Repozytorium instytucjonalne i dziedzinowe jako główny kanał dystrybucji publikacji naukowych. Jak naukowiec może je wykorzystać? Małgorzata Rychlik Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu Centrum Promocji Informatyki XVIII seminarium w cyklu Badania Naukowe Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu
Plan prezentacji 1. Kilka faktów o repozytoriach 2. Repozytoria instytucjonalne definicja, typy archiwizowanych dokumentów, proces archiwizowania prac 3. Repozytoria dziedzinowe definicja, przykłady, typy archiwizowanych dokumentów 4. Korzyści płynące z archiwizowania prac (widoczność, cytowalność, statystyki użytkowania)
Repozytorium kilka faktów Repozytorium to platforma cyfrowa oferująca otwarty dostęp do pełnych tekstów, Repozytorium to doskonały sposób na upowszechnienie własnego dorobku, Repozytorium jest jedną z dróg prowadzących do otwartego dostępu, Repozytorium NIE jest substytutem publikowania, Repozytorium zawiera obiekty o WYSOKIEJ jakości, Repozytorium udostępnia publicznie publikacje, które zostały sfinansowane z publicznych pieniędzy, Repozytorium zaczyna pełnić ważną funkcję społeczną coraz więcej osób korzysta np. z otwartych zasobów medycznych, Każdy człowiek mający dostęp do Internetu może korzystać z zasobu repozytorium.
Repozytorium instytucjonalne Zespół usług, które uniwersytet oferuje członkom swojej społeczności, Usługi te służą zarządzaniu oraz upowszechnianiu cyfrowych dokumentów tworzonych przez instytucję i jej członków, Repozytorium jest zobowiązaniem instytucji do zarządzania materiałami cyfrowymi, z uwzględnieniem: - długoterminowego zabezpieczenia obiektów, - zorganizowania dostępu do nich, - oraz ich rozpowszechniania.
Repozytoria instytucjonalne na świecie
Jakiego typu obiekty są archiwizowane w repozytoriach instytucjonalnych?
Repozytoria instytucjonalne w Polsce Repozytorium AMUR - https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/ Repozytorium RUMAK - https://repozytorium.umk.pl/ Repozytorium RUŁ - http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/ Repozytorium RUW - https://depotuw.ceon.pl/ Repozytorium SUW - http://suw.biblos.pk.edu.pl/ Repozytorium IBB PAN - http://eprints.ibb.waw.pl/ Repozytorium WSB-NLU - http://repozytorium.wsb-nlu.edu.pl/ Repozytorium erika - https://www.repozytorium.ka.edu.pl/ Repozytorium RePolis - http://repolis.bg.polsl.pl/dlibra/ Repozytorium RUB - http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/ Repozytorium PCSS - http://lib.psnc.pl/dlibra Repozytorium PJATK https://repin.pjwstk.edu.pl/xmlui/ Repozytorium Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego http://repozytorium.ukw.edu.pl/ Repozytorium Wiedzy Politechniki Wrocławskiej http://repozytorium.pwr.edu.pl/default.aspx Repozytorium Uniwersytetu Wrocławskiego http://repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/collectiondescription Repozytorium opub https://opub.dsw.edu.pl/ Repozytorium ENY http://zet10.ipee.pwr.wroc.pl/ Baza wiedzy Politechniki Warszawskiej http://repo.bg.pw.edu.pl/index.php/pl/ Repozytorium RepoS https://repozytorium.uph.edu.pl/
Jakie warunki należy spełnić, aby móc zarchiwizować pracę w repozytorium instytucjonalnym? Należy być autorem prac naukowych oraz posiadać autorskie prawa majątkowe do umieszczenia pracy w archiwum cyfrowym, Należy być pracownikiem naukowym lub doktorantem ewentualnie studentem, Należy założyć konto w repozytorium.
Zasady archiwizowania obiektów w - Zasada obligatoryjna - Zasada fakultatywna repozytoriach: Deponenci sami archiwizują swoje prace (samoarchiwizacja). Obiekty deponowane są przez osoby trzecie np. redaktorów repozytorium czy redaktorów czasopism (archiwizacja pośrednia).
Proces archiwizowania dokumentu Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Krok 5 Krok 6 Zaloguj się na platformie Rozpocznij deponowanie Wybierz odpowiednią kolekcję Podaj informacje bibliograficzne Załącz odpowiedni plik pdf Zatwierdź licencję
Rejestracja i logowanie Krok Udostępnianie publikacji w Internecie, czyli jak zwiększyć cytowalność prac naukowych
Rozpoczęcie procesu archiwizacji
Wybór odpowiedniej kolekcji
Wprowadzanie informacji bibliograficznych
Wybór odpowiedniego pliku
Wybór odpowiedniej licencji
Zatwierdzenie licencji wewnętrznej
Zakończenie procesu deponowania
Kiedy mamy obowiązek zarchiwizowania pracy w repozytorium? Gdy instytucja wprowadziła obligatoryjną archiwizację prac, Gdy korzystamy z funduszy unijnych.
Artykuł 29.2 Publikacje naukowe w trybie otwartym (H2020 Model Grant Agreement: December 2013)
Każdy beneficjent musi zapewnić otwarty dostęp (bezpłatny dostęp online dla każdego użytkownika) do wszystkich recenzowanych publikacji naukowych dotyczących wyników badań. W szczególności musi: a) tak szybko, jak to możliwe, a najpóźniej w dniu publikacji, zdeponować w repozytorium elektroniczny egzemplarz opublikowanego artykułu (pdf wydawcy) lub ostateczną wersję po recenzji ze wszystkimi naniesionymi poprawkami wynikającymi z procesu recenzji. b) zagwarantować poprzez repozytorium otwarty dostęp do zdeponowanej publikacji najpóźniej: I. w dniu publikacji gdy wersja elektroniczna jest udostępniana bezpłatnie przez wydawcę II. lub w ciągu 6 miesięcy od daty publikacji we wszystkich innych przypadkach (12 miesięcy dla publikacji reprezentujących nauki społeczne i humanistyczne)
Co zrobić, jeśli instytucja nie prowadzi własnego repozytorium?
