Finansowanie Odnawialnych Źródeł Energii semestr zimowy 2010/2011 Wykład 4 dr Tomasz Kruszyński 1
BUDŻET UE roczny budżet UE stanowi około 1% dochodu narodowego państw członkowskich Unii (UE-27 = 11,8 bln euro) wysokość rocznego budżetu UE to około 100 mld euro rocznie budżet UE na 2010 rok wynosi 141 453 mld euro w zobowiązaniach (maksymalny pułap zobowiązań, jakie w danym roku mogą zostać podjęte) i 122 937 mld w płatnościach (wysokość faktycznych wydatków z budżetu) wkład na głowę obywatela UE stanowi około 246 euro na rok (lub 67 euro centów dziennie), a koszty administracyjne - 6,4% ogólnego wolumenu 2
BUDŻET UE największą reformę budżetu w ostatnich latach przeprowadzono w 1988 roku w ramach tzw. Pakietu Delors a. Wprowadzono wtedy limity środków własnych, wieloletnie plany finansowe (perspektywy finansowe) z limitami wydatków w poszczególnych kategoriach i kolejny instrument stanowiący źródło dochodu, czyli wpłaty narodowe oparte o procent DNB perspektywa finansowa - średniookresowa strategia kompleksowego planowania i kontroli wydatków i dochodów budżetowych głównym celem ustalania perspektyw finansowych jest utrzymywanie dyscypliny wydatków budżetu; priorytety polityczne UE są tu przekładane na wielkości budżetowe 3
BUDŻET UE Źródła dochodów budżetowych Unii: cła pobierane z importu od państw trzecich artykułów przemysłowe, na zasadzie Wolnej Polityki Handlowej cła na artykuły rolne pobierane w związku z importem produktów rolnych z krajów trzecich wpływy z podatku VAT składka uiszczana od państw członkowskich w wysokości zależnej od PKB danego państwa 4
BUDŻET UE 5
BUDŻET PERSPEKTYWY FINANSOWEJ NA LATA 2007-2013 Środki na zobowiązania 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ogółem 2007-2013 1. Trwały wzrost 54.405 56.736 59.197 61.144 63.601 66.640 69.678 431.401 1a Konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia 1b Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia 2. Zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona w tym: wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie 8.918 9.847 10.769 11.750 12.974 14.239 15.490 83.987 45.487 46.889 48.428 49.394 50.627 52.401 54.188 347.414 58.351 58.800 59.252 59.726 60.191 60.663 61.142 418.125 45.759 46.217 46.679 47.146 47.617 48.093 48.574 330.085 3. Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość 1.273 1.362 1.523 1.693 1.889 2.105 2.376 12.221 3a Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość 3b Obywatelstwo 637 747 872 1.025 1.206 1.406 1.661 7.554 636 615 651 668 683 699 715 4.667 4. UE jako partner globalny 6.578 7.002 7.440 7.893 8.430 8.997 9.595 55.935 5. Administracja 7.039 7.380 7.699 8.008 8.334 8.670 9.095 56.225 6. Wyrównania 455 207 210 862 Środki na zobowiązania ogółem (*) Jako procent DNB (dochodu narodowego brutto) UE 128.091 131.487 135.321 138.464 142.445 147.075 151.886 974.769 1,07% 1,06% 1,04% 1,02% 1,01% 1,00% 1,00% 1,03% Środki na płatności (**) 123.790 129.481 123.646 133.202 133.087 139.908 142.180 925.294 Jako procent DNB 1,04% 1,04% 0,95% 0.98% 0,94% 0,95% 0,93% 0.98% Pułap środków własnych jako procent DNB 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 6
BUDŻET UE 7
BUDŻET UE dla Polski porozumienie budżetowe przewiduje 89,6 mld euro w ciągu siedmiu lat, co po opłaceniu naszych składek do unijnej kasy oznacza netto około 60 mld euro saldo rozliczeń RP-UE (źródło MF): - od 1.05.2004 do 31.10.2010 26,6 mld euro - od 1.01.2010 do 31.10.2010 6,5 mld euro 8
