Fundusze Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Fundusze Unii Europejskiej

2 Czym są fundusze UE? Środki finansowe UE gromadzone są przez państwa członkowskie i przekazywane do unijnego budżetu. Środki te stanowią zasoby własne UE.

3 Źródła środków w budżecie unijnym: z ceł pobieranych od towarów importowanych z państw z poza UE z dochodów z VAT jest to określony procent, który dane państwo członkowskie ma zapłacić UE od środków pochodzących z podatku VAT. ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich (0,73% PNB). Jest to największe źródło środków finansowych UE.

4 Źródła środków w budżecie unijnym: Duża część przychodów do budżetu UE uzależniona jest od poziomu gospodarczego państw członkowskich.

5 Budżet UE i perspektywy finansowe. Budżety roczne Budżet wieloletni/perspektywa finansowa/ramy finansowe

6 Budżet UE i perspektywy finansowe. Budżety roczne Funkcjonują one w ramach planów wieloletnich. Budżet roczny UE przypomina budżet narodowy jest w nim dokładnie określona wielkość wpływów i wydatków.

7 Budżet UE i perspektywy finansowe. Budżet wieloletni/perspektywa finansowa/ramy finansowe Jest to plan finansowy, w którym ustalane są jedynie limity wydatków w poszczególnych pozycjach budżetowych. W budżecie wieloletnim nie chodzi o wykazanie dokładnej wielkości dochodów i wydatków. Cel określenie najważniejszych priorytetów na kolejne 7 lat i umieszczenie maksymalnej kwoty, jaką UE może na nie wydać.

8 Budżet UE i perspektywy finansowe. Perspektywy finansowe od czasu reformy finansów UE z 1988 roku: I pakiet Delorsa II pakiet Delorsa pakiet Santera pakiet Barroso

9 Fundusze strukturalne Stanowią finansowe instrumenty polityki strukturalnej realizowanej przez Unię Europejską, których celem jest zwiększenie spójności społecznej oraz dobrobytu we wszystkich regionach Unii. Fundusze strukturalne są finansowymi narzędziami redystrybucyjnymi, wspierającymi spójność społeczną w całej Europie, poprzez koncentrację wydatków w regionach mniej rozwiniętych.

10 Polityka spójności określona jest w Art. 158 TWE: Celem wspierania wszechstronnego, harmonijnego rozwoju, Wspólnota rozwija i kontynuuje działania prowadzące do wzmacniania swojej spójności ekonomicznej i społecznej. W szczególności dąży do zredukowania różnic w stopniach rozwoju poszczególnych regionów i zmniejszenia zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych, w tym terenów wiejskich.

11 Polityka spójności a Strategia Lizbońska Strategia Lizbońska (SL) to zapoczątkowany w roku 2000 proces mający na celu uczynienie z gospodarki UE najbardziej konkurencyjnej, opartej na wiedzy gospodarki świata, zdolnej do utrzymania zrównoważonego rozwoju gospodarczego, stworzenia większej liczby miejsc pracy oraz zachowania spójności społecznej.

12 Polityka spójności a Strategia Lizbońska Po pięciu latach wdrażania SL uznano, że dla osiągnięcia celów lizbońskich tempo reform musi zostać znacznie przyspieszone. Wśród najważniejszych opóźnień zidentyfikowano między innymi: Zbyt niską konkurencyjność gospodarki UE Niedostateczne nakłady na B+R Niską innowacyjność Wysokie bezrobocie

13 Zmiany SL W marcu 2005 roku Rada Europejska dokonała redefinicji SL. Najważniejsze zmiany polegały na ograniczeniu priorytetów SL do 2: Wzrostu gospodarczego Tworzenia nowych miejsc pracy Zwiększono odpowiedzialność państw członkowskich za realizację SL poprzez przygotowanie Krajowych Programów Reform na lata

14 Cele polityki spójności: konwergencja najuboższe regiony Europy regionalna konkurencyjność i zatrudnienie europejska współpraca terytorialna

15 Cel 1 polityki spójności Realizowany jest poprzez wspieranie gospodarczej konwergencji najsłabiej rozwiniętych regionów poprzez: inwestycje w kapitał i zasoby ludzkie wspieranie innowacji i rozwój społeczeństwa wiedzy wspieranie zmian strukturalnych ochronę i oczyszczanie środowiska bardziej wydajną administrację. Cel 1 realizowany jest przy pomocy Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i Funduszu Spójności (FS).

16 Cel 2 polityki spójności Dzięki programom finansowanym z EFS wspierane będą działania służące osiągnięciu: pełnego zatrudnienia na restrukturyzowanych rynkach pracy polepszeniu jakości i wydajności pracy integracji społecznej i ogólnie realizacji europejskiej strategii zatrudnienia.

