Katarzyna Maciejewska Urząd Statystyczny w Poznaniu Oddział w Kaliszu
DEFINICJE ŚWIADOMOŚCI Świadomość: zdolność człowieka do zdawania sobie sprawy ze swego istnienia i z tego co jest przedmiotem jego postrzegania Świadomość statystyczna: zdolność wynikająca z posiadanej wiedzy, która pozwala zrozumieć statystykę jako naukę zajmującą się obserwacją i analizą otaczającego nas świata oraz właściwie się nią posługiwać
KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI STATYSTYCZNEJ Czynniki kształtujące świadomość statystyczną: Forma i zakres edukacji statystycznej Wiedza o procesach społeczno gospodarczych Umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji Właściwa postawa społeczna Zaufanie do statystyki publicznej oraz innych instytucji i organizacji statystycznych
CHARAKTERYSTYKA BADANIA EUROBAROMETR Eurobarometr regularne badania opinii publicznej prowadzone na zlecenie Komisji Europejskiej Eurobarometr Badanie Specjalne 323 - Wskaźniki Ekonomiczne Wiedza Europejczyków Termin badania : 28.06 17.09 2009 r. Cel badania- zbadanie świadomości i wiedzy obywateli UE dotyczącej wskaźników ekonomicznych. Ponieważ dane ekonomiczne publikowane w mediach krajowych mogą się różnić między sobą, w celu właściwej oceny odpowiedzi dotyczących wzrostu PKB, stopy inflacji i stopy bezrobocia wszystkie odpowiedzi różniące się o 20% w obu kierunkach od oficjalnych danych zostały zdefiniowane jako odpowiedzi prawidłowe.
Dania Szwecja Holandia Luxemburg Finlandia Cypr Belgia Irlandia Grecja Słowacja Czechy Austria Portugalia Estonia Litwa Rumunia Bułgaria Łotwa Słowenia Polska Malta Hiszpania Włochy Francja Węgry Niemcy Wlk. Brytania BADANIE ZAUFANIA DO DANYCH STATYSTYCZNYCH Wykres 1. Osobiście w jakim stopniu Pan(i) ufa oficjalnym danym statystycznym (w naszym kraju), na przykład danym dotyczącym inflacji, bezrobocia i wzrostu gospodarczego? Czy powiedział(a)by Pan(i), że ufa oficjalnym danym statystycznym czy nie ufa? 70% 70% 69% 68% 67% 61% 58% 57% 56% 55% 54% 53% 52% 51% 51% 50% 47% 47% 45% 45% 43% 43% 42% 40% 37% 36% 33% 26% 26% 27% 26% 28% 30% 40% 20% 41% 40% 43% 40% 27% 42% 39% 29% 34% 47% 48% 41% 35% 45% 41% 56% 54% 55% 61% ufam nie ufam nie wiem Źródło: opracowanie własne na podstawie Special Eurobarometer 323. 4% 4% 4% 6% 5% 9% 2% 23% 3% 5% 3% 7% 21% 7% 10% 21% 19% 6% 7% 14% 22% 12% 17% 4% 9% 9% 6% %
decyzje polityczne są podejmowane na podstawie danych statystycznych (%) ANALIZA KORELACJI 90 80 70 60 50 40 30 Wykres 2. Korelacyjny wykres rozrzutu zmiennych R² = 0,43 AT BE UK EL IE CY DE ES PT FR SI RO EE PL IE LT SK CZ HU MT BG LV DK NL LU FI SE 20 40 60 80 zaufanie do danych statystycznych (%) BE Belgia BG Bułgaria CZ Czechy DK Dania DE Niemcy EE Estonia EL Grecja ES Hiszpania FR Francja IE Irlandia IT Włochy CY Cypr LT Litwa LV Łotwa LU Luxemburg HU Węgry MT Malta NL Holandia AT Austria PL Polska PT Portugalia RO Rumunia SI Słowenia SK Słowacja FI Finlandia SE Szwecja UK Wlk. Brytania Źródło: opracowanie własne na podstawie Special Eurobarometer 323.
