Katarzyna Dzierzanowska-Fangrat RPU/7547B/2016 P Data:20ia-02-23 ivarszawa, 15.02.2018 imi? i nazwisko konsultanta Instytut-Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Aleja Dzieci Polskich 20 04-730 Warszawa nazwa i adres zakladu pracy 22 815 16 02; k.fangrat@ipczd.pl tel., faks, e-mail m -02-2-23 1 miejscowo^c, data Raport Konsultanta Wojewodzkiego w dziedzinie mikrobiologia lekarska za rok 2017 I. Ocena zabezpieczenia opiekl zdrowotnej w reprezentowanej dziedzinie L.p. Zagadnienie Opis i ocena Konsultanta Wojewodzkiego 1. Dost^pnosc swiadczen zdrowotnych - rozmieszczenie - opis a. lecznictwo szpitalne b. dobra, dobra, dostateczna (uzasadnienie): nie dotyczy b. lecznictwo ambulatoryjne b. dobra, dobra, dostateczna (uzasadnienie): nie dotyczy c. diagnostyka dostateczna (uzasadnienie): Sposrod 75 zaklad6w opieki zdrowotnej swiadczgcych opiek? calodobow^ (szpitali) w wojewodztwie mazowieckim, ktdre wypelnity ankiet^ dotyczqcg sytuacji i potrzeb w obszarze mikrobiologii klinicznej za rok 2017 r., 38(51%) posiada wlasn^ pracowni? / laboratorium mikrobiologiczne, natomiast pozostale (49%) zlecajq wykonanie badan mikrobiologicznych podmiotom zewn^trznym. Brak mozliwosci wykonania podstawowych (pilnych) badan mikrobiologicznych na terenie szpitala moze skutkowad op6znieniem procesu
diagnostycznego i utrudniac optymaln^ terapi^ zakazen oraz sprzyjac wyst^powaniu ognisk epidemicznych. Dhigi czas oczekiwania na wyniki badan mikrobiologicznych, w tym przesiewowych (pobieranych w momencie przyjmowania pacjenta do szpitala) jest jednym z glownych problemow zglaszanych przez ankietowane jednostki. Tylko w 22 podmiotach (29%) zapewniony jest calodobowy dost^p do diagnostyki mikrobiologicznej (w wi^kszosci istnieje mozliwosc calodobowego pobrania i zabezpieczenia materiahi na badania mikrobiologiczne). d. apteki b. dobra, dobra, dostateczna (uzasadnienie): nie dotyczy e. inna: jaka b. dobra, dobra, dostateczna (uzasadnienie): nie dotyczy 2. Zasoby kadrowe - opis a. specjalisci do i dobra jesli chodzi o diagnostow laboratoryjnych: sposr6d 38 podmiotow posiadaj^cych wlasn^ pracowni^ / laboratorium mikrobiologiczne, 33 (87%) zatrudniaj^ specjalist^ mikrobiologa; niezadawalaj^ca jesli chodzi o lekarzy mikrobiolog6w: tylko w 15 z 75 podmiotow (20%) zatrudniony jest lekarz mikrobiolog, zazwyczaj jako przewodniczqcy / czlonek zespohi kontroli zakazen szpitalnych i / lub konsultant ds. antybiotykoterapii. niedostateczna: niemal we wszystkich podmiotach (73) zatrudnione s^ piel^gniarki b. piel^gniarki epidemiologiczne epidemiologiczne, ale tylko w 30 (40%) ich liczba w przeliczeniu na liczb? tozek jest zgodna z ustaw^ 0 zapobieganiu oraz zwalczaniu zakazen i chor6b zakaznych u ludzi. c. inne - personel laboratoriow / pracowni mikrobiologicznych (diagnosci laboratoryjni, technicy) dostateczna: liczba personelu jest wystarczaj^ca w 23 z 38 (61%) podmiotow posiadaj^cych wlasn^ pracowni? / laboratorium mikrobiologiczne. Brak wystarczaj^cej liczby personelu jest cz^sto podnoszonym problemem przez ankietowane jednostki. II. Nadzor nad szkoleniem kadr medycznych L.p. Zagadnienie Opis i ocena Konsultanta Wo.jew6dzkiego 1. Potrzeby szkoleniowe (przyszioiciowo) - opis a. zainteresowanie specjalizacj^ (wedlug stanu brak zainteresowania wsr6d lekarzy specjalizacj^ z mikrobiologii lekarskiej biezgcego) utworzenie miejsc szkoleniowych w ramach liczba dost^pnych miejsc szkoleniowych jest wystarczaj^ca, brak ch^tnych do b. potrzeb szkoleniowych (ewentualnie nowych specjalizowania si? w mikrobiologii lekarskiej w przyszlo ci)
