ZRÓWNOWAŻONA INTENSYFIKACJA ROLNICTWA W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ O ZRÓŻNICOWANEJ STRUKTURZE AGRARNEJ. mgr Jakub Staniszewski

Transkrypt

1 ZRÓWNOWAŻONA INTENSYFIKACJA ROLNICTWA W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ O ZRÓŻNICOWANEJ STRUKTURZE AGRARNEJ mgr Jakub Staniszewski XXIII KONGRES STOWARZYSZENIA EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU BIAŁA PODLASKA, 7-9 WRZEŚNIA 2016

2 CEL PRACY i HIPOTEZY BADAWCZE CEL: Identyfikacja występowania zależności pomiędzy koncentracją czynnika ziemi a ekonomiczną i środowiskową produktywnością rolnictwa w zbiorowości państw Unii Europejskiej w 2013 roku. H1: Większa koncentracja czynnika ziemi sprzyja zwiększeniu produktywności ekonomicznej czynnika ziemi. H2: Większa koncentracja czynnika ziemi zwiększa presję rolnictwa na środowisko naturalne. 2

3 METODOLOGIA I ŹRÓDŁA DANYCH Koncentracja czynnika ziemi Współczynnik GINI [Majchrzak 2015]: G = 1 k i=1 xcumi + x cumi 1 2 n cumi n cumi 1 x cum k n cumk 2 gdzie: x cumi - wartość skumulowana cechy dla przedziału i n cumi - wartość skumulowana liczebności dla przedziału i Produktywność ekonomiczna produktywność czynnika ziemi: P econ = AG. O UAA gdzie: AG. O- wartości produkcji towarów rolniczych (bez uwzględnienia wartości wyświadczonych usług), w cenach producenta (bez uwzględnienia dopłat do produktów oraz podatków), wyrażona w mln euro ważonych parytetem siły nabywczej. Kod Eurostat: aact_eaa01 UAA- powierzchnię użytków rolnych. Kod Eurostat: ef_kvfta 3

4 METODOLOGIA I ŹRÓDŁA DANYCH Produktywność środowiskowa wartość produkcji rolniczej osiągnięta przy wyemitowaniu gazów cieplarnianych, odpowiadających szkodliwością jednemu kg CO 2 : P env = AG. O EMI gdzie: AG. O- wartości produkcji towarów rolniczych (bez uwzględnienia wartości wyświadczonych usług), w cenach producenta (bez uwzględnienia dopłat do produktów oraz podatków), wyrażona w mln euro ważonych parytetem siły nabywczej. Kod Eurostat: aact_eaa01 EMI- roczna wielkość emisji metanu (CH 4 ) i tlenku azotu (N 2 O) z rolnictwa, wyrażoną w kg ekwiwalentu CO 2. Kod Eurostat: aei_pr_ghg Weryfikacja hipotez regresja liniowa (α=0,05) wraz z testami założeń warunek konieczny zależność istotna statystycznie warunek dostateczny dodatnia zależność P econ, ujemna zależność P env 4

5 euro PPS/ha UAA NL WYNIKI Rys. 1. Wykres rozrzutu dla produktywności ekonomicznej y = -4220,9x ,1 R² = 0, BE 4000 DE IT LU SI DK EL PL RO HU FR CR PT 2000 AT CZ ES FI IE SE EE SK BG UK LT LV 0 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 GINI UAA BE - Belgia, BG - Bułgaria, CZ - Czechy, DK - Dania, DE - Niemcy, EE - Estonia, IE - Irlandia, EL - Grecja, ES - Hiszpania, FR - Francja, CR - Chorwacja, IT - Włochy, LV - Łotwa, LT - Litwa, LU - Luksemburg, HU - Węgry, NL - Holandia, AT - Austria, PL - Polska, PT - Portugalia, RO - Rumunia, SI - Słowenia, SK - Słowacja, FI - Finlandia, SE - Szwecja, UK - Wielka Brytania 5

6 euro PPS/kg WYNIKI Rys. 2. Wykres rozrzutu dla produktywności środowiskowej 2,5 2 RO y = 2,0828x - 0,402 R² = 0,4555 HU 1,5 NL PL IT CR EL ES PT BG 1 0,5 LU FI IE SI BE AT DK FR UK DE SE LT CZ LV EE SK 0 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 GINI UAA BE - Belgia, BG - Bułgaria, CZ - Czechy, DK - Dania, DE - Niemcy, EE - Estonia, IE - Irlandia, EL - Grecja, ES - Hiszpania, FR - Francja, CR - Chorwacja, IT - Włochy, LV - Łotwa, LT - Litwa, LU - Luksemburg, HU - Węgry, NL - Holandia, AT - Austria, PL - Polska, PT - Portugalia, RO - Rumunia, SI - Słowenia, SK - Słowacja, FI - Finlandia, SE - Szwecja, UK - Wielka Brytania 6