BADANIE OPINII DOTYCZĄCEJ WIEDZY WSKAŹNIKÓW EKONOMICZNYCH Cypr Luxemburg Francja Rumunia Łotwa Finlandia Portugalia Grecja Czechy Belgia Szwecja Hiszpania Włochy Estonia Słowacja Dania Malta Litwa Irlandia Węgry Wlk. Brytania Holandia Polska Bułgaria Austria Niemcy Słowenia Wykres 3. Czy zgadza sie Pan(i) ze stwierdzeniem, że warto znać dane ekonomiczne dotyczące wzrostu gospodarczego, stopy inflacji i bezrobocia. Czy Pan(i) zgadza się z tym stwierdzeniem czy nie zgadza się? 84% 82% 81% 80% 79% 77% 77% 77% 76% 74% 74% 74% 74% 73% 73% 72% 70% 69% 69% 68% 66% 66% 65% 65% 61% 60% 95% 11% 15% 5% 14% 16% 18% 7% 16% 16% 20% 22% 24% 9% 14% 20% 22% 21% 18% 23% 8% 24% 25% 32% 18% 20% 30% 31% 35% 2% 3% 5% 3% 4% 3% 7% 3% 2% 2% 17% 12% 6% 5% 6% 10% 7% 23% 7% 7% 2% 16% 15% 5% 8% 5% całkowicie się zgadzam i raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam i całkowicie się nie zgadzam nie wiem Źródło: opracowanie własne na podstawie Special Eurobarometer 323. %
BADANIE POZIOMU WIEDZY Wykres 4. Poziom wiedzy dotyczącej wysokości PKB, stopy inflacji i stopy bezrobocia - liczba prawidłowych odpowiedzi Słowacja Szwecja Polska Holandia Węgry Niemcy Łotwa Słowenia Belgia Finlandia Austria Luxemburg Estonia Francja Dania Malta Hiszpania Litwa Grecja Czechy Bułgaria Cypr Wlk. Brytania Włochy Irlandia Portugalia Rumunia 42% 41% 40% 38% 35% 33% 32% 29% 28% 28% 27% 27% 25% 25% 24% 23% 23% 22% 21% 21% 20% 16% 15% 15% 14% 13% 11% 58% 59% 60% 62% 65% 67% 68% 71% 72% 72% 73% 73% 75% 75% 76% 77% 77% 78% 79% 79% 80% 84% 85% 85% 86% 87% 89% 1-3 prawidłowe odpowiedzi brak prawidłowych odpowiedzi Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Special Eurobarometer 323. %
ANALIZA SKUPIEŃ
ANALIZA SKUPIEŃ BE Belgia DK Dania LU Luxemburg AT Austria FI Finlandia DE Niemcy LV Łotwa HU Węgry PL Polska SK Słowacja EL Grecja IE Irlandia CY Cypr PT Portugalia RO Rumunia NL Holandia SE Szwecja BG Bułgaria CZ Czechy EE Estonia ES Hiszpania FR Francja IT Włochy LT Litwa MT Malta SI Słowenia UK Wlk. Brytania
KONSEKWENCJE BRAKU ŚWIADOMOŚCI STATYSTYCZNEJ Najczęściej widoczne przejawy braku świadomości statystycznej: Niewiedza dotycząca celu dostarczania i zakresu wykorzystania przekazywanych danych statystycznych oraz potrzeby zapewnienia odpowiedniej ich jakości, Nieznajomość zasad tajemnicy statystycznej, Porównywanie obiektów nieporównywalnych ( średnio zakupiono 1,71 produktu, podczas gdy produkty są diametralnie różne), Przeprowadzanie operacji arytmetycznych na zmiennych mierzonych na skalach nominalnej i porządkowej
KONSEKWENCJE BRAKU ŚWIADOMOŚCI STATYSTYCZNEJ Nierozróżnianie procentów od punktów procentowych lub też tendencji wzrostowej od tempa wzrostu, Nieprawidłowe konstruowanie wykresów (np. łączenie linią wartości dla kategorii), Nieumiejętność przeliczenia wartości nominalnych na realne (w tym stosowania i interpretacji wskaźników dynamiki), Stosowanie nierealnych określeń typu statystyczny Polak, statystyczna firma, Podawanie wieloznacznych odwołań (np. Źródło: GUS )
AKTYWACJA ŚWIADOMOŚCI STATYSTYCZNEJ Wzmacnianie świadomości statystycznej poprzez: Nacisk na edukację statystyczną, Obecnie brak przedmiotu Statystyka natomiast elementy statystyki opisowej znajdują się w podstawie programowej kształcenia ogólnego - przedmiot matematyka dla II etapu edukacyjnego (szkoła podstawowa, klasy IV-VI), III etapu edukacyjnego (gimnazjum) oraz IV etapu edukacyjnego (szkoła pondgimnazjalna). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Dz.U. z 2012 nr 977).