Repozytorium dziedzinowe Repozytorium dziedzinowe (ang. subject repository) jest to archiwum, które gromadzi utwory spójne tematycznie np. utwory z dziedziny ekonomii, Repozytorium dziedzinowe jest niezależne od instytucji, Repozytoria te nazywane są zwykle repozytoriami międzynarodowymi, bowiem gromadzą dane z całego świata.
Repozytoria dziedzinowe na świecie
Jakiego typu obiekty są archiwizowane w repozytoriach dziedzinowych?
Repozytorium arxiv http://arxiv.org/
Repozytorium Cogprints http://cogprints.org/
Repozytorium SSRN http://www.ssrn.com/en/
Repozytorium PubMed http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed
Repozytorium ERIC http://eric.ed.gov/
Repozytoria dziedzinowe w Polsce Repozytorium ECNIS http://ecnis.openrepository.com/ecnis/ Repozytorium historii sztuki http://artdok.ca.org.pl/ Repozytorium Lectorium http://lectorium.edu.pl/pl/ ireteslaw http://www.ireteslaw.ispan.waw.pl/
Adresy repozytoriów dziedzinowych na świecie http://oad.simmons.edu/oadwiki/disciplinary_repositories
Repozytorium instytucjonalne vs dziedzinowe Repozytorium instytucjonalne jest podstawowym instrumentem służącym upowszechnianiu dorobku naukowego w sieci, Repozytorium instytucjonalne wieczyście archiwizuje dorobek swoich naukowców, Repozytorium instytucjonalne maksymalizuje widoczność dorobku, Repozytorium instytucjonalne wprowadzając tzw. mandaty, czyli obligatoryjne archiwizowanie prac gromadzi możliwie najpełniej dorobek naukowy instytucji.
Dlaczego warto deponować prace w repozytoriach? Repozytorium zwiększa widoczność dorobku naukowego, Repozytorium potencjalnie zwiększa cytowalność dorobku, Repozytorium gwarantuje długotrwałe przechowywanie prac - tzw. wieczyste archiwizowanie, Repozytorium pozwala na deponowanie preprintów w dyscyplinach naukowych o wysokim tempie rozwoju pierwszeństwo uznania autorstwa! Repozytorium pozwala na tworzenie spersonalizowanych list publikacji, Repozytorium daje możliwość upowszechniania tzw. szarej literatury zasobu niepublikowanego (raporty, sprawozdania z badań, materiały dydaktyczne), Repozytorium daje możliwość śledzenia statystyk dotyczących zdeponowanych prac,...
Dlaczego prace zarchiwizowane w repozytorium są widoczne w sieci? OAI-PMH jest protokołem, który umożliwia agregatorom pobieranie metadanych wszystkich obiektów cyfrowych zgromadzonych w repozytorium. Repozytorium zapewnia doskonałą indeksację dorobku naukowego w Google Scholar.
Implementacja wtyczki społecznościowej możliwość dystrybucji treści na portalach społecznościowych
Czy praca zamieszczona w sieci może zginąć?
Handle System to system unikalnych identyfikatorów przypisywanych na stałe do obiektów cyfrowych. Repozytorium zapewnia wieczystą archiwizację dorobku naukowego.
Co wiemy o użytkowaniu prac zarchiwizowanych w repozytorium? Statystyki dostarczane przez repozytorium to bardzo ważne źródło danych mówiące o użytkowaniu zasobu repozytorium. Co statystyki użytkowania mówią o pojedynczym artykule?
Liczba pobrań z repozytorium AMUR lata 2010-2015 - 4.319,209 1800000 1600000 1400000 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Średnia liczba pobrań w repozytorium AMUR 1000 903 800 600 495 400 401 375 200 0 Książki Prace doktorskie Rozdziały z książek Artykuły
Liczba prac i pobrań w repozytorium AMUR Liczba prac Liczba pobrań Średnia liczba pobrań Filozof 84 40433 481 Anglista 44 25001 568 Biolog 9 1598 177
Udostępnianie prac w pełnych tekstach to wyższe wskaźniki bibliometryczne 600 500 531 400 300 Liczba prac Liczba cytowań H-indeks 200 100 0 20 43 Web of Science 4 Google Scholar ANGLISTA 71 13 3 0 Web of Science 0 FILOZOF 127 83 5 Google Scholar 5 4 Web of Science 1 9 9 2 Google Scholar BIOLOG
Czy repozytoria zwiększają cytowalność prac? http://openaccessweek.org/photo/open-access-citation-advantage?context=user
Zdaniem poznańskiego (młodego) naukowca... Repozytorium jest dla mnie jednym z trzech miejsc (obok ResearchGate i Academia.edu) upubliczniania wyników moich badań. Po pierwsze, na świecie są państwa ze słabszym dostępem do literatury niż Polska (wow, co?;)). Powieszenie pdfa na takim serwerze zapewnia dostęp do pracy praktycznie wszystkim zainteresowanym. Po drugie, taki zabieg zwiększa widoczność tytułu w wyszukiwarkach Google i Google Scholar, a co za tym idzie - ogólną widoczność badań w świecie. Mam nadzieję, że pociągnie to za sobą cytowania i ubóstwiany w wielu kręgach indeks H :)
Małgorzata Rychlik rychlik@amu.edu.pl