Scenariusz lekcji Autor/ka / Autorzy: Grażyna Rechnio Trenerka wiodąca: Olga Wieczorek-Trzeciak Tytuł lekcji Powtórzenie i utrwalenie wiadomości o układzie pokarmowym. Data i miejsce realizacji Zespół Szkół w Żakowie Adresaci Uczniowie klasy II gimnazjum Cel CEL OGÓLNY: uczeń potrafi określić rolę składników pokarmowych dla organizmu CELE OPERACYJNE: uczeń wie, jaki wpływ na organizm mają dodatki do żywności, uczeń umie odczytać skład żywności i dokonać analizy jej składników, uczeń potrafi wybrać odpowiednie dla siebie produkty, uczeń umie interpretować informacje, uczeń dostrzega konieczność wdrożenia zasad racjonalnego żywienia w codziennym życiu, uczeń kształtuje poczucie odpowiedzialności za swoje zdrowie. Zaplanowany sposób ewaluacji Praca klasowa
Scenariusz ramowy Nazwa ćwiczenia i jego krótki opis Czas Materiały 1. Faza wprowadzająca - "Ciocia z Ameryki" 15 minut Uczniowie siedzą w kręgu. Kolejno opisują i pokazują produkt spożywczy, który chcieliby dostać od cioci z krótkim uzasadnieniem. 2. Faza realizacyjna - praca w grupach 20 minut Nauczyciel dzieli klasę na dwuosobowe grupy i rozdaje karty pracy oraz opakowania wybranych produktów. Wyjaśnia jakie jest zadanie uczniów: należy przeczytać skład produktów których opakowania leżą przed grupą i posegregować je wg kolumn z kart pracy. Każda grupa po wykonaniu tego zadania skupia się na dodatkach do żywności i na podstawie otrzymanych materiałów kwalifikuje je na szkodliwe i nieszkodliwe. Poszczególne grupy prezentują swoje wyniki. Nauczyciel wspólnie z klasą porównuje produkty z poszczególnych grup i stara się wybrać produkty o najzdrowszym składzie (tzn. z najmniejszą ilością dodatków, lub dodatków nieszkodliwych) Uczniowie uzasadniają dlaczego istotne jest czytanie informacji na opakowaniach Wnioskują czy należy dokonywać wyboru w codziennych zakupach żywnościowych. 3. Faza podsumowująca - "Kostka" 10 minut Uczniowie siedzą w kręgu. Rzucają kostką, na której ściankach są po 3 produkty spożywcze. Zadaniem ucznia, do którego zostanie rzucona kostka jest wybranie najzdrowszego z nich i krótkie uzasadnienie (etykiety produktów umieszczonych na kostce są dostępne dla uczniów).
Szczegółowe materiały dla nauczyciela/nauczycielki KARTA PRACY Zadanie 1 Podzielcie składniki podane na opakowaniach i umieśćcie je w poszczególnych kolumnach tabeli: produkt białka cukry tłuszcze witaminy dodatki sztuczne baton czekoladowy jogurt owocowy
chipsy cola Zadanie 2 Wszystkie składniki z kolumny dodatki sztuczne podzielcie na szkodliwe i nieszkodliwe, korzystając z materiałów, które otrzymaliście.