7 WYNIKI Tabela 1. Podsumowanie analizy regresji dla UE-26 (bez Malty i Cypru) Produktywność ekonomiczna R R 2 Skorygowane R 2 F(1,24) p Błąd std. estymacji 0,26 0,0676 0,0288 1,7405 0, ,72 b* Bł. Std. Z b* b Bł. Std. Z b t(24) p W. wolny 5491, ,234 2, , GINI -0,2600 0, , ,435-1, , Produktywność środowiskowa R R 2 Skorygowane R 2 F(1,24) p Błąd std. estymacji 0,6749 0,4555 0, ,08 0,0002 0,3141 b* Bł. std. z b* b Bł. std. z b t(24) p W. wolny -0,4020 0,3204-1,2546 0,2217 GINI 0,6749 0,1506 2,0828 0,4648 4,4807 0,0002 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat [dostęp: r.] 7

8 WYNIK Tabela 2. Testy założeń KMNK w oszacowanych modelach wartość Model założenie test empiryczna Produktywność ekonomiczna Produktywność środowiskowa wartość krytyczna losowość serii 14 7 < H <16 homoskedastyczność Goldfelda-Quanta 14,45 2,98 normalność Shapiro-Wilka 0,6409 0,924 losowość serii 9 7 < H <17 homoskedastyczność Goldfelda-Quanta 2,497 2,98 normalność Shapiro-Wilka 0,9595 0,924 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat [dostęp: r.] wynik testu brak podstaw do odrzucenia H o Należy odrzucić H 0 na rzecz H 1 Należy odrzucić H 0 na rzecz H 1 brak podstaw do odrzucenia H o brak podstaw do odrzucenia H o brak podstaw do odrzucenia H o 8

9 PODSUMOWANIE Analiza regresji nakazuje odrzucić hipotezy, dotyczące negatywnego oddziaływania koncentracji na produktywność środowiskową i pozytywnego na produktywność ekonomiczną. Wynikać może to: a) ze zbyt wąskiego definiowania produktywności środowiskowej (jedynie przez pryzmat emisji gazów cieplarnianych); b) nie uwzględnienia w analizie zróżnicowania gospodarstw pod względem kierunku produkcji i wykorzystania zasobów kapitału i pracy; c) zróżnicowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, której jakość w dużej mierze determinuje wyniki ekonomiczne gospodarstw. Pomimo powyższych zastrzeżeń, badanie dostarczyło interesujących spostrzeżeń dotyczących pozytywnego wpływu koncentracji ziemi na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa, wynikać może to z faktu, że: a) większe obszarowo gospodarstwa posiadają lepszą wiedzę i możliwości w zakresie efektywnego zarządzania nawozami sztucznymi, które są jednym z dwóch głównych źródeł emisji; b) większe gospodarstwa specjalizujące się w hodowli zwierząt dzięki specjalizacji są w stanie uzyskiwać z jednostki większe dochody, co przekłada się na większą wartość produkcji z podobnej wielkości emisji; c) większe gospodarstwa posiadające łatwiejszy dostęp do kapitału mają większe możliwości wdrażania innowacji, które stanowią główną siłę napędową procesu zrównoważonej intensyfikacji. 9

10 BIBLIOGRAFIA Adam Majchrzak Ziemia rolnicza w krajach Unii Europejskiej w warunkach ewolucji wspólnej polityki rolnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Barbara Karwat-Woźniak Zmiany w społeczno-ekonomicznych uwarunkowaniach rozwojowych rolnictwa. Journal of Agribusiness and Rural Development, (2): Wojciech Ziętara Koncentracja i specjalizacja gospodarstw rolniczych w procesie integracji z Unią Europejską. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, (1): Anna Rzeszutko Regionalne zróżnicowanie wykorzystania potencjału produkcyjnego w rolnictwie polskim w warunkach wspólnej polityki rolnej. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (1): Andrzej Czyżewski, Katarzyna Smędzik Efektywność techniczna i środowiskowa gospodarstw rolnych w Polsce według ich typów i klas wielkości w latach Roczniki Nauk Rolniczych. Seria G: Ekonomika Rolnictwa (3): Chris Stoate i in Ecological impacts of arable intensification in Europe. Journal of environmental management (4): Alan Buckwell i in Sustainable Intensification of European Agriculture. Brussels: RISE. Pablo Tittonell Ecological intensification of agriculture sustainable by nature. Current Opinion in Environmental Sustainability (8): Jules Pretty, Camilla Toulmin, Stella Williams Sustainable intensification in African agriculture. International journal of agricultural sustainability (1): Trevor Garnett i in Sustainable intensification in agriculture: premises and policies. Science (341):