Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae Rok 21, Nr 2/2017, tom I Wydział Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Rozwój zrównoważony inkluzywna gospodarka i społeczeństwo w wymiarach regionalnym, krajowym i globalnym Katarzyna Brzozowska-Rup 1, Milena Jasztal 2 UWARUNKOWANIA BEZROBOCIA W POWIECIE STARACHOWICKIM Streszczenie: W artykule poruszono problematykę bezrobocia w powiecie starachowickim w latach 2011-2016. Dokonano analizy dynamiki i struktury wybranych zagadnień dotyczących rynku pracy w powiecie starachowickim. Aby ocenić wpływ czynników kształtujących omawiane zjawisko w analizowanej jednostce samorządu terytorialnego, posłużono się metodami modelowania ekonometrycznego. W wyniku przeprowadzonej analizy stopy bezrobocia rejestrowanego skonstruowano oraz zweryfikowano model regresji liniowej uwzględniający kwartalną sezonowość jej zmian, trend wielomianowy oraz stosunek liczby bezrobotnych kobiet do liczby bezrobotnych mężczyzn. W trakcie badania okazało się, że poziom bezrobocia nie zależy od zaproponowanej wstępnie zmiennej mierzącej stopę napływu bezrobotnych. Wykorzystane dane pochodzą z Banku Danych Lokalnych, działającego w ramach Głównego Urzędu Statystycznego. Słowa kluczowe: stopa bezrobocia rejestrowanego, powiat starachowicki, modelowanie ekonometryczne Wstęp Utrzymująca się tendencja spadkowa stopy bezrobocia w powiecie starachowickim w ostatnich latach stanowi wyzwanie do głębszej analizy czynników wpływających na to zjawisko. Zastanawiające jest czy obserwowana tendencja wykazuje trwały trend, czy jest wynikiem migracji ludności badanego regionu, czy zależy od innych czynników? Celem podjętej analizy jest charakterystyka bezrobocia oraz próba zamodelowania dynamiki badanego zjawiska. W pierwszej kolejności dokonano zbadania dynamiki 1 Dr Katarzyna Brzozowska-Rup, Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. 2 Mgr Milena Jasztal, Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. 483
i struktury poziomu bezrobocia rejestrowanego opierając się na danych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego, uwzględniając następujące cechy: płeć, wiek, wykształcenie, staż pracy, stopę napływu bezrobotnych. Ze względu na brak dostępu do danych indywidualnych zarejestrowanych bezrobotnych w celu konstrukcji modelu zaproponowano dwie zmienne wyrażające stosunek liczby bezrobotnych kobiet do liczby bezrobotnych mężczyzn oraz nowo zarejestrowanych do osób aktywnych zawodowo. Następnie zbadano stacjonarność szeregów obserwacji zmiennej objaśnianej i zmiennych objaśniających. Ostatecznie w oszacowanym modelu oprócz wspomnianych zmiennych uwzględniono nieliniowy trend oraz kwartalne czynniki sezonowości. Skonstruowany model został wszechstronnie pozytywnie zweryfikowany. W prezentowanej analizie do estymacji poszczególnych modeli wykorzystano klasyczną metodę najmniejszych kwadratów (KMNK), a wszystkie obliczenia przeprowadzono w programie GRETL. Powiat starachowicki sytuacja społeczno-gospodarcza Powiat starachowicki położony jest w północnej części województwa świętokrzyskiego składającego się z 13 powiatów oraz jednego miasta na prawach powiatu (miasto Kielce). Powierzchnia omawianej jednostki samorządu terytorialnego wynosi 523 km 2, co stanowi niespełna 5% powierzchni województwa 3. Powiat starachowicki terytorialnie obejmuje 5 gmin: gminę miejską Starachowice, gminę miejsko-wiejską Wąchock (w tym