17 Cel 3 polityki spójności Europejska Współpraca Terytorialna Opiera się na doświadczeniach z realizacji IW Interreg i polega na wspieraniu współpracy w regionach nadgranicznych, w tym także na wewnątrzwspólnotowych granicach morskich oraz na określonych granicach zewnętrznych UE poprzez wspólne programy, tworzenie sieci i wymianę doświadczeń.

18 Najważniejsze zasady Polityki Spójności Wieloletnie programowanie Dodatkowość (subsydiarność) Partnerstwo

19 Wieloletnie programowanie Perspektywa minimum 5 lat.

20 Dodatkowość (subsydiarność) Wkład funduszy strukturalnych nie zastępuje publicznych lub równoważnych wydatków strukturalnych ponoszonych przez państwo członkowskie i że środki te w rzeczywisty sposób wpływają na gospodarkę.

21 Partnerstwo Ścisła współpraca pomiędzy Komisją a każdym krajem członkowskim, który jest zobowiązany wyznaczyć najbardziej reprezentatywnych partnerów na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym oraz w sferze gospodarczej i społecznej.

22 Na co zostaną przeznaczone fundusze UE? Fundusze zostaną zainwestowane w zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki, poprawę spójności społecznej i terytorialnej kraju, w podnoszenie sprawności i efektywności administracji. Najważniejszym celem programów unijnych jest poprawa poziomu życia mieszkańców dzięki wzrostowi gospodarczemu i wzrostowi zatrudnienia.

23 Kryterium przyznawania funduszy Głównym kryterium podziału środków finansowych Unii na poszczególne państwa członkowskie jest poziom produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca. Regiony o poziomie PKB na mieszkańca w granicach 75% - 90% średniego poziomu unijnego zaliczane są do regionów w okresie przejściowym, a bardziej rozwinięte to te, których PKB na mieszkańca osiąga 90% lub więcej średniej unijnej.

24 Kryterium przyznawania funduszy Nasz poziom PKB na mieszkańca osiąga niecałe 70% średniego poziomu UE. Tylko województwo mazowieckie przekroczyło granicę 75% i znalazło się w grupie regionów lepiej rozwiniętych. Poza obiektywnym kryterium podziału funduszy, jakim jest poziom PKB na mieszkańca, wielkość przyznanych danemu państwu środków zależy od wielu innych czynników i zawsze jest przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską.

25 Na co zostaną przeznaczone pieniądze? Największe kwoty Polska zainwestuje w infrastrukturę transportową (drogową i kolejową), ale największy wzrost wydatków nastąpi w sferze innowacyjności i wsparcia przedsiębiorców. Nadal finansować będziemy inwestycje w ochronę środowiska i energetykę, a także projekty z dziedziny kultury, edukacji, zatrudnienia czy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

26 Na co zostaną przeznaczone pieniądze? Miasta wojewódzkie wraz z okalającymi je gminami otrzymają duże wsparcie na realizację wspólnych przedsięwzięć w zakresie dostępności komunikacyjnej. Ponadto fundusze sfinansują inwestycje w miastach, zwłaszcza projekty związane z kompleksową rewitalizacją, ekologicznym transportem miejskim, gospodarką niskoemisyjną. Wymogiem UE jest również rozwój tzw. inteligentnych specjalizacji, czyli skupienie się poszczególnych regionów na wybranych priorytetach polityki innowacyjnej.

27 Na co zostaną przeznaczone pieniądze? Obok bezzwrotnych dotacji Unia Europejska udostępnia także tzw. instrumenty zwrotne, czyli pożyczki i kredyty. Korzystać z nich mogą zarówno przedsiębiorcy, jak i samorządy.

28 Programy krajowe Perspektywa na lata będzie wdrażana w Polsce poprzez 6 krajowych programów operacyjnych zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju oraz 16 programów regionalnych zarządzanych przez Urzędy Marszałkowskie.

29 Programy krajowe Program Infrastruktura i Środowisko 27,4 mld euro; Program Inteligentny Rozwój 8,6 mld euro; Program Wiedza, Edukacja, Rozwój 4,7 mld euro; Program Polska Cyfrowa 2,2 mld euro; Program Polska Wschodnia 2 mld euro; Program Pomoc Techniczna 0,7 mld euro; Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 8,5 mld euro; Program Rybactwo i Morze 0,5 mld euro.

30 Programy krajowe Program Infrastruktura i Środowisko gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju, bezpieczeństwo energetyczne.

31 Programy krajowe Program Inteligentny Rozwój: Od pomysłu do rynku - to główne założenie tego programu. Wsparcie powstawania innowacji: od tworzenia koncepcji niespotykanych produktów, usług lub technologii, przez przygotowanie prototypów/linii pilotażowych, po ich komercjalizację.