STRATEGIA EUROPA 2020 (KOM(2010) 2020) przyjęta 3 marca br. Przez Komisję Europejską ma zastąpić na najbliższą dekadę nieskuteczną Strategię Lizbońską Priorytety: rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną 9
STRATEGIA EUROPA 2020 Założenia: zatrudnienie w grupie osób aktywnych zawodowo ma wzrosnąć z 69% do 75% 3% PKB na badania i rozwój 20/20/20 (BAU, procent) obniżenie emisji CO2 o 20% w stos. do poziomu z roku 1990, wzrost udziału odnawialnych źródeł energii do 20% w produkcji energii pierwotnej, spadek o 20% zużycia energii pierwotnej (wzrost efektywności energetycznej) zmniejszenie wskaźnika osób rezygnujących przedwcześnie z edukacji z 15% do 10 % i zwiększenie odsetka absolwentów wyższych uczelni w gronie osób między 30 a 34 rokiem życia z 31% do 40% 20 milionów ludzi mniej zagrożonych biedą 10
polityka UE wobec OZE akty prawne Pakiet Energetyczny (2007) 20*20*20 do 2020 r. - Europejski system handlu emisjami (ETS) - gwarantem wypełnienia celów przyjętych w pakiecie energetyczno-klimatycznym (30 krajów 27 UE + Islandia, Liechtenstein i Norwegia) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/77/WE z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/30/WE z dnia 8 maja 2003 roku w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych - uchylająca dwie poprzednie z dniem 1 stycznia 2012 11
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie Cele, fundusze i instrumenty w perspektywie finansowej 2007-2013 Cele Fundusze Strukturalne i instrumenty Konwergencja EFRR EFS Fundusz Spójności Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie Europejska współpraca terytorialna EFRR EFRR EFS 12
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie Cel 1, zorientowany na obszary o niskim poziomie rozwoju społeczno-ekonomicznego, mierzonego tak jak dotąd poziomem PKB na mieszkaoca nie przekraczającym 75% średniej UE na poziomie regionów typu NUTS II. Oznacza to, że w latach 2007-2013 wszystkie województwa Polski pozostaną beneficjentami funduszy strukturalnych jako obszary Celu 1 Nowy Cel 2 dotyczy konkurencyjności i zatrudnienia w regionach. Jest to charakterystyczna zmiana - stary Cel 2 służył restrukturyzacji regionalnej, nowy związany jest z wdrażaniem Strategii Lizbooskiej Cel 3 dotyczy współpracy terytorialnej transgranicznej i międzynarodowej. Uznano, że współpraca transgraniczna jest sferą o bardzo wysokiej wartości dodanej w skali całej Unii Europejskiej 13
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie Podział środków w skali UE Cele Środki (mld EUR) 1 283 2 55 3 9 RAZEM 347 W ramach perspektyw finansowych na lata 2007-2013 polityka spójności dysponuje 35,7% całego unijnego budżetu 14
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie 15
POLITYKA REGIONALNA Pojęcie regionu: region jest to wyodrębniony na podstawie określonego kryterium obszar, wyróżniający się od pozostałych obszarów pewną wspólną cechą lub cechami region w ujęciu przestrzennym (geograficzny) region etnograficzny region w ujęciu społeczno gospodarczym ( ekonomiczny ) kulturowy historyczny administracyjny i polityczny Pojęcie rozwoju regionalnego rozwój polaryzacyjno-dyfuzyjny konwergencja Czynniki i bariery rozwoju regionalnego Konkurencyjnośd regionów 16