dodatki sztuczne baton czekoladowy jogurt owocowy chipsy cola szkodliwe nieszkodliwe szkodliwe nieszkodliwe szkodliwe nieszkodliwe szkodliwe nieszkodliwe
Wykaz niektórych dodatków do żywności DODATKI NIESZKODLIWE 100 101 132 140 160 161 162 163 170 174 175 200 201 202 203 236 237 238 260 261 262 263 270 280 281 290 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 322 325 326 327 330 331 332 333 334 335 336 337 400 401 402 403 404 405 406 408 409 410 411 413 414 420 421 422 440 471 472 473 474 475 480 DODATKI PODEJRZANE 125 150 151 153 154 155 172 173 180 240 241 477
DODATKI WYWOŁUJĄCE ZABURZENIA JELITOWE 220 221 222 223 224 225 226 227 228 DODATKI WYWOŁUJĄCE ZABURZENIA TRAWIENNE (ŻOŁĄDKOWE) 310 311 312 338 339 340 341 407 450 451 461 462 463 465 466 230 231 232 233 DODATKI WYWOŁUJĄCE CHOROBY SKÓRY 311 312 DODATKI WYWOŁUJĄCE UCZULENIE NERWOWE (WYSYPKI) 220 DODATKI NISZCZĄCE WITAMINY Z GRUPY B DODATKI WYWOŁUJĄCE CHOROBY NACZYŃ KRWIONOŚNYCH (ZABURZENIA CIŚNIENIA) 250 251 252
DODATKI NIEBEZPIECZNE (REAKCJE ALERGICZNE) 102 110 120 122 124 127 123 DODATKI BARDZO NIEBEZPIECZNE DODATKI RAKOTWÓRCZE 123 131 142 210 211 212 213 214 215 216 217 230 239 DODATKI ZAKAZANE 103 105 111 121 125 126 130 152 181 Źródło: http://www.eioba.pl
Dodatki spożywcze Barwniki Dodatki do żywnosci E i ich wpływ na organizm człowieka: E 100 nieszkodliwy (kurkumina) E 101 nieszkodliwy (rybaflawina) E 102 niebezpieczny (tartaksyna) E 103 zabroniony E 104 podejrzany (żółć benzopirydrynowa) E 105 zabroniony E 110 niebezpieczny (żółć pomarańczowa S) E 111 zabroniony E 120 niebezpieczny (koszenilina) E 121 zabroniony E 122 podejrzany (azorubina) E 123 bardzo niebezpieczny (barwnik amoniakalny) E 124 niebezpieczny (róż koszenilinowa) E 125 zabroniony E 126 zabroniony E 127 niebezpieczny (erytozyna) E 130 zabroniony E 131 rakotwórczy (błękit patentowy) E 132 nieszkodliwy (indygotyna) E 140 nieszkodliwy (chlorofil) E 141 podejrzany (związek chlorofilowy) E 142 rakotwórczy (zieleń lisaminowa) E 150 podejrzany (karmel) E 151 podejrzany (czerń brylantowa B.N.) E 152 zabroniony E 153 nieszkodliwy (węgiel drzewny) E 160 nieszkodliwy (karotenoidy) E 161 nieszkodliwy (ksantofil) E 162 nieszkodliwy (betanina) E 163 nieszkodliwy (antocyjan) E 170 nieszkodliwy (węglan wapnia) E 171 podejrzany (dwutlenek tytanu; zabroniony w Polsce) E 172 podejrzany (tlenki i wodorotlenki żelaza) E 173 podejrzany (aluminium) E 174 nieszkodliwy (srebro) E 175 nieszkodliwy (złoto) E 180 podejrzany (pigment rubinowy) E 181 -tanina; niebezpieczny; Konserwanty E 200 nieszkodliwy (kwas sorbowy), sery, margaryny i inne E 201 nieszkodliwy (sól sodowa kwasu sorbowego), sery, margaryny i inne E 202 nieszkodliwy (sól potasowa kwasu sorbowego), sery, margaryny i inne E 203 nieszkodliwy (sól wapniowa kwasu sorbowego), sery, margaryny i inne E 210 rakotwórczy (benzoesan), napoje gazowane, majonezy, marynaty, konserwy owocowe i warzwyne, sałatki E 211 rakotwórczy (benzoesan sodu) E 212 rakotwórczy (benzoesan potasu) E 213 rakotwórczy (benzoesan wapnia) E 214 rakotwórczy (benzoesan etylu) E 215 rakotwórczy (benzoesan estru etylowego) E 216 rakotwórczy (benzoesan propylu) E 217 rakotwórczy (benzoesan estru propylu) E 218 rakotwórczy (benzoesan metylu) E 219 rakotwórczy (benzoesan estru metylu) E 220 niszczy witaminę B12 (bezwodnik