miasto Wąchock) oraz gminy wiejskie: Brody, Mirzec i Pawłów. Siedzibą analizowanej jednostki jest miasto Starachowice, które w aspekcie ludnościowym, należy do największych gmin w powiecie. Na koniec 2016 roku jego mieszkańcy stanowili około 55% ogółu ludności. Gmina Starachowice jest gminą obejmującą tylko i wyłącznie miasto Starachowice (32 km 2 ), zatem powierzchniowo jest ona jedną z najmniejszych gmin omawianej jednostki. Obecny Prezydent Miasta nosi się z zamiarem poszerzenia jej granic o dwie miejscowości znajdujące w okolicach sąsiednich gmin 4. Liczba mieszkańców powiatu starachowickiego na koniec 2016 roku wyniosła 91 449 osób. Na koniec 2016 roku na 1 km 2 powierzchni ogólnej powiatu przypadało 175 osób, jednak w związku z uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi nie jest ono równomierne. Dla porównania w województwie świętokrzyskim wynosiło 107 osób/1 km 2. Niepokojącym zjawiskiem w powiecie starachowickim jest stale rosnący odsetek osób w wieku poprodukcyjnym, któremu towarzyszy spadek liczby osób w wieku produkcyjnym, (61% mieszkańców) oraz nasilająca się tendencja spadkowa przyrostu naturalnego. W 2016 roku różnica pomiędzy urodzeniami a zgonami ogółem wyniosła 335 (w tym: kobiety 156, mężczyźni 179). Przyrost naturalny 3 W niniejszym artykule zaprezentowano dane liczbowe pochodzące z Banku Danych Lokalnych: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start. 4 Samorząd Starachowic chce powiększenia granic miasta, http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1008 437,swietokrzyskie-samorzad-starachowic-chce-powiekszenia-granic-miasta.html, (01.07.2017). 484
na 1000 mieszkańców wyniósł łącznie -3,65, przy czym silniej przebiegał w miastach (-4,80) niż na wsiach (-2,10). Omawiana jednostka samorządu terytorialnego ma charakter nie tylko przemysłowy, który skupiony jest w Starachowicach, ale i rolniczy związany z funkcjonowaniem małych gospodarstw rodzinnych na terenie pozostałych gmin. Na koniec 2016 roku w rejestrze REGON zarejestrowanych było około 7,2 tys. podmiotów gospodarki narodowej, co stanowi 6,5% wszystkich podmiotów w województwie świętokrzyskim (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą stanowiły ok. 77% ogółu). W stosunku do roku 2011 liczba podmiotów w analizowanej jednostce zwiększyła się o 3,7%. Większą część stanowiły podmioty z sektora prywatnego, tj. 97% wszystkich podmiotów w omawianej jednostce samorządu terytorialnego. Ich liczba w analizowanych latach uległa zwiększeniu o 244 podmioty. W 2016 roku jednostki omawianego sektora deklarowały prowadzenie działalności związanej z sekcjami PKD takimi jak: handel hurtowy i detaliczny (ok. 30% wszystkich podmiotów z sektora prywatnego), budownictwo (12,5%), a także przetwórstwo przemysłowe (11%). W porównaniu z rokiem 2011 liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych zmniejszyła się o ok. 3% przy jednoczesnym ich wzroście w województwie świętokrzyskim. Liczba pracujących w powiecie starachowickim według stanu na 31 grudnia 2016 roku wyniosła 20937 osób (wzrost o około 6% w porównaniu z rokiem poprzednim), co stanowi około 9% wszystkich pracujących w województwie świętokrzyskim. Pod względem liczby pracujących (kobiety stanowiły około 45,6% ogółu) omawiana jednostka samorządu terytorialnego w 2015 roku zajmowała 3 lokatę w województwie świętokrzyskim (najwięcej pracujących, około 72,9 tys. osób, zarejestrowano w