AKTYWACJA ŚWIADOMOŚCI STATYSTYCZNEJ Przeprowadzanie regularnie badań wśród statystyków mających bezpośredni kontakt z respondentami w celu rozpoznawania bieżących problemów, Wprowadzenie zasad postępowania w kontaktach z respondentami w celu wykreowania właściwego wizerunku statystyka i urzędów statystycznych, Zwiększenie wymiaru zajęć ze statystyki opisowej na studiach wyższych i rozszerzenie ich zakresu o elementy szczególnie istotne dla świadomości statystycznej
AKTYWACJA ŚWIADOMOŚCI STATYSTYCZNEJ Kampanie informacyjne dotyczące Statystyki Polskiej Organizowanie Drzwi otwartych w urzędach statystycznych Propagowanie udziału w badaniu satysfakcji i potrzeb użytkowników informacji statystycznych Kreowanie nowych i kontynuacja obecnych konkursów statystycznych
Przykłady konkursów organizowanych dla uczniów szkół dziennych ponadgimnazjalnych: Charakterystyka konkursu Nazwa konkursu i obszar działania Statystyka mnie dotyka województwo wielkopolskie Sigma Kwadrat województwo lubelskie KONKURSY STATYSTYCZNE Zestaw zadań konkursowych obejmuje łącznie dwie części: część I składa się z trzech zadań do wyboru, część II zawiera 30 pytań testowych. Konkurs składa się z dwóch etapów Etap I - zespół wybiera i realizuje jedno zadanie z zakresu statystyki i demografii spośród zadań zamieszczonych na stronie internetowej konkursu, Etap II - Podczas finału wybrane wcześniej przez Komisję Konkursową zespoły udzielają odpowiedzi na pytania testowe oraz problemowe z wiedzy statystycznej i demograficznej. Statystyka wokół nas województwo łódzkie Zadanie konkursowe polega na opracowaniu jednego z trzech podanych zagadnień.
Nazwa konkursu i obszar działania Analityk danych województwo śląskie Statystyk widzi więcej województwo dolnośląskie KONKURSY STATYSTYCZNE Charakterystyka konkursu Konkurs składa się z dwóch etapów Etap I -W pierwszym etapie konkursu uczestnicy samodzielnie wybierają zadanie do opracowania. Zadania do wyboru zostają przedstawione na stronie internetowej, Etap II - 8 najlepszych zespołów zostaje zakwalifikowanych do etapu finałowego. W II etapie zespoły rozwiązują w dniu finału przygotowane zadania. Konkurs składa się z trzech etapów Etap I zespół wybiera i pisemnie opracowuje jeden z zaproponowanych tematów. Komisja konkursowa kwalifikuje do II etapu 5 zespołów, Etap II Wybrane zespoły biorą udział w pisemnym teście sprawdzającym podstawową wiedzę z zakresu statystyki i bankowości. Do finału konkursu przechodzą 3 zespoły, które uzyskają najwięcej punktów w teście, Etap III Rozgrywka finałowa przeprowadzona jest w formie quizu składającego się z trzech zadań zespołowych oraz dwóch serii pytań skierowanych do każdego z członków zespołów.