c. 2. 3. 4. zwi^kszenie liczby specjalizuj^ych w ramach potrzeb szkoleniowych (w przypadkach wykorzystania wolnych miejsc) Przeprowadzanie kontroli podmiot6w udzielaj^ych swiadczen zdrowotnych dotyczqcej realizacji ksztalcenia i doskonalenia zawodowego lekarzy, lekarzy dentystow, piel^gniarek, poloznych, farmaceutow oraz os6b wykonuj^cych inne zawody medyczne lub inne zawody maj^ce zastosowanie w ochronie zdrowia, w zakresie wynikaj^cym z programow ksztatcenia (kontrole tylko na podstawie upowaznienia wojewody lub innego organu) Opiniowanie wniosk6w jednostek ubiegaj^cych si? 0 wpisanie ich na prowadzon^ przez ministra wlasciwego do spraw zdrowia list? jednostek organizacyjnych uprawnionych do prowadzenia specjalizacji Wydawanie, na podstawie kontroli, opinii o spelnianiu przez jednostk? uprawnion^ warunkow do prowadzenia stazu podyplomowego lekarzy, lekarzy dentyst(3w, piel^gniarek, poloznych, farmaceutow oraz os6b wykonuj^cych inne zawody medyczne, a takze opinii dotycz^cej sposobu realizacji stazu lub specjalizacji oraz poziomu udzielanych swiadczen zdrowotnych przez osoby wykonuj^ce zawod medyczny zatrudnione w tym podmiocie leczniczym bardzo poz^dane - liczba lekarzy mikrobiologow w wojewodztwie jest niewystarczaj^ca, ale trudne do realizacji - j.w. Nie prowadzono kontroli. Wizytowano Katedr? i Zaklad Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego - jednostk? uprawnion^ do prowadzenia specjalizacji z mikrobiologii lekarskiej oraz mikrobiologii dla osob bez tytuhi diagnosty laboratoryjnego. Pozytywnie zaopiniowano 1 wniosek o wpisanie na list? ministra wtasciwego do spraw zdrowia podmiotow uprawnionych do prowadzenia stazu kierunkowego w zakresie parazytologii w ramach specjalizacji z mikrobiologii medycznej. Nie byto
III. Kontrola podmiotow ivykonuj^cych dziatalnosc lecznicz^ L.p. Zagadnienie Opis i ocena Konsultanta Wojew6dzkiego Przeprowadzenie kontroli (tylko na Nie przeprowadzano kontroli. 1. podstawie upowaznienia wojewody, innych organow) - liczba:... Przeprowadzenie wizytacji konsultanta Nazwa i adres wizytowanych podmiotow: (bez upowaznienia organow) - liczba: Wizytowano Zaktad Mikrobiologii Samodzielnego Specjalistycznego Szpitala Zachodniego w 2. Grodzisku Mazowieckim. Po wizytacji wpisano laboratorium na list? podmiot6w uprawnionych do prowadzenia stazu podstawowego w ramach specjalizacji z mikrobiologii medycznej. 3. 4. 5. Ocena kontrolowanych/wizytowanych podmiotow (z podkresleniem jednostek, w ktorych wyst^pily powazne uchybienia), w tym: Informowanie organow administracji Nie byto rzqdowej, podmiotow, ktore utworzyly podmioty lecznicze, oddzialow wojew6dzkich Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Rzecznika Praw Pacjenta 0 uchybieniach stwierdzonych w wyniku kontroli (prowadzonej na podstawie upowaznienia) Wyst^powanie z wnioskiem do Nie bylo okr^gowych rad wlasciwych samorz^ow zawodowych 0 przeprowadzenie kontroli jakosci udzielanych swiadczen zdrowotnych przez osoby wykonuj^ce dany zawod Ocena dost^pnosci do swiadczen: dobra Ocena zabezpieczenia w sprz^t medyczny i diagnostyczny: dobra Ocena poziomu udzielanych swiadczen: dobra Ocena kwalifikacji personelu medycznego: dobra
medyczny rv. Udzielone opinie i konsultacje L.p. Zagadnienie Opis i ocena Konsultanta Wojewodzkiego 1. Wydawanie opinii dotycz^cych: Nazwa podmiotu leczniczego/komdrki organizacyjnej; dla kogo opinia?; 1. 2. 3. likwidacji lub powstania nowego Nie bylo a. oddziahi szpitalnego, przychodni specjalistycznej, pracowni diagnostycznej, apteki spelniania przez podmiot wykonuj^cy Nie bylo b. dzialalnosc lecznicz^ warunkow do udzielania swiadczen zdrowotnych w danej dziedzinie medycyny stosowanego post^powania Liczba opinii: 2 opinie s^dowe dotycz^e zakazen szpitalnych (dla S^dow Rejonowych). diagnostycznego, leczniczego c. i piel^gnacyjnego w zakresie jego zgodnosci z aktualnym stanem wiedzy, z uwzgl^dnieniem dost^pnosci metod i srodkow wyrob6w medycznych, wyposazenia Nie bylo d. wyrobow medycznych, aktywnych wyrob6w medycznych do implantacji e. innych Nie bylo Konsultacje przypadkow problemowych Na biez^co konsultowanie lekarzy i diagnostbw mikrobiologow w kwestiach dotycz^cych 2. (pom konsultacjami diagnostyki, zapobiegania i leczenia zakazen w wojewodztwie mazowieckm. w ramach wtasnego zatrudnienia)