Kielcach). Biorąc pod uwagę gminy wchodzące w skład omawianego powiatu, najwięcej pracujących, około 85% odnotowano w Starachowicach, najmniej zaś w gminie Mirzec (2%). W powiecie starachowickim zauważono niewielką poprawę warunków płacowych mieszkańców o czym świadczy wzrost miesięcznego wynagrodzenia brutto, które w 2016 roku wyniosło 3444,11 zł (3795,73 zł w województwie świętokrzyskim) i było wyższe o około 22% w porównaniu z rokiem 2011. Analiza poziomu i struktury bezrobocia w powiecie starachowickim Badanie przeprowadzono w kilku etapach. Na wstępie dokonano analizy porównawczej poziomu i struktury bezrobocia w omawianej jednostce samorządu terytorialnego w ostatnich latach. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2016 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Starachowicach zarejestrowanych było 4106 osób. Jest to około 40% mniej niż w roku 2011, który w niniejszym artykule został przyjęty za rok bazowy. Największą część (ok. 90%) stanowiły osoby uznane za bezrobotne, które wcześniej pracowały, 556 z nich otrzymało prawo do zasiłku. Dynamikę zmian liczby bezrobotnych ze względu na płeć zaprezentowano na rysunku 1. 485
2016 2015 2014 2013 2012 2011 1965 2276 2523 3174 3332 3444 2141 2539 3004 3801 3883 3307 4000 2000 2000 4000 6000 kobiety mężczyźni Rysunek 1. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych według płci w powiecie starachowickim w latach 2011-2016 Źródło: Opracowanie własne. W powiecie starachowickim zauważono niewielką przewagę bezrobotnych mężczyzn. W 2016 roku odnotowano 2141 bezrobotnych mężczyzn, a ich liczba w analizowanych latach zmniejszyła się o ponad 35%. Udział bezrobotnych mężczyzn w ogólnej liczbie mieszkańców pozostających bez pracy w powiecie starachowickim uległ zwiększeniu o 3 p.p. W analizowanych latach liczba bezrobotnych kobiet również zmniejszyła się (spadek o ok. 43%). 4 500 4 000 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 kobiety mężczyźni Rysunek 2. Liczba zarejestrowanych kobiet i mężczyzn w powiecie starachowickim w latach 2011-2017. Źródło: Opracowanie własne. 486
Największą liczbę, bo ponad połowę wszystkich bezrobotnych w powiecie starachowickim odnotowano w gminie Starachowice, jednak ich liczba w badanych latach zmniejszyła się prawie o 40% w porównaniu z rokiem bazowym. Warto zaznaczyć, iż w 2016 roku tylko w gminie miejskiej odnotowano niewielką przewagę kobiet. W pozostałych gminach większą część bezrobotnych stanowili mężczyźni. W 2016 roku najmniejszą liczbę bezrobotnych (323 osoby), stwierdzono w gminie Mirzec liczącej około 8 tys. mieszkańców. Tendencja spadkowa liczby bezrobotnych jest poniekąd związana ze zmniejszającą się liczbą ludności w jednostce. W analizowanych latach największą część mieszkańców omawianej jednostki stanowiły osoby mieszkające w gminie Starachowice (55%), najmniejszą zaś odnotowano w gminie wiejskiej Pawłów (7,5%). Udział liczby bezrobotnych w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym w powiecie starachowickim w 2016 roku wynosił 7,4% i był w przybliżeniu o 5,5 p.p. niższy niż w roku bazowym. Warto zaznaczyć, iż osoby w wieku produkcyjnym w 2016 roku stanowiły ponad 60% mieszkańców powiatu starachowickiego. Istotnym wskaźnikiem obrazującym poziom bezrobocia jest stopa bezrobocia rejestrowanego, która definiowana jest jako odsetek siły roboczej pozostającej bez pracy 5. W powiecie starachowickim odnotowano zaskakująco niskie bezrobocie (rys. 3), które od 2011 roku zmniejszyło się o 6,5 p.p., natomiast w porównaniu z rokiem 2012, w którym poziom ten był najwyższy, stopa bezrobocia rejestrowanego spadła o ok.8 p.p. 21,0 19,0 17,0 15,0 13,0 11,0 9,0 7,0 5,0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 POLSKA Powiat starachowicki ŚWIĘTOKRZYSKIE Rysunek 3. Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie starachowickim w latach 2011-2017. Źródło: Opracowanie własne. 5 E. Skawińska, K.G. Sobiech, K.A. Nawrot, Makroekonomia. Teoretyczne i praktyczne aspekty gospodarki rynkowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008, s. 153. 487
W 2016 roku, według kryterium rosnącej stopy bezrobocia, powiat starachowicki zajął 9 miejsce w województwie świętokrzyskim. Największe bezrobocie odnotowano w powiecie skarżyskim (19,6%), najmniejsze zaś w powiecie buskim (5,6%). W badanych latach w województwie świętokrzyskim odnotowano spadek stopy bezrobocia o około 4 p.p. (30%). 2500 2000 1500 1000 500 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 24 lata i mniej 25-34 35-44 45-54 55 i więcej Rysunek 4. Liczba bezrobotnych w powiecie starachowickim wg wieku w latach 2011-2016 Źródło: Opracowanie własne. Analizując strukturę zarejestrowanych bezrobotnych według wieku, odnotowano przewagę osób młodych w wieku od 25 do 34 lat (rys. 4). W 2016 roku ich liczba zmniejszyła się o około 45% w porównaniu z rokiem bazowym. Udział tej grupy wiekowej w ogólnej liczbie zarejestrowanych osób w powiecie wyniósł niespełna 30% w 2011 i zmniejszył się o 2,4 p.p. w ciągu kolejnych 5 lat. W 2016 roku odnotowano przewagę kobiet w tej grupie wiekowej (648), a ich liczba w porównaniu z rokiem bazowym zmniejszyła się o około 43%. W powiecie liczba mężczyzn w wieku od 25 do 34 lat wyniosła 443 osoby w 2016 roku, co stanowiło około 40% wszystkich osób bezrobotnych w analizowanej grupie wiekowej. Podobnie jak w przypadku kobiet odnotowano spadek liczby bezrobotnych mężczyzn, co przeniosło się na niewielki spadek ich udziału w ogólnej liczbie bezrobotnych osób w wieku 25-34 lat. W ciągu ostatnich 6 lat najmniejszy udział bezrobotnych według wieku odnotowano wśród osób w wieku poniżej 24 lat. W 2016 roku ich liczba wyniosła 449 osób (co stanowi ok. 10% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych) i wyniosła o ok. 60% mniej niż w roku 2011. Biorąc pod uwagę płeć w tej grupie wiekowej w 2011 roku odnotowano przewagę kobiet, w 2016 zaś przewagę mężczyzn. W powiecie starachowickim za najliczniejszą grupę bezrobotnych uznaje się osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. W 2016 roku stanowią one 488
ok. 30% wszystkich zarejestrowanych osób w PUP. Ich liczba uległa zmniejszeniu o 879 osób, tj. o ponad 40% w porównaniu z rokiem bazowym. Bezrobotne osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym stanowiły najmniejszą grupę bezrobotnych w powiecie (około 10% w 2016 roku). Ich liczba zmniejszyła się o około 45% w porównaniu z rokiem 2011. Bezrobotni z wykształceniem wyższym stanowili nieznaczną (około 14%) część bezrobotnych. Ich liczba w analizowanym okresie wykazywała tendencję spadkową wynoszącą około 35%. W powiecie starachowickim ponad 22% wszystkich osób pozostających bez pracy stanowiły osoby bezrobotne mające staż pracy od 1 do 5 lat. Ich liczba w ciągu ostatnich 6 lat zmniejszyła się o około 42% w stosunku do roku 2011. Dużą liczbę osób (około 19%) w powiecie