WZORY Z IZYKI POZNANE W GIMNAZJM. CięŜa ciała. g g g g atość cięŝau ciała N, aa ciała kg, g tały ółczyik zay zyiezeie zieki, N g 0 0 kg g. Gętość ubtacji. getoc aa objetoc ρ V Jedotką gętości kładzie SI jet kg 3 V ρ ρ V 3. Ciśieie S, ciśieie Pa,, atość iły aciku, acie N, S ole oiezchi, a któą działa acie, Jedotką ciśieia jet akal. N akal Pa. akal jet to ciśieie, jakie yiea iła aciku N a oiezchię. 4. Ciśieie hydotatycze ρ g h - ciśieie hydotatycze Pa, kg, ρ - gętość cieczy 3 g zyiezeie ziekie N g 0, kg h yokość łua cieczy (głębokość). Ciśieie atofeycze yoi około b 000 hpa. Ciśieie cieczy a głębokości h
b + ρ g h 5. Watość iły you cięŝa yatej cieczy (gazu) ρ V c c g ρ c gętość cieczy (gazu), zyiezeie ziekie V c N g 0 kg 6. Ruch jedotajy otoliioy ędkość doga cza v t objętość yatej cieczy (yatego gazu),. t t v v [ ] Pędkość touek ektoa zeuięcia do czau, któy to zeiezczeie atąiło. x v t v - ędkość, x - zeuięcie, t - cza taia zeuięcia. 7. Pędkość śedią obliczay, dzieląc całkoitą dogę cał zebytą zez ciało (całkoite zeiezczeie x ) zez cza taia uchu t cał ( t ). v ś t cal cal v ś c x t c c 8. Pędkość chiloą dzieląc dogę zebytą zez ciało badzo kótki czaie zez te cza. v ch t 0 (cza dąŝy do zea) t 9. Ruch jedotajie zyiezoy otoliioy Watość ektoa zyiezeia: a v t Pzyiezeie a to touek zyotu atości ektoa ędkości v do czau t, któy te zyot atąiło. Jedotką zyiezeia jet. v
Ciało ouza ię z zyiezeie o atości, kiedy czaie ośie 3 jego ędkość o. Doga uchu jedotajie zyiezoy otoliioy (bez ędkości oczątkoej): a t Watość ektoa ędkości (zybkość) uchu jedotajie zyiezoy otoliioy (bez ędkości oczątkoej): v a t 0. Ruch jedotajie oóźioy otoliioy Doga uchu jedotajie oóźioy otoliioy (v ędkość oczątkoa): a t v t Watość ektoa ędkości (zybkość) uchu jedotajie oóźioy otoliioy: v v a t. II zaada dyaiki. a a a. Jedotką iły jet iuto. [ ] kg kg N N N to iła, któa ciału o aie kg adaje zyiezeie. 3. Sadek obody g 9,8 0 v g t 4. Pęd (ęd ay) ęd aa * ędkość h g t
v Jedotką ędu jet kg 4 5. Watość ędkości uchu jedotajy o okęgu: v t Π t T Π v T oień okęgu, T cza otzeby a okoaie całego okęgu. 6. Watość iły gaitacji działającej iędzy doa ciałai (Pao ozechego ciąŝeia). G, ay ciał, odległość iędzy ich śodkai, G tała gaitacji. G 6,67 0 N kg Stała gaitacji to iła, z któą działają a iebie da ciała o aach kg z odległości. 7. Paca echaicza aca iła * zeuięcie gdy jet otoadłe do to W 0 Jedotką acy kładzie SI jet dŝul. dŝul J N* W (gdy ),
Paca a atość J, gdy zotała ykoaa zez iłę N i jeŝeli atąiło zeuięcie ciała o. 5 J kg N kg 8. Moc (P) to aca (W) ykoaa jedotce czau. W W P P v t t t Jedotką ocy kładzie SI jet at. J at W W J N kg kg N 3 W to oc takiego uządzeia, któe czaie ykouje acę J. E 9. Pzyot eegii otecjalej gaitacji zględe ybaego oziou, lub eegia otecjala gaitacji (E ) zględe tego oziou. E g h E g h E - zyot eegii otecjalej J, aa ciała kilogaach yieioego a yokość h etach, g zyiezeie ziekie (g 0 / ). 0. Eegia kietycza. v E k Jedotka eegii kietyczej: [ E k ] kg kg N J. I zaada teodyaiki E E - zyot eegii eętzej ciała J, W aca ykoaa ad ciałe J, Q ilość zekazaego cieła J. W + Q. Cieło łaście ubtacji (c) Q c T
