WPŁYW CZYTELNICTWA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY Opracowała: Ewa Stypułkowska
Pierwszy kontakt z książką
Należy pamiętać, iż potrzeba kontaktów z książką nie powstaje u dzieci samorzutnie a wówczas, gdy dziecko z książką się zetknie. Potrzeba kontaktu z książką jest faktem kulturowym i musimy ją sami obudzić u dziecka w procesie jego wychowania.
Organizowanie startu czytelniczego u dziecka powinno być wielokrotną próbą przemyślanych eksperymentów, polegających na szukaniu i czytaniu dziecku takich pozycji, które znajdą w jego psychice odpowiednio silny oddźwięk, ale nie zagrożą jego wewnętrznemu poczuciu bezpieczeństwa.
Rozsądny udział rodziców w organizowaniu czasu dziecka polega na tym, aby zapewnić mu codziennie chociaż niewielką chwilę czasu na czytanie.
Wybierając książki dla swoich dzieci np. na okres choroby czy wakacji, nie musimy zawsze sięgać po pozycje najłatwiejsze, najbardziej popularne. Wiele dzieci stroniących w ciągu roku szkolnego od trudniejszych lektur i szukających wytchnienia w łatwych powieściach przygodowych, chętnie przeczyta wtedy jakąś pozycję bardziej zawiłą, wymagającą namysłu czy to ze względu na skomplikowaną budowę fabuły, czy też na poważniejszą problematykę.
Co może zdziałać książka?
Pierwszą i najważniejszą funkcją lektury, jak zresztą i innych przekazów kulturowych jest rozbudzanie ciekawości dziecka. Przedstawienie ogromu ciekawych spraw i zdarzeń dziejących się zarówno w najbliższym otoczeniu dziecka, jak i w rejonach niedostępnych jego osobistemu doświadczeniu, wpajanie przekonania, że wszystko to warto zgłębić i poznać to zasadnicza wartość dobrej literatury poznawczej.
Drugą istotną funkcją jest doskonalenie aparatu myślowego dziecka, pobudzanie go do refleksji, kojarzenia faktów i wyciągania wniosków, wzbogacanie jego zasobu pojęciowego. Taką funkcję może spełnić każda dobra książka, zarówno popularnonaukowa, jak i beletrystyczna, zarówno baśń, jak i poezja.
Trzecią funkcją literatury w rozwijaniu umysłu dziecka jest dostarczanie małemu czytelnikowi informacji, czyli poszerzanie zasobu jego wiadomości.
Powody dla których warto sięgać po książki
Książki są jak okręty myśli żeglujące po oceanach czasu, troskliwie niosące swój drogocenny ładunek z pokolenia w pokolenie. Francis Bacon
Czytanie a poziom wiedzy Czytanie zwiększa poziom naszej wiedzy, poszerza horyzonty, pozwala poznać i zrozumieć otaczający nas świat. Dr. Seuss, właśc. Theodor Seuss Ted Geisel, amerykański autor książek dla dzieci, pisał, iż im więcej się czyta, tym więcej można się dowiedzieć. Lektura stanowi obszerne źródło wiedzy i już od najmłodszych lat poszerza nasze słownictwo (w większym stopniu niż oglądanie telewizji czy też konwersacje z wykształconymi rozmówcami). Naukowcy dowiedli, że bogatszy słownik pozwala natomiast osiągać lepsze wyniki nie tylko w czasie testu na czytanie ze zrozumieniem, ale także w teście na inteligencję.
Książka i możliwość czytania to jeden z największych cudów ludzkiej cywilizacji. Maria Dąbrowska
Czytanie a efektywność pracy mózgu Lektura wpływa na efektywność pracy mózgu. Regularne czytanie poprawia kondycję komórek mózgowych, pozwala lepiej zapamiętywać. Czytanie poprawia naszą pamięć i sprawność intelektualną. Czytając poprawiamy naszą zdolność myślenia analitycznego. Czytanie książek może przyczynić się do naturalnego opóźnienia starzenia się mózgu, które następuje z wiekiem. Czytanie to także dobry sposób na spowolnienie choroby Alzheimera.
Czytanie rozwija wyobraźnię oraz uwrażliwia Naukowcy z Science twierdzą, iż dzięki zagłębianiu się w powieść i losy bohatera, czytelnik ma możliwość wyobrażenia sobie, co w danym momencie czuje poznawana postać i lepiej ją zrozumieć. Według badaczy fikcja literacka czyni ludzi dużo bardziej wrażliwymi, niż czytanie prozy non-fiction. Poruszające treści uwrażliwiają nas na drugiego człowieka, sprawiają, że jesteśmy bardziej empatyczni.