starachowickim stanowiły osoby bezrobotne mające staż pracy 5-10 lat oraz od 11-20 lat. Najmniej liczną grupę odnotowano wśród osób mających staż pracy powyżej 30 lat (około 3%). Wyniki estymacji modelu Problem bezrobocia jest zjawiskiem wysoce złożonym, którego poziom zależy od wielu czynników. W szczególności jego rozmiary zależą nie tylko od sytuacji gospodarczej danego kraju, ale również od prowadzonej polityki rynku pracy. Zaproponowana w artykule postać modelu regresji w dużej mierze jest podyktowana dostępnością danych. Do zbudowania modelu ekonometrycznego wykorzystano dane kwartalne obejmujące lata 2011-2016 pochodzące z Banku Danych Lokalnych (analizie poddano szeregi o długości 23 obserwacji). W celu zbadania wpływu wybranych czynników na wahania stopy bezrobocia rejestrowanego (ustalonego jako zmienna objaśniana ), dokonano selekcji zmiennych objaśniających i ostatecznie przyjęto poniższe zmienne: : stosunek liczby bezrobotnych kobiet do liczby bezrobotnych mężczyzn; : stopę napływu bezrobotnych wyrażająca stosunek nowo zarejestrowanych osób w urzędach pracy do osób aktywnych zawodowo. W tabeli poniżej zaprezentowano podstawowe miary statystyczne dla badanych zmiennych w wyróżnionym okresie. Tabela 1. Podstawowe parametry statystyczne analizowanych zmiennych średnia mediana minimum maksimum odch. wsp. standard. zmienności skośność Y 15,758 16,250 10,80 19,90 2,719 0,173-0,449 X1 0,904 0,895 0,780 1,12 0,079 0,088 0,974 X2 1,779 1,70 1,300 2,90 0,380 0,214 1,146 Źródło: Opracowanie własne. Ponadto wykorzystano czas, jako czynnik kształtujący trend omawianego zjawiska oraz zmienne zero-jedynkowe odpowiadające wahaniom sezonowym danych kwartalnych: 489
= 1, ś h 1 ł, 0, ś h ł ; = 1, ś h 2 ł, 0, ś h ł ; = 1, ś h 3 ł, 0, ś h ł 6 ; za kategorię referencyjną przyjęto czwarty kwartał 7. Do oszacowania modelu regresji wykorzystano klasyczną metodę najmniejszych kwadratów. W celu zbadania poprawności modelu, analizie poddano reszty modelu stosując test normalności rozkładu chi-kwadrat, test White a na heteroskedastyczność reszt oraz test Durbina-Watsona w celu wykluczenia autokorelacji reszt modelu 8. Dodatkowo zbadano statystyczną istotności współczynników regresji (test t-studenta), test istotności regresji. Do ustalenia ostatecznej postaci modelu bezrobocia zastosowano kryteria wyboru modelu AIC oraz BIC. Ze względu na niestacjonarność szeregu opisującego poziom stopy bezrobocia, szacowanie modelu przeprowadzono w kilku etapach. W pierwszym kroku wyeliminowano z szeregu trend oraz wahania sezonowe. Ostateczne wyniki estymacji modelu bezrobocia dla powiatu starachowickiego przedstawiono w tabeli 2. Szacowany model zawiera wszystkie istotne statystycznie zmienne, na co wskazują wartości p wyznaczone dla poszczególnych parametrów strukturalnych modelu oraz wynik testu F. Przeprowadzone testy oceny normalności rozkładu składnika resztowego, homoskedastyczności oraz braku autokorelacji wskazują, że na poziomie istotności = 0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej zakładającej normalność rozkładu reszt modelu (p= 0,658 > 0,05), nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, zakładającej, że heteroskedastyczność reszt nie występuje oraz nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zakładającej, że reszty modelu są skorelowane. Dodatkowo wartość statystyski Durbina-Watsona większa od współczynnika determinacji, wyklucza prawdopodobieństwo występowania regresji pozornej. W związku z powyższym, model można uznać za poprawnie zweryfikowany. 6 J. Jóźwiak, J. Podgórski, Statystyka od podstaw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, s. 415. 7 B. Górecki, Podstawowy kurs nowoczesnej ekonometrii, [online], http://ekonometria.info/ zarzadzanie/ekonometria2011/pkkjos345.pdf, (11.08.2017). 8 A.D. Aczel, Statystyka w zarządzaniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 498. 490