POLITYCZNA DEFINICJA REGIONU Zgromadzenie Regionów Europy (AER): jednostka polityczno-terytorialnoadministracyjna usytuowana bezpośrednio po centralnej władzy paostwowej i wyposażona w wybierane lub mianowane przedstawicielstwo polityczne, zabezpieczone istnieniem rady regionalnej, ukonstytuowanej przez niższe, podległe jej jednostki terytorialne Komitet Regionów UE: pojęcie regionu oznacza jednostkę terytorialną o charakterze polityczno-geograficznym, usytuowaną bezpośrednio pod poziomem narodowym, zarządzaną przez organ władzy wyposażony w odpowiednie kompetencje. Na poziomie regionalnym powinny byd rozwiązywane, w miarę istniejących możliwości, te problemy społeczne o zasięgu ponadlokalnym, do rozwiązywania których nie nadaje się poziom narodowy lub ponadnarodowy Rozporządzenie PE i Rady UE z 2003 r.: jednostka terytorialna obejmuje obszar geograficzny z władzą administracyjną, która ma kompetencje do podejmowania decyzji administracyjnych lub politycznych dla tego obszarów obrębie prawnych instytucjonalnych ram paostw członkowskich 17
Zadania polityki regionalnej wypracowanie właściwej strategii i kierunków rozwoju regionu sprzyjanie przedsiębiorczości lokalnej przez zachęty i ulgi dla inwestorów tworzenie infrastruktury społecznej gospodarki rynkowej restrukturyzację regionów oraz koordynowanie przekształceo własnościowych racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody oraz ochrona środowiska efektywne wykorzystanie środków z pomocy zagranicznej i budżetu centralnego zwalczanie bezrobocia łagodzenie skutków transformacji ustrojowej ochronę socjalną najuboższych grup społecznych przebudowę układu osadniczego efektywne rozwiązywanie problemów specyficznych dla danego regionu określenie sposobu oddziaływania na wszystkie podmioty działające w regionie w celu osiągnięcia racjonalności w gospodarce przestrzennej 18
EUROPEJSKA KARTA SAMORZĄDU REGIONALNEGO Europejska Karta Samorządu Regionalnego (5 czerwca 1997 r.). 5 czerwca 1997 roku na posiedzeniu Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy została przyjęta Europejska Karta Samorządu Regionalnego. Karta przyznaje regionom uprawnienia do prowadzenia współpracy transgranicznej podobne do zawartych w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego uprawnieo dla społeczności lokalnych. Według zapisów Karty region powinien byd podmiotem samorządowym prowadzącym własną politykę i współpracę międzynarodową. Regiony powinny także posiadad uprawnienia do tworzenia własnego ustawodawstwa w ramach określonych ustawami poszczególnych krajów Artykuł 2 - Podstawa samorządu regionalnego 1. Zasada samorządności regionalnej powinna byd uznana w konstytucji w możliwie najszerszym zakresie. 2. Zakres samorządności regionalnej powinien byd określony tylko przez konstytucję, statuty regionów lub przepisy prawa wewnętrznego lub międzynarodowego. 3. Przepisy ustawowe, określające zakres samorządu regionalnego, powinny w miarę możliwości zapewniad regionom ochronę ich samorządności, wynikającą z procedur lub warunków ich wprowadzania. Artykuł 3 - Zasada 1. Samorząd regionalny oznacza prawo i zdolnośd największych terytorialnych jednostek władzy w obrębie każdego paostwa, mających wybieralne organy, administracyjnie umieszczonych między rządem centralnym i samorządem lokalnym, i posiadających prerogatywy, albo wynikające z samoorganizacji albo typu zwykle przypisywanego rządowi centralnemu, do zarządzania na własną odpowiedzialnośd i w interesie mieszkaoców zasadniczą częścią spraw publicznych, zgodnie z zasadą subsydiarności. 2. Zgodnie z zaleceniami niniejszej Karty, zakres działania samorządu regionalnego powinien byd określany przez ustawodawstwo wewnętrzne każdego paostwa według warunków ustalonych w artykule 2, par. 2. 19