Jedotka cieła łaściego J c] kg o C [ lub J [ c]. kg K 6 3. Cieło Q otzebe do ogzaia kilogaó ubtacji o T toi celjuza. Q c T Taki a jet zyot eegii eętzej tego ciała. 4. Cieło toieia (c t ) c t Q c t cieło toieia - aa ciała [kg], J kg, E Q c T Q - ilość cieła otzebego do toieia ciała tałego teeatuze toieia [J]. Q c t 5. Cieło kzeięcia (c k ) c k Q c k - cieło kzeięcia - aa ciała [kg], J kg Q - ilość cieła oddaa odcza kzeięcia [J]. Q ck,
7 6. Cieło aoaia (c ) teeatuze zeia. c Q c Q c - cieło aoaia - aa ciała [kg], J kg, Q - ilość cieła otzebego do yaoaia cieczy teeatuze zeia [J]. 7. Cieło kalaia (c ) teeatuze kalaia. c Q c - cieło kalaia - aa ciała [kg], J kg Q - ilość cieła oddaa odcza kalaia [J]. Q c, 8. Dgaia i fale oke dgań T, [T] f czętotliość f, [f] Hz T T f [ f ] hec Hz
Pędkość ozchodzeia ię fali: v λ vλ f T 8 9. Siła zajeego oddziałyaia dóch aelektyzoaych ciał (Pao couloba) k q q N C 9 k 9 0 30. NatęŜeie ądu elektyczego I. q I t I atęŝeie ądu elektyczego aeach, q ielkość ładuku zełyającego zez ozeczy zekój zeodika kulobach, t cza zełyu daej ocji ładuku ekudach. C Jedotką atęŝeia ądu kładzie SI jet ae (A). A 3 Oó elektyczy I R Jedotką oou elektyczego jet o. V o Ω A 3. Pao Oha I R 33. Oó elektyczy (ezytacja) zeodika R oó elektyczy zeodika oach, l długość zeodika etach, ρ - oó łaściy zaleŝy od odzaju ateiału 34. Moc ądu elektyczego. P I oc aięcie * atęŝeie Jedotka ocy ądu elektyczego Rρ W V A l S Ω 35. Paca ądu elektyczego W I t Jedotką acy ądu elektyczego i eegii elektyczej jet atoekuda W W * J
kiloatogodzia kwh kw * h 00 W * 3600 3 600 000 W 3 600 000 J. W 36. Naięcie elektycze I t J [ ] V A jedotka aięcia olt (V) 9 37. Eegia ądu elektyczego E el q. 38. Saość uządzeia η. Wu Pu η 00% lub η 00% Wd Pd W u aca uŝytecza, W d aca dotaczoa. 39. Połączeie zeegoe odbioikó (ooikó): Oó zatęczy R R + R +... 40. Połączeie óoległe odbioikó (ooikó) oó zatęczy R R + R +... B I l 4. Watość iły elektodyaiczej: N tela T A B - idukcja agetycza tetach l długość zeodika zajdującego ię olu agetyczy (otoadle do liii tego ola), I atęŝeie ądu elektyczego łyącego zez zeodik A. 4 Dla tafoatoa oboiązują atęujące zaleŝości: Pzekładia tafoatoa I I I I
43. Pędkość śiatła c oaz kaŝdej iej fali elektoagetyczej óŝi, iezaleŝie od długości fali i czętotliości jet zaze tała i yoi: k k c 9979 300000 44. Zieciadła kulite f Róaie zieciadła klęłego. x + y f 0 Poiękzeie obazu (). h h y x 45. Wółczyik załaaia śiatła () ośodka dugiego zględe iezego (. zkła zględe oietza). v v v ędkość śiatła ośodku iezy, v ędkość śiatła ośodku dugi. 46. Róaie oczeki. + x y f Poiękzeie obazu otzyaego za oocą oczeki kuiającej. y x h h Z f Jedotką zdolości kuiającej jet diotia. diotia D. Zdolość kuiająca oczeki (Z) to odotość jej ogikoej (f) yaŝoej etach. Zdolość kuiająca układu oczeek ciekościeych utaioych a jedej oi otyczej badzo bliko iebie. Z Z + Z + Z + + 3 Z