Tabela 2. Wyniki estymacji KMNK, zmienna zależna: stopa bezrobocia rejestrowanego : ( ) Współczynnik Błąd standardowy t-studenta Wartość p const 18,231 2,534 7,192 3,11e-06 *** t 1,609 0,183 8,795 2,63e-07 *** t 2 0,137 0,014 9,504 9,72e-08 *** t 3 0,003 0,0004 7,792 1,19e-06 *** Z1 0,713 0,261 2,731 0,016 ** Z2 0,951 0,348 2,731 0,016 ** Z3 1,030 0,260 3,966 0,001 ***, 5,223 2,076 2,517 0,024 ** Średn. aryt. zm. zależnenej Odch. stand. zm. zależ- 15,678 2,751 Suma kwadratów reszt 2,156 Błąd standardowy reszt 0,379 Wsp. determ. R-kwadrat 0,987 Skorygowany R-kwadrat 0,981 F (8,14) 163,319 Wartość p dla testu F 5,26e-13 Log. wiarygodności 5,414 Kryt. Inform. Akaikego 26,828 Kryt. Bayes. Schwarza 35,911 Kryt. Hannana -Quinna 29,112 Autokorel. reszt rho1 0,078 Stat. Durbina h 1,831 Test zmienności wariancji resztowej- test White a na heteroskedastyczność reszt: H0: heteroskedastyczność reszt nie występuje Statystyka testu:lm = 7,821 wartość p = ( h 12 > 17,082) = 0,646 Test normalności rozkładu reszt modelu: H0: składnik losowy ma rozkład normalny Statystyka testu: h 2 = 0,837261; wartość p = 0,657947 Test LM na autokorelację rzędu 1 H0: brak autokorelacji składnika losowego Statystyka testu: = 0,086; wartość p= P(F(1, 14) > 0,086) = 0,774 Stat. Durbina-Watsona = 1,83, wartość p = 0,129 ** - poziom istotności 0,05; *** - poziom istotności 0,01. Źródło: Opracowanie własne z wykorzystaniem programu GRETL. Uzyskany model wykazał wysokie dopasowanie do danych rzeczywistych. Wykorzystane w modelu zmienne objaśniające w 98,7% tłumaczą zmienność badanej stopy bezrobocia rejestrowanego. Ostateczna postać modelu opisana jest równaniem: = 18, 231 + 1,609 0,137 + 0,003 + 0,713 0,951 1,030 5,223, + na podstawie której można wnioskować, że dynamika zmian poziomu stopy bezrobocia zawiera trend trzeciego stopnia oraz wykazuje wahania sezonowe. W szczególności bezrobocie rejestrowane w powiecie starachowickim wykazuje najwyższy poziom w kwartale pierwszym (średnio jest o 0,713 p.p wyższe niż w kwartale czwartym), natomiast najniższą wartość w kwartale trzecim (średnio o 1,03 p.p. 491
mniejsze niż w kwartale czwartym). Uzyskane wyniki związane są z charakterystycznym dla danych okresów, wzrostem liczby prac sezonowych jak również ze wzrostem środków pozyskiwanych na przeciwdziałanie bezrobociu (wzrost aktywnych programów w walce z bezrobociem). Dodatkowo można zauważyć, że istotną zmienną w modelu jest wskaźnik dysproporcji między liczbą bezrobotnych kobiet a liczby bezrobotnych mężczyzn: jednostkowy wzrost tego wskaźnika w kwartale poprzednim (obserwowany przy zmniejszającej się liczbie bezrobotnych mężczyzn) powoduje średnio spadek stopy bezrobocia w danym kwartale średnio o 5,223 p.p. przy założeniu, że pozostałe zmienne modelu nie ulegną zmianie. Dość zaskakujący wydaje się fakt, że zmienna opisująca stopę napływu bezrobotnych nie wykazała istotnego wpływu na poziom bezrobocia rejestrowanego. Przyczyną takiej sytuacji