Statystyczna klasyfikacja jednostek terytorialnych - NUTS Poziom Minimum Maksimum NUTS 1 3 miliony 7 milionów NUTS 2 800 000 3 miliony NUTS 3 150 000 800 000 Makroregiony na terytorium Polski (6): Centralny, Południowy, Wschodni, Północno-Zachodni, Południowo-Zachodni, Północny 20
Jednostki NUTS na terytorium Polski NUTS 1 - makroregiony (grupujące województwa) (6) NUTS 2 - regiony (województwa) (16) NUTS 3 - podregiony (zgrupowanie kilku powiatów) (66, do 2007 roku było ich 45) NUTS 4 - powiaty i miasta na prawach powiatów (379) NUTS 5 - gminy (2478) 21
Liczba i wielkośd regionów w niektórych krajach Europy Nazwa państwa Powierzchnia (w tys. km 2 ) Liczba regionów Przeciętna pow. (w tys. km 2 ) Francja 544 21 25,7 Hiszpania 505 17 29,7 Niemcy 357 16 22,3 Polska 312 16 19,5 Włochy 301 20 15,1 Wielka Brytania 242 11 22,0 22
WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE Liczba jednostek administracyjnych powiaty grodzkie 4 powiaty ziemskie 19 powiaty ogółem 23 gminy miejskie 17 gminy miejsko-wiejskie 35 gminy wiejskie 92 gminy ogółem 144 miast 52 23
PKB NA 1 MIESZKAŃCA W POLSCE W PODZIALE NA REGIONY Jednostka terytorialna produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca 2004 2005 2006 2007 [zł] [zł] [zł] [zł] LUBELSKIE 16 771 17 591 18 779 20 913 PODKARPACKIE 16 886 17 789 19 024 20 829 PODLASKIE 18 054 19 075 20 396 22 896 ŚWIĘTOKRZYSKIE 18 696 19 274 21 130 23 741 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 18 790 19 709 21 005 22 961 MAŁOPOLSKIE 20 664 21 989 24 111 26 456 OPOLSKIE 20 778 21 347 22 347 25 609 LUBUSKIE 21 622 23 241 24 733 27 350 KUJAWSKO-POMORSKIE 21 625 22 474 24 301 26 801 ŁÓDZKIE 22 261 23 666 25 521 28 371 ZACHODNIOPOMORSKIE 22 456 23 924 25 324 27 708 POMORSKIE 23 619 25 308 27 373 30 396 DOLNOŚLĄSKIE 24 641 26 620 29 739 33 567 WIELKOPOLSKIE 26 011 27 553 29 279 32 266 ŚLĄSKIE 27 205 27 792 29 497 32 761 MAZOWIECKIE 36 884 40 817 44 381 49 415 24
PKB NA 1 MIESZKAŃCA W POLSCE W PODZIALE NA REGIONY W 2007 r., Polska =100% 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 25
PKB NA 1 MIESZKAŃCA W POLSCE W PODZIALE NA REGIONY W 2007 r., UE-27 =100% 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 26
ZASADY POLITYKI ROZWOJU REGIONALNEGO Dodatkowośd środki finansowe pochodzące z budżetu UE nie zastępują krajowych środków publicznych, stanowiąc ich uzupełnienie. Środki pochodzące z UE wywołują w kraju efekt dźwigni, czyli sprzyjają zaangażowaniu sektora publicznego i prywatnego w realizowanie działao współfinansowanych ze środków UE. Celem stosowania zasady dodatkowości jest jednocześnie zapobieganie wypierania środków krajowych przez środki wspólnotowe. Komplementarnośd i spójnośd z innymi politykami wspólnotowymi działania podejmowane przez Polskę zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym, współfinansowane przez fundusze strukturalne i Fundusz Spójności, są spójne z priorytetami wyznaczonymi przez Wspólnotę Europejską. Spójnośd interwencji funduszy unijnych z celami odnowionej Strategii Lizbooskiej, działaniami, politykami i priorytetami Wspólnoty wynika z SWW, NSRO i zapisów programów operacyjnych. Koncentracja dla osiągnięcia zakładanych celów