siarki), soki owocowe i koncentraty, wino, suszone owoce E 221 zakłóca czynności jelit (siarczyn sodu) E 222 zakłóca czynności jelit (dwusiarczyn sodu) E 223 zakłóca czynności jelit (metadwusiarczyn sodu) E 224 zakłóca czynności jelit (metadwusiarczyn potasu) E 226 zakłóca czynności jelit (siarczyn wapnia) E 227 zakłóca czynności jelit (dwusiarczyn wapnia) E 230 zakłóca czynności skóry (dwufenyl), owoce cytrusowe (zabezpieczenie skórek przed owadami) E 231 zakłóca czynności skóry (ortofenylofenol) E 232 zakłóca czynności skóry (ortofenyl sodu) E 233 zakłóca czynności skóry (2, 4 - thiaxolyl) E 236 nieszkodliwy (kwas mrówkowy), ryby wędzone, surowe soki owocowe E 237 nieszkodliwy (mrówczan sodu) E 238 nieszkodliwy (mrówczan wapnia) E 239 rakotwórczy (heksamina) E 249 szkodzi przy nadciśnieniu (azotyn potasu), wędliny E 250 szkodzi przy nadciśnieniu (azotyn sodu), wedliny E 251 szkodzi przy nadciśnieniu (azotan sodu), sery podpuszczkowe i topione E 252 szkodzi przy nadciśnieniu (azotan potasu), sery podpuszczkowe i topione E 260 nieszkodliwy (kwas octowy), marynaty: śledzie, grzyby, sałatki E 261 nieszkodliwy (octan potasu) marynaty: śledzie, grzyby, sałatki E 262 nieszkodliwy (dwuoctan sodu) marynaty, śledzie, grzyby, sałatki E 263 nieszkodliwy (octan wapnia) marynaty, śledzie, grzyby, sałatki E 270 nieszkodliwy (kwas mlekowy) E 280 nieszkodliwy (kwas propionowy) E 281 nieszkodliwy (sól sodowa kwasu propionowego)
E 282 nieszkodliwy (sól wapniowa kwasu propionowego) E 283 nieszkodliwy (sól potasowa kwasu propionowego) E 290 zakłóca czynnosci jelit (dwutlenek węgla), konserwant; napoje, wody mineralne E 296 - szkodliwy; wycofany w USA; Antyutleniacze (antyoksydanty) Emulgatory (zagęszczacze) E 300 nieszkodliwy (witamina C) E 301 nieszkodliwy (sól sodowa kwasu askorbinowego) E 302 nieszkodliwy (sól wapniowa kwasu askorbinowego) E 304 nieszkodliwy (kwas palmitynowy) E 306 nieszkodliwy (witamina E) E 307 nieszkodliwy (witamina E jako produkt syntezy) E 308 nieszkodliwy (witamina E jako produkt syntezy) E 309 nieszkodliwy (witamina E jako produkt syntezy) E 310 powoduje wysypki (galusan propylowy) E 311 powoduje wysypki (galusan octylowy) E 312 powoduje wysypki (galusan dodecylowy) E 320 zwiększa poziom cholesterolu, zabroniony (BHA) E 321 zwiększa poziom cholesterolu, zabroniony (BHT) E 322 nieszkodliwy (lecytyna) E 325 nieszkodliwy (sól sodowa kwasu mlekowego), sery, pieczywo, pasztety E 326 nieszkodliwy (sól potasowa kwasu mlekowego) E 327 nieszkodliwy (sól wapniowa kwasu mlekowego), desery w proszku E 330 rakotwórczy (kwas cytrynowy), odpady poprodukcyjne cukru; różne E 331 nieszkodliwy (sól sodowa kwasu cytrynowego) E 332 nieszkodliwy (sól potasowa kwasu cytrynowego) E 333 nieszkodliwy (sól wapniowa kwasu cytrynowego) E 334 nieszkodliwy (kwas winowy) E 335 nieszkodliwy (sól sodowa kwasu winowego) E 336 nieszkodliwy (sól potasowa kwasu winowego) E 337 nieszkodliwy (sól wapniowa kwasu winowego), sery, przetwory mięsne E 338 zakłóca trawienie (kwas ortofosforowy) E 339 zakłóca trawienie (sól sodowa kwasu ortofosforowego) E 340 zakłóca trawienie (sól potasowa kwasu ortofosforowego) E 341 zakłóca trawienie (sól wapniowa kwasu ortofosforowego) E 342-343 - podejrzany; E 355 - podejrzany; E 400 nieszkodliwy (kwas alginowy) E 401 nieszkodliwy (alginian sodowy) E 