może być fakt, że bardzo wiele osób rejestruje się i bardzo wiele osób wyrejestrowuje się, co uniemożliwia ocenę siły i systematyczności wpływu zmiennej na zmianę zmiennej objaśnianej. O jakości dopasowania oszacowanego modelu świadczy wykres danych rzeczywistych oraz wartości uzyskanych na jego podstawie (rysunek 5). Rysunek 5. Wartości empiryczne stopy bezrobocia rejestrowanego oraz wartości oszacowane na podstawie modelu Źródło: Opracowanie własne z wykorzystaniem programu GRETL. Zakończenie Przeprowadzona analiza umożliwiła wskazanie postaci trendu oraz czynników, które w istotny sposób wpływają na poziom stopy bezrobocia rejestrowanego w powiecie starachowickim. Zbudowany model opisuje przebieg badanego procesu, który zależy od wahań sezonowych oraz zmiennej mierzącej stosunek liczby bezrobotnych kobiet do liczby bezrobotnych mężczyzn (zmienna. W okresie od 492
kwietnia do września niemal w sposób książkowy obserwujemy spadek stopy bezrobocia rejestrowanego (współczynniki przy zmiennych, są ujemne). Takie zjawisko związane jest z faktem, iż jest to okres wzmożonych prac budowlanych, drogowych, rolnych w kraju, jak również za granicą (tzw. emigracja zarobkowa). Istotność zmiennej potwierdza wpływ płci na zróżnicowanie sytuacji bezrobotnych na rynku pracy. Wyznaczone wskaźniki statystyczne wskazują, że w skali kraju powiat charakteryzuje się stosunkowo wysoką stopą bezrobocia, jednak pozytywną informacją jest to, iż liczba bezrobotnych stale spada. Własności statystyczne modelu gwarantują, że z powodzeniem może on być wykorzystany do kształtowania polityki społeczno-ekonomicznej powiatu starachowickiego. Bibliografia Aczel A.D., Statystyka w zarządzaniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. Górecki B., Podstawowy kurs nowoczesnej ekonometrii, [online], http://ekonometria.info/zarzadzanie/ekonometria2011/pkkjos345.pdf, (11.08.2017). https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start. Jóźwiak J., Podgórski J., Statystyka od podstaw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009. Samorząd Starachowic chce powiększenia granic miasta, http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1008437,swietokrzyskie-samorzad-starachowic-chce-powiekszenia-granic-miasta. html, (01.07.2017). Skawińska E., Sobiech K.G, Nawrot K.A., Makroekonomia. Teoretyczne i praktyczne aspekty gospodarki rynkowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008. Abstract Conditions of unemployment in Starachowice county The article addresses the issue of unemployment in the Starachowice county in the 2011 to 2016 period. We analyzed the dynamics and structure of selected labour market issues in this county. To evaluate the influence of factors forming discussed phenomeon in the analyzed local government unit we used econometric modeling methods. As a result of the registered unemployment rate analysis we created and validated a linear regression model, which was recognizing the quarterly seasonality of its changes, the polynomial trend and the number of unemployed women to number unemployed men ratio.during the study it turned out that the level of unemployment does not depend on, the initially proposed, measuring rate of the unemployed inflow variable. The data used comes from the Local Data Bank, operating within the Central Statistical Office of Poland. Keywords: unemployment rate, county of starachowicki, econometric modelling 493