32 Programy krajowe Program Wiedza Edukacja Rozwój: aktywizacja zawodowa osób młodych poniżej 30 roku życia pozostających bez zatrudnienia, wsparcie szkolnictwa wyższego, rozwój innowacji społecznych, mobilności i współpracy ponadnarodowej, reformy polityk publicznych w obszarach zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, zdrowia i dobrego rządzenia..

33 Programy krajowe Program Polska Cyfrowa: zwiększenie dostępności do Internetu, stworzenie przyjaznej dla obywatela e-administracji, która umożliwi załatwianie wielu spraw za pośrednictwem komputera upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy i umiejętności korzystania z komputerów.

34 Programy krajowe Program Polska Wschodnia: wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej poprzez wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu, w szczególności dzięki dostępności transportowej.

35 Programy krajowe Program Pomoc Techniczna: sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy, stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji środków europejskich.

36 Programy krajowe Program Wiedza Edukacja Rozwój: aktywizacja zawodowa osób młodych poniżej 30 roku życia pozostających bez zatrudnienia, wsparcie szkolnictwa wyższego, rozwój innowacji społecznych, mobilności i współpracy ponadnarodowej, reformy polityk publicznych w obszarach zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, zdrowia i dobrego rządzenia.

37 Programy regionalne Poza programami krajowymi fundusze unijne przeznaczone są na 16 programów regionalnych. Ich celem jest wspieranie rozwoju wszystkich regionów. Fundusze zarządzane są w tym przypadku nie przez władze centralne, a instytucje samorządowe czyli zarządy województw.

38 Programy regionalne Dolnośląskie - 2,25 mld euro Kujawsko-Pomorskie - 1,9 mld euro Lubelskie - 2,23 mld euro Lubuskie - 0,9 mld euro Łódzkie - 2,25 mld euro Małopolskie - 2,87 mld euro Mazowieckie - 2,08 mld euro Opolskie - 0,9 mld euro Podkarpackie - 2,1 mld euro Podlaskie - 1,21 mld euro Pomorskie - 1,86 mld euro Śląskie - 3,47 mld euro Świętokrzyskie - 1,36 mld euro Warmińsko-Mazurskie - 1,72 mld euro Wielkopolskie - 2,45 mld euro Zachodniopomorskie - 1,6 mld euro

39 Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to nowy mechanizm realizowany w latach Celem tego instrumentu jest wsparcie rozwoju miast oraz ich obszarów funkcjonalnych. Każde z państw członkowskich UE przeznacza minimum 5% środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na jego wdrożenie. ZIT w Polsce będzie realizowany w ramach 16 programów regionalnych (RPO) oraz pośrednio w ramach programów krajowych. Pozwoli to na prowadzenie rzeczywiście zintegrowanych projektów finansowanych z różnych źródeł, zarówno z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, jak i Europejskiego Funduszu Społecznego.

40 Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT)

41 Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej Tym, co odróżnia programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (0,7 mld euro) od programów regionalnych i krajowych, jest ich: międzynarodowy charakter nacisk na współpracę polskich beneficjentów z zagranicznymi partnerami. Przykładowe przedsięwzięcia realizowane ponad granicami mogą dotyczyć: ochrony dziedzictwa kulturowego i środowiska, rozbudowy infrastruktury, rozwoju przedsiębiorczości oraz edukacji.

42 Instytucje Komisja Europejska Instytucja zarządzająca (odpowiednie ministerstwo lub urząd marszałkowski) Instytucje pośredniczące: Pierwszego stopnia (zazwyczaj urząd marszałkowski) Drugiego stopnia (Urzędy Pracy i inne)

43 Instytucje Komisja Europejska Instytucja zarządzająca (odpowiednie ministerstwo lub urząd marszałkowski) Instytucje pośredniczące: Pierwszego stopnia (zazwyczaj urząd marszałkowski) Drugiego stopnia (Urzędy Pracy i inne)

44 Instytucje zarządzające Są odpowiedzialne za przygotowanie i realizację poszczególnych programów. Dla programów krajowych Instytucje Zarządzające zlokalizowane są w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, a dla regionalnych w Urzędach Marszałkowskich właściwych regionów.

45 Instytucje pośredniczące Instytucja Zarządzająca programem może przekazać wykonywanie części swoich zadań do Instytucji Pośredniczących. Pomimo przekazania tych zadań, Instytucja Zarządzająca zachowuje całkowitą odpowiedzialność za całość realizacji programu. Rolę Instytucji Pośredniczącej może pełnić wyłącznie jednostka sektora finansów publicznych.

46 Instytucje pośredniczące II stopnia (wdrażające) Instytucja Pośrednicząca może przekazać część swoich obowiązków innym instytucjom. Dlatego też możemy wyróżnić: Instytucje Pośredniczące I i II stopnia. Instytucje Pośredniczące II stopnia to inaczej Instytucje Wdrażające.