środki finansowe i wysiłki regulacyjne podejmowane w Polsce będą koncentrowane w ograniczonych dziedzinach, a w odniesieniu do przestrzeni na określonych obszarach. Podstawowymi obszarami wsparcia będą takie obszary, które gwarantują zachowanie wysokiego wzrostu oraz zatrudnienia. Koordynacja Komisja Europejska i Polska zapewniają koordynację pomiędzy pomocą z poszczególnych funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego Funduszu Rybackiego, a interwencjami Europejskiego Banku Inwestycyjnego i innych istniejących instrumentów finansowych, a także między zakresem interwencji instrumentów współfinansowanych przy wykorzystaniu środków UE a priorytetami i działaniami określonymi w Krajowym Programie Reform na rzecz realizacji Strategii Lizbooskiej. 27
ZASADY POLITYKI ROZWOJU REGIONALNEGO cd Partnerstwo cele NSRO realizowane są w ramach ścisłej współpracy Komisji Europejskiej i Polski na zasadzie partnerstwa. Przy opracowaniu, wdrażaniu, monitoringu i ocenie programów operacyjnych kraj współpracuje partnersko z właściwymi organami administracji rządowej i samorządowej i innymi władzami publicznymi, partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz innymi właściwymi podmiotami. Partnerstwo realizowane jest z pełnym poszanowaniem uprawnieo instytucjonalnych, prawnych i finansowych wskazanych partnerów. Programowanie cele funduszy strukturalnych realizowane są w ramach systemu wieloletniego programowania, zorganizowanego w kilku etapach obejmujących określenie priorytetów, finansowanie oraz system zarządzania i kontroli. Programowanie ma charakter kompleksowy i komplementarny, co wymusza ścisłą koordynację prowadzenia i osiągania celów polityki spójności UE na szczeblu wspólnotowym oraz w kraju zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. Równośd szans w ramach realizacji NSRO wspierana będzie zasada równości szans, co oznacza zapewnienie wsparcia zasady równości mężczyzn i kobiet oraz uwzględnianie problematyki równości szans na poszczególnych etapach wdrażania funduszy strukturalnych. Wiąże się to z zapobieganiem wszelkim przejawom dyskryminacji ze względu na płed, rasę lub przynależnośd etniczną, wyznanie lub przekonania, niepełnosprawnośd, wiek lub orientację seksualną. Subsydiarnośd dla zapewnienia odpowiedniej efektywności polityki spójności UE Polska będzie dążyd do decentralizacji i dekoncentracji wykonywania zadao związanych z programowaniem i zarządzaniem instrumentami strukturalnymi przez przeniesienie tych kompetencji na szczebel niższy, który zapewnia większą skutecznośd i efektywnośd, tzn. na poziom zarówno centralny, jak i regionalny. Trwały i zrównoważony rozwój (sustainable development) podstawową zasadą stosowaną przy realizacji celów NSRO jest znajdywanie konsensusu pomiędzy efektywnością ekonomiczną podejmowanych działao a wymogami związanymi z promocją zasad zrównoważonego rozwoju, przy równoczesnym zachowaniu równości szans kobiet i mężczyzn oraz zachowaniu walorów środowiska przyrodniczego. 28
ZASADA DODATKOWOŚCI 29
STRUKTURA JEDNOSTKI DS. POLITYKI REGIONALNEJ W KOMISJI EUROPEJSKIEJ KOMISJA EUROPEJSKA (EC) Parlament Europejski, Rada UE (Rada) Dyrekcje Generalne Dyr. Paweł Samecki Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej ZADANIE wzmacnianie gospodarczej, społecznej terytorialnej spójności poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów i paostw członkowskich Unii Europejskie 30