo Królewskie 1 3 Nakło 1 4 Aleksandrów Kujawski 2 5 Dąbrowa 2 6 Grudziądz 2 7 Mrocza 2 8 Włocławek 2 9 Szubin 3 10 Unisław 4 11 Żnin 8 28 Program zdobył sobie na tyle uznanie, że w roku bieżącym liczba uczestniczących samorządów wzrosła do 12 a liczba uczestników do 519 ćwiczących w 33 grupach rok zapowiada się imponująco, aż 22 samorządy zadeklarowały uczestnictwo w Programie a liczba uczestników może wzrosnąć do 1365 ćwiczących w blisko 90 grupach aktywności fizycznej. Z każdym rokiem obserwujemy wzrost zainteresowania Programem. Tam, gdzie treningi seniorów odbywały się wcześniej, ogromny nacisk społeczny wymusza na samorządach zwiększenie liczby grup ćwiczących w roku następnym. W 2008 roku do programu przystąpiły następujące samorządy: powiat nakielski, miasto Żnin, Grudziądz, Szubin, Kcynia, Włocławek, Mrocza, gminy Tłuchowo, Kijewo

7 Królewskie, Aleksandrów Kujawski, Dąbrowa, Lisewo, Unisław. Wolę realizacji programu w roku 2009 wyraziły 22 samorządy. Kwota dofinansowania z budżetu województwa w roku 2008 wynosi zł.