402 nieszkodliwy (alginian potasowy) E 403 nieszkodliwy (alginian amonowy) E 404 nieszkodliwy (alginian wapniowy) E 405 nieszkodliwy (alginian propylenowo - glikolowy) E 407 zakłóca trawienie (karagenan) E 450 zakłóca trawienie (fosforany) E 461 zakłóca trawienie (metyloceluloza) E 462-463 - zaburzenia żołądka, rakotwórczy (związki celulozy); E 465-466 - zaburzenia żołądka, rakotwórczy (związki celulozy); E 470 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; nie dopuszczony w Polsce; E 471 - podejrzany; może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 472 - podejrzany; może zawierać składniki z uboju zwierząt; w Polsce niedopuszczona wersja E 472 d, e, f; E 473-474 - nieszkodliwy; może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 475 - nieszkodliwy; może zawierać składniki z uboju zwierząt; znajduje się w margarynach; nie dopuszczony w Polsce; E 476 - może zawierać składniki z uboju zwierząt;
E 385 - sól kwasu EDTA; nie dopuszczony w Polsce; E 477 - podejrzany, zaburzenia żołądka (ester propylenowo- glikolowy); może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 478 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 480 - nieszkodliwy; E 481-483 - mogą zawierać składniki z uboju zwierząt; E 491-495 - mogą zawierać składniki z uboju zwierząt; Inne E 500a - węglan sodu, soda - syntetyczny, regulator kwasowości; różne E 500b - wodorowęglan sodu (kwaśny węglan sodu), soda oczyszczona - syntetyczny, regulator kwasowości, środek spulchniający; sery, wypieki i inne E 501a - węglan potasu - syntetyczny, regulator kwasowości; różne E 501b - wodorowęglan potasu (kwaśny węglan potasu) - syntetyczny, regulator kwasowości, środek spulchniający; różne E 503a - węglan amonu - syntetyczny, regulator kwasowości, środek spulchniający; różne E 503b - wodorowęglan amonu (kwaśny węglan amonu) - syntetyczny, regulator kwasowości, środek spulchniający; różne (podczas pieczenia ulatnia się całkowicie) E 504 - węglan magnezu - syntetyczny, środek spulchniający; różne E 508 - chlorek potasu - konserwy, wędliny i wyroby garmażeryjne, nieszkodliwy; E 524 - silnie żrące; E 529 - silnie żrące; E 536 - żelazocyjanek potasu - syntetyczny, usuwa jony żelaza; sól kuchenna, wino E 575-579 - glukoniany - syntetyczny, przeciwdziałają zbrylaniu; sproszkowane produkty żywnościowe E 620 - kwas L-glutaminowy - syntetyczny, wzmocnienie smaku potraw; przyprawy, koncentraty zup w proszku, konserwy mięsne i inne E 621 - glutaminian sodu - syntetyczny, wzmocnienie smaku potraw E 541 - podejrzany; E 542 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 551-559 - dwutlenek krzemu i krzemiany; nie dopuszczony w
Polsce; E 570 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; nie dopuszczony w Polsce; E 572 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 631 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 635 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 640 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 900 - silikon; nie dopuszczony w Polsce; E 901 - wosk pszczeli; nieszkodliwy; E 904 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 920 - może zawierać składniki z uboju zwierząt; E 951 - aspartam; podejrzany o powodowanie raka mózgu; Źródło: http://magicsport.pl/news/zdrowie/dodatki,do,zywnosci,n177.html http://ciekawnik.pl