V. Prognozowanie potrzeb zdrowotnych populacji Wzrastaj^ca opomosc bakterii na antybiotyki zwi^ana z naduzywaniem tej grupy lekow i epidemiczne rozprzestrzenianie si? szczepow lekoopomych na skutek niedostatecznej kontroli zakazen szpitalnych (zwi^zanej m.in. z niedostateczn^ liczba piel?gniarek epidemiologicznych i lekarzy mikrobiologow, dhigim czasem oczekiwania na wyniki badan przesiewowych oraz brakiem mozliwosci izolacji skolonizowanych / zakazonych pacjentow) powoduj^ wzrost cz?stosci ci?zkich, trudnych do leczenia zakazen (w tym wywolywanych przez szczepy opome na wszystkie dost?pne antybiotyki), wyst?powanie ognisk epidemicznych i ryzyko zwi?kszenia umieralnosci w przebiegu chor6b infekcyjnych. W kolejnych latach nalezy spodziewac si? nasilenia tego zjawiska. VI. Podsumowanie ogolnej sytuacji w zakresie danej dziedziny medycyny, farmacji, piel?gniarstwa, innej dziedziny maj^cej zastosowanie w ochronie zdrowia na terenie wojewodztwa 1. Wnioski z catorocznej dziatalnosci konsultanta i problemy do rozwi^zania: Aktualnie gl6wnym problemem pozostaj^ zakazenia i ogniska epidemiczne zakazen szpitalnych wywolywane przez bakterie lekoopome. Na podstawie ankiety wypelnionej przez 75 szpitali w wojewodztwie stwierdzono: obecnosc szczepow KPC (Klebsiella - producing - carbapanemases) w 14 (19%) szpitalach (w tym w 2 szpitalach zanotowano ogniska epidemiczne o tej etiologii); wyst?powanie paleczek Gram(-) wytwarzaj^cych enzymy typu NDM opomych na niemal wszystkie dost?pne antybiotyki w 53 (71%) podmiotach (o 7 wi?cej niz w roku 2016), w tym w 25 (25%) wyst?powanie ognisk epidemicznych wywolywanych przez w/w drobnoustroje; wyst?powanie szczep6w gronkowca zlocistego opomego na metycylin? (MRSA) w 58 (77%) szpitalach (w tym w 2 - ognisk epidemicznych o tej etiologii); wyst?powanie szczepow enterokokow opomych na wankomycyn? (VRE) w 49 (65%) podmiotach (w tym w 2 - ognisk epidemicznych o tej etiologii). W 12 (16%) szpitalach (w porownaniu do 4 w roku 2016) zanotowano zakazenia wywolane przez bakterie opome na wszystkie dost?pne antybiotyki. Konieczne jest upowszechnienie skutecznych program6w racjonalnej antybiotykoterapii, w tym zwi?kszenie zatrudnienia lekarzy mikrobiologow w szpitalach (zwi?kszenie zainteresowania t^ specjalnosci^), oraz poprawa kontroli zakazen szpitalnych - zwi?kszenie liczby piel?gniarek epidemiologicznych w ponad polowie placowek oraz stworzenie wamnk6w do izolacji / kohortacji pacjent6w zakazonych / skolonizowanych przez drobnoustroje lekoopome. Istotn^ kwesti^ jest zwi?kszenie liczby personelu laboratoriow mikrobiologicznych (w ok. 40% placowek) i utatwienie dost?pu do szybkiej diagnostyki mikrobiologicznej, tak, by skrocic czas oczekiwania na wyniki badan (w tym badan przesiewowych).
2. Osi^gni^cia w reprezentowanej dziedzinie Sposrdd 75 zakiad6w opieki zdrowotnej swiadczqcych opiek? catodobow^ (szpitali) w wojewodztwie mazowieckim, ktore wypelnity ankiet? dotyczqc^ sytuacji i potrzeb w obszarze mikrobiologii klinicznej za rok 2017 r 66 (88%) deklaruje prowadzenie programu racjonalej antybiotykoterapii (w tym 86% wprowadzilo standardy profilaktyki okolozabiegowej, a 56% posiada dostosowane do wtasnych potrzeb standardy leczenia zakazen). W 55 (73%) placowek prowadzone s^ aktywne programy promuj^ce higien? r^k, a w 71 (95%) prowadzone s^ badania przesiewowe w kierunku patogen6w alarmowych w momencie przyjmowania pacjentow do szpitala. Powyzsze dane wskazuj^ na rosngc^cq swiadomosc w zakresie wtasciwego stosowania antybiotyk6w i kontroli zakazen, co niestety nie przynosi na razie wymiemych efektow, ze wzgl?du glownie na niedostateczn^ liczb? odpowiedniego personelu i brak mozliwosci skutecznego izolowania pacjent6w skolonizowanych / zakazonych drobnoustrojami opomymi. jtn. rt)6d. ^^^^^^ y -Fangrat Konsultant woj. w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej pieczqtka i podpis