Kocham książkę dlatego, że wprowadza mnie w mój własny świat, że odkrywa we mnie bogactwa, których nie przeczuwałem. Jarosław Iwaszkiewicz
Czytanie książki stymuluje mózg Czytanie książki stymuluje mózg do pracy, dzięki czytaniu mózg będzie aktywny. Podczas czytania jest angażowanych wiele obszarów mózgu. To stymuluje jego pracę, ale także zmusza do rozwoju. Czytanie wzbogaca wyobraźnię, rozwija kreatywności, pomaga w koncentrowaniu się i byciu uważnym. Książki stymulują nasze umysły, zmuszają do myślenia, głębszych refleksji, zastanowienia się. Czytanie to gimnastyka dla naszego mózgu. Czytanie wzbogaca nasze słownictwo, co tym samym przyczynia się do wypowiadania się w sposób ciekawy, płynny, elokwentny.
Czytanie dobrych książek jest niczym rozmowa z najwspanialszymi ludźmi minionych czasów. Kartezjusz
Czytanie jako środek relaksacyjny Lektura redukuje stres nawet o 69 procent. Nie istotne jest po jaką książkę sięgniemy, ważne jest jednak aby całkowicie się w nią wciągnąć co pozwoli uciec od zmartwień oraz przenieść się w świat wizji i wyobraźni autora. Czytanie pozwala ciału zrelaksować się dużo lepiej niż np. ekran czytnika czy tabletu, ponieważ utrzymują one dłużej mózg w stanie koncentracji, co może przyczynić się do niekorzystnego wpływu na sen. Zasada ta dotyczy również dzieci spora część dzieci, które mają w pobliżu ekran potrzebują średnio 20 minut więcej na zaśnięcie. Światło monitora działa na czytelnika pobudzająco, co nie sprzyja późniejszemu zasypianiu. Czytanie pozwala się uspokoić i odprężyć.
Za książką kryje się autor. Jego pisanie jest więc zawsze listem do czytelnika. Piszemy zazwyczaj listy do przyjaciół. Książka jest listem autora do przyjaciela. Jarosław Iwaszkiewicz
Głośne czytanie w domu (czytanie na głos) Większość rodziców przestaje głośno czytać dzieciom, gdy te same się tego nauczą. Głośne czytanie warto kontynuować., ponieważ może to zachęcić dziecko do ciągłego i systematycznego czytania. Badania wykazały, że 40 proc. regularnie czytającym dzieciom w wieku od 6 do 10 lat, czytano wcześniej na głos w domu. Tym, którzy rodzice czy rodzeństwo nie proponowali głośnej lektury stałymi czytelnikami zostawali dużo rzadziej. Przyczyna: dzieci muszą widzieć w czytaniu opowieści potencjalne hobby. Czytanie może poprawić relacje z dzieckiem. Nawet 20 minut wieczornego czytania dziecku na głos, niewątpliwie umacnia więzi rodzinne i sprzyja budowaniu lepszych relacji.
Kontakt fizyczny z książką Kontakt fizyczny z książką, dotyk dłońmi kartek lektury wprowadza do mózgu kontekst lektury pozwalający lepiej zrozumieć, o czym czytamy (potwierdza to Raport Wired).
Dlaczego warto sięgać po baśnie? J.R.R. Tolkien podkreślił rolę baśni w tworzeniu wewnętrznego obrazu świata realnego. Wyodrębnił cztery cechy charakteryzujące prawdziwe baśnie: fantazja (połączenie nierealnego i realnego świata, co jest niezbędne dla stworzenia świata wewnętrznego, który pozwala uwolnić się od determinujących wydarzeń w rzeczywistości), odkrywanie siebie (to zdolność widzenia rzeczy jaśniej po doświadczeniu ich w fantazji, odnalezienie dla siebie ich znaczenia - jest to niezmiernie ważne ponieważ w powszedności można takie spojrzenie zagubić), ucieczka od rzeczywistości (baśnie nie pomagają w tym, co wydarza się w realnym życiu, one pozwalają się schronić, pocieszenie (dokonuje się dzięki szczęśliwemu zakończeniu, ukaraniu zła i zwycięstwu dobra).
Większym przestępstwem niż palenie książek jest nieczytanie ich. Josif Brodski
Bibliografia Dr. Seuss. Wikipedia. The Free Encyclopedia [online], https://en.wikipedia.org/wiki/dr._seuss, dostęp 14.09.2018. 10 powodów, dla których warto sięgnąć po książkę. Kurier Lubelski [online], https://kurierlubelski.pl/10- powodow-dla-ktorych-warto-siegnac-po-ksiazke/ar/11635024, dostęp 14.09.2018. Lubimyczytać.pl [online], http://lubimyczytac.pl/, dostęp 14.09.2018. Molicka Maria, Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie. Media Rodzina, Poznań 2011. 8 naukowych powodów, by sięgnąć po książkę. Newsweek Polska [online], https://www.newsweek.pl/stylzycia/co-daje-czytanie-dlaczego-czytanie-ksiazek-jest-wazne-przyczyny/lwghmvb, dostęp 14.09.2018. Papuzińska Joanna, Czytania domowe. Nasza Księgarnia, Warszawa1975. WielkieSlowa.pl [online], http://www.wielkieslowa.pl/, dostęp 14.09.2018.